De sacrosancto Christi. corpore Romanis. pontificibus iter conficientibus praeferendo commentarius antiquissimi ritus causam, & originem, ... itinerarium Societatis sanctissimi sacramenti Clemente. 8. pot. max. Ferrariam proficiscente, eiusdemque pon

11쪽

AUCTORES IN COMMENTA PIO CITATI.

ADriunt Cardinalis Itinerarium.

nartholomaus Anglicκs . s. Basilius Magnus . S. Beda Venerabilis. Blondus Flauius . iS. Bonifacius Episcopus oe Mart .

Burchardus p uomacien. Fpisc. canones Summorum Ponιscum. caeremoniarum liber. Clemens Alexandrinus.

concilia

Ucaenum Casuraugustanum Aurelianense . Antisiodorense . Rhotomagense .

Toletanum . Turonense .

Rhemense. Triburiense . conclauiiense . Basileense . Tridentinum . cornelius Tacitus . S. C3prianus .

Essebius Caesariensis .

Franciscus Turrianus .

Gu radus de B llo loco . Globa ordinaria. s Interlinearis. S. Gregor ιus Magnus .f.Gregorius Nayianymur. S. Gregorius Turonensis Episcopo.

Guillelmus Durandus . Guillelmus Eoriander . 1 S Hieronymus . S. Iacobi Liturgia . Iacobus Pametius .

Ioannes Diaconus . .

S. Ioannes Chosostomus Insphus Hebraeus. . Isidorus Peliniotui. Harolus Veranus historicus . Laurentius Surius . Leander Albertus . Marcus Tullius Cicero . Marι3rologium Romanum. Nicepborus callinus . . . colaus L ranux. Idcolaus Perotius . Ordo Romanus .

Palladius Hiberniensis Giscopur . S. Paulinus Episcopus Potinus. Paulus Aem)lius bilioricas.

Paulus Diaconus. . Paulus Ionius .

Pet. Amelii Apin. να Sacri Itine-Tij II. Commentarii. .. rarium. Plinius . Pomponius Melatis .

Raphael Volaterranus ' silius Italicus . Stephanus Duranitus.

Strabo . . Theodoretus . Tertullianus . . S. Thomas.

12쪽

IN COMMENTARIVM F. Angeli Roccha Sacrarij Poni cis Prassecti

De sacratissimo Christi Corpore Sumipis Pontificibus. iter facientibus praeferendo Carmina.

V M vehit Ausonias CLEMENTEM laeta perVibes Gloria, perdomiti litus ad usque Padi,

Cesica, more Patrum Veteri, praecedit eunti Hostia, te pompam, R occa, regente sacram. ι Seu Pastolis iter, seu quae praeit Hostia, dignae Utraque res memori posteritate legi . ' Torte tamen longa latuissent omnia nocte Condita, praeferrent ni tua scripta facem. Tu sacram dux ante viam, tu dux eris idem, Ne pereant sacrae tot memoranda viae.

Pontificum AEditimus, cinodis Angele sacra; : Custodis scriptis f/ctaq. Pontificum. , t iaEt dubium t bene sic praestas utrumq ὶ relinquis Angele sis melior Scriptor, an aditimus.

13쪽

I. Ridani tendit CLEMENs ad moenia Victor

Hostiaq. est longae praeuia sancta viae . Tu simul & magnos celebras CLEMENTIS honores, Et veterem ritum Rocca diserte doces. Pars operis caelo, data pars est altera terris, Ut caelo & terris praemia digna seras .

Μ Irari cessent homines, cur victima sacra

Pontifici praeeat, cum mouet Vrbe pedem: Angelico, non numano docet Angelus ore t , Esse viam, carpit cum procul ille Viam.

IN structas acies, gestum sine sanguine bellum,

Et placida Eridani moenia capta manu, Mandabunt alii chartise tu candide Rocca Carlesiis celebras, te duce, Regis Iter. Curn. sacris praesis, decuit te scribere sacra, ii Qui melιus posset scribere, uultus erat ..

14쪽

In eundem Commeruarium alia Carmina .

Dominici Auaiani. . . IOEnotriae tellus nostro quod tempore ridiei; l IPontificem Christi praegredientis iter. 1 lSaecula scripsisti possenti vi nosse futura nc AAngele, ab Eoo imas ad Hesperium. Sic, quo tam celebris volitabit iloria facti Fecisti famam nominis ire tui. e . . Em et . S Aeris Rocca praees, versas sacra, sacra ministras; Quis melius quam tu sacra docere potest Paus Thunni.

S I qimis domina sorsan cum cedit ab urbe

Hostia Romanum, cur eat ante Patrem;

Hoc te non magno poterit docuisse libello Angelus eloquio magnus, & ingenio. Legeris hunc: reliqua; ambage , commentaq. dices

ut lacram teneas hic via certa viam.

