장음표시 사용
81쪽
SALUSTIAE . D L. FIRMIANAE PIAE VIX. ANN. XLII X. C. SALUSTIUS. HEROS.OL. DD.
I FIRMIANAE FILIAEG QvAE VIXI T ANN. XU.
MENS . SEX. DIEBUS XU. BENEMERENTI. IN
Quantum autem ad oppida , Mari itus lib. xxiv. Hist. Orbis Maritimi ait: Firmum cum Porta ad os a Laeti , Tennae , A i , ubi et Portus Firmianus . Oppidum Firmum , etiam Firmium dicior, GIonia Augusta Firma. Item viros sanctitate claros , Firmo oriundos, hocce cognomine appellant. Vide Ae 1 SS. Bollandi die x I. Martii, ubi S. Ermiani Ab. natalis dies recensetur . Apud madingum , aliosque Seraphicos Scriptores de S. Firmiano , cui nomen Por Arerentiola fuit. Item in antiquo Martyrol. Sancti Hieronymi ad diem xi. Martii , 3c xxv m. Aprilis apud eosdem Bollandian tOm. I. Martii a pag. ad 97. XXV. Praeterea Dalmatae , qui oppositam Adriatici Maris oram tenent,omnesque cum ad ortum, tum ad Meridiem finitimae Gentes , etiam nunc Firmanos Cives aut Firmiotii, aut FirmIan , vernacula se nuncupare solent; & qui apud ipsos ex nostratibus degunt, non proprio nomine , sed appellativo , quamvis corrupto vocabulo, ut plebejorum mos est, ab eis appellantur HrisId, Diqiligoo by la
82쪽
.id, quod egomet non raro obtervavi in oppidis , atque Civitatibus ad Mare in vicinia Urbis nostrae sitis, ea praesertim parte , qua Asculunδ, S ad Brutios pergitur.
Quamobrem mirari non cesso Heumanni incautum, ne dicam impudentem loquendi modum, quo Firmo oriundos , Firmianos appellatos Priscis fuisse negat, ea ratione , quia Cicero , oc Plinius uterque, eos Firmanos appellaverunt; probans id, quod extra controversiam
est ; & 1ilentio praetermittens altissimo id , quod ab eodem erat evidentissime demonstrandum; Quare , quam vis recto iudicio sit usus circa illorum opinionem, qui
contra bis s. R editorum fidem asseruerunt, Formianum dicendum esse potius, quam Firmianum Lactantium, nullo adducto testimonio, praeter Ptolomaei Flavii Anco- nitani , id marte suo excogitantis, dicens: idem esse, hanc opinionem recitasse, ac eandem refutasie , quia uti emec Lacyantius ait: turpe es hominem ingenio m id diιere , quod is neges, probare non sto t. Turpius tamen ipse erravit id negando , quod Tyrunculis notum , atque exploratum esse deberet . . Ideoque Lactantii nostri verba illa eidem plane quadrare aptius videntur , nimirum: Laum debeant incerta de certis probari, hie probisionem tumest ex incerto ad evertendum quod
eras certum l. a. C. S. D. I., Nam ultraquamquod , ut
quisque de se videre semper poterit in Lexicis, Civitas
noltra tam Hymum , quam Firmium nuncupata antiquitus fuit , nonne si semper Firmum die a sui siet, Hrmianus ab ea appellari poterat Lactantius juxta Heu- manna effatum Z Utique id negabit nullus, qui postremam ejusdem Heumanni rationem perpendat; si enim ab adjectivo nomine Firmus , Firma, Firmum, facta sunt nomina substantiva , Firmus , Firmius, Firmicus, Firminus, Firmicanus, Hrmianus , sicuti a Falso
83쪽
Faustus, Fausulus , Faustinus, Fassianus & eaetera ,
ab eodem ad nauseam usque recensita, quare ab oppido, cui Firmum nomen proprium erat, eadem ipsa nomina
derivari non poterant i Igitur ipse se expediat ab hisce argumenti nostri laqueis, quoniam in eos ipse sese in jecit , nec ultra audeat nobis negocium hac in re adeo explorata facessere,
