Francisci Mauroceni Peloponnesiaci, Venetiarum principis gesta. Scriptore Joanne Gratiano Bergomensi, D

21쪽

1618 Veneta namque Respublica, compositis rebus orientis, initoque cum barbaris *dere , licet . ., ' aperto bello vacaret, adeo tamen crebris suspicionibus agebatur, ut potius bellum ipsum deferbuisse, quam cςpisse pax videretur. Altior praecipue urgebat cura arcendi finibus Pira-id: α. tas, quos Amurathes IV. Turcarum Rex tunc

ad ver us Persas cum terrestri exercitu profectus in Agari maris custodiam convocaverat. Hinc

non modo,quae Venetae ditionis in Graecia sunt, sed interiora quaeque Adriatici sinus turbabantur. Nam sicuti Piratis Turcarum societate elatis ingens navium numerus, & cuncta adprς-liandum opportuna, ita effrenis inerat praeciandi libido, alsuetum crimen barbarorum. Jamq; Veneti exturbabantur domibus, pellebantur mgris, nec raptae opes cupidini populantium satis erant. Quippe, ut quisque media pace incautus, multitudine barbarorum circumveniebatur, post enecatos ante ora parentum liberos, & contrectatam filiarum pudicitiam, atrociora supplicia non effugiebat. Gliscentis in dies perniciei ultionem non distulere Veneti Patres. Quemadmodurn enim modicis viribus primos motus...is .ia ' haud aegre comprimi posse, ita degeneres non fore insidias adverus latrones, Sc corruptores pacis, facile cuique compertum erat. Nec trepidatum , quoad fgdus , viresve Turcarum . Violata enim pactorum fide, quibus praecipue,

ne Piratae in Ottomanorum portus receptaren

22쪽

tur, cautum fuerat, absenteque cum Imperii vis 38 robore Amurathe ; satius videbatur, depelli a visceribus Reipublicae ultro emanantem labem, quam exitiosa seseris reverentia, Illyrici, atque Italiae oras incursibus barbarorum expositas relinqui. Summa tunc rei navalis penes Marinum Capellium Classis Praefectum , spectataeque disciplinae ducem erat; qui gnarus itineris Piratarum , ex Supero mari praedam referentes deprehendere constituit. Itaque solvi aby et

Creta classem , qua Franciscus Maurocenus - . quoque Veliebatur, eoque raptim iter verti imperavit. At praedones, qui expleturos se cupidinem rapinarum , antequam conatus fama γVulgaretur, speraverant, ubi irrupisse in Adri licum Venetos , cognoverunt: instare navalem

pugnam suspicati, intra Aulonis portum excepti sunt. Urbs est ad oram maris Ionii, inter Apolloniam , dc Acroceraunia, Turcicae ditionis; eademque validis ubique muris permunita, pr cipue qua accessiis hostilium navium ab alto prohibetur. Provecto ad portus ostium Capellio , aptius visum Piratarum egressum opperiri: ne, iisdem intra sinum lacessitis, inde causam a morumin initia aperti belli Thraces arriperent. Ideo locatis circum custodiis, aliquandiu classem ibidem anchorae tenuere . Sed ubi diem ex die

prolatabant, cum tandem admoneretur Capellius, validiorem barbarorum manum, properis nunciis accitam, brevi Piratis auxilio venturam;

23쪽

s L I I E R P ALI M υ S. r σ38 ne veluti per indaginem ab hostibus clauderetur, dedustus est in consilium dimicandi. Igitur,.. ' ' inter suos eX aequo partitus pugnae laborem, au- ,-m ..-- dacterq; portum ingressias, ad necessarium certamen hostes coegit. Invadentium fiduciam in ipso pugnae limine, illius triremis facinus auxit,

quam Maurocenus conscenderat; haec enim in , ι Piratarum naves devoluta, extremos statim im- petus ferro, atque igne intentavit. Testis ea acies, quaenam Francisco Vis mentis, ac navalis

