Oeconomicum

2쪽

INTERPRETATUS EST

LUDOVICUS BRE ITEN BACH,

PHIL. Do ., GYMNASII SILUSIANI PRAECEPTOR ErusQUE ALUMNORUM INSPECTOR.

SUMPTIBUS FRIDERICAE HENNIN s.

4쪽

ditur, noli til est propositiina, iit reriim divitiarum et Iul-Innitarii in perii oscat Calisas, vel iiivestiget origines, sed iit locetulo. alii l bonii na sit atqtie Iionestum, singillos homities insorinet ad vitae beatitatorii, clinctas Ille civitates per-diicat ad felicii a tein Virile fit, ut ditae potissim im exista iit plii losoplitae Socraticae partes: Elliine, qua demon-Rirntilr IlIonio do uiuis litis pie lionio simi coiiciliet καλοκαγαθίαat; poriticu, illi' u idocet iiii a ratiotio singuli ho inities boliana atqile persectaria efficietulit civitaten . Iam vero illita citin saninia paterfamilias itistar mitioris civitatis est in imaiore, I iiiiit Silii e prospera coli ilitio sita est iii re do inc-stica criis citi iis illi e laene ad initiis trala, accellit tertia pars: Oecollo naia. Prinitas particii lati in pectiliari triis libris ethiceii, pollite en ei oecolioni iam tractavit Aristotcles. Plato

iiiii virilitem Iioni in is vel patrissa in ilias, nisi civitatis legi-His obitoxii, cogitari posse riegat, oInnes tres illas visciplilias tino libro coin prelietistit, siliena iii scripsit Civitatem. Fit nil antenta alitent ira partitae illi ius plii losoplilae iecit Xenoplion. II ic elii in in Conamentariis titia si tot lini ethices

Socraticae ambitum declarare conatiir, ili aliquam Italici palum

ibi leguntiir, quae ad politicen potitis, vel ad oeconomian

5쪽

pertineant, in Cyropaedia partem quandam polluces pedisequitiir, oeconomiarn docet iii Oecolionaico . Oeconomia est ars rem familiarem bene administrandi.

Haec iii Socratis doctrina gravissinii in omeliti est propter

duas causaS: primum non Solum Variam praebet voluptatem et utilitatein , sed etiam ad assequelidani εὐδα μο- νων prorsus est raecessaria'; delirile sitae domus administratione civis evadit idoneus, tilia pii latico munere sun

gatur. si quidem publica administratio a privata nillil dis- fert, nisi rerum an plitudine si); accedit, qliod re familiari veglecta civitati munera, qtiae debet, praestare Iierno potest Halio igitur materiam Xenophon dignam habilit litam pectiliari in1ro exponeret, cui perpurgandae sanWtilare uoperam navaret. Itaque dialogiis in Oecono nico, id quod seeus liabet in Conimentariis, non sine eerta quadaIn ratione, sinpilisqtie partibus haud teniere eona positis, scriptus est. Primum eniim apparet totum limrum de industria in duas divisiim esse partes. Eamim pranaa, quae Socratis cum Critol illo sermonem comprelietulit, loco prooeniti est, et rem quasi praeparat; altera demini, quae Isclioniachi et Socratis collo vito efficitur,. de administratione doni estica quae propolienda erant praecepta tradit. Deinde vero utraque pars, qliae connectitur illorum, quae alitea dis pittata

sunt, repetitione scap. V l. , etiam interiora qiuodam vine ulo inter se cohaeret. Nam vocabuli οἶκος definitio cap. I. praecipue ad illuni Ioeunt spectare videtur, quo neγtia et viro et seminae peculiaria diserte iliscernuntur. Considerate porro factum est, quod cap. I. et III.) de causis, quibus res sat niliaris pleruauiue deuiiiiiiatur, dissertitur, quia itisin cap. VIII - XlV. , qua via ac ratione tuenda et amplificanda sit illa, praeeipientem Ischomaelitini Socrateuerat indueturus. Item denimie, quo consilio de ariis rusticae utilitate ac nobilitate cap. IV. et V. explicatum sit, patet, si qii idem praestitutum erat, iit de eadem arte Isch machus praecepta daret infra cap. XV sqq. .

dV. Goeti ling. in Praefat. ad Aristot. oeconomicum, Anonymi Oeconomica, Plailodemurn de vitiis etc. p. V sq. - Xen.