XXVI. Quae cum ita sint, nescio quonampacto vide ri possint firma , & valida collustrata hae enus fundamenta , a nobis alte discussa , & penitus eversa , ad prude iis judicii pondus sultinendum , nisi sua sponte velint falsa intelligere, es vera nescire. Hoc equidem scio, quamplurimos non infimi subsellii Uiros , qui de Lactantii patria disputarunt , eum natione Italum, patria Firmanum asseruisse , non Oum antiquissima suorum Gentilium constanti traditione , verum etiam ea firmissima ratione ducti, quia S. Hieronymus Dalmata , Firmianoque nostro sere suppar aetate , & cujus natale tum angusti Adriatici maris sinu a Civitate nostra disiungitur, separa
turque, alia Lactantio nostro non assignata patria , ut caeteris, Pene omnibus, quos in eodem libro recenset , Scriptoribus, Virisque illustribus, de more assolet, suorum ritu, quem supra laudavimus, eum antonomastice Firmianum, qui ct Lactantium appellat. Inter eos
autem, quos ipse vidi, Laetantium Firmianis Civibus as numerantes, ii sunt: Ferdinandus Ughellius Ital. Sacr. tom. a. , Gerardus Iohannes Uossus de titis. Latin. l. a. c. 7. , Laurentius Beyerninck Th. V. H. tom. . sub titia. THOL Chris., Cellarius in Praefat. Dc Edition. , Gugliemus Cave his. Iit. Serist. Feci. an. 3 3. , ποά. Dcr.
84쪽
derblond. Geogr. Blavian. , Robertus Steph. in Thesaur. L. L. , Alexander Borgia , Vir in Divinis scripturis , ac in secularibus litteris egregie doctus, Firmanae Ecclesiae Archiepiscopus tom. IV. Homii. a se eloquentissime partim latine, partim Italice ann. MDCCXLIV. dictarum, sc nuperrime Io: Georgius Walchius in sua Dia. stiri de Lactantio, ejusdem uesbis inscripta , 5c editioni Laetantii operum , a se adornatae , praeposita , in cujus II. cap., quod de Lactantii Patria , di ortu titulum praeseseri, plurimorum hac de re prolatis sententiis ,
iudicium suum hisce verbis pronunciat. α Nos ita senti-α mus , atque ita in animum inducimus, Lactantium in. tet Italia natum fuisse, nec Firmiani cognomen ex aliora casu , aut caussa habere , quam a Firmo, Piceni op-α pido, deductum . Lactantii nomen est familiae , quo- α niam Veteres etiam aliorum mentionem habent,qui hocri nomen serunt ; Ad haec , mente comprehendere non π possum , quomodo quis a lactea eloquentia cognomi-α nari possit I actantius Z Quaenam adlinitas quaenam α analogia inter lactea eloquentia , A Lactantius α Firmianus habent Codices scripti, & Authores , qui π praestant antiquitate sua ; Quod nomen optime a Firinta mo, item Firmio Piceni oppido formatur; Id enim
ea in moribus habuerunt, ut cognomina non solum Du- .ur cibus , quorum militia clara erat, ab Urbe , velta Regione indiderint, sed alios quoque a patria cogno-α minatos esse voluerunt. C. Marcius a Cariolis op-α pido captis, dictus est Coriolanus; Livius II. c. 33. ita Dionus. Halicam. Lib. VI. pag. 4I . Plutarchus inta vita pag. 2i . Florus lib. I. c. r I. M. Valerius Corret vinus a Messena in Sicilia urbe , Messena primum ,
85쪽
α deinde, mutata littera Memia; Plutarchus vit. Bru-α ti P. Io . L. AEmilius Mamercinus Privernus a Pr et: vernale bello. Livius lib. q. e. IS. de aliis res clara rissima est , quamvis illis usura nominum horum ma-α gis fuerit privata. α Addo stylum, & elegantiam Lactantii, quae opinio-α nem meam magis stabilit, & confirmat, originem ejusta ex Latio , sede cultioris, & ornati sermonis; minus α autem ex Africa esse petendam. Patria , he naturata stylum, ac dicendi facultatem, & nitorem juvant, M. α provehunt; ac sermo veteris Latii aliorum , qui ex-α tra illud oriundi sunt, multum praestat, quamvis α alioquin suerint clarissimi; Sc adsecuti sint singularemta ingenii , 3c doctrinae gloriam . Dictio Afrorum suitta minus elegans , horrida ; puritatis non adeo diligens , α quod ex eorum monimentis illustrari potest , qui interra eos nituerunt ingenio. Cl. Fabricius B. lat. lib III. c. I s.
