장음표시 사용
41쪽
Vultur odoratu praecellit. aranea tactu.
Vincuntur tamen a nobis,quod obiectorum dis serentias perfectius diiudicemus, in quo summa est sensus perfectio. Hinc factum est, ut odores non propriis, sed saporum nominibus appellentur,quibus reuera proportione respondent, Est enim odor sicci sapidi in humido affectio quaedam,cu insipida, ut aer, aqua, lapis aurum, sint nodora. Atque etiam ex saporem odor, ut ex halatio ex vapore, nempe rarefactione, triaque autem sit humidi, sicci permistione, verum in odore siccitas, in sapore humiditas do minatur sine qua nihil est sapidum: Si quis obiiciat acria, caustica,ut piperata, gustari, Respondendum ea dum vellicant linguam sua acrimonia saliuam excitare,qua internuncia sapor gustatur, arida autem lingua sapores non discernit Age ver,de saporum differentiis pauca per occasionem subiungamus.
Degustu. Aristotelis opinione duo sunt extremi sapores. dulcis amarus, illi pinguis , huic , salsus assinis est, Intermedi sunt, acer, austerus , acerbus, acidus Apud Galenum acerbum lacre sunt primae' extremae differentiae saporum : Haec fuit causa dissensionis, quam non est dissicile componere Aristoteles enim saporem prout gustabilis est diuisit, Atqui gustus sapores ea ratione primum apprehendit qua sunt dulces aut amari,
namquc gustantur, Aut specie quadam dulcedinis
42쪽
oblectant, Aut amarore contristant Galenus verbper se habita ratione temperamenti,eorum disserentias os derauit Atqui acriasunt seruentissima,
acerba frigidissima, dulcis in medio est, calore
frigore temperatus: In caeteris alterutru dominatur, ut in acido adstringente, frigus in salso de amaro,calor. Ergo ab utroque bene diuiduntur,
pro ratione tamen diuersa. Lingua est instrumentum gustus, extrema illa parte in quam nerui tertiae coniugationis inseruntur, habet enim neruos molles a tertio pari ad gustandum,ut duros a septimo, ad motum. Non videtur medium esse necessiarium, gustias enim est quidam tactus, contactus autem hiabisque medio.
Si sensus dividantur differentiis obiectorum, sint autem tractabiles qualitates tam differentes vi nihil magis , mirum si tactus sit sensus unus: Respondendum omnes in hoc uniri quod sui tangendi faciant copiam, Obiectum igitur unum est et si diuerso modo sentiatur, ut molle, quia cedit tangenti taurum , quia resisti proinde
sensus ad numerum unus, ratione est mustiplex: De sensorio non conueniunt inter se peripatetici minus cum medicis, Placet Aphrodis eo de Aui- centa , interior cute tractabilium qualitatum diseserentias sentiri,propterea quod illa puncta, illico sensus doloris percipitur. Simplicius sensorium tactus reponit in corde,Verum cor Aristot. opinione est interioris scnsus principium,n5 exterioris, fortas iis illum fefellit omonymia sensus communis, alia
43쪽
alia enim ratione interior sensus est communis quam tactus, hic omni animali, ille externis quinque comunis est , Cutis,ministerio spiritus excipit obiecti qualitatem, receptam ad primum sensorium trans inittit neruorum ministerio Vbi autem mollior est temperatior, vel plures, aut acutioris sensus neruos excipit, ut in extremis di gitis, in Vola manus, quoplurimori neruorum fit concursus, velut in cetrum, ibi perfectius sentit. Dicet aliquis, Si cutis temperata, quomodo sen-1orium tactus terrestre Aut cum partes terren ,Vt ossa, pili, ungues, non sentiant, si cutis terrestris, quomodo potest esse organum sentiendi frespondetur: sensorium dici vel aqueum, ut visus, vel aerium, Ut auditus, Vel igneum, ut odoratus, vel terrestre, ut tactus, non quia elementis omnibus nonii temperatum, sed quia unum prae dominatur, Ut
humor in gustu, quandoquidem sola humida sapida, nec suae humore sapor gustatur, Terra in tactu, quia soliditatem aliquamis consistentiam habere
debent quorum differentia contactu discernuntur. Medium externum nullum est, Internum spiritus, neruus per cutem dispersus, quo priuatae
partes, non sentiunt. Interioressentientis animae facultates. Cap. 8.
