장음표시 사용
71쪽
vnius facultates ita sedibus differentes, ut naturalis in hepate resideat, vitalis in corde, animalis in
iionum quas aduersari proponunt confutatio. p. J-Vi iurarunt in verba mentem Aristot.
t negant eius doctrinam superioribus G
gumentis conuelli, Quaestionis enim veritatem, inquiunt, Aristot ratione,non sensu aestitimauit, sensus autem neruos oriri a cerebro venas
iecore,arterias a corde,indicat quidem,sed vi illi loquuntur, materialiter: ratio verb, primum so male principium esse in corde manifeste demonstrat. Porr Aristoteles a Platonis sententia, qui cupiditatem in iecore, Iram in prscordiis, rationem in cerebro collocauit: videtur de industria refugisse, ne tres in nobis animas cum illo ponere cogeretur. QuAnquam Ficinus a peripateticis hoc Cum imponi Platoni affirmet,quod in homine tres am- mas, ut locis,ita substantiis differentes posuerit. 7 Quod ditatis facultas caeterisprae et, qui sinsit, quo accedat ordine,quid dita. p. is Acultas animalis tota influit a cerebro,
tina influunt, Plantas Manimalcula quibus natura cordenegauit, quae toti connata est si cultas,conseruat perfectiora vero animalia, quibus cor datum est , facultate influente , citra iacturam vitae carere non possunt, Cuius beneficium si quae violentia nobis eripiat, mox vita cum morde commutamus: Qua causa euenire diximus
72쪽
vi platarum abscissae partes aliquandiu vivant, de corpore humano pars auulsa, illico tanquam stipes, iaceat immota ad quam videlicet nulla amplius faculias a corde transmittatur. Non ignoro benefico de vitali isto calore priuatum corpus aliquandiu vivere, ut per syncopem,sed cum assidue dissipetur, nisi nouus accedat in auxilium, qui recreet languentem, deficientem reparet, animal paulatim concidit, tandemque tollituri vivis. Vivunt ergo plantae singulis partibus insita facultate,
homines, sortis de natura melioris , inac influente, proinde cum vita sit actus animae, ut anima corporis, melius hic definitur conseruatio faculiathim,quam a Ludovico Vive, conseruatio in strumentorum animi , sacultates enim priores sunt instrumentis 5 ex illis functiones proxime dependent Age vel ,,contrariorum contrari sunt causi definitiones,atqui animal interit pereuntibus anim facultatibus, omnes autem pereunt sublata vitali , addam ex Galeno animal nunquam
mori nisi cor per se, aut per 5 sensum,afficiatur, Ergo vivit facultati permanentia tauratione, perdurant verbvi conseruantur vitalis pri sentia, siue sit insita, ut plantis siue influat,ut animalibus per sectis Vivunt plant solo actu animς vegetantis,laempe nutritione. Vivunt diu in mentes actu intelligentie, nempe contemplatione Bessu et , actu sentientis anime qui vegetatione includit Homi ne actu rationis scia ρὶ μή, qui Vegetationem
sensione mi r supponit Itaque vita non est pars animς, cum separatim non existat, nulliusque vi uetis sit sorma ed actus cuiusuis animet ut obiter
73쪽
obseruetur quod iam supra notauimus, et Galeno non diuidi omnem, animam in naturalem, vit lem,S animale O,sed humanam duntaxat,ubi lon, ge specialius vitalis facultas surpatur qua
De facultatum concentu principatus, ne. p. T. I ii natura tres facultates locis disclusit, omnes tamen tanta societate coniunxit,. - ut mutuis stent auxiliis, unaque alteri condoleat, compatiatum Naturalis suggerit alimentum ad vitam necessarium, Vitalis,spiritumri calorem cum scenore illi rependit, Animalis,praeter alia hoc viri l retribuit,quod perenni inspiratione d expiratione temperet ardorem cordis. An vero una alteri commoriatur dubiu est potest enim abesse animalis, aliis remanentibus, nam paralyticus vivit sine sensui motu, Phreneticus tas aratione, memoria, imaginatione Apoplectico se-la superest spiratio,ea que perexigua, non unquam insensibilis Ecstatico transpiratio est pro inspira- tu Quare respondetur aliquam facultatem parti eripi posse aliis salvis, non toti, saltem non omnino, Tantus enim est facultatum animae concentus,ut una plane sublata,c teras quammox inruinam iocietatem interitus trahat eo tamen ordine ut illa prius condoleat quae arctiori iuncta est foedere Aequum enim est, ut quae rebus secundis maiuspercepit auxilium,maius in aduersis sentiat incommodum. In oeconomia partiti corporis hic ordo etia atq;
etia obseruadus est,ut quet naturq ordine &origine
74쪽
ptima est,dignitate sit postraema. Dum homo sor- matur,primum Vicit ita plantae,deinde bellu , ad
extremum fit capax rationis, Prima facultas facit nos effeci vivere, posteriores vero faciunt,ut melius simus despersectius vivamus , quare prima est magis necessaria, minus perfecta:posteriores,minus necessariae,magis perfectae. simplicem esse animam quae hispartiἶus continetur.
