장음표시 사용
21쪽
etione Nummis, de homicidio, de furto et rapina etc. ne similes Sobarro, ii uel aliorum rost iones cap. praee. s. n. allatari quae manifestae conclusiones sunt, et ne quidem coniunctim sumtae totum ius naturae exhauriunt, pro genuinis principiis I. N agnoscere possumus. 3 γνωροωτερον euidens et notius conclusionibus inde deducendis, imo ita comparatum, ut unicuique lanae rationis usu praedito facile pateat, neque longa et operose inuestigatione indagandum sit. Unde statis integria eatis in se spectatus, et quatenus nonnisi ex reuelatione notus est principium l. N. haberi non potest ἔπιον, ea συ h. e. ratio a priori, ut demonstratio, quae dici solet, et hora inde oriatur, siue ceteroquin sit causa realis, siue fallem uirtualis. Quo ipso consensus gentium,socialitas, et propriae utilitatis studium quocunque modo expisatum remouetur Neque enim quaerenti cur DEVS si colendus p recte respondebitur: quia gentes pleraeque omnes id faciunt, aut quia ratio status, societatis, aut utilitatis id postulato et ceteroquin duo posteriora in certo genere statorum tanquam rationes a priori admitti posse, non negamus ris Denique οικον seu domesticum . . Iuris at distiplinae proprium,
non uero alienum aut commune. Unde e g. recta a.
tio uel propterea principium I. . non satis commode constituitur, quia ad theoreticas disciplinas Omnes non minus atque ad Praeticas pertinet. S. XI. Omnes has principii conditiones et clarae et extra controuersiam positae sunto Saltem circa alteram obseriae.
tur i. aliud principium esse absolute primum, quod scit sal nullo prorsus modo demonstrari potest , et a fundamen. tum simpliciter adaequatum est, ex quo Omnes aliae cuiuscun. que generis conclusiones siue inediate sue immediate. de. monstrari possunt, ut commune illud Nihil potest simul esse et non est, aliud erimum in certo genere, quod α tatem per se si e medio notestit, et non opus habet ex alio demonstrari, etsi sorsan ex eo demonstrari possit. λβ sun. Gamentum est, ex quo certi tantum generis conclusi,
22쪽
ne omnes deduci positant e. g. DEVS est colendus etc. Vnde a plura. principia respectu diuersi generis conclusionum prima et adaequata esse posse arbitramur. atque adeo το,ονον ad rationem principii primi non necessario referendum putamus imo nec a quoquam Philosopho erudito huc relatum d prehendimus. f. XII. Ceterum unum idemque principium cognoscendi, duplici tatione exprimi et proferri soleti modo incomplexe, siue, ut cum philosophis loquar, tanquam terminus simplex, e. F. Socialitra Status integritatis, etc. modo compine, siue ut pro uintio uniuersalis affirmans uel negans, praecipiens uel uetans. Ita e g. socialitatis defensores duas propositiones fundame tales constituunt r. iauicquid, si as Omnibus negligeretur Iotietatem defrueret, iliada. N. praeceptum es, a. c. s ab Omnibus f ret, serietatem euerteret, L . interdictum es. Quales propositiones ex statu integritatis a Val. Alberti deducantur, iam supra C. I. f. s. uidimus. itaque nos etiam h l. non magis de principio Lm incomplexo, quam complexo solliciti sumus. CAP. III.
In quo uera de principio I. N. sententia proponitur, et praecipuae aliorum opiniones cum
ea comparantur. s. r. ex omnibus opinionibus Cap. s. recerantis unLethenda fuerit , nullam nobis magis, quam uItimam, probari, satemur. Ac tametsi nonnulla sunt, quae ita forsan opponi pos
sent, his tamen commoda explicatione et leui quadam restrμctione facile occurretur. Qua proinde adiecta, tali modo eam repetimus, et pro nostra agnoscimus ' Amor DEI, ut D sitis re hominum aliorum subordinatu uerum Iuris Nat.
