장음표시 사용
31쪽
mortalem, Deo duce atque auctore, gradum facere xi. Sunt & alia ornamenta, quae hoc caelestis sapientiae donum reddunt illustrius, tum praecipue intimis lux assuia sensibus, & singularis in Deum caritas imis visceribus inusta. ζ illa Catholica: roligionis decus subijciebat oculis, ut eam vita cariorem aestimaret : haec generosi amorisfacibus pectus aciscendebat, ut Christianam fidem propagaret, haeresim impugnaret, errore & amentia caecos homines ad Christum suauia ter & iucunde reuocaret. Quod re & verbis ubique, cum tulit Occasio, fatis luculenter testatus est. Erat aliquando in si
quenti illustrissimorum hominurrrcoetu, ubi de studio, quo quisque erga fidem affectus esse deberet . agebatur. tum ille,
Multorum, inquit, erratorum mihi conscius sum, quae dolorem incutiunt non mediocrem : nemo est enim non dicam
in regno, sed in his quidem terrisὶ qui pluribus peccatis sit adstrictus quam ego: quod vero ad fidem Catholicam, Apost
Iicam & Romanam attinet, ad quam me Deus, non vis humana compulit, de sensu meo loquar) ferrem prius mecum Ze e D. Bartholomaeo pelle exui, aut cum D. Laurentio subiectis ignibus in craticula torreri,quam raptillum a fide semel susce pia discederem. Quae cum diceret,ubertim collacrymabat, ut non tam verbis, quam manantibus lacrymis constantem in
fide animum significaret. 11. Sed tamen nullum sincerae religionis clarius indictu, quam eius in sedem Apostolicam obseruantia, & in promouendis Ecclesiae rebus ; Haereticisque Christo adiungendis ardor animi incredibilit. Summum Pontificem, ut uniuersae Ecclesiς caput, sancti stimarum religionum praesidem, Chri /-- sti Uicarium, caeli foribus praefectum, secundum orbis conditorem Deum, reuerebatur. Et, cum iam paene constitutis Franciae rebus, suaderent nonnulli, ut Romam valere sineret ;nunquam tamen conquieuit, donec illi Romanus Pontifex
bene precaretur; quod per generosissimum principem Nivemnensem primum nagitauit: deinde per illustrissimum Cardianalem Peroni u consequutus est. Non longo post tempore, Ministros qui Rupellam conuenerant, acceperat, nodum fi-: C 1 dei
32쪽
LO HENRrco MAGNO Muam dei articulum de Maximo Pontifice commentos: quem Antia. christum esse dicerent, & hoc suae religionis capitibus inferci-
re decreuerant, cum se profanis conatibus,Regis auctoritas in- ,
teffudit, quae calumniam non minus iniuriae & falsitatis damnauit, quam stustiti & temeritatis. Inciderat sermo de Ueta inetis, exbggemantur dissicultates, quae impedime- '' to essem, qc blbinus te summi Pontificisvol untati subij cerento plerique aequiorem futurum dicebant, si nonnihil de seueritata te remitteret, Non est, inquit, liberorum, patri ius dicere. si probi sunt filij, omnium parenti obtemperabunt, & id aequum dueent atque moderatίm quod ille ad Dei gloriam & ho
Greuem minum salutem molitur. Quantum Clementis Oetaui aucto-
ritati tribuerit, cum de communi pace rogaretur , Omnibus
notum esse arbitror, cum in multis,tum nuper in illo dissidio, quod ei cum Serenissimo Sabaudiae Duce intercessit. nonnulla enim de suo iure remittere proponebat, ut Sanctissimi P tris precibus satisfaceret. Eodem amplificandae sedis Aposto 'πεris licae studio, se suaque lubenter, ad recuperandam Ferrariam, obtulit, cum vis aliqua sube sse crederetur. Recens est adhuc
memoria ornatissimae legationis, quam anno M. DCvri. Romam misit,sub auspicijs potentissimi Illustrissimique PrinciapA., , piis Ni uernensis, qui rem & feliciter gessit, & magnifico appa ratu confecit, ut Paulo U. quem Deus seruet ad sui nominis gloriam, & communem reipublicae utilitatemὶ gratularetur, eique se tanquam primigenium Ecclesiae filium, & omnia pariter deferret.