bincque Aristoteleorum rationes di solui. Nius rei vilica est: simplex forma, quia unica persectio summa, Nostrae quidem formationis multi sunt gradus, sed cum a
priuatione adformam una dc continuata motione natura progrediatur, ex quo enim conceptum semen scutum inchoauit, non quiescit donec illum' ad optatum finem perduxerit de naturae suae conuenienter perfecerit, nullo tempore ornaationis anima vegetante aut sentiente foetum informari
sic demonstro formavi finis in rebus artis differunt,ut puta,forma domus,est synthetis partium, de artificiosa structura,sinis habitatio:ars est scrini forma, finis, pecuniae conseruatio At in rebus natur se reipsa eadem sunt, sola disterunt ratione, quo eat in tempore materia ad sormam promoue tur, finis appellatur ubi randem introducta est materiamque ei scies informat, tum sorma incipit nominari Ergo tunicus est finis totius sormationis Ita unica est o simplex forma.
75쪽
Aristoti diuidit animam hominis in appe I itum malionea , quas partes ob id dis.
cerit ratio,illumque libi maciparit, fit sindame tum virtutum moris,atq; adeo honestati. Virtu- i ςm, fortitudo, Temperantia Magnificetia Magnitudo animi,Clementi Veritas, urbanitas offabilitas virtutes autem Elis, sunt quinque, te igentia,scientia, sapienti ars, 'prudentia: Intelligentia, est habitur principi rum scienti conclusionum, capientia, principio nim mulin conclusonum: ars ericie clorum,prudentia agendorum, triplici appetitu,voluntate,ita, cupiditate, iam satis mutita scripsimus.
76쪽
la addi ac possum, credam ean- dem esse mentis o anima sub si ' am,' ita sola incias extrinsecus ccedit vi est, a. delitu animal vi, blaenei giam habet C parabilcm, ', aes cribitur undecimo sapienti. , sola metaphysica ut est primo de anima: Quod si an inus per se, sine corporis adminiculo contemptat ir nihil prohibet quin corpore separatus vivati mo veri, liberius tersectius vitia atque conicini pletur, Si veto tanx neccilitate
istes alligatus est cor 'cri ut encsgiam habeat separa- bile ira neque possit absque illo propriam scinctionem exercetc, haud dubie est mortalis At,anquam sola mens energiam h et separabilem , ergo so- a minoriatisci nisi ah , si io admodum m ii, deo duplex est ratio, una de simplicissima substan- ia Prior absoluta, quam telligit se, S m se omnia, est enim primum cias prima cauui,potentia autem primi entis quidquid est continetur, ut micta res causae suprema: Posterior comparata, qua prospicit nobis xv niuersum gubernat quae quidem e perabilis est,intelligebat enim antequam mundus
esset eoque interent pto intelliget,neque de illius eiscntia de perfectione quidquam decedet, alius
77쪽
enim non erat antequam sensibilem munducre re, creatum regere inciperet, mundo quidem ex illsus fauore&praesentia plurimum perfectionis accedit, imo si quid habet, id totum illi acceptum debet a mundus nil illi vicissim rependit,
nisi forte, si liceret diuina ad nos transferre, semimogramum deum cum Epicuro fingere, curam de laborem Nisi malis, inquam duas similiter esse ratione d laabitudines animae, Unam qua corpus mouet, regit, informat alteram qua per se, suo lumine, primas causas primaque principia, nec notemetipsam, contemplatur Tota prior ratio separabilis est, tantum enim abest ut animus perficiatur corpore, cum illius grauitate a propriis sunctionibus auocetur. Ergo non modo intelligit extra corpus, sed multo persectius quam in corpore:
Qui heri potest, licet aliquis, cum absque phantas
mate no possit intelligere, phantasmata autem sen suum ministerio colligantur Respondeo: mentes reparatas maetaphysticas, o intelligere discurre-do ex uno alterum, ex effectis causas, colligendo sed intuitu primo in causis effectus aspicere,
non aliterquam oculus primo obtutu colores intuetur atqui animus extra corpus est mera physica forma, proinde immateriali si impatibilis substantia; Detestanda enim Cardani sententia: Intel lectum, qui accedit extrinsecus, notiones interpre tantis, notio enim est accidens, cum possit adesse&abesse aliudque νῆ Aristo t. aliud ν . Age ve-rd, quia immortalitas ani instanti est in vita huma in momenti ut sublata spe immortalitatis religio funditus ruat, qua decti acta,όrdo rei p. sit buertetur