23쪽
lasticos, et nostra etiam memoria a Mysticis quibusdam scriptoribus acute et subtiliter disputata sunt, quae in praesenti omnia excutere nostri non est instituti Saltem teneatur, eum diuidi solere in amorem complacentiae, quo DEUM prosequimur, ut bonum absolutum, quia scit quicquid bonum, perosectum et excellens fingi aut cogitari potest, imo potius mulito plus persectionum, quam ulla cogitatio assequi potest, complectitues unde summa eius ueneratio oritur; et in amorem coneu sentiae, quo in EVM serimur, tanquam bonum relatiuum a quo non tantum toti sumus ac pendemus, sed et plurima beneficia, imo quicquid uere bonum et optabile est nobis polliceri possumus. Vnae pes et fiducia in eum oritur. Hane
distinctionem illi etiam innuisse uidentur, qui DEUM istisnum
Maximum cognominarunt, per alterum scit bonitatem, per alimrum magnitudinem et perfectionem diuinam indicantes. Non nisi priori amore DEv coiendum esse, iam olim Epicurei ex suo scit prineipio, quo prouidentiamdiuinam inficiabantur,am marunt Leg. Cicero de N. D. L. I. Garandus Eth. L. II. C. s. Idem, ex diuerso licet capite, Doctores Mystici defendunt, et
amorem:posteriorem, tanquam mercenarium, in homine Dimesto ac persecto, quoad eius fieri possit, prorsus extinguendum esse, amrmant. Quam eiitentiam post alios sub finem siperioris seculi probauit notissimus hoc nomine Archiepiscopus
Cameraeensis Franciscus Salignacienelonius, ea occasione, in coetu Romano a Bosueto, Noaillo Goderio, reliquis, inter Protestantes uero a Saurino, la Placette, aliisque confutata in et ab Innocenti XII. P. R. anno I699 tandem proscriptam. Contra ea in alterum extremum prolapsi sunt, et solum amo. rem DE concupiscentiae in homine locum habere posse aede re contenderunt quidam Fenelonii aduersarii, et interho praecipue auctor Apologiae ueri amoris DEI, anno i i Amstelodam editae. Nos uero mediam sententiam amplectio
mur, atque adeo, neutrum amorem ab altero seiungendum esse, existimamus, ita tamen, ut amor complacentiae primum, amor uero concupiscentiae secundum locum teneat, atque adeo
24쪽
hic illi si ordinetur ipsa enim fana ratio dictat, optimum quόdque maxime esse adamandum DEUM uero omnium bonorum esse praestantissimum adeoque ceteris omnibus praeferendum, ne nos ipsos magis quam illum diligere uideamur. atque in amorem inordinatum incidamus. Ceterum ut h. l. non qualiacunque uoluntatis diuinae decreta, sed ea tantum. quibus Ius naturae continetur, inuestigamus, ita nec alium DEI amorem, quam qui naturae lumine innotescit, intellectum uolumus. Alias enim principium latius pateret, quam principiatum, aut quae iuris tantum postiuisunt, Cum iure naturali confund rentur. Unde e. g. Sabbathum septimo die, et speciatim die Solis celebrandum luris naturalis esse nemo dixerit. Quamis uis enim hae cultus publici πεσι -εις ad amorem cultumque DEt pertineant, tamen ex amore DEI per naturam noto deduisci non possuntig. II. Amor siui alias Philautia dictus, si generatim consideretur, non male per sui perficiendi et conserua fidi studium
describitur. Cum enim homo non tantum corpore, sed et anima constet, illud, ut corruptioni obnoxium multisque caiasbus expositum, conseruatione opus habet haec uero, utpote immoi talis et interitus expers, saltem perfici, siue potius mor- his suis, ut imprudentia, errore prauo appetitu, etc. quia minem in ipsum uitae ac fortunarum discrimen saepe coniic, unicii rari debet. Ex illius cura perpetuitas et commoditas, ex huius uero cinifelicitas uitae humanae potissimum pendet. Hic amor, cum homini naturalis, atque adeo ab ipsi autore naturae inditus sit, per se malus esse nequit sed a Philautia praua, quam recte morbum animi dixeris longissime disiunctus est. De hoc enim recte Plato : πάντων, inquit μαρροηριατων λά mi
gibus p. 73. ed. Ser. Duplici autem potissimum modo Philautia legitima et uitiosa inter se disserunt; si quod illa nonnisi usrum holium appetit, haec uero in ea fertur, quae tantum speis
ciem boni mentiuntur, reuera autem homini nocent potius,
quam prosunt, aut, si uel maxime in praetenti grata et utilia snt multo tamen maiora deinceps damna et detrimenta post se trahunt; non secus ac ex maligna subiicitantium uolupta- te.