Faciebat haec in Maximum Pontificem obseruantia , vis crosinctum purpuratorum Patrum collegium coleret pro diagnitate, quoa re & verbis,quotiescunque tulit occasio abudetestatus est. Eo denique ore & pectore Romanam sedem est prosequutus, quod Regu Christianissimoru germen decebat, quos insignes Pontificiae Maiestatis defensores omni seculo rum memoria fuisse constat. atque in eo obseruantiae genere singularem bene affecti erga religionem animi notam cupiebat eminere.
23. Latilis haec charitas in salutem manavit animorum rabeo
33쪽
IusTA 'ANNIVE IARIA. Nabςo enim tempore, quo Catholic/m amplexus est Religio- gaia ianem, in eo omnes eius curae cogitationesque euigilarunt,ut
dem propagaret in dies, & haereticos veritatis luce illustraret. In trecentis plusquam locis neglectum Christianae Religionis
Hum,postliminio reduxit. inter quae nonnulla erant,a quibus, ut ab ipsa Bearnia , ante. Annos quadraginta, res diuina & sacrae ceremoniae exularant.Tum vero iteratis iussionibus Patres So- cietatis Rupellam induxit, quantumuis reclamantibus Hugo-nottis, qui bis iterumque P. Gaspardum Seguir num excluse- ad sorant, donec regi p imperio in urtam est admissus, Idem P. Baillio contigit in Bearnia, postquam caepius repulsim tulisset. Et eo quidem admirabilior erat haec insignis charitas, quo prudentiar Sc mansuetudini erat coniunctior: neque enim tantum
aegrotis mederi, sed suauiter mederi studebat. misexebatur Gi nim, non irascebatur, prauarum opinionum spinas evellebat exanimis sensim & leniter, sine ostensi, siue plaga, sint ullo
sensu acerbitatis .Hinc illud P. Gonterio non semel dixit: Satis. P. facis abunde tuis auditoribus, mi Pater, si Haereticos excipias. 'i sunt enim fastidioso admodum palato,& nauteanti stomacho. age cum illis, ut medicus cum aegratis. a . Atque vrerat salutis hominum studiosissimus, ita misis,
incredibili gaudio assiciebatur, quoties aliquem audiret Ca- α tholicae Religioni nome dedisie.Omnium ubi,quiChristo ag- ueml gregarentur, nomina ex singulis urbibus mitti curabat: quod nos in ijs locis, in quibus fundata sunt Societatis collegia, praestitimus: & sub eius imperio plusquam sexaginta sex animarum millia inuenta sunt, quae ex haeresis fluctibus ad Petri na- uiculam, & portum Ecclesiae enatarunt. In his multi fuerunti primae nobilitatis viri, multi Ministri inter suos eruditione sint gulari, multi Doctores, multi Magistratus, Iurisperiti, Medici, quorum fama non modo Franciam, sed exteras quoque nationes est peruagata. o Christianissimas victorias, & vere regiast sine tumultu, sine sanguine, sine ferro, sine ictu i 5rrophaea Apostolicat quae non m odo suspicient posteri,sed dia uina bonstas tanquam sibi grati amonumenta honoribus
34쪽
1s. Quod vero nostram Societatem, cuius tum primum sensus mentemque delibauerat , huic tam pio tamque salutari negotio cum caeteris ordinibus Ecclesiasticis' aliquo fore adiumento existimaret, nos,deprecante sunt mo Pontifice, patriis aris focisque reddidit. Et cum pleniora in dictam ris& fidei a nobis acciperet pignor iamque huius ordinis initi j. stitutum penitus, quaerat ingeni j subtilitate, penetrasset, eo Doctari nos amore prosequutus est, quem sciunt multi ; & quia multi etiam nesciunt, aperiam hic prout potero, ut hi quidem ignorare desinant, illi etiam plenius intelligant. Te vero, Regina Augustissima, teque Gallia squς mihi, ut alumno, vita ipsa carior es in non tantum oro, sed obsecro, pel mitte me hic nonnihil ab instituto orationis cursu deflectere,& vagari paulo liberius, dum regium erga nos studium, & infinita beneficiorum nomina, quibus suos clientes adstrinxit , iubentius comme.
