장음표시 사용
11쪽
IusTA ANNIvERsARIA. νtus Jest,quata vela sene poterat exspectari, maiori etia tranquillitate,quam calamitosi temporis procellet serebant, sed minori felicitate,qua aut eius masuetudo aut sepictia postulabat. Quata vero prouidentia florentissimu Galliae regnum vindicauit ab interitus Dissicile dictu est utrum sottius quaesierit,an quaesitu sapientius administrarit, an administratum felicius propagarit, Illum sexaginta duo Reges antecesserant, qui tinguinis iure &continua quadam serie rerum potiti fuerant;quorum se
cellor Henricus, hoc maiorum titulis addidit, ut regnum toties Virtute compararet, quot in eo erant reguli, cum Henrici Tertij morte in partam inuaderet haereditatem. Tot vero regibus diuisum erat Imperium, quot in Gallia munitissimaevrbes, in quibus quisque pro sua libidine dominabatur, & legitimum dominum, non modo Imperio, sed tecto & penatibus
y. Q od si Iosuae summum illum Hebraeorum ducem per--3 .enniS fama excepit, qui,cum iu regionem sibi a Deo destinatam proficisceretur, vi bes quam plurimas obsidione cepit, &vno supra triginta regibus debellatis,totam Pes stinam rede tin ditionem; magna profecto Henrici uarii laus, qή.treanta loca, situ & praesidi js circumuallata, expugnauit, & in pacada Francia reges , lusquam sexaginta debellauit. si Dauid milit ri gloria praestitit, quod a puero multis & ingentibus pugnis
estet exercitus,quantum Regi nostro tribuendum arbitramur, qui prius in castris versiciis est, qua arma posset induere, & ea ipsa aetate qua caeteri sub campi doctore discunt, aut rudibus batuere, aut palum ferire, aut in Hippodromo equos agitare, ipse nullis usus Magistris, summus erat totius exercItus Imperator, in cuius humeros dissicillimoru bellorum onus incum- p. bebat. Et si militarium rerum penes summos duces est indicium,oraculo plane similem illustrissimus equitum magister Maie- Montelucus de Rege tulit sentetiam,quem cum paene puerum vidisset in castris, praedixit fore, ut ad luminum bellicae laudis
ao. Sunt in prudentiaecomitatu dAaevirtutes eximiae,quarum
non modo in rebus ciuilibus, sed & bellicis splendor est maxu
12쪽
ib HENRico MA Nomus, cautio & vigilantia. illa rei gerendae occasionem sedulo aucupatur, haec semel oblatam arripit, ut susceptum negotiuexpeditissime consciat. erat in utroque regis prudenssa singulatis,quem futura cernere, non praeuidere dixisses. atque, ut rat ardentibus & aquilinis oculis, acutissimaquoque mentis acie vigebat, qua omnia accuratius collustraret . quamobrem si quid ab eo vehementius urgeretur quod nondum maturum esset, expediendum quidem, sed suo tempore respondebat. P. Laurentius Magius anno M. D. xcVII. a Generali Societatis Praephsito ad eumRo Da missus venerat,vi de nostrae
restitutione ageret, qui, initi res longius protraheretur, absti nere non potuit quin dicerer ,Pariunt Rex invictissime mulieres nono mense. at iam vigesimus quartus est, ex quo conceptum tuae siemetiae beneficium exspectamus: Ita plane inquit mulieres arviri I mi Pater serius pariunt: exspectate commD-gum rempus: aderit quidem paullo tardius, sed opportunius. Nee sanὸ promissis defuit. rem enim, ubi primum ansa obi dia qst, accessito ad se Pi Petro Cotrono, & P Ignatio Armando, Praciae mouinciali, mature cosecit,eo tempore quo P.M gius huenione in Italiam cogitabat. H. Tanta autem erat vigilantia, & ita statis quibusdam horis addictus,ut, siqita res militaris noctu gerenda esset eodem temporis momεto,quod sibi cum cubitum discederet, proposuerat, e somno excitaretur, quod saepe in eo,tum in urbium obsita dionibus, tum in armorum congi egionabuS cum admiratione suit obseruatum. In rebus ciuilibus nusquam segnior fuit . ita ubique euigilata eius consilia cernebantur. Praeclara vero non