III, 4, 12. IV, 2, 1 l. - ' Ibid. IV, I, 2.

6쪽

His verbis una accipis brevem huius libri dispositi

nen . Halie vero, quani priniis tantum lineis descripsimus, cave, ne ita pertexi opitieris, ut singuli materiae loci necessam a qliadam consequentia ordinentur, subtiliter unoque dialogi tenore inqiii militur et ab omni parte denique ah- solvantiir. Incompta potius illa sermonis simplicitastaque disputandi facilitas, quam - veri, non personati al- litis Platoitici - Soeratis propriam suisse scitntis, si in qu pia in alio Xetio ptiolitis libro, maxime cerii itur in Oeconomico. Unum illud. qiiod propositi im est, per totum P l-dem dialog in usque spectatur, et arie, miae dicitur μια- επιι η , ad finem per luci iur; sed digressionibus, Prae ad ipsam rein ininus pertinere videntur, interpositis, a directa sermonis via passim declinatiir, deiii de oratione, aut ubi errat Interpellata, alit ubicunqlio convenit disputantihus, de illo excepta, qtiae tarn explicata sitnt, repetuntur, vel ampli iis dilatantur, iis lite dii in res satis tractata satisque illustrata esse videatiir. Iucunda autem, quae inde Il scitur, dialogi varietate fit, ut arpi menti, si qua est, severitas vel ieiunitas lectori initi inie laevium moveat, ut Potiun oblectetur, mi od tanqi iam ambulando per varia douilis eo tela ia, per agros, hortos et vinea, et auscultando Inamselua in Cogitando hamini rem in aliquam adipiscatur eognitioilem. Noiiiiiiiit ad oblectationem consertant etiam lepores aliquot, e. c. qtiae de Socratis di illis p. u. vel de Niciae equo cap XI. memoriiritur; eodem pertinet de Cyro et Lysandro narratilo cap. IV. .

Iain quaerendum est, doctrina, viae traditur oecon rnico, quae su et qualis . Administratiotii domesticae adhi-hentur ethlees Socraticae praecepta. Docetur enirn cap. VII, I 4. etiam in Ilac re debere σωφροos un/ Obtinere, II. e. Observanda esse ciliae ex nati irati quadam lege bona sint et utilia, quae recti Et sani sensiti quoqlio molio convolitant '). Deorum igitur Veneratioile, illia las sit, rem pie esse ait spicalida in cap. VII, 1 sq.); deinde Oinnem administretitionem ilistribuendam inter viri vices et seminae, ut

7쪽

utrique ea cura matuletiir, quae ipsius ingenio et naturali indoli maxime apta viro itina tritin Alliae foris, scinitiae quae intra donnim versetur. Qui cun ille autem adiministrationis aliquo modo particeps est, alite omitia illis debet inabui virtutibus , quae Socrati illaiqile sitiit primariae:

Aliae accellere debent virilites, qliae ad entutem'σωφρόσυνον pertitient: επιμέλεια iii relatis perage tulis et currandis ii ccessaria viro et se initiae LVII, 26. lX, I 4. 18 sqq.