moro. Tobiam monet diuinus comes bonu esse, arcanum treme er Regis constrictum mente & conscientia tenere: at gloriosum
V Dei opera. & accepta a rege beneficia promulgare. Et velo ad , ,er' attinet Societatis posteritatem, ut sciat quantum Galliae imperio, quantum Henret Quarti memoriae, quantum eius posteris debeat. Admirabile est plane Regis in hunc ordinem studium, & eo admirabilius,quo rei effectus &caussae perpen-
duntur accuratius: non est enim, non est humana caussa, duuina est omnino: qui enim fieri posset, ut ex odio nasceretur amor, nisi forte ignis ex aqua,tumen ex tenebris oriatur Sed s. - . Vncla sit gularis amor, ex odio singulari Z Iesultas oderat prinianos jum. ceps alioqui lenissimus, non modo cum solo Nauarrae regno
potiretur, quo tempore religionum dissensio distraetionem necessario ferebat animorum ; sed etiam cum Franciae gubernacula suscepisset, residebatgrauis simultas pectori, Ministrorum calumnijs &salsis opinionibus, impressa: nos enim quasi Rei p. perniciosos & Regum omnium nomini infensos apud eum frequenter traduxerant. Quid vero mirum, si ex ijs rumoribus exarsit odium, qui si veri fuissent, erat illud aequit-simum, nec recusandum, 'uominus nos omnes odissent mortales,atque infra mortuos ipsos amandarent. Quamobrecum
35쪽
IusTA ANNIVERsARIA. 2 cum furiosissimus adolescens, Ioanes Castellus parricidio R .gem tollere fuisset aggressiis , neruos ceperunt inimicorum calumniae,& exulceratis animis facile innaesiit luspicio. Expellimur sub finem superioris saeculi,cedimus multisGalliae locis, patimur sortunarum quantulaecunque erant) naufragium: v-tin m silua fama enatare licuisset sed erepta est nobis haec naufragi j tabula. restabat inops & extorris vita,integra consebentia, quam nulla hominum aut temporum iniuria violauit. Sed non vltra innocentes opprimi Deus permisit: medicinam fecit nostris vulneribus, eius ipsius manu,qui eadem inflixerat damna,macturas geminatis praem ijs resarsit: principis enim aufe&ad iustae querimoniae auditione aperuit, pectus admise- 'rationem effodit & ad caussae nostrae atqustate tuendam inflexit : .ut nos e longa iactatione recreatos suo exceperit sinu, ®io simul, di parerno amore sit complexus.. 16 Multi nos apud eum iam os libelli quasi regibus ini- micos detulerant .h9c est pytentissimum calvmniae genus, quod communisso js Ecclesiae promptissimum habet in e H b
os, quos stafites omniΚus machinis nititur conuelleIc. Hu-lis h.-ius crimi debraei in aula Phar onjsusAssueri, Dauid apud Saulem,G9ristus denique apud Pilatam,est thsimulatus. Hoc
eodem persecutionis tormento trecentorum annorum spatio 2 ' ab ipsius Ecclesiae incunabulis usque ad Constantinum Mignum, usus est; cum Christianos toto orbe tamquam Imperatorum rei & nomini perniciossimus calumniaretur. Has tempestates suis subeundas Christus praemonebat, cum diceret: Ad praesides di ad reges ducemini propter me. Quam o rem callidus veterator sui ingenij & malarum artium m mor,Ministrorum ore Iesinra1, ut capitales regum pestes, in sectabatur; cum Deus effecit, ut is, cuius auribus ad innocentum perniciem abuti studebant, confestim oculos aperiret, &ex vitae nostrae institutis agnosceret, nullum esse in Ecclesia
ordinem qui principes & magistratus, non modo Christianos sed ipsis Ethnicos maiore obseruantia coleret, quod non modo in regno multis fidei issimorum ossiciorum experimentis compertum habuit, sed & nostiis erga reges Barbaros obsequus,
36쪽