G pag. 638. de Marciano Capella : sed scribsi , ut es mor- Afrorum , dictione aspera , semibarburo , quundoque,
π O di scili soram profa Oratione : adde Uossium dem ana g. liis. I. c. 7. Lud. Viv. lib. s. de ratione dice
α G . De stylo Arnobii, Lactantii Praeceptoris , Hierony. α ad Paulinum Epist. 13. Arnobius inaequatiι es , di G ubripue operis fui punitione confusus & summus Ureta Spanhemius Bis. Ecel. t. I. dicit , stylum ejus sapere
- Σ: dictionem Asricanam, unde BUicetum , germunisas , π GFertas , improbe , eommetari, eoimbibere, couducere maledicta. Adde Du-Pin. Bibl.Auth. Eccl. xom. I . 2 3. α Aliter vero Caveus H. L. p. 8o. De Lertulliuno, ejusta que eloquentia Lactantius Instit lib.v. c. I. Ter uianus
- fuit omni genere litterarum peritus , sed in eloquendo - parum facilis , O minus eomptus , O multum obf-α rus fui/: meretur latinitas Tertulliani peculiare opus,
86쪽
ae quo illa explicari , atque illustrari possit. Hue etiam: pertinet Cyprianus , conser Du Pin Bibl. t. I. p. I 3. α ν . Item Apulejus Madaurensis , ut de aliis taceam . Hactenus Walchius, a quo eadem expenduntur in Bis. erit. Iutinae Unguae, aucta secundis curis, & Iacobo Facciolato paucis abhinc annis ab eodem Walchio nunc
XXVII. Neque hele mihi dissimulandum esse puto ,
quod Pleumannus contra hane Walchianam confirmationem , a Lactantii stylo petitam , reponit , ut ex facili responsione magis atque magis appareat vanitas suarum conjecturarum , quae ab eo sunt propositae , ut supra vidimus q. III hujus Diss. Respondeo igitur nihil exemplis a se adductis , consectile Heumannum ad Walchii confirmationem ex Afrorum stylo depromptam, vel in minimo labefactandam ; potius ex iisilem nos illam apte illustrare posse contendimus , & ut eodem ordine procindamus, quo ipse usias est: universus Philologorum ordo ,& qui certatim collaudant Terentii Africani puritatem latinae dictionis , probe norunt , illam non acquisivisse Terentium in Asrica , in qua natus erat, sed Romae , quo adolestens admodum pervenerat, & ubi quum Terentii Lucani libertus esset , ab eodem eruditus , 8e libertate donatus fuit Quinimo Cicerone , Varrone , ac Quintiliano testibus , Laelii , atque Seipionis Africani opera eum in stribendo adjutum , atque expolitum didicimus; quam famam , ut bene observat IIo fim annus , ipsemet Ierentius augere visus est in Prologo Adei or- , in
quo non nisi leviter ab hac nota se purgare conatur; quapropter etsi natione Africanus , non tamen dimone , aut
eloquentia, seu seribendi ratione dici potest , quae tota quanta Romana est . De D. Cypriano , ejusdemque stylo, propter Lactantii aut horitatem in re , cie qua sudexmerito
87쪽
rito diei potest , nihil aliud reponam , nisi id, quod ipsemet Lactantius ait paullo ante recitata ab Heumanno verba , videlicet: Unus igitur praecipuus , ct clarus extitii Caprianus, ubi nollem ex hoc uno flore , hortos sibi instruere posse , cogitaret Heumannus: tum maxime ,
