장음표시 사용
1141쪽
Si sit contractus, dominus his actionibas tenetur, quibus pater de contraritus iij tens tur, NelῬr damnum proserui delitido datum resarciat. Si sit delictum dominus amone poenalit Iretur, Nel Vervumpro noxa dedas.s contra dominam datur qui fervumposii j det, De ante delictum erat dominus, De
Inter dominum inferuum cessat, quia inter eos nulla oritur obligatio , siime erat δε- minus ante delictum commissum, Depos L0l pro delicto iij contra patrem dab
Iur,hodie non datur. Ex maleficiis ergo seruoru agitur contra dominos nox aliter, & in aetione nox ali potest dominus aestimationem dani, soluere vel seruum pro noxa dare. Quo casu transfertur dominium serui in eum qui damnum pastis est, & si seruus damnum soluerit tenetur ipse damnum pascsiis seruti manumittere velit nolit, prout I, ij. C. de patri. qui filios distra x. ubi pa ter cogitur silium emancipare. Item dominus teneatur ex m leficio serui, ita etiam ex quasimaleficio. viis naui. caupo. stabu . l. fi n. . seruorum. Quod autem dicitur hic deferuοpotin messigi de monacho etiam, ut not. per In
1142쪽
TAB. INSTI. LIB. IIII. IV s. Im P. 2 7
Moc. c.cum olim ea tr.de priuil. Potest au tem monachus criminaliter conuenire& puniri: & tenetur eum abbas defendere. Autent. causa. C. de episc.& coer. Non autem potest monachus conueniri ut aliquid solvat quia non habet propria. Vtc. no dicatis. xij. vij. imo si reperiatur apud eum proprium post mortem sepeliendus
est extra monestrium. Vt c. cum ad monasteri u m. ex tr. de statu monach. Et ideo
si monachus commiserit delictum ante in res sum religionis potest seri missio in possessionem bonorum illorum quae monachus secum apportauit ad monasterium. Vt not. per Specta l. in tit. de Reo.β. i. vers sed nunquid. verum in causa crimitiali quae ortum habuit ante ingressum religionis remanet iudicium apud secula studices facta prius degradatione, ut not. per Bart. l. ii. β. ignominiae. V. de his qui not. insa.& hoc verum eth de illis quimu auerint statum: secus autem in alijs qui non mutant statum , ut sunt fratres tertiae regulae Francisti, & Bergardi & Beginae, quia jlli manent in statu laicali. Vt c.duo sunt xj. q.j.& not. per Bart. l.j.F. de poenis. Habent tamen priuilegium ut non sat eis iniuria a iudice seculari,quia recurrere ad iudicem ecclesiasticum in
1143쪽
298 Cro RGII vrv IEN. AN honorem d.b. Francisc. arg. l. cum filius. q. pater. F. de legi. it.& hoc exopin.Bala. dicit tamen Authon. te Butr. quod omnes seruientes it diuinis debeant uti ecclesiastico beneficio, ut etiam sint reseruati. Vtc. ij. de sor. compet.OT nes noxa J les actiones sunt de leg. xij. tabul.aut de Gdicto praetoris. si Si dominus dolo faciat ut seruus comittens delicitum non sit in eius potestate, tunc nihilominus tenetur actione nox li utili: potest enim agere contra talem dominum aut contra possidentem. Vi l. si bonae fidei .ff. de noxa lib.
7 Eae delicto strui eommisito in dominum
suum nulla noxalis actio nascitur. Ideo etia si seruus ille postea alienetur vel manumittatur nul Ia competit actio contra ipsum manumissum aut dominii sui '. Similiter si alienus seruus commisit no-ditam in te & postea fiat seruus tuus nullam habes actionem: etiam licet exierit tuam potestatem: sicut ex delicto ii domino commisso in seruum no habet seruus actionem etiam postquam fuerit manumissus contra dominum suum. 8 Inter dominum autem er seruum nulla pote ct nasti actio, qua int eos non est obligatio saltem efficax ad agendum, id est,
1144쪽
. ciuilis. potest tamen inter eos esse obligatio naturalis tantum. vi su p. de fidei usi f.j.& ita inter eos non est iudicium sicut nec inter patrem & filium. vll. lis nulla.