α HENRICO MAGNO quijs, qui nos paene omnes diligunt, & suis beneficijs tenent implitatos: Itaque tam propenso animo nostrae causse in eo patrotinium sescepit, ut illustrissima suae felicitatis mon menta, quae ei publico decreto fuerant erecta, in plana subia.. mitti luberet, quod, contra ius fasque , execrabilis parricidij nostrae innocentiae notam inurerent. Atque in eodem vestigio, in quo pyramis steterat, sua: iustitiae & clementiat vivam effglem statuit, quam omni auro & marmore nobiliorem Ipsi exeipiet & mirabitur aeternitas.sψὲ piis a . . Alij nos alienis pineterant coloribus: homines fastu - Κ Lyerbia supra quam credi posset, ela s. quod quantum ex veritate abesset, ex u Sstris iossiturisfacile perspexit, quae, rion modo Ecclesiasticos honores, & splendida munera fugiunt ;sed sortissimis quasi votorum repagulis,omnes ambitioni adiatus occludunt. Fidem rei fecerunt e nostris nonnulli, quibus familiarius utebatur, quos eum Ignitatibus augete studeret, non minus sortiter rΨudtimii muam eonstanoer Euangeli
Ministri Caluinime eius auilbus saepissime incutiarant, quot senitas in Gallia, tot Hispanos esse, ut alienati anitari suspicis. nos Gallis faceret odiosos. ouuit ille lesia iras Francos, &'prati sos Hispanos esse. quod aliquando primaths inter Haeres os vitis obiecit, qui mane, cum cubitu surgeret, visendi caussa conuenenini. quaessuit enim ab illis. ut res se habetet de Daui, quae in pelgio deleta serebatur. tum illi dissimulare, trigiue sati, obmutescere; ne se suo gladio in defensione iugillarent. at Rex, Vestra est, inquit, factio, nauim enim me imprudente, ut olim Rupellari;, instruxisti & militariter ornastis : &tamen verbis fulminatis inH anos, quibus in bello negotiationum foedere estis irretiti. quissis hoc vel minimus usu ita patrasset, nonne ordinem umuersum dignum putaretis, qui
37쪽
canibus obij ceretur Ita in eo & ceteris caluna ni js, cum se rei occasio, nostram tuebatur Societatem, & eXteros patres variarum nationum, qui falutandi gratia in aulam venerant humanissime excipiebat. ln ijs fuere P. Olivarius Manareus Belga, P. Simon Aluarus, P . Nicolaus Godinus Lusitanus, P. Iohannes Aluarus eiusdem nationis, P. Ferdinandus da Hispanus. Itali item nonnulli, ut P. Magius,de quo super ra mentio facta est , &P. Hieronymus Barisonius . . 28. Tertium calumniae genus, Iesiuitas auaros homines & sputis opulentos varijs rumoribus deferebat quod fortasse domicilia sint apuKnos reditibus fundata, qualia sunt collegia & probationis domus. Agnouit ipse ex eodem instituto arctiis mas es.se apud nos paupertatis leges, quos voti nuncupatio omnibus plane fortunis spoliaret, quod caput est internae & Euangelicet
paupertatis. quae vero exteriora sunt, tam parca lunt, Vt vix angustior res esse queat ijs, qui se totos ad hominum salute contulerunt, quibus, ut ait Apostolus, victu Δ vestitu opus est, ut vires & vitam docendo, concionando, ceterisque muneribus societatis obeundis, exhauriant. Sed quia haec opulentiae fama. Ministrorum artificio latius manabat in dies, iamque multoruaures non sine famς iactura peruaserat, placuit Regi rem totam percontari, & omnium collegiorum, quae nobis in Gallia es sciat extructa, reditus ad calculos vocari. Comperit no sine admiratione ea, quibus res ferebatur auctior, vj X quinquaginta aureos viritim posside is, quibus suos alerent; alia vix quadraginta; nonnulla etiam infra triginta, quae sine popularium eleemosynis vix subsistere pollent, quibus tamen , si lautiores e sient, non facile fruerentur; nam aut penituS amittendar, aut litigioso opere minutatim quaerendae erant. Q'Od vero ad domus profestas attinet hoc enim tertium apud nos domiciliorum genus, & reliquorum caput j omnibus prorsus reditibus carere, & ijs ipsis, qui in usum sacrari j aut templi fabricam co- ferri solent, Omne dominium, omne vectigal ,horrea, apothecas, aerarium in mantica esse repositum, quae sola bonorum