disciplinae inessent elementa, quantumque Resp. ducem esset habitura. Non enim hic implevisseratus prima tyrocinii munera, si impavide tan-ttim ora hostium siustinuisset, verum ultro bellicae laudis studio perductus, non quo ad pugnam firmaret animum , quaerebat, sed quo ab discrimine inglorius non recederet. Gregario immixtus militi plurima edidit, eaque admiratione digna: &, ni pavor Piratarum asperioris certaminis copiam abstulisset, jam satis constabat, strenuum pugnantis animum in ultima us

que pericula effundi posse. At, ubi c teri quoq;

invecti sunt in barbaros, brevis admodum contentio consecuta : ii enim e singulis navigiis certatim erumpebant, emusque in littus tuti res urbis recessius sectabantur. Nec detrectaVere incolae tutandorum Piratarum curam. Immo valido tormentorum impetu nostrorum clasem petentes, plures triremes disjecissent, ni

ex ingenio ducis praemisi, Quinqueremes, Obje

24쪽

cta veluti mole, ictuum sevitiam intercepis, Io 38sent. Interim Veneti vincula praecidere, trahere hostium naves, & simul, ne impune vexarentur , objectum aggerem tormentis insestare Ut vero ultioni satis indultum, ex ea pugna VLctores, consternatis penitus Piratis , evasere . Multa inde Capellii prςconia in Maurocenum .nnsa, ca-Cum enim ille operum cujusq; testis, sublime in juvene, erectumq; ingenii robur, & promptum

consilio, manuque animum adnotasset, latere in eodem ingentem Reip. spem intellexerat. Sed Franciscus ipsa dissimulatione virtutis famam augens, ex aequo pericula, laudesque contemnebat. Hinc bellorum occasionibus intentus, id praesertim assequi nitebatur, ut in posterum expectationem sui impensius adimpleret. Nec noeva discriminum moles multum aberat. Exaspe ratis enim, ob illatam Piratis caedem, mentibus Turcarum, ita in Remp. infremuerunt; ut, si viris exercitus in promptu, jam furor in apertum bellum exarderet. Verum, cum Amuratnes, qui universum copiarum robur in Persarum Regnum invexerat, in eam belli curam penitus imcubuisset; excitata in Venetos odia nec omnino repressa sunt, nec longius emanarunt. Babylone demum armis expugnata, ByZantium reversus est: ibique aut fessum laboribus militem o-eio resecturus, aut facilius denuo sumpturus am ... e.-ma adversus Persas , nondum prorsus superiore t ''

victoria profligatos, mentem a belli consiliis, 163,

B ad

25쪽

id paciscendum cum Venetis revocavit. Igitur restituta commercia, innovata sedera , cuncta pacis sopore composita. Maurocenus vero classis munia pari solertiae , ac sortitudinis famaeXercens, Ubique provectar virtutis specimina praeserebat; non secus, ac si sub tentoriis con- renuisset.

16 3 Sed evecto, post extinctum Amurathem, ad

rq . ii Regnum Hubraimo, non diu armorum studia siluerunt. Quamvis enim ob potiorem vitae partem inter cruciatus carceris exactam, ad servitutem magis, quam ad Imperium natus videretur; attamen, aut ingenitar feritatis instinctu, aut necessaria fortitudine, ne a suis ignaviς ninta contemneretur, belli consilium amplexus, bcam gentis in Venetos licentia armorum explere constituit. Quaesitis itaque abrogandi *deris causis, quibus dicendis decora ingenia non defuere; Cretensis Regni occupandi cupidine illectus est. Sic, cum, oppressis Piratis, Vix optatae pacis imago Reip. anuisisset; nova discrimina, quasi ex obruto incendio repentinae e cineribus flammae, eruperunt. Sed neque more legitimo indictum est bellum. Quippe imparatas

.et2,2 Reip. urbes tutius Rex invasurus, recentis ausi famam supprimere callide adeo contendit, ut non solum abhorrere se a discordia, sed, ut perpetua finibus Imperii quies esset, confirmari

novis militum delectibus locorum praesidia, arm--m. jactitaret. Nihilominus brevi mole sua , quod strue