Ad benevolentiani et obseviiii in institueti da est uxor

Argitinentum lituus Issari ampli iis perseqiii aliet una est ab institi iti nos ira ratiotie. Sed tanteii duo stitit, 'litae imprimis digna videntur, de qui biis palicis iam agati ir. Primo loco commemoralida est vitae eoii ditio, tiliae lixori ali Ischomacho conceditur. Ex Iivius praeceptis livor viro fida Comes esse debet et ainans qtiali se iiii lite sortis socia. Viri autem est illius et ait lini et eoi poris saluti pro viri biis consulere, ea in Ilio, illia in pleruua ine vix quili declin anti OS Iaa-DIII omnium stile rerii in rudem dii eli, erudire et ad bonum qiiodque et Iioiaestuna iiisorinare, coin nicatis aliquando eum ea etiam iis, qiuae ad publicam vitam speciant. Ut Ir eXtra domuin, sic ina tersamilias regnat in familia. Non solum agere debet quae eoticlavium et Terram donaesticarii in cura requirit, sed .liberos etiam Initrire et dii care, et servas prospicere, quo fiat coitiligi ni agis magis lite d Iecta lamiliaeque lioli orata. Utide apparet liaec Xenoptio tem ea mente scripsisse, ut seminae sortein aliis ita lito liberiorem et honestiorena redderet, illia in miae plerumque mulieribus Allieniensibus sitisso traditi ir. - Auero loco de praeceptis, quae ad agrici illi rana specuint, PauCR In nenda Eunt. Agricultura, si agros possidet paterfamilias,' Comment. I, 5, 4. - Ibid. IV, 6, 10. - Ib. IV, 4, II. st.

8쪽

ad initiis iratiotiis partem efficit, et qii idem gravioris raro nactiti. Anaptior in igitiir liuic parti coiicedmidii in sitisse

Iocii in conseii talicitur est. At vero iit Sitigilla si ii ac lite ad arterii mistica in specialitia sinpilatilin pertractaret, id non Ini-nlis, Illa In lit ite lilia lita pie actioiae domestica de iii ops ilis-Fereret, at aiictoris alii ino alionii ira sitit. Qito ei lina consilio institi ita sit ite agricii liiira ilis pii latio, claris verbis aperit

De molistratiir linite arte in esse facillinia in tractati , dii innaodo 'litis prii deliter agat filiae ipsa liati ira et usus quo-licli alii satin ol, sera alio elina doceat, ilii in lite lilior sit ala in-ctima et ii gligetitia. Ciir igitiar ex Sex celitis, tiliae EXStalit te a res illi lira, praec Ptis Ea talitiina, stilae pertiti ea iit ad soli nati irati , Eliis tractatio item . satio liern, mi menti praeparatiotiena, arta Omln Et pia iitamina citilliin, accipias lliae hi sit O geli re sitiit pri inaria, Et ex iis, Ilii ite in ea. Illi lati Noptime probari posset qliod erat probandunt, non est quod

mireri'.

iii anil iam de loeo, quem Oeconomiciis inter ceteros lienopliolitis libros oblitteret, Et de consilio, qlio Com-POSitus esset, non semper recte ludicaverunt docti homines, tamen in eo omnes coi senserunt, Iiaud ineleganter Scriptitui esse neque sine magna olbiectatione legi liuite librii m. Iani Cicero eiana iugii lini existimavit, quem in sua in lingitana verteret, quod paucis tantii in et praecipitis Grae- corii in scriptis contigit. Recentiora vero tempore novi in repertii na est testim Ollium, quo a pirat anticlitos Xenoption iis Oecononiicii in inter et iisdem vel similis argumenti liliros vel priticipem tenuisse locum amittit r. Plillo lentiis Gada-rensis plitiosophiis Epicuri visciplinae adscrriptus, Ciceronis senior aetitialis, libriam scripsit: περὶ κακιῶν και τῶν αντικειμένων αὐετῶν καὶ τῶν ἐν οἷς εἰσι και περι α δ),