Ede iud. hinc est quod licet seruus qui commisit delictum in dominum suum post a perueniat ad alium dominum vel
mann mittatur:adhinc tamen primod mino non competit aliqua actio perre gulam illam. non firmatur tractu temporis.extr.de reg.tur lib. vi.& ibi per Dyn. Nam quia ista actio non nascebat Ur,qua-do comittebatur delictum, ideo postea nasci non potest. Quod autem olim filii & fili aeno qui- 'dem iure digestorum sed antiquis imo
dabantur pro noxa, ex hoc text. patet, licet hodie solum serui. & fortasse illo iu- , re Traianus tradidit viduae filium situm pro noxia , quia ipse filius Traiani in tersecerat filium viduae requitando per plateas laseive. Ex hoc text.apparet,ut pa rentes puni- 1 oantur poena in filiis suis sicut ipsi filii
propter amorem parentum ad filios,qui est maior quam filiorii ab parentes,Vtinglos l. liberorum .sside verb. sig. Interim
conueniuntur filii pro delictis suis & no parentes: & ideo si filiusfamilias iudex in litem
1145쪽
litem suam secerit, ipse conuenit uim nopater. vi l. si filius familias .F. delud. Sic etiam ex quasi delicto. ut ius deiecerit vel essu erit, eo habitante separatim a patre, eo ouenitur isto e r non pater. v t sit p. de obligat. quae ex quas . desiet. nasc. β. si filiussa. Facta tam e condemnatione in filium potest pater conueniri aetione in factu pro re iudicata in peculio. vll. sed etsi condemnaretur. V. de noxa l. sed& contumacia filii pater non conuenitur etiam in peculio. vi ff. de pecul. l.iij.I.idem scribit.
Si quasi upes pauperiem fecisse dicatur. R
competenti ex maleficio seruorum, & eorum qui sub nostra potestate sunt, cosequenter adeo pro coronide dicit Iustin. Imp. de actione competenti pro damno commisso per animalia bruta, id est,quo modo quis,ex damno per animalia sua rati- . onis experti a,alteri dato,te neatur. quandoquidem noxa les actiones, quarum titulo mox praecedenti mentio Iada est, .
1146쪽
non tantum ex seruorum delictis oriun- tur: verum etiam quoties quadrupresco tra innatam sui generis consuetudinem, Atratu Iam, commota seritate, lascjuia aut seruore, aliouue quouis modo damnum intulerit, ex leg. xij. tab. noxa lis actio prodi ta est,quae etiam nostris temporibus valde utilis atque frequens ad modum est , licet caeterae noxa les actiones propter seruitutem abolitam, vi su p. deest, hodie non frequentantur, nisi per co- sequentiam quandam eas foro nostro applicemus.
Actio ergo noxalis depaveris est acti o i n
personam , per quam is cuius quadrupes, quae cicurum numero sit, alicui dam hudederit,aut sitis aestimationem prs stare, aut ipsam quadrupedem noxae dedere cogitur. l.j. n. si quadr. pavp. sec. dic. re hic in princ. Primo, ut animal ratione earens damnum intulerit.
Ad hae Dein, ut animali dsit mansueriactione 9 tum quadrupes, ad hoc Ni directa a- requia i ctis coperAEt: na si lii cs,aut alia soritar, rabe lita damnui' dederit, uti-- liter haec actio conceditur, ex e diei i sententia, licet verba des- l . ciant. l.j.f. & ij.item l .pen. f. eo.
1147쪽
Denique, i damnum contra fui generis naturam ab animali dutum sit β.generaliter.fLeod.
V Per liberum hominem , &nascitur actio legis Aquilis: de qua su p.d.est per tot.ad Ieg. Aquit. Per seruum,&nascitur actio noxa lis: de quad.est stip. titui.
Per animalia irrationalia, det nascitur actio, de pauperie: de qua in hoc tit.