misericordia fulciretur, sed non semper Vt aiunt in an
38쪽
is ΗΕ Ma . MAGNO I linis Pergo ad reliqua. Vetaris disciplinae nitorem nostri4- seruiit, oinlesceve ' obtundiadolescinium ingeniar nullos bene institutosenostris scholis prodire. Vidit ipse, fruges nostris laboribus cultas Christo auspice=liciteremtescere ex gyamnasijs Iesultarum emersisse iuuenes navos & fortes,qui cum pietatem cum miluetioribus Musiis semel imbibissent, publicas dignitates de munera in Ecclesia, in foro, in curia, in miliatia,cum laude gesserunt. Vidit, im am, magna cum animita vitia effrenata calumniacamentiam miratus, quc famam nostram ea parteappete non reformidavit, qua minime morsi bus patεre videbatur. tot vero collegia nobis urigenda curavie quot nostri suscipere potuerunt. imis triginta circidet adoles. centum millia culturam capiunt ingenij. Vnum inter canem
Flexiae regijsopibusiandauit,in quo tum lectissima Galliet nobilitas, tum ceteri, ijs instituuntur atribus; quibuν ingenia ad
summum excitanturAcus. Amabat nostrorum mores, con ιsuetudinem, animum & studiumen promouenda pietate sih-gulare. Quorum quidem omnium accurata cognitio, & ea ipsa lux quae regibus ad tautem imperij caelitus inti di solet, tantum ingenerarat amorem,quantum vidimus & experti se .mus. Assirmabat eos ,qui omnibus mentis affectibus expurga ti, nostram cognouissent Societatem, sine dubio nobis amicos fore. Crebris idetidem usurpabat sermonibus,ad amorem, huius ordinis sum recognitionem. se deceptum fuisse cum nondum cognoscere cognoscendo errare desiisse. 3o. Audiui ego,cum diceret,se,si religiosus fieri vellit, aut, se irebat Iesultam futurum ad animorum salutem propagandam, aut Carthusianum ad solitudinis amorem. Tum etiam animo taIesultam esse dictitabat; ita humilitatem nostram suae amplia. tudinis communicatione honestareno aspernabatur. Quam- ν su obrem cum eo discederet P. Hieronymus Barisonius, quενο-0m- R: P. Generalis C. Aquauiua ex Italia miser t. vosum Rege de, se rebus congregationis nostraeageret, tuae tu proximaserinu ianno nempe M. Dc- Πι I. Cum,inquam,in cn descederet,e a, humanitamus Princepsta estallocutys, Renuntia, mi Pater, R. P. Generali me esse Iesultam animo, sed breuiore togauumi
39쪽
gladio manam admouens, addidit , Ego illius vicarius Generalis in Gallia esse volo, in ius omnibus, quae ad vestram S cietatem tuendam spectant; quam in fidem regiam & client Iam meam accipio, & certe, quamdiu vixero, sertam tectamque praestabo. Neque vero promissis defuit: nam re & verbis omni tempore & loco quantum potuit tutatus est. Et, siqua-do singulorum ad eum deferrentur errores neque enim Omni culpa vacamus erroris humani) accusettonum impetum modico orationis flexu eludebat, non minus verus pater, qua prudens iudex, cum diceret, etiam in secietate Domini, quae duodecim viris constaret, Iudam unum extitisse. iniquum eΩse ob unius Culpam omnes continuo damnare ; uni membro totius corporis gratia indulgendum, tantum abest ut unius membri vitio totum corpus sit perimendum. Quid dicam amplius de regio erga hunc Ordinem studio, quem tot locis temporum iniquitas vexavit, afilixit, omni acerbitate raptauiti cui talem defensorem diuina prouidentia concesserat,qui nos a choritatis clypeo tegeret, quo duce nostra longe lateque eX- curreret industria, quo non modo spectatore, sed etiam munerario in hoc puluere ad Dei gloriam & Reip. alutem nostri labores gloriose desudarent. Quid vero frustra coner dicendo
