Schematismorum seu Tabularum institutoriam in quatuor libros Institutionum iuris ciuilis D. Iustiniani imperatoris pars prima secunda. Inuentore Georgio Viuiennio Antuerpiano ..

1111쪽

uentionem frequentissimam videmus inter mercatores Antuer piae, Londini, Venetiis, Parasijs, Lugduni, Franc furti, Madridae, & in aliis celeberrimis mercatorii empori js & foris, ubi quotidie mittuntur epistolae, nunc ij,chirographa qus in fidem fundantur, & nihil aliud sunt

quam constitutum. phyleuticae, quas praetendant Colonarii seu rustici,de quibus eoruin contractibus. vid. locos nostros communes argumentandi legales. Exempta V l p. sic erunt,inquit, accipiendae, si desierint agere posse. Quibus id modis eueniat, idem explanat. l. sed etsi per praetorem .ex quib.caus maior. Ad ex bibendum non iudicii praepacato rite,sed alterius aectionis sunt, non solii mcupi rei vendicatione, sed etiacum communi diuidundo, vel petitione haereditatis agimus. Alciat. in prooem. C. de edend.& actio in rem scriptae. Lasomnui. hoc tit. Exertitoriae, quando dominus nauis, quem patronum nominant, pr ponit seruum vel filium,vel alium quempiam n

ut vehendet: quicquid E vectoribus,id est,

qui vehuntur,contrahitur cum proposto nauis: eius rei datur actio exercitoria

1112쪽

166 GEORGII VIVI EN. AN T.

in dominum, qui nominatur exercitor. Zas. β.actiones. hic tit. Infactum ex iuramento, dantur ubi informiter iuratum est. Haereditari clus ad hqredes,vel contrahqredes praeparatur & intentatur. Item, quae ab haereditatibus, vel contra haeredes initium sumunt. 'pothecari eoncordant cum Seruianis fere de qui b. nos sup. Ingrati,id est eius qui contemnit eum a quo beneficiis adsectus est quς nascutur, inquam, ex delicto ingrati bifariam. semel enim conceduntur ob reuocandum liberalitatis beneficium. & tuc quia personae statum respicit, velut pretiudicialis, censentur in rem actiones. Iterum dan-.tur ad reuocandas res donatas quibus se accipiens indignum fecit: tunc sunt in personam conditiones ex lege ut habestit.C. de reuocand .donat.

Iussitoriae quibus dominus institorem conuenit, vel per institorem couenitur. Eaedem item copetunt,cum dominus fi- lium, vel seruum vel alium liberum limminem praeponit cςris negociationi quγstuariae: puta emendis vel 'endendis litabris:quia iste qui praeponitur nominatur

institur.& ideo quod contrairitur secumdatur

1113쪽

datur actio institoria. Intervecy, pro accusationibus,seu iudiciis homicidii, in Cod. Theodosii: voces quas alibi vix reperire est. Iudicij mutandae causa facts, continent damnum , quod propter duriorem causam suppositi aduersiarii passi sunt. Iudicati, & actiones faeti, sunt diuersa

nomina, sed eadem res, nisi in iuramenti ..delatione. Nam ibi proprie venit actio in saetum. Za f. l. intra .sfide re iudic.& mea quidem sententia, nec iudieati, seu rei iudicatae actio in factum nuncupanda est licet id Accui s. putarit, non enim quia factum est agitur, sed quia iudicatum est. Iudicatum autem esseeres iudicata quae sinem controuersiarum pronunciatione

iudicis accepit. Quod vel condemnatio ne, vel absolutione contingit, videlicet, iusta ac valida. Alioqui si nullius mometi sit, non potest temere codem natio vesabsolutio dici. l.j. & l .iii. I.condemnatu. V. de re iudi c. Iusiurandi, quibus actor petit reum ad praesta dum illud condemnari, quod delato per eum sacramento, &per iudicem comprobato, sibi deberi iurauit. Legis, cum executiones saciendae sint.

do quib. yid. comment. nostros in titui.