26쪽

L I S E R .P RI MU S. struebatur, bellum se prodidit: incertisque et- Ισε3

iam nunc, quo inclinarent, rebus, altius eae foelicitudines Remp. tetigere. Ubi enim colligi ab eo exercitum, Graeciae, atque Asiae Praesectos convocari, praecipue vero Classem propere imstrui, Patres animadverterunt, non dubitaver quin tantus belli apparatus triste aliquid Cretae insulae minitaretur. Idcirco data sedulo opera,

ut ornarentur naves, maritimae urbes commu

nirentur, caeterisque Opportune comparatis, ad Commune periculum concordia propuliandum socii in unum convenirent. Jamque manitasta L. ....

belli indicia erant; nec amplius, inhiantes rapinis Thraces, tegebant libidinem armorum. Hinc immittere in Venetos armatorum globos, vicos spesiare, rapere, incendere; atque, ubi quis pro custodia bonorum constitisset, apertis praeliis congredi. Tunc Franciscus, cui Triremis regimen commissum fuerat, Messanam, Siciliqvx-bem , missus, honorifica legatione ad navales copias, quas Innocentii X. Pont. Max. pietas in

Claristianissimae Reip. subsidium miserat, fun-mdi

ctus est . Mox redgitus Cretae , quo umveria Venetorum classis appulerat, ita se negotiis , quae subinde eidem demandabantur, parem prpbuit, ut studia, operamque Veteranorum ma,

laretur

At foedum belli initium incessit. Nam mimi 6- a impetus turbo intra Cretae claustra tanto statim τα Bagore detonuit, ut urbs, post caput Insulae, Prς-B a cipua

27쪽

11 LIBER PILI MUS. Is s cipua Cydon, perfractis diuturna obsidione munimentis, in Turcarum manus concesserit. V neti inde Duces, ne, confirmato in Cretae possessione hostium exercitu, reliqua paterent armis barbarorum, ad illud praesertim animum intemderunt, ut horum commercia intercluderent; qua in re summum conficiendi belli momentum Vertebatur . Itaque cum quatuor insignis ma

gnitudinis naves Sulthanas barbari dicunt

mne apparatus bellici genus Cydonem delaturas, nondum a Melo insula, quae inter Scyllaeum Peloponnesi, dc Dictynarum Cretae promontorium jacet, solvisse, renunciaretur; id

nea Cum triremium, ac navium manu eo prinperatum eta Veruntamen primis motibus prodens fortuna, quem de Cretae Insulae disceptatione eventum datura esset; adeo Christianorum consilio adversata est, ut in exitium ins licis Regni venti, celum, homines, tota deniq; re xum natura consensisse viderentur. Vix primos. in hostiles naves impetus Veneti secerant, cum improviso ingens ventorum violentia coorta detrectantes praelium Thraces facilitate fugae juvit .. Aliquot nihilominus nostrorum triremes ita curuina effusar, ausae instare cedentibus : quas. omnes, & celeritate irruendi, dc acerrimae pin

1 seriptum in summa puppi, IN CERTAMINE PRIMA , opere comprobaret, omnium

28쪽

L I s E I PRIMUS. I 3 primus hostem cominus adortus est . Nec inde δ' leve discrimen fuit; quamvis barbari subtrali