quum in eo peregrinitatem deprehenderint Daniel Geo gius Morhosus de Patavinitne Liviana eap. IX. , & sem Christoph. Dauinius I. de Causis Amissae e g. Du-Ρinius Iu BUI. , ubi etiam verba quaedam recenset duriora , &minus latina . Uide alia apua Dod .ellium in di=ertationibus Caprianicis , atque passim in annotationibus a Iohanne Fello recognitis , & illustratis . Ab his eloquii notis tam longe abest Lactantius noster , ut nullus ex Ecclesiasticis Scriptoribus sit eo proximior in puritate latini sermonis Caesari , Ciceroni , & Cornelio Nepoti , ut infra visuri sumus ca) . Ad Augustini autem , aut optati Mileuitani , aliorumque Afrorum exempla, nihil a nobis reponendum est ; sed potius Heumannum ad Philologorum judicium, ad quod nos provocat , relegandum , nul-
his enim est , aut aliquando suit in eorum ordine , qui multum Africitatis , ut cum Ludovico Vives loquar , in eorumdem operibus passim non offendat . . XXVIII. Fundamentis ergo, quibus innituntur A thores negantes,Firmianum Italum esse ad ultimum usque lapidem iterum iterumque convulsis, quid aliud superest nisi audire Heumannum palinodiam recantantem Z Ipse siquidem , se eam recantaturum spopondit , quoties id, factum videret firmissimis argumentis, vel testimoniis . Iam vero utroque refutationis genere, quod ipse optabat , equidem , niti mea me fallit opinio , milii videor bactenus consectile. At si adhuc victas dare manus recusat s Diuiligod by Cooste
88쪽
sat, id mihi explanet , quod ipsemet Lactantius de Ge tilibus suis ait lib. I. Divin. Insiit. cap. xviii. a seg. 8. ubi Graecorum in consecrandis hominibus vanitate derisa , sic statim prosequitur , de Romanis loquens . 2uid nos,i ZNam sapientiores r qui Athleticam gaidem virtutem con- remnunι , quia nihil obes ; sed regiam, quia Late flet nocere , c admirantur , ut fortes, di belucinos Duces in Deorum coum Iocari arbitrentur. Ii autem , qui NUDI heic a Lactantio vocantur, Romani sunt; siquidem seg. II. exemplum affert Scipionis Africapi , qui apud Ennium ait: SI fas eaedendo eoelestia fandere eui viam se fui caeli maxima florea patet. Nam is non solum revocatum ex Italia Annibalem apud Zamam Urbem , Elephantis in sugam actis , caesisque quatuor Carthaginensium millibus , superavit, & Asric nus a devicta Africa dictus est; sed insuper victis Cartha ginensibus durissimas leges imposuit, quas lege, Lector ,
apud Livium Dec. III. l. X. cap. x II. , & xxv I II. Apud Eutrop. l. III. H. Rom. dcc., indeque judica, an Scriptor Africanus , qualem aliqui, historiarum penitus ignari, Lactantium dicunt , inter suos recensere potuisset illos , qui tamquam Deum consecraverant tam leverum , tamque immanem Africae Uastatorem . XXIX. Hinc aeredas velim ad Cap. xx r. ejusdem lib. l. a seg. q. , ubi Lactantius de suis Civibus sermonem iterum instituens , postquam serarum gentium sacrificia, humano sanguine foedata deploraverat , sic t eutus est e Sed de barharis non es adeo mirandum , quo rum religio cum moribus congruis . NosTRI VERO , qui semper mansuetudinis , ct humanitatis gloriam Isbi sim dicarunt , nonne fuerilegis his Meris immaniorer res
riantur Z Hi enim potius scelerati fani habendi , qui, K quum
89쪽
adim/n liberalium disciplinarum sad Is ex OIIII , σώhumanitute desciscunt, quam qui rudes , ct imperiti ad
mala facinora bonorum ignoratione labuntur . Anaret tamen , antiquum esse hunc immolandorum hominum ritum : quidem Saturnus in Latio eodem genere scri iaculius es; non quidem ut homo ad aram immolaresur , sed ut in Literim de ponte Muvio mitteretur . XXX. Explicet milii, oro, obtestorque Heumannus