25쪽
te . quam ex gelidae potu capiunt, mox acerbissimi olores consequuntur. 1 Philautia legitima suo quodque loci et o dine expetit, nec minus bonum maioribus praeteri et ita Erilisque commodis suis inseruit, ut amori aliis debito, de quo mox Gicemus, nihil detrahaturi contra Philautia praua, siue maxime aliquando uerum bonum expetere uideatur, id ipsum tamen maius aliquod postponendo corrumpit. Accedit 3. quod illa ad facultatem animae rationalem pertineat, atque acie fi ratur in id, Quod intellectus bonum iudicauit, haec uero PIerumque illud tantum appetat, quod sensibus gratum atque iiDcundum est. Leg. lac. Thomasii Dissi de Philautia adcl. Fufendorfius de I. N. et G. L. Il. C. Ill. I. Io. S. ill Amor alterius sue, ut cum uulgo loquari proximiquasim mensura habet amorem sui, adeoque ex illo optime intelingi atque diiudicari potest Hinc oriuntur praecepta illa uuniuersalia de officiis erga alios : Dilige alterum,sicut te is , et, quod tibi non uis fieri, asteri ne fecerisci quibus cum unoquoquet agere iubemur, quomodo nobiscum agi uellemus, si in eo
essemus loco in quo est ille, cum quo agimus. Posterius imprimis ab ipso Seruatore traditum praeter ceteros Schneideri Iurispr. Nat. c. I. g. . pro luris naturalis principio amplectitur : non male profecto, si ius in strictiori significatione, qua κατ ιμ- officia erga alios notat, accipiatur. Ex eodem hoc fonte ipsa societatis custodia optime derivatur et quae terte, nisi amorem pro fundamento habeat, parum idoneum I. N. principium constituet. Ceterum, ut per amorem ii nonnisitionum ordinatum et rationalem intelleximus, ita nec amor alterius aliter explicari debet. Quo uno obseruato, facile occurritur iis,quae a nonnullis contra principii huius uniuersalitatem disputantur. Leg. Sharroch de Officiis sec. lus Nat. e. ll. n. a. et Reyherus in Notis p. V. Add. Puland de I. N. et
g. IV. Ceterum non sine causi amorem DEt sui, et alio ruri rei natum, Iuris naturalis principium constituere, dixi mus qua uoce cum triplici huius amoris coniunctionem ignaordinem requirimus, ut scit non modo nullus amor alterum pellat aut euertat, sed et primus posterioribus anteponatdr . Vade
26쪽
Vnde nihil amori O:tri uel proximi conuenire iudicandum est, quod ulla modo cum amore DEI pugnet, nec quicquam ex uero ac legitimo nostri ipsbrum metamore proficisci potest, quod, si facias, amorem proximo debitum tollat aut labefactet , 6. U. Etsi uero ex hactenus disputatis, nullum genus am
ris in quibuscunque actionibus moralibus, saltem ad nosmetipsos, aut ad alios relatis. negligendum esse, apparet, tamen et 'illud facile intelligitur, officia erga DEUM ex primo, officia erga nos ipsos ex secundo, officia erga alios ex tertio amore, tanquam proprio fonte esse deducenda. g. VI. Quod si tandem propositiones fundamentales, pro singulis officiorum generibus desiderentur, per se inde sequentes oriuntur L Pro officiis erga DEUM: uuis uid sis amore DEI Mnatura cognito omitti fieri ynon potes, isiud Iure Nat. praeceptumi imis dictum hest. Atqui e g. preces ad DEVM fundendae gratiae ipsi agendae, it cultus externus ac publicus etc. blalphemia, plurium Deorum cultus em) E.