modo artis bellicae,sed etiam politicae, sibi longo usu finxerat axiomata, quae semper haberet in promptu. Inciderat lemel in coena,vtupud bellicoses fieri silet,de re militati sermo: ille paucinium militum , tum imperatorum vitia& virtutes complexus est Quosdam enim sola nudentia
praeditos aiebat, qua utrarumque partium vires expIorarent;
inii Daullo debilibres esse' ni inquamse perieulost bellorum
aueae. crederent. di hos quidem sapientes, ignavos appellabae, vim
13쪽
nimis considerat in languidos, qui nunquam dimicandum censerent, nisi partam haberent pene in manibus victoriam.ita nihil in sua virtute praesidij, collocabant. Alios,qui nullo consilio se in conserta hostium tela,eiacularentur,& quasi Mariani muli pondus ictuum sustinerent, cum ipsi repugnare non po-sent, istes stultos dictitabat. Eos pariter dana bat,qui bellu
rum more, sine ullo delectu in hostem insilirent. caeteros c tra vehementer laudabat, qui feriendi prudenter captarent occasionem, & dextro Marte caederent. Denique cum de prudentia, caeterisque virtutibus,quae eam omitari solent ageret, tam acuta, tam recondita pronunciabat effata luae ipse estet expertus, ut inustam menti prudentiae idem gerere, & quasi bellandi regendique typum in manu habere videretur. Itaque & l ges & arma quae duo ornamenta in rege regnoq, omnia pocsunt) unus & iciem suggerebat, ut in toga, ut in sago, Vt domi, ut militiae apud amicos sui amorem , apud hostes terrorem excitaret.
ra. His ego una cum virtutibus clementiam, Regum atque Imperatorum gemmam,adnumero qua inter Graecos Alexania' der Rex magnus & fortis imperator cfaruit . inter Romanosvero Caesar ille Iulius animi lenitate laudem consequutus est ampliorem, quam armis & victorijs,quibus omneS pene terrarum Aria2ω oras illustrauit. Fecit eadem mansuetudo,ut Titus Vespasianus, qui de Iudaea ultimus triumphauit, M videlicia Vocaretur. rex ehu, in
apum aut nullum habet aculeum,aut si habet nuquam distringit; ita Deus in muta quadam & naturali regni specie, exunia ae ciuilis principis praetulit imaginem. Et certe, si quod sapientiL ebriiissimi homines praedicantὶ rex est viva quaedam & spiras imago Diuinae Maiestatis, eius sine dubio virtutis impressam pectori gestabit efigiem,quam Hericus noster,si quisquam Rex alius, Talia
clarissimam prae se tulit. Fuit enim toto vitae curriculo humanissimus et eo ipso tempore quo nodum se verae religioni assi dixerat, cum non modo Catholicos non oderat,neque sprout
fert Caluinistarum ingenium) insectabatur,sed quibuscumque poterat beneficijs,deuinctos tenere studebat, quod vel hoc
num indicarit exemplum. Erat Murethanno M. D. LXXIX. B a. cum
15쪽
EMIT trans Alpes tiber Romano cultu ου habitu,qui sagatus ad nos ve
nerat, re ecce ultro in authoris inuolat sinum. Quanquam verecundatur ce
te in ista penula, qui antea pin orebas sago,oemthummo loco natus adolescens erubescit in obsoletion meste uasbi conscius nobilitatu. Times, cxedo, ne a parente optimo repudietur, ου illud audiat,
Sed tamen mi pannosius Ut oes in fabulis, etiam tum gerit in fronte specimen aliquod generosis unnis, re ex eo poteris prolem negiam agnoscere. fgo certe Vallica eloquentia t=pum ea liberate sum consequutus,qua neque solutiorestes, neque scrupulosor. si minussuerim afhequutus,dabit, credo, tua humanitas venia tenuitati mea, dabit temporis angustjς qua me ista potius excutere, G',ut ait agnusothanasius, ,quλscribere pedimittunt dabis etiam tibi, qui classica ad tantum evexisti dec-, quantum vix cuiusquam possit aquare latinitas. 8-rit illud se non ingeni, mei, saltem animi pignus in Deum, in Dei imaginem in Regem ,, in Henricum agnum, cuius memoria usi θirat in are, foret in tabulis, saxa slapides animat, oe in ipsis mundi medullis baxet atque