1114쪽

Mali iudieati, his merito iudicantium temeritas reprimeda fuit, quomodo stullum in re pubi. genus hominum perniciosius nocere potest, quam iudices, si concredita sibi potestate abutantur. Itaque suit introducta haec actio in factum. Lult.sfide extraord. cognit.& su p. de oblig. quae quas .ex delict. nasse. β. vlt. l.fi liusfamilias. T de iudic. l. vlt.C de poenia iudic.qui mal .iud. . Liberales, quae inter praeiudiciales numerantur SCto introdus , luarum meminit Vlp. l .cognitio.ff. de liberal cauctam etsi praetor ta multa adiecit, Vt propemodum disputabile videatur, utrum senatui, an Vero Praetori tribuenda sit haec actio. Quare Iustin. g. praeiudiciales hoc tit.ex quibus inquit serὸ una illarulegitimam causam habet, per quam quaeritur, an aliquis liber sit. Caeterae vero ex

ipsius praetoris iurisdictione substatiam

capiunt.quod Accurs. non percipies,rem planam inuoluit. πNGales quae non ex contractu, sed ex noxia atque maleficio, quod poenam vitati mi supplicii non habet, seruorum aduersus domi nos institusitur. harum vim explanat Caius. l.j. de noxal. act. Et pro- secto

1115쪽

secto noxialis actio semper caput sequitur, id est, aduersus eu exercetur,in cuius potestate est seruus qui noxam admisit. l. sed si unus.β. si iussu domini. Ede iniur. l. rem mihi. β. in exercitu. U. commod. Porro I m pe. Cordianus, Nox a caput sequitur prouerbialiter extulit. l. licet. C. anser u. ex delici . quoniam ut M. Cato ait, nequiter factum, semper durat,& re

um comitatur.

oneris auersi. nomen clatura huius lacet abolita sit, re tamen ipsa manente id factum : videlicet ut quicquid de casibus fortuitus conuenisset,id per actionem ex locato & conducto exigereturi. Vt probat Bart. l .in nave,& l. si quis sun dii .in princ. ff.locati &cond. l. licet. C.eod. Paulinaes reuocatoriae. de quibus. l. Videamus. g. in Fauiana. ff. de usur. & nos in s. hac tab.

Pecunia constitutae, ex nudo pacto, sine stipulatione interposita aboriuntur. constituta autem pecunia dicitur, quando pro se quis, vel pro alio constituit se soluturum, adsimilitudinem serme fideiussionis. Populares, quae suum ius populo tuentur. l. i.de popul .act.cuius uerba clarius.l l .ff. de loc.& itiner.public.

1116쪽

Pufessoriae, quae ex bonorum possessi ne concessa proficiscutur. sicut diximus supra possessionis actiones, item haeredi tarias actiones iuxt. l. penuit. I. sed nunquid. V. de bon. liberi.

Redhibitoriae, seu redhibitiones, quibus

experimur contra Venditorem, Ut cogatur restituere praecium , & retro quod tradiderat accipere. Vt constat per tot.ti.

desdil .edict. Redhibitio est emptionis resolutio. F. de acq. posses. l. Pomponius. g. preterea sub sin. Ite redhibitio est qu da in integrum restitutio. l. cum aute redhibitio. . iubent. F. de redit .edict. Receptitia, ab accipi edo seu recipiendo dictae. In eas actiones quod amplae suerint,& late patuerint) venerat, quicquid permittebatur deliberatius & citra stipulationem rerum sue fungibilium, si ueno' fungibilium. Zas . in personam.

hoc tit. haec actio &rei uxoriae omnino sunt sublatae. l.j. C. de recςpt. act.&l. nica an princ. de rei uxor. act.

Keuocatorrae, contra eos competentes,

in quos res & bona debitoris alienata sunt titulo oneroso, si isti possessores fraudem debitoris sciuerunt, id est, partici pes fraudis fuerint.Zas .f.item si quis. Instit. de act. Segu

1117쪽

Sequestrariae, a sequestro vocatae apud Pompo. l. si in Asia. I. cu in sequestro. ff. depos . Item Vt p. l. si quis adfirmauerit. β. labeo .sfide dol. mal. Exθοnse, apud antiquos intendebatur inter tu cotra improbe aliquid negates, sicq; aut suscipere sponsionem, aut fateri cog ebantur. hebat aut Gon is plerunque in interdictis. Quintili. lib. vij. extatque formula sposionis apud Cic. in Orat. pro P. Quint. & exem pia apud eundem quo quen Liuium Budaeus ad monet, si quis Cic. pro Cecinnato t. legerit & intellexerit satis intelliget quid sit sponsio. est alia sponsio. l. rebus. de aliae usu. & de qua Spiegel . in siu. lexi c. sub liter . . In temere litigantes, qui parentes,aut eos qui parentum loco sunt, in ius prius vo cauerint,quam veniam prius a iudice impetrarint.