II pro officiis erga seipsum retineri posset Chri Thomasii propositio, quam ille quidem perperam pro adaequato totius
. . principio uenditati uicquid uitam hominum reddit et ais xime diuturnam etfelicissimam iEud est faciendum. Sed, ut priori ἀνάλογον suppeditemus, simulque discrimen iuri Sciat praeceptiui a concessivo, et affirmativi a negativo clarius exprimamus, istam eodem fere redeuntem substituere placet: uicquid, luo amore sei, omitti fieri non potes, et amori DEO uel proximo kbito non reFugnat liud I. N. praeceptum interdictum est. Atqui . g. animum uera religione uirtutibus imbuere, honestum uitae genus amplecti, quo alimenta corporis comparentur etc. άπιοχεψία, mutilatio membrorum, intemperantia in cibo potu Venere, etc. E. III. Pro officiis erga alios similem in modum rationari ponsumusci uicquid fis amore alteri debito intermitti fieri ynon potest, id Iure naturae praeceptum incerdictum 's. Atqui e g. fidem et pacta seruare, depositum reddere etc. homicidium, furtum eici E. Da DE-
27쪽
f. VII. LVbicanque omnia requisita l. N. -
riuntur, ibi datur genuivum I. . princiueium A. in amore DF fui ipsius et aliorum etc. E.
Cum propositio si extra controuersam assumptionem - gularum illius principii conditionum ad amorem DEI, tui i-plius et aliorum accommodatione probamus. Nam r. Veritatem huius praecepti, siue quod amor eiusmodi u Iuntati diuinae congruat, nemini, nisi larsan ipsam DEI exissentiam prortus inficianti dubiam esse posse, existimo Neque uero at gumenta a priori ad illud demonstrandum a nobis postulabit, qui eam principii naturam esse cogitauerit, ut ueritas eius per se et sine medio innotescat. Provoco igitur potius ad uniuscuiusque conscientiam.prouoco ad summum felicitatis desiderium omnibus hominibus insitum, prouoco denique ad ipsa oracula diuina, quae nihil crebrius, quam amorem DEl et proximi inculcant, manifesto indicio, nos non errare, sum illumi Iuntate diuina nobis praeceptum esse, iudicamus. inod autem in eo amorem sui legitimum non exclusum uelint, omnibus illis locis testantur, quibus morigeris huius et illius uitae felicitatem pollicentur. a. Eut thim huius principii, qua etiam sine reuelatione enaturae lumine cognoscitur, praeter cetera confirmat communis populorum consensus. Nunquam enim ulla natio tam ferar perta fuit, quae omnem DEt cultum ignoraret aut cognitum inficiaretur Amorem uero sui et perpetuum felicitatis desderium quis non in seipso quotidie animaduertito Nam, ut recla
Seneca L. V. de Benef. c. s. homo a natura ad sui charitatem compostus est unde summa cura est nocitura uitani, prostitista appetendi.