Hieron mi de Caticis . T ibri s a ripa , longo Phaetontis ad amnem

Clementem inuictum publica caula vocat. Hostia qua praeeat diuina paratur cunci,

Qui causa in possit dicere nullus adest . Angelus hanc docuit tam recte, tamque diserte , E caelo lapsum hunc Angclum ut esse putes. I

15쪽

imus equi dorso prφegi car caelica Pixis, iri obod Latia Latius raro abit Vrbe Pater, iobruerat icauiam Tenebris ingratae vexuta , Et dubius lilia de daperuitior erat .

Angele, panduntur veteria mysteria ritus, riuo . Et rata Pontificum, te duce, facta manen . Vt numqtaam abicedant post hac a Tibride, per te

Thoma de Aederisis.

M Irata antiquum noma haec se ni saecula morem, i Anci acrum, ferri dona sacrata Patrem, Esse docet Lli seruata viatica, nec nos Abduci vulgi istiurn ure Rocca sinit . Non ventura' agitim posthac inarabitur aetas, i ZSed docti ingenium tollet ad altra virI.

QVod manibus tangis, ne temnas candide lector Matories gratum reddit, & a ctor opus. Materia Angelicus Panis, est Angelus auctor :Angelice criptum crederem re pote .

C Ilica Romuleum praecesiit victima Patrem, . Cum domiti ad ripas tenderet Eridani. Causa latet; chartis aperis tu Rocca disertis, Desinat ut posthac. quaerere Posterita . AE P

16쪽

o tam hebeti,tamve rudi ingenio est, qui sche omnino negligat, occulta'. rerum causas nosse non desideret, ut Peripateticorum Princeps in sua Met physica testatum reliquit. Quam profecto sententiam mihi perbe, te, mirumq- in modum comprobatam fuisse fateor, dum sacratis. simum Christi & Saluatoris nostri corpus, Sanctissimo D. N. Clementi Papae VIII. ab Urbe Roma Ferrariam celeriter ac feliciter, expressoq. diuinae opis praesidio si periori anno recuperatam proficiscenti, praeferebatur e toto enim itinere complures cuiuscumque status & co

ditionis , dignitatisvelhomines ex me sciscitati sunt, quid hic sacer Ritus sibi velit, hoc est, cur Sanctissimum Christi corpuς Romano Pontifici longum iter conficienti praeseratur; meq. non pauci, ut hac de re conscriberem, sunt cohortari. Ego vero hanc scribendi prouinciam, cum mihi tamquam Apostolici Palatij Sacristae satis idoneam, immo vero peculiarem esse dijudicarimis, eam libentissime, diuina fretus ope, suscepi, tum ob ipsam - A curam

scribendi

occasio .

17쪽

α PRAEFATIO.

curam in gestando sanctissimo ante summum Pontificem ciacramento ex ossicio mihi demandatam; tum quia hi

ius generis argumentum, nec a veteribus, nec a recen-

ibus occupatum animaduerti. Idcirco sub thau itinete Ferrariam usque consecto, de sacratissimi Christitutum. corporis in itinere deserendi Ritu Commentarium hunc ipso Ie ' Sanctissurii Sacramenti die, Ferrariae mihi placuit a spi ri, , t ipsemet Christus Dominus , de cuius

gloriolo corpore, in Eucharistiae Sacramento mirabiliter occultato , verba fas urus sum , sermonem re tanta actam mirabili mysterio dignum, mihi ex sua ipsius es mentia liberaliter subministret. Commenia Ut autem Omnia suo quaeque ordine, qui non sol unitam divi- memoriar maxime lumen affert, sed orationem item clariorem reddit, collocentur; Commentarium nostru nus insuattuo pr cipuas distribuemus pa tes: In quarumis hilesi. prima, Vnde Ritus gestandi sanctissimum Sacramentum ante Romanum Pontificem iter longum conficientem , .ries ἡ QxigJΠζm trahat , disputabimus; nostramq. hac de re sentarii par, aperiemus. In altera vero, longa Summorum secunda. Pontificum breuiter recensebimus itinera, quibus sacruni huiusce gestationis,Ritum, vi ex Diarijs caeremoniarum, Commen necnon Historijs constat, obseruatum inuenimus. In x/r pars tertia parte iter Clementis VIII. seu potius Societatis 1 an simi Sacramenti ab Urbe Roma Ferrariam usque;

2II IVRrx denique ad eamdem Vrbem reditum descri.

quarta. γ icit u l. digniora explicabimus.

18쪽

COMMENTARII

PARS P R I M A. Cur sacrosanctum C ini Corpus Romanis Pontificibus longum iter facientibus

V praeferatur.