visceribus. Nemo tamen metu. ex agello nostro anniuersarias libare inferias, quas recenti adhuc vulne-Α a re de
16쪽
re dedimus, quas daturi sumus, quas si post centesi-
simum a num ferre liceret, quis mihi tandem praeponte-rum,in eo praestuim munere, tempus ob cereti Audient igiturMOsamnia alumni,qui Latina frequentius euoluunt quam ilica, munisci Trincipis decin: oesi quod aiunt). A epha Regis aues humanisermonis dociles, quas Usebs-dius enutrierat in cavea, cumst nouo caelo credidisent,apothet in domino cecinerunt,quanto magis haec iuuenim He
riei Magni liber Ilitate re austic , in florentissimis g)m
nisos instituta, non inscii cui iam numinis, sed in meries Maesenatis gestidis laudes ' Audient extera nationes,a quibus hae desiderari intelligebam, religiosissimi Trincipis in Ecclesiam S Apostolicam sedemsingularem ommantiam. Audient in hanc Societatem promerita, oe nostrum
in mortui cineres amorem,quem Cism angustia pectoris hu- imani non capiant, ubique remarum cogimur effundere.
oudiet Rex Ludovicus Martis re Gratiarum fossulus, quiPatris iam felicis sidere afflatus ab Hemina Ma tre ita triglmarum virtutumo imbibit temperiem , nullumo nobis os, nullum calamum, nullum tempus satis esse ad diuini Parentis laudes celebrandas. Audiet, inqua u-benteris, interspirantes huius seerenitatis De sim, inter ridentes Liliorum fores, re pubessentes laureas,ilium ho noratissimi Patris cupressos interdum exosculari non pigebit. Neq; te pigeat, Teuerende Tater, hoc meo ore nodum satis dedolatoLatinis auribus loqui quid facere lachvmin
loquor oesiuspiria. Dicerem fortassisipossem eloquentius,
Won potui amantius.' Roth agi. Kal. Aprilis m. Uc. XI. . Vestre Reuerentiae in Christo seruus
17쪽
VNEsΤAM plane catastrophen Regina Christianissima in & omni vel sensu, vel o-l pinione doloris acerbiorem,inter hanc praeseris
j tim communem inaugurationis laetitiam, in - ter festa triumphorum fercula, inter magnificentissimos denique honores, qui partim nomini tuo soluebantur, partim etiam parabantur felicitati tuae, Maiae Idus attuleiunt: cum illa regalis columna,quae sola theatrum sustentabat, in quo Maiestatem tuam illustrissimorum Principum splendor, lectissim nobilitatis decus, & primaria huius Impe-tij capita honestabant, tristi & repentino lapsu corruit, ut quantum antea tibi honoris reginae Christianissimae Maiestas,& tua virtus singularis demereri Videbatur , tantum miserationis infelicissimi casus acerbitas conciliet, quam eo maiorem esse oportet, quo antea publicae hilaritatis cursus effusior, &solemnis pompae apparatus ornatior, & exitus luctuosior fuit, qui te quasi ex astris delapsam ad omnium extremas depressit
L. Antae quidem cladi non modo Italia, sed Vniuersa pari- --.,- - ter Europadngemuit, & nullus adeo serus fuit, aut ferreus qui tuis miserijs non illacrymaret. At noster hic ordo, C.ram με. quem priuatis beneficiorum nominibus regia domus tenet ad- mictum, pi tuatum quoque animo ex morte sui Principis hausit dolorem. Nunc vero eropenso studio desiderat, pil alicu-. A s , tur
18쪽
a . HENRICO MAGNO ius ossicij lenimentis tuos permulcere cruciatus, quo erga defuncti Regis memoriam, & sepultos cineres, a quo illi, tanquam a parente Optimo eodemque munificentissimo,omnia bene ficiorum genera sunt concesta, sempiterni amoris & ob-