quomodo , quave ratione de Africanis dici possit, quod Amper man etudinis , O huinanitatis glorium sibi vendicaverint c quod.liberalium disciplinarum sudiis fuerim expoliti , & quod barbaris uationibus non suilsent a Lactantio accensendi 8 Ratione probet , exemplis, authoritatibusque confirmet ; & statim suae desperatae caussae me habebit4assertorem. Sed ecquando hoc praestare poterit Edversus tam clara , tamque manifesta ejusdem Lactantii de suis Civibus testimonia Z Inter eos quippe eum a natum , educatumque fuisse dicendum est , quos ipse no-sror appellat, qui praeter Italos , alii esse non possunt. En verba a capitis exordio repetita α Diximus de Diis; ipsis, qui coluntur. Nunc de Sacris ac Mysteriis eorum - pauca dicenda sunt. Apud Cyprios humanam hostiamta Jovi Teucrus immolavit, idque sacrificium pol te riv tradidit: quod est nuper Hadriano Imperatore sublata tum .. Erat lex1apud Tauros , inliumanam , & seramta gentem, ut Dianae hospites immoIarentur: Sc id se za crificium multis temporibus celebratum est. Gallita Esem , atque Teutatem humano cruore placabant.
α Ne Latini quidem hujus immanitatis experier fuerunt, α siquidem Latialis Iuppiter etiam nunc sanguine colitur et: humano. Quid a Diis boni pereantur , qui sic sacrifi-α eant λ Aut quid tales Dii hominibus praestare possunt , α quorum poenis propitiantur Z α &c. Quae superius re
90쪽
citavimus , quorum sensus est: Non miror haec barbaras secisse gentes, miror eadem a nostris perpetrata esse, qui semper mansuetudinis gloriam sibi vendiearunt, quique liberalibus disciplinis floruerunt . Attamen antiquum hune immolandorum hominum ritum, apud eos negare non possum e Siquidem Salumus in Latio 'eodem genere Saerificii cultus est. Ad haec autem respexisse Macrobius
I. I. Saturnal. cap. v D. videtur; Nam is etiam de eodem sacrificio loquens, ac de more missi andi per Salu nalia cereos ait: Alii carreos non ob aliud mitti putant, quam quod hoc principe ab incomi , ct tenebrosa vita quasi ad lucem , O bonarum artium fientiam eri δε-
mus. Italus quippe suit Macrobiusinatria Parmen sis,ut Riceiolius tradidit in Almagesti. Temere ergo, δc contra Lactantii testimonium agunt, qui eum Afrum dicunt, quum ipse Afros nee nominet inter eos populos, inter quos Gentiles suos bonaxum artium studio expolitos , & humanitatis gloria florentes , memorasse certum est, barbaris quibusvis nationibus exclusis. Inhumanos autem suisse habitos a Lactantio populos omnes, quos in laudatis verbis recerisuerat, praeter Latinos, dubitari non potest : nam de Cypriis , & Tauriis clarissimum est, nec probatione indiget, inhumanas esse, serasque gentes. Gallos vero a Romanis inter barbaras , immane sit u e Gentes, una cum Asris, 3c Hispanis annumerari consuevisse, etiam postquam Reipublicae Romaanat subactisuerant, verba Ciceronis ostendunt , quibus Quintum
Fratrem lib. I. Epist. I. sic compellat: Si re fors Afris, aut B pauis, aut Gazis praefecisses, immani s , acharbaris nationibar: tamen te et humanitatis tuae, consulere eorum commodis , θ' muirati die. En igitur inductione denaonstratam exclusionem barbarorum, de quorum immanitate mirandum non esse , Author noster aje-