Actenus pro instituti mei ratione satis de sensibus externis disserui Instat ut interioris facultates expona, Cuius necessitas ex hoc colligitur, quod solus dissimiliti obiectorudifferentias internoscat, visus enim coloria duntaxat differentias percipit, uditus sonorii, At sonoru
44쪽
colorii dissimilitudines,n visus vel audirus sed comuni sin interior sensus agnoscit. Praeterea animus videt colores periculum,uerum non eadem faculiate qua videt,cognoscit se videre , sed communi in quem , veluti ne a circunfercntia ad
centrum, Undique conuenitin externorum quinque sensuum obiecta: sedens enim pro tribunali in antei; ore cerebro, qua sensus externi foris perceperunt excipit. xi situm cst an si via is im- 'brc. Cum enim obiectorum varier: t senius fiat ni ultiplex mille versetur in tam multis differentibusque obiectis non videtur eis unus. Respondendum, quia via ad eadem operatione simul indiuidue disparatorum, ut coloris ioni, differentiaSpercipit, non aliter quam visus albi nigri,
illum pro prcreate numero esse num Auen-IO: , Vs recipies,in qua est multiplex, ut iudicans unus; Alii ver b, ut punctu quod extrema lineae c5uingit momentu quod duos motus, extans , duo tempora praeteritum cutiatur copulat, re uiari ro sunt viau,ratione multa , sic primum sensum per se num . ratione multiplice nusse affirmant. Vii: es phant stam confundit cum sensu communi se litutus in hoc Themistium Differunt tamen Aristo t. opinione, quod interior princeps sensus ab externis hausta rerum species excipiat, exceptas verbi hantasia retinebi est enitia vis retentrix imaginum quas ab externis sensibus interior accepit Propterea quidam trunque ocis discludiit. quia enim siccitas ad retinendum, humor ad pati edum aptior est, Cerebrum autem,interna
parte siccius, in superficie humidius est, idcirco so
ris anima sentire,subtus in vetriculis anterioribus
45쪽
imaginari existimant. Disserta disclusu&cogitatione ut scientia ab opinione, verisimile a vero, phalasma ab intelligibili, Praeterea intellectus aut m hi aut qub verum est apprehendit Imaginamur saepe quae nec sunt, nec elle possunt. Avicenna de uento is, phantasia in anterioribusve triculis era existimat, ratione in medio, memoria in postiς imo hoc praesertim argumeto, quod lesa memoria restituatur admotis occipiti remediis, quae tam Galenus apponit capiti nullo partis discrimine. Urgent alio argumento: Differunt primis subiectis autore Galeno, quas seorsum exist ut, quorunq; nolere ut alterum anet. Atqui imaginatione laesa ratio incolumis seruatur, potestque sis integris ledi memoria, ut aliquot historiis Galenus demostrauit, nos quotidianis ex ephs testatu habena Quid a resipsidet falsam esse propositione, nanon latum in eode primo comuni subiecto, sed ut a docuimus in eade particula subiecti, differentes facultates existere possitiat, quas ut una anima disterentibus utens mediis instrumetis, ut Puta spiritu, calore, frigore, humore siccitate, deniq; te perameto, obire potest, sic ea rude qualitatu immoderatione perire possitnt: Ergo cu princeps anima quae insidet cerebro ad memoria utatur calore,ut agente, siccitate ut patiete, quid miruti summo frigore aut humida intemperi offendatur Si spiritus animalis eu teperati caloris ministe io imaginetur,&discurrat. Cur miramur illo per phi enitidem fumis biliosis ultra fodum aucto rationem per turbari ξ atque ut 'pediam no vel by laesa tem perie. qua ut instrum et obitur actio, quid miri si actio pia peruertatur addunt alterum argumentu