Denique praecepti de amore erga alios evidentiam non tam dicto Seruatoris nostri Matth. Vll. a. quam eorum exemplis confir ammus qui per se illius ueritatem agnouerunt. Ita Seneca LII l. de Ira eo, inquit, nos laco constituamus, quo itu est, cui rocman nescis iracun Hos iniqua nostri aesimatio, et, quiae ere uellen ,
rati nolumui. De Alexandro Seuero Lampridius in uita eius p. 77
28쪽
memorat, e in elamo e IaeFlu , dici per pro οὐ cum ahquem emenis ,ret, edixisse : quod tibi non uis fieri, osteri ne feceris, eamque sententiam, que adeo dilexisse ut et in palatio itu publicis operibus perscribiliab ret. Quin ipse Hobbesius, praecepta l. . alit quin non parum peruertens, et Omnia ad priuatam utilitatem reserens nihilominus C. ill de Clueart. 26. et Leviath. C. s. hanc regulam commendat, ut, rum quis dubitet, an id quod facturus in alterum sit aure naturali fucturus sit, necne putetis esse incisitu alterius loco. Neque uero tantum triplicem illum amorem in se, sed et suborriuationem eius ex naturae lumine cognosci posse, uel illud nos admoneat quod Socrates opponit Atheniensibus : πεισο ι-τω ΘελμιDMν ἡ υμῖν apud Platonem in Apol Socr. p. 29. Sane idem sere mihi dicere uidetur,ac Apostoli simili de causa in iudicium uocati Ac V, 9. Neque obstat, quod multa ab intelligentia uulgi remota subtilius de amore disputari solent. Nam haec potius ad obiectiones adhicrsariorum refellendas aut occupandas, quam ad rei obscuritatem explicandam necetnria sunt. Pone en i mi hominem plebeium e. c. distinctionem amoris complacentiae ab amore concupistentiae his uocabulis expressam ignorare tamen rem ipsam in actu exercito, ut loquuntur Philosophi quod stil. DE-VS uenerandus, et bona quaevis ab ipso expectanda sint, optime intelligit. 3 idem principium non quidem absolute, neque enim hoc postulatur sed saltem in suo genere prisnum et sine alumem, constat ex eo, quod α iuxta hactenus dicta unicuique peris, etiam sine medio innotescat, adeoque non opus lubeat ex aliis demonstrari. Quicunque enim principia innata dari, concedunt, inter erunci consensu res runt praecepta haec DEUM cole te ipsum conserva, quod tibi non uis feri, alteri ne feceris. Quam inanibus autem rationibus principia innata a quibusdam impugnentur, in Dissert. de principiis innati, contra Lochii obiectiones uindicatisin. Plaeses ex instituto demonstrauit. β quia nulluni dari potest o tricium iuris natu resis erga DHVM, quod non ex amore D El, nullum erga seipsum, quod non ex amore sui nullum denique erga alios, quod non ex amore proximi commodissime
deductioisit, cuius rei iam supra g. 4 exempla quaedam suppedita
4. Idem principium auste est, cum ad amorem illum. quem diximus. tanquam ad rationem a priori, cur aliquid faciendum uel omittendum siti, recte prouocetur. Dis i. De
29쪽
s. Uemque etiam est meyticuis. Neque enim ut Ii alii clisciplinae .proprium aut saltem commune est. Non Theologiae,quia hae ici
tam reuelationem siue Scripturam S. pro principio credendorum et fgendorum agnoscit nec philosophiae Theoreticae, quia huius Obiecto quod sunt tantum lcienda et nude cognoscenda, rePugnat. habere principium practicu nec denique ulli alii disciplinae acticae siue iuri, cum omne ius positiuum, siue diuinum siue humanum, claris et expressis uerbis proponatur, adeoque nullo peculiari cognoscendi principio indigeatig Vlli 'I Euodcunque principium cognoscendi I. N. P-gislatore sapiemis πιι aditur, id optimum atque certis ames. A. Amori Et sui ipsius et proximi etc. E. Propositio iterum extra controuersiam est,cum legislatorem optimum et oii τοκρατορικον legis suae interpretem esse, omnes agnoscant. Assumtionem praeter multa alia Scripturae loca, quibus amor DEI, sui et aliorum hominum tanquam summa legis inculcatur, inprimis lucintentum illud oraculum Matth. XX li 3 . seqq. confirmat Scit ICtus quidam ludaicus, quasi sepientiam Seruatoris exploraturus,ex eo qua rebat: πῶα ἐνπολη μεγάλη ἐν τω νομή quod iure mihi interpretari