9쪽

In quo inter virtutes morales oeconomiam recenset. Ibi diserte quae Xenophon et Aristoteles - vel potius Theophra stus ex Aristotele - de oeconomia prodideriint, in trutilaam vocantur. Quanquam sciri non potest. num insis, viae initio libri per tua sunt, Antisthenis, Metrodori, Xenocratis aliorumve, qui de Iiae re uteris mani laverunt, scripta perliistrata suem nt, id tamen certo contei, Iere licet, inter gravissimos huius generis tu ros a Philoderno numeratiim esse Oeconomi ei itii; hoc enim maxime inde apparet quod magnam ille operam dat, ut in Xetiopliolitis praecepta, quemadmodiim potest . ut Epicureus, singulatim vel allimadvertat, vel ea restitet. Exponetidi vero, qui biis ratiotii hus utatur ad renitantium, hic non est locus. Satis habeo commemorasse multa reprehendi, qiuae Epicii reorum inseiplinae, impriniis illis de voltiptate et de M Mis placitis, repugnare videalitiir, dehide Socratiei sermonis Indolem a Philodemo parum cognosci, quum Socratem Pe stringat, qui uno sermone Critolyillum oeconomiana docere conetur, et Isehomaelium castiget, qui de Iiae arte tam

vulgaria ac trita fere praeeipiat Socrati. Restat, ut de Oeconomici libris manuscrIptis et edilia

exhibet notitiain Gustavus Satippe in Praelat. ad Xenoph. Opuse. min. p. XlII. sq. Eiusdem Viri Doctissinit megia liberalitas concessu mihi quae ipse ex illo libro in

suum ugum notaverat, ea nimirum, quae Sturgia in Lex.

Xen. Vol. I. p. 27 sqq. vel non recte proseri, vel planeoinittit. Inde intellexi permulta ibi E correctiona ab eadem, nonnulla ellaui ab altera maiiu scripta esse; ubi hoe aut illud laetum est, lil fideliter monui. Ceterum vehementer dolendum est Iacui iam esse inde a cap. XlI, 8. usque ad p. xl X. 16. G. Codex Guel sertistanus, quem in Prael. ad Cyropaediam descripsit Carolus Ze unius. Post eum comparatus est a Schueidero, novissimo tempore ab Edii ardoΚeratio, qui quae ab illis perperam exscripta vel prorsus

10쪽

neglecta essent in eisitIόne sua diligentissime enotauli. Hule igitur ubique fidem habui . Vera scriptumi etiarn in hoc

libro saepissime debetur alteri manu . Collices Parisienses, quorum variae lectiones editionis, quani Gallius Paris. I 804 - 18Isi citravit, vol. septimo Contineritur. Libra qitos contulit Gai liiis, hi sunt: A. n. 1643. Parisiei istunt optimus et accuratius, q tau teteri, coinparatus. Corrigentis manus vestigia ibi sunt frequentissi na. B. n. 2955. ne primum quidem capiit plenum praebet. C. n. 1646 et D. n. IMI. admodum lacunosi et Iiegligentius collati. E. n. 425. Inde paucae tantium proseriintur lectiones. x GaIlius dicit esse te inanii serit d'un savant. LeeiIonis discrepatitia bis terve notati Ir.

Viu. Scriptumie ex margille libri Villo igonia excerptae et a IV E i s k i o in extremo operum Xenophontia volumine publicatae. Vict. Variae lectiones, P. Vietoria manu editioni Aldinae, quae est in bibl. regia Monacensi, adscriptae, mias publico ii sui tradidit Fr. I aeolis ius in Seeli odii MN

acellaiieis criticia vol. I. pari. I. p. 157 sqq.Stob. Lectiones, quas Stobaeus in Sermonibus exhibet, ubi diserepant, ,plurima in partem Siohaei arbitrio vel etiam casu ortae. Excerpsit Stob. ex Oeconointeor

VII, 43. Diligenter compartivi Stob. ed. Francos. ap. 1 chel. I 58l, ubi qliae pertitient ad oeconomieum lemntur

Indo Sclineiderianis vel substitui, vel addidi.millo l. quae apud Plillo lenium in libro περὶ κακιῶν κτλ. Servatae sunt scripturae. Ad mantini halnii Go et t- Iingit editionem. Aliquoties confirmat vulgatam, de qua editores iniuria dubitaverant. Cieero. quum liberi interpretis egerit personam, raro tantii na eius interpretatio, ubi de lectionis varietate discepta tir, alicuius monteiiti est. BPragmenta, quae maximam partem C o i u ni e Il a de RE Rustica nobis servavit, a Bachio collecta oeconomici