Ad librum Fernelii de facultatibus animae ... commentarius / Inserta est disputatio philosophica de immortalitate animi

61쪽

stent actu: potentia, lus enim deus est actus purus,ex Vtroque unum intellectum componunt: qui an sit singulorum suus & proprius an unicus, omnium hominum communis non minori contentione disputatur Nemesius autor est Manichaeos communem intellectum mordicus propugnasse, pro quo multa scribit Auenrois commentario quinto ad secundum de anima, sed quid ille sit, an deus ipse, ut placet Aphrodis aeo, an inferior quaedavis subiecta deo, quae diffusa per uniuersum a materia prout conuenit,praeparata excipiatur,non est inter perpateticos definitum, Videtur tamen communis intellectus patroni, introducere animam inundi, quam omni studio expipdunt peripatetici. Sed vocare omnia ad examen rationis, de singu

lis subtiliter philosophari non est huius loci cin

stituti, ne parergon opus ipsum superet, quare rem deo ad propositum. Intellectus est simplex aut coniunctus, Simple dicitur, qui res simpliciter, sunt apprehendit, νv-

principium principioru ,appellatur ad quena respicit dum metaphysica verius intelligetiam appellariscribit quam scientiam,quia νηρ ,ens ut si, quod πλω absolute ens,ibidem nommar, ψη- templatur: Coniunctus vero intellectus non inlute ens, sed ens cum alio comprehendit 'aliud enim est homine per se simpliciter intellisere, est, aliud cum adiuncto ut est hoc,mortalis quippe aut sciρ-tiae capax: Ad huc intxellectum pertinet podicticae

omnes disciplinat,deo stratio enim est syllogism l

62쪽

epistimonicus,scientia verbist habitus conclusio nis per causam: Ergo disserunt obiectis, simplicis enim intellectus est obiectum simplex, coniuncti coniunctum, Praeterea agendi modo,res enim intelligimus indiuidue&momento, At esse laoc,diuidue,di cu tempore, quia discursus est quidam o-tus .ex uno quippe ad alterum progressus Accc litquod intelligentia simplex, si expers veri Falsi, quisunt propria inrellectus discurretis, Cuius quide uo sunt ossicia, coiiangere: diuidere colungit dum aliquid in aliquo, ut in homine risiam, c5cipiti inde nascitur affrinatio in voce,diuidit verbquando num ab altero seiungit hinc dependet negatio in voce sermo enim exterior est interioris tantum imago, Quod mens primum coniunxit, affirmatur oce, quod deiunxit negatur, Si vere ut in re est coniunxit vel diuisit, vera est assirmario aut negatio est enim critas adaequatio emiscum re, est que propositio vera quae quod est in re, falsi,quae aliter quam sit in re enuntiat qui simplicia simplicibus nectit, propositiones facit Ogisticus qui propositiones propositionibus connectit, syllogisticus appellatur. De naturalifacultate quam Aristot eandem

atque naturalem xistimauit. Cap. n.

lenus libro de motu musculorum facul- talem diuidit in naturalem dc animalem, L A quo loco videtur vitalem comprehendisse naturali,eamque animali, ut voluntarium inuoluntario, opposuisse Veruntamen libro de dissiculiate respirandi, Vitalis facultas,inquit,non ha-

63쪽

bet superiorem dominum sed libera plane existit ubi vitalem facultatem animali similiorem amr'mat quam naturali, quare ali vim animalem interpretantur, quae fit ab anima, facultas enim est in suum principium functionum, functionum autem duo sunt insita proincipia, natura, cinima: Itaque facultas omnis aut est naturalis, quae fit a natura,aut animalis,quae ab anima Aristot tertio de partibus, quarto de ortu animalium, vitalem comprehendit sub naturali,quia eo principio animal vivit quo nutritur, Cor enim,primum vivens ultimum moriens, ut caloris, spiritus, ita vitae dc nutritionis sontem esse iudicauit Cuius influxu fauore nulla pars potest carere citra vitii nutritionis iacturam Quod si animisubstantia una, implex, solis facultatibus diuidua multiplex, alicubi resideat,unde singulis partibus viis principia,spiritum calorem iusta proportione dispe-set, quae pars obsecro, huic officio magis quam