46쪽
quo a iugi: continuo spirituum appuliu vis ratiocinandi perturbaretur, Galenus tamen in medio ventriculo rationem habitare docet tertio de placitis, ubi interpretatur de sapientia quam peperit ratio habitans in medio ventriculo cerebri, quod fingitur a poetis, Mineruam de vertice Iouis prodiiise pergamus non enim minutis punctis omnium quaestionum difficultates persequi constituimus, sed summa sequi fastigia rerum. Cum phantasia sensibus perceptas rerum species contineat, quis usus memoris, quorsum in tantam multitudinem sine neces itate facultatum numerus excreuit Annon doctius Galenus:Eadem,inquit, facultas u imaginatur,etiam recordatur ierum impressctiones conseruat: minime verb, nam phantasia sensibilia tantum,non constanter, nec diu, continet In memoria verb, velut in thesauro reponuntur conseruantur ad usum intelligibilia vitaceam locis seiungi nec eadem cerebri parte truque feri, aut simpliciorem esset materiae circun- stantiis liberiorem memorandi quam imaginandi functionem, aut absentis rei imaginem phantasia cognosci, memoria cognitam reduci in animum, adde quod sola praeterita meminimus, etiam praesentia finginius cogitamus. Differt memoriaὶ recordatione, quod nos soli recordemur cum disse
cursu bellua cum imaginatione , qua reguntur ut nos ratione rei anteacts meminerunt. Memoria tamen, aut definitur potentia dc perpesSione, the
ratio praeteritorum,ex eo enim vestigio quod permansit, intellectus rem visam,auditam, istam,co-
47쪽
gitatam,totam reuocat in memoriam,coloris enim gesticulationis, aut memorabilis in nis cuiusdam circunstantii recordatione, homo , a viginti annis forte non visus, redit inmemoriam: sicini ger versus recurrit ex primae syllabae memoria. quo fundamento nititur ars memoriae, propterea dicta notori , proprias enim notas sibi quisque describit,quae rerum quas notant, memoriam reducant;
Miracula ver memoriae qua fidem historiae, veritatis superant,aut salia sunt,aut non fiunt naturae ordine. Valent certe memoria qui sunt cerebro calido sicco, similibusque iuuatur, amissa restituitur puta confectione ex anacardis, sed quae veterum recentiorum scriptis feruntur, tam longe
absunt a communi ordine,ut mihi sit suspecta autorii fides. Muli enim quia rari, monstrosisexemplis lectorem demulceri sentiunt, talesque merces fuisse semper edibiliores intelligui, porte tosis sabilis sua scripta reserciunt,quas ipsi domi cominisccutitur, illis' ae agendisse interfuisse deierant, via posteris autores talium historiarum appellentur Quς enim causa,Herostratum ad templi Dianae incendiu induxit , Eade veteres physicos ad opinionum monstra, historicos,ad sabularum incredibilium commeta, theologastros,ad perturbationem status ecclesiastici incitauit, Quae vero spe gratiae&quaestus adulatores de principibus mentiuntur, ut Vesipasianum coecis visum restitui Te, Pyrrhum dextri pedis pollice lienosos sanasse, Alexandrum odorum halitum spirasse, legenda sunt tanquam a poetis prosecta.