re se a puSna conarentur. Nam, ubi profugientium cursum ita Franciscus occupavit, ut necessarium certamen esset, ingens eXorta contentio: cum Τurca', & navis robore, & multitudine pugnantium longe praestantes, vel ipsa enormis navigii mole ruinam subeuntibus minarentur; ille nec periculi magnitudine , nec tumultu cesis retardatus, incredibili pernicitate modo hoc, modo illud turritae navis latus igne, ferroque tentaret. Diu dimicatum est , & magna utrinque virium jactura. Quippe Thraces, navi pene lacerata , haud multum captivitate aberant; Veneti, quamvis plurimis suorum c sis, impetum nondum remittebant. Sed, cum Tu . assiduus ventus ab oriente quasi ad constitutum flaret; nacti demum opportunitatem barbari ad Siphnum insulam Ocyus proram verterunt. Indigne ferens Maurocenus eripi sibi hostem, nec ulterioris pugnae occasionem praeberi, modo remiges cogere, hortari modo milites ad invadem dum , ipse Vero ante omnes voce, atque eXemplo quemq; ad victoriam incitare. Verum diu de currentem navim laustra sectatus. Tandem impar redditus cursui, cum exitum virtus non haberet, extrema remedia solicitare haud potuit. Barbaris longius ablatis , auxit tanto ardore sortitudinis famam; nec modo militum, Verum praeconia

etiam Praefecti classis Francisci Molini, D. Mam

29쪽

4 L IN E R PRIMUS.I 1 ci Procuratoris, qui postmodum Princeps fuit:

laudem ita promeritus est, ut hic admoniturus Senatum de Venetorum facinore, multum op ira n me, I rudisque in Maurocenum contulerit. His Quis ..- artibus ad Quinqueremis regimen evectus , ruentes in Cretam Turcarum triremes, haud δε-- procul a Rithymna, ad pr lium provocavit, ac fudit. Hinc dimicandi usus artem quotidie magis addebat, experimentaque victoriis juvenem condecorabant. Quamobrem nunc deturbandis barbaris, interdum muniendae subsidiis Cretae, destinatus,nunquam a munere sine laude recessit At Turcae, adaucto in dies robore exercitus,

Cretaeque subigendae cupidine , frustra tentata Hiera, quam Sudam vulgus nuncupat, Rithy-M2π-am altera est ex Cretae urbibus, mari adjacens ) superiore anno Venetis eripuere . Se

i. ' pente fac de causa latius bello, atque esseratis' animis hominum , major quotidie certaminum moles insurgebat: cumque hostis, expugnatis i Corum praeudiis, igne , ferroque insulam late depopularetur, etiam ad interiora Regni penetraverat. Interea nec mari remissae contentiones

Ita subsidia, & commeatus utrinque intercipi bantur, ut nihil ab hostium insidiis invicem evaderet. Inde non levia memoratu Maurocent facinora contigerunt . Nam sub idem tempus, cum Veneta Classis per AEgarum discurreret , nuntiantibus insularum incolis, nonaginta Tur

carum annonarias naves Cretam contendentes

30쪽

L IS E R P RI MU S. II non procul a Chio detineri; sejunctus a reliqua Tis Classe, statuit hostium iter prςvertere. Iamque

voti compos redditus, in eos incidens praeliumcςptaverat; cum Thraces propere fugam ador--ἐnI.-nantes, Chii portum subiere. Ille intra sinum. ' profugientes insecutus, eorum aliquot naves ita mulctavit, ut non auu rectores aperto pelago se amplius committere, diu ibidem delituerint. Portum egredienti alia Turcicarum navium manus obvia . Quae ubi hostilem Quinqueremim aspexit, eadem ignavia pugnam detrectans, in sinum Chiς arcis . contra Chii littora, raptim confugit . Sed ipsa salutis solicitudo ,

exitio fuit. Nam Franciscus premens terga ce- chla areis ter arcis ictus portum irrum-Tandem in densiores invectus, acieo tormentis primum, mox jactis, in grandinis modum , ignibus eosdem dissipat ,

Ut non Portus, non arcis munimenta , non ferox pertinacia epibatarum naves ab incendio evemerint. Ita Turcarum commeatibus, qua OC-casio patuit, partim distractis, partim consumptis; sociis navibus conjungitur, ad quas properantis in Cretam Turcicae classis rumor paulis ante pervenerat. Missi itaque exploratores, qui certiora de hostium itinere , ac Viribus refer- ρο ιδεμ arent. Interea dum circa eam Peloponnesi oram, 'i' cui Nauplia imminet, Veneti immorantur, in barbarorum conspectum inopinanter devenere. orbem hostes diu armorum Dispoia