R. P se, seruantiae statuat monumenta. Reuerendus Generalis,diterctitialis, Claudius Aquauiua tibi animi sui vulnus, quod ex tam inopinato casu contraxerat litteris, aperuit, suaque & suorum om. nium studia Maiestati,tuae consecrata lubenter obtulit, & per totamSocietatem, quae quatulacunque est j per uniuersum orbem terrarum sparsa est, ad subleuandos mortui manes, piacularia sacra indixit: tum vero ijs,qui sunt in Gallia, praecepit, ut non modo suis laboribus & vigilijs, sed etiam corporum si res ferret oppositu,tui Imperi j statum tuerentur Uidi ego acerbis simum doloris sensum quem ex publica calamitate omnes huiusce Societatis nationes perceperunt, cuius cum primum fama ad nos delata est, tanto stupore Omnium perculit an in os
ut fulminis ictum sensisse viderentur. Quod si Christianissimi
Regis salus alienae vitae iactura constaret, scio permultos elle ex eo numero,vel exteros, qui hac emptionem 1uo sanguine sancitam vellent. Et certe nemo est,qui tuam Maiestatem aliquo amoris & obseruantiae pignore non studeat consolari. 3. U Go vero inter caeteros eo calamitosor quo viribus debilior & Christianiis. Regis memoriae arctioribus vinculis sum deuinctus, unus multorum concursu, omnium Vero nomine, nostras litteris mandare aggredior querimonias, si forte tibi doloris secietas aliqua ex parte aegrituginem minuat . faciam equidem lubentissime, quanqua in me & casus acerbitas, S meae tenuitatis conscientia non mediocriter deterreat. Est enim adeo funestus, ut mea ro non solum cogitationem , sed
multorum fidem superet, qui fictum esse, non factum putant. quo fit, ut mihi sensus adimat, Si vocem suspirijs interclusam pene comprimat. habet hoc mediocris calamitas,ut parem λ , si bi luctum inueniat. at haec malorum moles stupore sensus s.f. . confundit. & nos in miserijs facit elingues. parui nempe dolores loquuntur, ingentes stupent. Optandum mihi esset pectus Iol,' quod insetas tantς cladis turbo non conuelleret. Quae
19쪽
Ius et A ANNIVERsARIA. 7renda vox Ieremiae , quae rem funestam latis digne lamentare tur. exerendus quoque stylus serreus, qui eadem ipsam in ho minum medullas & viscera sempiternis notis incideret. . Colen qui vivos in amicorum morte consolantur, fune- bres texere laudatione quibus mortuorum memoriae pa-nci. rcntent. quod quidem ego si in augustissimi Regis exequiis facere conatus fuero, Verendum erit credo, ne tot doloris aculeos excitem , quot laudum fundam argumenta, & si1 omnia pro dignitate dixero, qui te doloris vortices & miserrimam Franciam abripienti Etenim si regias eius virtutes prudentiam dico, & bellicam industriam , clementiam, mansuetudinem, comitatem , religionem, pietatem, pugnas, Victorias, triumphos, omnia denique ornamenta, quae in eum Caelestes plena congesserant manu, vel minimo dictionis apparatu percensere coner, publicae calamitatis sensus moestissima quadam nube omnium inuoluet animos, noui lacrymarum imbres erumpent, noui scaturient fontes, singuli quidem per se magni , & si
confluxerint uniuers, immensum veluti moeroris Oceanum
s. T)Icam tamen. neq; enim tacendti nunc licet assii ei os con Elati,&atrocissimum casum,quantum maxime potem,lamentabor. Exprimit has natura querimonias, tantis praesertim lacessita nusserijs, quς dum apposite fiunt, nescio quot acto confusam dolore mentem deonerant, & quibusdam so-atiolis leniunt acerbitates. Mihi quidem sensum & vocem vis doloris eripit, at ratio ipsa,quq loqui iubet, materiam & verba iuggerit ; u iusta est animi affectio, menti nimirum obtempe-
ratura est; si rationis expers , omnino non est audienda.