Scitu est illud Chani;Cu Corynthi Medec natos
48쪽
intersectiliant , pretio Euripidem conduxerunt, ut facinus scripto tegerent, in matrem , Medeam , reiicerent. Vicit tandem hominis unius autoritas omnium historiarum dem veritatem Sed ad rem paulo enim liberius a proposito
egressia su Iius. Ad communem sensum pertinent somnus bgilia, contrariorum enim , presertim priuansium, commune est subiectum Est autem somnus,impotentia sensus, non exserioris, est enim prinius effectus omni sed interlocis utriusque vicissitudo necessaria est ad vitam, nam per vigilias dissipati pisIi us reparantur omno,utque metu bra motu fatiagata, quiete redeunt ad naturam , Ita diurnis sunctionibus affas facultates , moderatus somnus re creat.&ad Operam reddit alacriores Argenterius
vult videri solus sapere qui omnium refutatis opinionibus,tandem vigiliam refluxu caloris a corde, somnii eius dein praecordia concursu, definit: quod quidem veteribus quibuidam placuisse scribit Galenus commentario ad secundum phocismum libri secundi, sed opinionem tam insuliam putat, vino a dignetur refutatione, ne hoc iactet suum , aut tanquam nobilem nouum inuetum nobis postea obt udat Homo,ut de Auenro quidam ' cmpserui, ma is argutus qua doctus , Enimuero metu syncope calor cum spiritum Viscera se recondit somnus propterea no obrepit Sed de somno erit postea opportunior disserendi locus,de somniis pauca in
Somnium aut est diuinum , quale a deo aut dae-
49쪽
mone immitti creditur, Aristot reclamante quod sceleratis impiis non minus quam bonis iapientibus obuersentur, nam si simile simili nitur, suum contrarium numquodque fugit, intelligens autem mi apiens an unus similior si deo, ipsissim .e apientiae, quam rudisi omnium rerum atque bona una artium ignaros , bonus quam sceleratus, mirum cur ad oti potius apparet quam intelligentibus, aut promiscue malis ac bonis Placet trali cribere quod, non extra rem scribit nebulo iste de imposior irati iam hominum qui vii quam extiterunt pernicio sit imus Agrippa In magnis , inquit , operationibus maxin, possunt Sina plicitas ingenii firma credulitas constans coii lentium , quocirca pueris es ex humiliori plebe eula obscuris homo iaculis, ut plurimum daemones ioccurrunt , constantes autem animos , audaces id a timore alienos, fugum atque contremiscunt. Et eiusdem libri cap. 63 influet coelitus diui Da virtus sacris rite peractis , modo non est firma credulitas, ac veneratio rei glosa, cum me itum horrore coniuncta , id enim proprie sonati eligio o scelus, o portentum in syrtes , vel potius in ea mundi latera quae nebulae malu que Iuppiter urget , elegandum: O magistrum e nitiosum, qui de sua schola virtutem, doctrinam, pietatem , manda : Viden ut a magia e Premoniali sapientes excludantur , solique idiotae ad caperstitionem admittantur Z Vides ut daemon non alios suis sacris initiari, iureiurando obligat , ibique nomen .fidem dare patiatur quam ignavo , cedulos , imperitos
50쪽
his solis se communicat, solis apparet, assumpta animalis alicuius, ut magi aiunt, hirci figura l-lis se videndum de palpandum prebet, addam ridiculum, sed dignum miseratione si verum est quod
lamiae friges vici quaestionis dolore, nonnumqua ultro, confitentur: putidus hircus adorari vult, flexis genibus, exosculato podice, At heu heus scelus: vomica Germaniae, si daemon fugit doctos, animosos,constantes, aut tibi non praesto est,aut es idiota superstitiosus, ignauus, inconstans, credulus, Gratias ago diuinae lumana sapientiae, quae me sociarunt deo a daemone separarunt. Verum
Somnium aut est diuinum aut humanum, hoc animale aut naturale, naturale analogum est humori dominanti, propterea medico ad diagno sim
dc progno sim utile, cuius extant plurima exempla apud Galenum Sanguine iucunda, melancholici funesta de tristia sunt insomnia, Biliosi cruenta su- rorisque et incendi plena, Pituitos ignauarc quosa: illi seiri,aut in aere pendere de cruce saepe somniant, his natare aut submergi putant, ac si anima in aquoso cerebro extinguatur. Animale, plurimum sequitur diurnas cogita tiones,Ennio in somnis obuersabatur Homerus de quo vigilans saepe cogitaret,solebitque Zeno suorum auditorum mores cingenium c insomniis certius quam Pythagoras ex vultu coiicere Nam si ut ille ait, Omnia qu sensu volutatur vota diu no Corpore sopito reddit amica quies , profecto vi bonorum diurnae cogitationes sunt bonς,