coriouenire potuit Quoquidem posito, illud inde consequi putauit:Cor, ut natur vitae, animae, ita nuturalium vitalium animalium instrumen'

torum, Venarum, arteriarum, simul heruorum

esse principiti Idem videtur sentire Hippocrates lib. de carnibus, ubi asserit cor esse principium arrexiς magnae. venet cauae,manifestius lib.de corde, ut mittam libro de morbis, Cor sanguinis, proinde vitae mutritionis, fontem appellari: a 'dem scribit Galenus lib. definitionum,magnaque

ingeniorum contentione pro Aristot pugnant Auenrois Avicenna.

64쪽

haec suit Quod Aristot ut decebat physicum,om. nem animam plantae, bellua , hominis , diuisit

in vegetantem seu naturalem , sentientem rationalem quaecunque autem vigetant , vivunt,

eoque principio vivunt quo vegetant , hoc est quo nutriuntur accrescunt tibi fimile procreant , non est ergo acultas vitalis distincta' naturali. At Galenus pro medici persona&om-cio , animam hominis duntaxat diuisit Cuius tres sunt facultates sedibus differentes, Naturalis, ita

in iccore, vitalis in corde animalis in cerebro: Quamobrem iecur naturalium instrumentorum d nutritionis, Cor vitae: vitaliti, cerebrum animae animalium principium esse conclusit Naturae instrum classent venae sanguis,Vit 1rteriae

spiritus,calor: Animae, nerui amotoris qua is sensorij per quos anima de cerebro motus ien-las facultate, vehiculo spirit animalis transmittit

Age verb, cur imperfectorum animalium, ut insect rum abscisia partes aliquandiu vivunt cinouetur, Albe; is enim vidit cicadam quae auxilio capite diu E. altius solito cantarit persectorum verb,ut bonis 'iominis minimeZAn quia in persectis animatibus anima copositio est plumbus instructa facultatibus , quod aut e magis unum est stivi lex facilius conseruatur in potius in ammatibus persectis vita perstat beneficio facultatis vectore spiritu cum calore a corde ad uagulas partes influentis,quem Vbi primum partes non parti 'cipat, ut in anima deliquiis experimur statim occidunt,Vivunt autem planta Minsecta, insita partibus facultate,non egent inquente,quia crassiores

65쪽

habent minus dissipabiles spiritus naturales, quibus solis vivunt: naturae functiones omnes obeut, Hac causa exerta boui lingua videri potest toto fere die palpitare Auerois tame vidit victima qui abscisso capite sacrificuli manus effugit, per

templum diu cucurrit. Si quis interroget cur insectorum partes,vivant quide, non diu, Respondendum: quia carent vitae nutritionis instrumentis.

Medicos Platonem equentes vitalem acultatem a reliquis diiu ngere. Ca III talem facultatem adeo distinctam esse

naturali animali ut neutra comprehendi possit,fernelius ita demonstrat Cor alia sidue mouetur, ut suo motu cum spiritu calorem excitet vitae seruatorem atqui motus iste non est animalis quia nobis etiam inuitis, ut inter dor iniendum, mouetur Deinde anima, silue ipsa fatigetur,sive potius hoc accidat imbecillitate instrumentorum,& resolutione spiritui qui per Vigilias continue dissipantur ad tempus feriatur,&quietis vicis itudine suos motus interrumpit At cor tu gid perenni motu vigilantibusvi dormientibus nobis attolliturri deprimitur. Ergo Allius motus non est animalis. Non potius naturalii quae soli nutritioni addicta sit. At heus doctissime ferneli, motus omnis aut est ab anima,auta natura, lificiunt quod naturae motus sint definiti, animae vero liberii indefiniti,

unde exorta est illa inter doctos contetio,moueatur ne cor ab anima, an a natura: quibusda videtur moueri, Vtroq attolli ab anima , deprimi a natura, Na inclinatione poderis grauia concidui: eri-g itur a causa meliore ali putat cotrarioria motuu ,