De tigno iniuncto, quq in duplum ex leg.

xij. tab. descendunt. l. in rem actio. β.tig-- num .F.de rei vendi c.

Tributoriae, de ii is Iusti n. g. i ntroduxit. Quod cum eo qui in alie n. datyr credi torib. qui cum filio familias, vel alieno

1118쪽

Tributum autem hic accipi debet id, quod inter creditores serui negociaritis,& dominum,cui idem seruus quoque de- bet:tribuitur,id est,distribuitur pro rata eius quod cuique debetur. Indetribiato- .ria actio dicitur,quasi contributoria. Tritinari eucondictiones, me. triticia- naue actiones. veteres Tritici appellatione

intellexerunt opes terrae,cum omneςconsisterent in pecoribus, & culturis terrae. Hinc dista triticiariae condictiones vel actiones, quibus oes res nobis debitae,siue certae sint, siue incertae, siue immobiles sint, siue soli, siue corporales siue incor porales,ut in usu fructus, Seruitutes rusticae vel urbanae petiitur, excepta pecunia numerata:quae in certa debetur,li abe sua condictionem .l .j.sLde condici . Tritic.

Vestigales i. si finita. β. si de vectigali-

bus. f.de damni instet.' Inis eximete, quae datur aduersus eum qui in ius, hoc est iuris experiundi gratia vocatum, vi exemit, id est, quoquo mo do, sed violenter impedit.

1119쪽

& sand. Porro haec extraordinaria est:'

quia interdictum adpellatur. d. β. qui super fi cie m ,i u 'ct. rub r.

Certi, quae ex certa & nominata contractus sorma natae, nec secundum verba contrahentium, sed secundum iuris ordinationem intenditur, Ut apparet exl.

cum mota. C. de transact.

Incerti, non quod ipsae in se se complectantur incertos articulos, sed propter disiunctivam vel alternatiuam petitio nem,& incerti ficti persecutionem: videlicet, ut reus aut prestet promisis,aut co-demnetur in id quod interest. l. ob eam causam .sf. de praescript. verb. l. fin. C. de

rer.permutat.

Si vero plures petas actionum species, vel nomina ficta earum, aut perlegas rubricas corporis Iuris ciuilis,quibus te iuves, aut accedas nostram praxim& figuram Iudici j, seu processum. Actionii qui- dem regulariter omnes species solidum debitum praestant. minus autem persequimur in affectu, aduersus eas personas, qui condemnantur in id duntaxat, quod facere possunt, habita ratione, ut non perducantur ad nimiam egestatem. β. sunt Iraeterea. hoc tit. Recitatis itaque hisceic praecipuis actionu diuisionibus, qua- S rum

1120쪽

rum cognitio Doctrinam Totius huius tituli faciliorem reddit circa eas & nunc haec diligentissime consideranti ventutde causis,quae in qualibet materia sunt etiam alibi dice da. Nam reliquarum qua tuor diuisionum cnumeratio in suum locum videlicet. 8. I 2.& i5. titulos breuitatis ergo disseretur. Efficiens causa actionum remota in genere est, Ius gentium, quoad originem,& ius Ciuile, quod ad earum ordine seu

reformationem attinet. Quam opinio

nem Zas. β.j. hic. num. 3. & 7. lib. 2. singui. respons. cap. . num . .& 7.tuetur.licet alii Dd. actiones etiam origine& inuentione iuris Ciuil. esse contendant. de quo q. Bart. l.ex hoc iure. nu. 13. U. de iustic. &tur. Alciat. in rubr. C. de pact. num. Io.&Ias. d. . i. hic. nu. 3 3. Iuris tamen sunda, menta magis videntur colorata & approbata pro sententia Zarii: vid. Myn sing. quoq; in d . i. nu. .: Efficiens causa pro pinqua seu immediata in causa reali , est dominium vel quasi: in per natibus vero obligatio, secun d. Zac in praeallegatoloc.& Myn sing. in β.2.nu .ia. Subiectum consistit in tribus personis, quae quodlibet iudicium constitunt, videlicet in Actore, Reo:& Iudice.