posse uideor quodnam est prἱncipium cognoscendi I. N. Nam p.r
praeceptum nam mintelligebat huiusmodi ex quo reliqua omnia pen derent atque diiudicari possent, iuxta comm. . Lm autem cuius illa
s τολη μεγαλη requirebatur, nec ceremoniasserat, nec forensis, adeo
que morali decalogo comprehensa Legem uero moralem et natu ratem specie non dis erre, et hanc accurate persecteque decalogo com prehensam esse. non tantum Theologi sed i Cti etiam doctissimi pridem agnouerunt Leg. instar mnium ex illisDanhau.COll. Decal. 0. I. g.2o p. s. ex his Booclerus Comm. inGrotium praef. p. 4. Quid uero ad hanc quaestionem Seruator respondeto Diliges, inquit, Dominum
DEUM tuum toto corde tota anima tua, et tu tota mente tua diliges proximum tuum perinde aeuo ipsum. In is duobus mandatis tota lex et Pro
phetae pendent ubi obstru. α quod Seruator non necesse putet unum magnum praeceptum siue principium legis naturae constituere, dum plura ostendit. βὶ etsi duo tantum scit amorem Dei et proximi diserte exprimi tertium tamen nequaquam excludit, sed potius supponit, dum amorem sui tanquam mensuram amoris proximi, commendat. Unde adeo γ sententiam nostram totidem sere uerbis comprobatis. IX. Ciuit 'oos e
30쪽
g. IX. Ill. Cum quacunque sentem a de principio I. N. optimare celebrasssimae quaque ex ceteris facissime concitari possunι, ita
meνιι υθροι antefertur. A. Cum sententia, quae umorem Ioui i uia et proximi I. N. principium eonsiluis etc. E.
Propositionis Mai ratio ea lest, quia non postremum ueritatis Μτη- ριον merito iudicatur analogica cum aliis ueritatibus consenso, et a falsitatibus dissensio. Assumptionem probat inductio. Nam r. non possunt sententiam nostram prorsus damnare, qui aut cum Zenigrauio et it schio lap. Κulp. Coll. Grot. Ex-6. cultum DEI, aut eum P endorfio scialitatem, aut cum aliis conferuationem sui I. N. principium taciunt. Si enim singula haec, ex eorum sententia ad demonstranda osticia I. N. sussiciunti quanto magis uniuersa et, si ex uno omnia deduci posse, putant, quanto magis quaedam, eaque primcipio suos omnium consensu maxime congruentia inde consequi,
nobis largientur Fateor certe,me non parum in sententia confirmatum fuisse, cum deprehenderem, eos, qui e. ex socialitate ossicia erga alios promte et concinne satis deducunt, simul ac ossicia erga UEVM, uel erga seipsum ex eadem exsculpere conantur, uehementer laborare, rei dissicultatem conmteri, uariisque ambagibus et incommodis se implicare et contra illis , qui conseruationem sui lubstituunt, omnia feliciter huccedere, dum ossicia erga se ipsum demonstrant, sed, simul ac ad officia erga alios, aut erga D TU Maccedunt aquam herere. Idem sane agere mihi uIdentur, ac si quis una mensura res diuersissimi generis e ta triticum, uinum et patinum emetiri conaretur. a. Qui id sibi indulserunt, utplures propositiones morales coniunctim sum-tas pro principio Lb. amplecterentur, nec nobis uitio uertere poterunt.quod tria tantum capita uniuersalia coniungamus, cum praesertim haec ita adaequata sint, ut nec unum sub altero contineatur, nec ullum ossicium I. N. dari possit, quod non ex uno illorum commodissime deducatur quorum neutrum uel de Seldeni, uel de Scharrochii, uel de aliorum propositionibus supra prolatis dici potest. 3. Nec illorum sententia, qui intrinsecam honestatem et turpitudinem sue piscaus cum obiecto suo conuenientiam et disconuenientiam, aut uoluntatem DEI principium . N. esse putanti nostrae repugnat,sed commodissime potius subor
diuatur. Nam illi loquuntur de principio essendi,quod per principium cognoscendi nequaquam excludit sed omnino supponitur. Nam,s Ius naturae a pri