iiij

66쪽

systole quippe diastoles animam esse scien

tem , natura enim num potest, animacontraria

male ergo negas esse animalem , quia non sit arbitratius, Animalis enim generalius dicitur, quia sit

ab anima: Veruntamen caetera argum et subduc

mus, Ea in te sese differui quae seorsim existus algos vivit de nutritur sine sensu, veterno solus sensus eripitur,Paralysi motus cia sensu: Cachexi male sit, Atrophia,Omnino no fit nutritio, Tabidis nil superest praeter vitam cuius beneficio corpus alia tredine vindicatur illis enim anima est pro sale: finge propter obstructionem venarum partem aliquam non nutriri,Illa nihilominus I corde per arterias cum calore spiritum , cum utroque vitam recipiet, a cerebro Vero per neruos sensus is tus facultatem: Adhaec cum pestis hominem inua-dit,aut veneni cor impetit, sola vita laeditur,aliis facultatibus illaesis, etsi tandem trahantur in consensum: Ergo sacultas vitalis,neq; animali, neque narurali continetur, sed sunt tres facultates reipua, non iantum ratione differentes Aristoteleus sortassis admitteret, anim humana tres esse faculi tes differentes naturalem vitalem dc animalem, negaret si primas omnis anima differentias, quia non possit dari vilii animal quod vivat monnutriatur, neque vicissim ulliun quod nutriatur&tion vivat, quin immo hoc signo animal viuere dignoscimus, quod nutriatur, ii non nutritur,n5 iuit, unde nata est quaestio , Sitne vita effectus, an causa nutritionis , exempli gratia an foetus primis diebus vivit quia nutritur, an potius nutritur quia Viuit,an unum non sit alterius causa. Est certe vitae

67쪽

generalior acceptio quam vitalis facultatis, iuutenim plantae sine facultate vitali, si modo pulsu dc

respiratione continetui.

Tres animae facultates sedibus atque Acis discludi.

p. 4. V anima sit entelechia corporis organici, quo utitur tanquam instrumento ad obeundas unctiones, Instrumentum autem,tam artis quam naturae,certo modo cos Ormatum de tempera--um esse coueniat, hoc soluto,

aniniae lanctiones perire necesse est, proinde si totam animam de facultatibus omnibus instructam opifex in cordis situm veluti in proprium habitaculu, intrusit: illo male affecto, omnes animosvnctiones aboleri consectarium est: quod selsum esse pestilens contagio satis conuincit vitalis enim iacultas sola laeditur,aliis intactis;Tres ergo facultates sedibus a natura seclusas esse, euidentius demo stremus Hepar est ossicina sanguinis, cui data est vis sanguifica a sanguine partes omnes nutrivitur,erno Heparit sanguinis, ita nutritionis, est principium Hic tantisper consistendum, dubia enim sunt de controuersa omnia: Nam venas opifices esse sanguinis, quida ex hoc demonstrant, quod habeant vim σπινια Vrς κτιμ re seminificam, ut scribit Galenus ad a. epidemi pn, commentario 46 quare multo potius α ριτρπ φέ μην , sanguificam, Respondetur, istam facultatem accedere venis ab hepate, Sed absurdum est agens efficacius ab imbecilliore vim agendi mutuari, atqui venis inest vis maior praestantior, maioris enim est operae semen ita tia languinem elaborare,Praeterea multa pituita dul

68쪽

eis in venas confluit,quae ad iecur non refluit,quid ergo reliquum est quam ut illic alteretur in sanguinem commutetur ' accedat desillud: Idem princcipium efficit nod conseruat,atqui sanguis in venis conseruatur, quibus cum primum excidit, nisi nutriat in partis substantiam mutetur, corrUmpitur . In illis ergo generatur. Quidam propterea non a carne larenchymate hepatis, sed ab illius venis chylum in sanguinem transmutari assirmat, At venarum omnium una est navara sunt autem membranae exangues , all, frigidae Sanniis est concolor paren chymati quare probabilius dixerim chylum a carne hepatis alterarid in sanguibnem mutari,perfici tamen in venis accepta&ii fluente ab hepate facultate.