S. C Ed quo me vertam Regina Christianissima) unde mihi ad tam tristem & tam funestam orationem aditus, unde etiam exitus huic meae imbecillitati, saluo quod alut) clypeo, dabitur 3 Ostendam equidem in eo Rege, quem mecum tota vicissim luget Europa, ingenij &corporis dotes,susceptum a- uitae religionis institutum,imperi j cursum & vitae finem pror-sus admirabilem fuisse ,eόque orbatam Galliam fecisse iacturam
incredibilem. Quin quo sum capita per quae haec funebris et P.
20쪽
8 HENRICO MAGMOlamentatio excurlet, eadem erunt fundamenta eius consolationis, quam tuae maiestati,& Vniuerso populo simul afferre conor, si forte praeter usitatum naturae cursum, contraria exc6trarijs,e luctu solatium, frigus ex incendio, lumen ex umbra,extristitia gaudium, ex iactura denique lucrum eliciam, erit omnino ratione caussarum eflectus admirabilis, neque minus admirationis habebit consolatio, quam luctus ipse. o. . Ordiar igitur ab ipsa Regis persona,vi de eius ornamentis dicam breuiter: longas enim narrationes praetermittam iustis voluminibus, quae posteritati relinquentur consignandas .Duae potissimum virtutes regem admirabilem & omnino dignum impetio praestare solent, prudentia, & armorum peritia : quarum una pacis est & togae, altera sagi atque bellorum: illa theasaurus est legum, haec magistra disciplinae militaris : illa sapien. ter amicis imperat, haec feliciter hostes expugnat. Et ista quiadem duo virtutum lumina, tanta dignitatis laude in Henrico Quarto effulserunt, ut non modo praeter caeteros aetatis stare Principes, sed & su pra illos antiquitatis Imperatores, qui sup rioribus seculis floruerunt, sui nominis admirationem excita- ret. Habebat in rerum administratione tam celeres ingenij motus ut difficultatis nodos statim pervideret,ideq; explic tissime dissolueret. Nullus in promouendis ueg tijs tum ciuIlibus, tum militaribus subtilior, aut in dijudicandis consit ijs. sapientior, aut in eligendis cautior fuit. Vix res ad deliberan i dum erat proposita,cum ipse quasi ignea mentis subtilitate coincludebat. Ex capite retia uas corporis partes, & ex tenui principio totam orationis seriem facile coniectabat. Erat rex pacis &armorum An uno quidem Augustus, in altero Alexander,bel- lator prudentissimus, idemque fortisiimus Imperator, quem Vtriusque.temporis eXperimenta comprobaram. Qui in pace atque otio,sapientiae, in bello fortitudinis infinita protulit e empla. Erat in consilijs sagax & peracutus, in praelijs acerrum μ.. animosus, inter prudentes sapiens consiliarius,inter bellicosos duces Imperator fortissimus. Et Bearniae quidem atque Nauarrae regna, quae a parenti--ε -- bus acceperat,admodum adolesens, tanta prudentia tutatus est,