Notandum ergo quando animal irratis-nale facit damnum. thnc dominus tenetur damnu soluere. aut animal pro noxa dareia ut hic quod Verum quidem est si dominus non sit culpa. Nam si quis duxit animalper locum ubi non fuit ducendu. vel onerauit sit animal ut onus deiecerit exdor , & si damnum saetiam si, ille non liberatur dando animal pro noxa . sed tenetur in solidum soluere damnum. ut T. si quadr.paup l. i. g.quod si propter. in animal fecerit damnum sectissum naturam sui generis, ut puta cattus com me derit pisces tuos, vel ςanis comedit earnes astatas,neglectas e custodia,tunc non
datur ista actio contra dominum. Si ta-
1148쪽
dii e pecora intrauerint pascua aliena, qua m uis fecerunt secudum naturam sui generis, datur tamen actio contra dominum pecorum , non de pauperie, sed de pastu pecorum. l. quintus luctus. g. i. ff. ad leg. Aquil . Denique si animal ferum fecerit damna erfugerit a dominosuo, non datur contra eum ista actio. quia sequitur caput, id est, possidentem. ut sLeod. l.j.β.& cum etiam . sicut etiam de nox ali actione d . est. su p. tit. prox. & amplius in nostris com . mentarijs super duplice Instit. le ei. eod. catit . . Omnis autem actio. Pauperies est damnum sine iniuriasaeientis datum, ut hic. & datur pauperies, quia facit aliquem pauperem. ut is eod. l.j. g. penuit . uti damnum icitur di minutio patrimonis F. de dam. infect. l. iij. Praetera id addendum,quod ex quo a nimalia irrationalia non faciant iniuria, idcirco contra ea non debet serri sententia seu α*demnatio. ut est glos l. fi n. de nou.o per.nunc. licet hoc est contra consuetudinem mutatarum terra Jam,in quibus animalia irrationalia etiam puniun-aur quando commiserint Gmnum, seu
deliquerint, veluti in aliquibus partibus Indice maiaris oculis prophiis,dum peregrinationem per erom, perspexerim,
1149쪽
tauros & vrsos alis crucibus appen s,' ob i ii fantes interfectos,&c. Itaque ex his c iaspice figuram seq. . Pro damno siue iniuria facientis dato, visi animal a ciuia fruore, feritate, me. pauperiem fecerit contra fuam naturam. Cotra dominum animalis ut damnum ab animali datura resarciat, et animal pro noxa dedat. -
Pro damno dato ab astimati, quod dominus ibi habebat, quo vulgo iter fieri solebat quo e u agitur,er actione de pauperieta litis edicto, et quatenus iudex aestimabit . . homo Nel in duplum, stres Hia sedatur. cessa si anima ua natura ferox a domLaus erit in ita damnum dederit. Ergo si animal 'ru noceat libero homini punitur dominus arbitrio iudicis: viij qui in via publica tenent lupum, ur-z sui , vel simiam nisi sint taliter duata quo minus nocere possint,in arbitrio autem isto habenda est ratio laesionis , sed non deformitatis relictae,& etiam habenda est ratio impensarum saetarum incuratione Soperarum amissarum& ami tendarum. vid.ex hac actione. F. de edit
Sed si mortuus fuerit liber hambri dabi t do
minus ducentos aureos. Vt l. qua vulgo.
1150쪽
quando acti Oes de inui .. dant se
sf. de edit. edict. sed si damnum datum sit in aliis rebus dabit dominus duplum. vi
hoc tit. d. Aut enim concurrunt duae adtiones poenales, aut rei persecutoriae: primo casu, quia aut dantur pro eodem delicto, &tunc una excludit aliam, non concursu, sed perceptione. ut T. de priuat. delict. l. nunquam nisi in eo in quo una excedit. vi I.;. f. de vi bon. rapi. Pro diuersis, & tunc una non excludit aliam etia perceptio-ce exclu nem, ut d. l. nunquam. Secundo casu, scilicet, quad ambo sunt rei persequutoriae, tunc aut dantur: contra eunde& una excludit aliam exceptione perceptione. vi l. si merces β. cui pae. ff. locat. Contra diiser nos,& tunc Vna non eXcludit aliam etiam per ceptione. vi ff. de tab. exhib.l. lbcum β.cόndemnatio.