illud quoque dignum qu stione An omnes ita tes nutriantur sanguine,Nam seriaevi sanguis sunt distincta principia, atqui vi sanguineas sanguis,

ita spermaticas partes semen nutrit omnes ergo non nutriuntur sanguine. Respondetur semen fieri ex sanguine quare ii non proximc saltem mediate, Omnes matrii sanguine Contra is nutrimur quibus constamus,atqui constamus, luatuor humoribus, non solo sanguine Respondetur nomine sanguinis qua uor humores comprehendit Cerebrum

enim nutritur pituitoso sanguine, pulmo bilioso, lien melancholico .car, musculus eo qui simpliciter sanguis appellatur: Contra: nutritio fit sanguine per venas ad partem influente atqui ad ossa nulla vena pertingit Respondetur illa per i emanationem au transumptioncm nutriri neque

69쪽

enim eo solo qui per oscilla venarum aut arteriarum eaeuit,sed etiam eo qui per tunicas resudatac roris instar destillat, partes nutriuntur, transumptive: sic cristallinum humorem vitreus, vitreum nutrit rete mirabile. Verum pergamus, Cerebriamque sensus, otus, i

principis animae principiti esse pro Platone c5 pati

tra Aristot demonstremus. Imperat cerebrui D,cor

obsequitur,ergo pr stat cordi,etsi ad vitarn sit magis necessarium atqui in parte corporis principe

consentaneum est partem anima principem habi- uitare. Item somnus fit sopito sensu , sopitu au iu. tem cerebro vaporum copia veluti vinculo Pr pedito digato,qui si praeter naturam contingat, ut in lethargo, aut laedatur ratio, ut in phreniride, quis tam iners medicus male affectum cerebrum illico non suspicatur, illique no cordi admoueti media)merito ergo Galenus reprehedit Archigene quod, ut diceret peripatetica sectae consentanea, cor communes primum sensorium appellabar,

principe tamen sensu male affecto , capiti prospiciebat non cordi. Age ver,ex instrumetis ipsis su 'mamus argumentum Venae sunt instrumenta nutritionis,arteriae vitae nerui sensus&motus, atqui ven iab hepate primum oriuntur,arteriae a corde, Nerula cerebro,Vt sigillatim sernelius ex Galeno sic demonstrat Maiora minorum sunt principia, atqui vena magna in hepate radices agit,ibiq; trivicus videtur,multo maior eo qui sertur ad dextrum sinu cordis: Singula tame subducamus , a omniurerii inductione. In operib'naturae Martis,minora

70쪽

esse maiorum principia perspicum est , flumina

nonne vides paruis de sontibus orta Adhaec est chus est congener suae causae, atqui iecur est pars

sanguinea, ena,spermatica: non est ergo consentaneum venam esse sobolem iecoris. Praeterea,Vt

est libro deformatione foetus,vena origine praec dii iecur,scilicet ut per eam feratur sanguis, ad hepatis generationem non ergo aiecore oriuntur Venae,sed implantantur ecori frustra enim obiicitur,quod solueretur substantia iecoris, quia maior est naturae qua artis industria.Summa totius quaestionis in hoc vertitur, An cordis prior sit ortus quam hepatis,In eo enim quod primu oritur,primam animae facultate residere verisimile est At qui cor primum oriri Avicenna docet duobus a umentis,Ego dixerim partes principes,cor,iecur

Dcerebrum,simul inchoari, non simili perfici: Ea enim pars prius perficitur, cuius maior est usus,&essiciens potentius, atqui ut ille docet,primis diebus maior est usus cordis,opifex calor in suo fonte vegetior est ergo cor prius perfici quam iecur de

cerebruna,facile concesserim.

Neruos oriri a corde Erasistrat iunior vicia dix, pro Aristot.defendit sed aetate , si rerisi doctior ab hac sententia resiliit,4 in medicorum Opinionem concessit,laudo: Colore enim, substantia , temperamento,cum reserant. substantiam cerebri, nullusque neruiis in cor inseratiar, solum pericar-dion germina subtilium neruorum recipit, illosa cerebro pulluliare non est dubitandum etiam arterias oriri a coide, apud omnes in confesso est , Itaque Pernelius concludit esse tres animae