assequi immortalem tanti Principis in nos amorem, aut nexus de vincula, quibus nos in suo aere tenet adstrictos 3r. Iam vero quomodo sine lacrymis hoc postremum G
percensere possum 3 Ille qui infinitis paternae beneuolentiae notis animum antea significauit, suum etia eor regium plane munus, mundi gemmam, ingentis animae sedem) iunctissimuamoris pignus,nostrae fidei credidit. Huc vos Alo, patres optimi, qui Lutetia secrum depositum Flexiam extulistis. Qui
sensus vestrorum animorum qui cordis erat assectus' cum vestris manibus cor paternum esserretis, cum sepeliretis, Corinquam illud, quod vos omnes tam suauiter,iam profusi tam regie dilexerat, quod toties pro vestra omniumque silute su rat exercitum. Quae vestra mens,adolescentes suauissimi, huc enim pariter Vos appello, quotquot sepientiae alumni hanc regalem Academiam sinetioribus Musis consecratam, incolitis.
40쪽
18 HENRrco MAGNO Dicite obsecro, quae plagal quod fulment quae consternatio, animorum , cum repentina de vestri parentis morte fama miseras aures perculit' Quid, cum funebri pompa Flexia egressi, estis, ut cor defuncti patris susciperetis, qui vestrorum carminum flores I quae lacrymael qui gemitus omnium extiteret Te stor vos iterum , Patres fratresque carissimi, non n odo eos,. qui Flexiae, qui in Gallia sacrae militiae sacramento estis illigati, sed vos etiam qui remotissimas terrarum oras incolitis, tribus cadi zonis subiecti, qui Crucis trophea tot locis erigitis, quoi solis ortu atque occasu lustrantur. Vos inquam resior & obtestor per eius nome, cui tam pie, tam fideliter seruitis, ut Christianissimi Regis aeternam memoria, regium amorem, dona, benefici 'gratissimi pectoris medullis &visceribus seruetis in
fixa, & quicquid amor studijs,precibus, obsequi js nauare aut praeitare potetitis, id totum Henrici Magni manibus, eiusque posteritati lubeter offeratis. Sed io Regina Christianissima)quo meus rapitur calamus:quo volitat & vagatur,cum pr sertim de Principis corde scribat, quod Flexia scruat depositum. rapitur profecto, rapitur volitat & Vagatur, quo scribentis animus δἴ suspiria concitatissimo cursu impellunt nec ullam partem capit quietis, nisi cum est inquietus. spatiatur & contendit quantum maxime potest, nec ullos sibi figit terminos NaRex ille augustissimus quem laudat,gloriae cursum habet nullis limitibus circumscripsum. 32. Sed tamen quia in scribendo modus est aliquis adhibendus, redeo ad pietatem honoratissimi tui, o Regina Christianissima,coniugis, cuius ubique spatia reliquit vestigia,tum praecipue in eo studio, quo Ecclesiam amplissimorum Praestilum splendore ornare mirifice cupiebat: Episcopos enim Zepastores designabat virtute&vitae sanctimonia spectatos,quos in sua dioecesi degere, & in continua vigilia stare volebat,ut in multis Galliae locis videre est, atque id non solum constantissime seruare, sed in dies augere studebar. Neque vero hic pietatis ardor solis Galliae limitibus continebatur,sed in longinquas terrarum oras propagatus effundebat stae latius. Id vel ex eo . quod superiotibus annis contigit, satis constat. Monuerat vitr