78쪽
nee I furore populi tutus erit magistratus melius enim in officio continetur metu sempiterni su plicisquam temporarii, In hac disputationem tantisper excurramus, hinc sumpto exordio, Mortalitas animae religionem tollit, proinde virtutis: viiij , quae sperare debent mortales, sem piterna praemia,vita initiis, morte in inferis,duo religionis undam eta: Atqui Arist .scribens ad An -' bla lipatrum,n tantum,inquit,decet principem sub-ψ-d ditos vincere sapientia, sed etiam pietate teli-
- ione Ergo iudicauit animam immortalem: Item dubitat ethici primo, An mortuos afficiat res via uentium, Et an possint calamitates vivorum, mortuotu beatitudinem tranquillitatem impedire, quid autem his quaestionibus ineptius, si a morte nullus supersit sensus Perge, nec tam quid visum sit Aristot. disquiramus, quam quid videri debuerit no enim aequum est hominis unius authoritatem,omnium gentium consensui anteponi Habemus hoc ex fide maiorum christi voce traditum,&per manus it editaria veluti successsione ad nos deuolutum, cur ergo Aristot sola aut horitate c5- movemur Aristo omnes difficultates rationis calculo subduxit, opinionum liberum examen cuique reliquit ergo illum etiam nolentem,ad immortalitatis animae confessctionem rationum pondis dere pertrahamus. Animus est Vr τ λ seipsum
recte,etiam sempiterna intelligit, seipsum perreflexionem: atqui I natura mortali non potest intelligi immortale , simodo intelligibile intellectione fiat actu unum eum intelligente.
79쪽
Est ens per se,non in alio: Habet a se suum actu: Est principium: Non habet cotrarium 1 quo possit corrumpi Tum Vivens quidem potest mori,
sed morte cadere in vitam,nemo prudens dixerit. Ad haec tempus est mensura motus, proinde mobilium , at mens immobilis, quia incorporea, motus autem est affectio corporis, ergo non est temporaria dicam apertius, Ea sola sent caduca qu sunt in tempore,ea autem dicuntur esse in tempore, quae tempus mensurat atqui animus est mensura temporis,non tempus animi,
ergo est supra tempus, neque illius sentit iniurias: Non est praetereunda sensusvi intellectus dissimi. litudo Sensum enim corrumpit excellens sensibile,vi,spledor aciem oculi perstringit, suatenuitate spiritum visivum dissipat: Intelligibile, quo persectius est,eo magis intellectum perficit.scientia enim reciam metaphysicarum excultus animus, longe praestat popularium artium perito. Praeterea naturae mortali non est propositum optimum pro fine, appetitus enim quem regit ratio non est vanus praesertim cum a deo si insitus At homo,natura duce, dei visionemri fruitionem expetit,idque omnes,& loco summi boni, primum in vo . tis habent nisi quis forte humanitatem omnem
exuerit, nihilque spiret diuinum,sed serpat humi,
pecudum more appetitu regatur, non ratione:
Omnes enim quibus de spiritus affulsit, mometaneam hanc vitam traducunt in aerumnis dii
sus humanae vitae patienter ferunt,spe meliorisac diuinioris:Nefarios & sceleratos,quoties adse, deunt, δέ mentem adhibent in consilium, toties
80쪽
synderelis, id est vermis conscientiae, tacita prauae vitae testificatio, terrefacit, Maliquando ad semitam virtutis reducit Ergo conuicti ratione, dc autoritate, animam csse immortalem nobisse cum fiteatur Qu'd si dulbia& problematica esset quaestio, praestaret tame in vortalitatem asserere, no tam quod tutior su Mutilior rei p. hq caisertio, quam quod extinctum cum copore animum ex falsa immortalitatis opinione nullum dedecus supplicium manet, si vero supersit a corpore, a gia laus est hoc praevidisse, nec frustrabitur assec-ior spe gloriae quam in altera vita ab aequissimo virtutis is vitii remuneratore expectauit. , Qui vero de naturae suae praestantia a male senserit ut nihil a morte superesse iudicans, defutura vita desperarit,proprio iudicio reus est empiter-
Fol. . veri lineas . lege procreare sol I lineart lege tolerare sob Io lineas lege color sol. 2. verso, lege solor verso linea . lege sed communi sensu sol et . linea 7 lege temperatum.