V . . '

N IV E R S A Scriptura sacra stib

. Veteris ac noui Testamenti, siue veteris ac nouae Legis nomine ap- '' i pellari solet: illamq. ab hac sanis inctus Pater Augustinus inter cete- Au .lib. ras differentias, quas de utraque dς 'ex vari)s in locis narrat, figuris ac si- ω Π ci guratis differre ; veteremq. Le- tech. rud. gem nouae occultationcm , nota se re dctuamq. veteris Legis manifeltationem este ait. Ad quam e.M. 1ane veritatem demonstrandam exempla fere innumera

in medium afferri possent, quae, tanquam a proposito nostro aliena, silentio nunc praetermittenda sunt, ut nostrum ide venerando Eucharistiae Sacramento institutum aggrediamur. Augustissimum hoc Sacramentum, non solum per Altare, & per Manna a Moyse descriptum, in eius li- Gen. ει bris adumbratum fuit, sicut Beatus Pater Augustinus & Leu.ere. alij Doctores sancti testantur; sed per Arcam item foe- Exo. I s. deris ac testamenti Domini, istuc ipsum significatum sitis ' om. t r. se constat .iFigura itaque de Altari ac de Manna omi Lis, Arcam foederis, nostrum de sanctissimo Sacramento post med institutum satis belle repraesentantem, contemplandam proponemuS. - Arca illa foederis Domini,a Moyse sancto in libro Exo- s Greg. dodi conscripta, modo sanctam Dei Ecclesiam, teste Beato ς My p-it

Gregorio ; modo admirabilem Unigeniti Filij Dei In- ωπω

19쪽

homil. 11. in Erech.

o. 23. Iosephus lib. I. antiq.cap.6. Barthol. Angl. lib.

Taberna lib. I. c.ε.

similitum diuis coningi uentia.

Chiistus fictus e th

pro nobis Peccatum

COMMENTARII

carnationem , siue sanctissimum CBristi Saluatoris no ri

corpus in Scriptura sacra repraesentare solet: Priore itaque significatu praetermisso, alterum nostro instituto deis seruientem, declarandum suscipiemus. Arca ipsa diuino iussu ex lignis selim erat compacta, ut Moyses testatur, dum Dei mandatum verbis hisce narrat : Arcam de lignis selim compingite. Huius generis lignum, ut Iosephus Hebraeus inquit, & Scriptores item illi referiant, qui de rebus naturalibus loquuntur, est putrefacti nis expers, ct spinis albis adsimile. Hinc Venerabilis B da, dum dicti ligni Qrmam spinosain, & eiusdem qualitatem, I putrefactione rmotam, contemplatur, per hanci Arcam sanctissimum Christi corpus repraesentari docet. Arcam inquit quae prima omnium in tabernaculo feri iubetur,

Domini a Saluatoris nostri inca lationei' designat, in quo sunt omnes Thesauri sipientia ac silentia abscondit i.sca haec de lignis Serim compingi iubetur. Ligna quiple Selim, laeuis atque imputribili, feruntur se natura, non multum a qualitate albae spinae distantia. Arisca ergo de lignis Setim facia en, quia Corpus Dominicum constabas ex membris omni viliorum Iabe carentibus. Daec ligna simillima sinnis, quia eis non in carne peccati, tamen in similitudinem venit itaram pereati. Hucusque Beda sanctus: cuius verba si inti; inius examinentur , similitudinem ipsam perpulchram dicas oportet: nam ligna Selim putrefactionis expertia sunt, iron proprie spinosa, sed spinis similia esse dicuntur squia sunt laeuia, hoc est polita vel tactu non aspera, seu non pungentia, ut spinae esse solent, quae clupide vel acu leo ictum eas tangentibus inserunt ., Quar sane similitudo humanae Christi naturae maxime congruit: Filius nam que Dei quamuis veram hominis carnem assumpserit,noutamen in carne peccati, sed in similitudinem carnis peccati in hunc mundum venit. Christus enim etsi omnino peccatum non nouit, factus est tamen pro nobis pere tum, holocaustum scilicet pro peccato nostro cisectus.

Hinc Beatus Apostolus Paulus ad Corinthios scribit ,

an a is dicens:

20쪽

dicens: rum, qui non noverat peceatum, pro nobis peccatum fecit. t. coris.

Per Arcam igitur ex lignis Setim compactam recte sanctissimum Christi corpus repraesentatur. Quare in Glose se interlineati, siue in Strabo,locum Exodi paulo superius Exo. a Dcitatum explicante , haec leguntur verba e fria de lignis: Glossa in- se im j mi cai corpus brini: nulti eontagione corruptum, ex membris purissimis, qMimuit in similitudinem carnis peccati compactum. Domini.

- Noo desunt interea qui per Arcam, Beatam Mariam semper Virginem recte significari posse dicant, istuc ipsum .'i 'Iad sanctissimum Christi corpus reserentes . In Mariaus 'η nansque 3Dei Matre undequaque immaculata reposituS. . usuit Sanctus Sanctorum, Iesus Christus, qui est Rex, Tria in Sacerdos, & Cibus Fidelium. Quae res omnes pertriata, Λ ς'

in Arca ipsa reposita, quae sunt Tabulae legis, Virga Aa- '

ron, & Manna, satis belle designantur: Tabulae namque' Tibulae comprehendentes legem; regiam significant dignitatem, quid. cuius Elegem ferre: Virga Aaron,Sacerdotium; Manni virga A vero Fidelium Viatorum iii Eucharistiae Sacramento; & 00 Pi Beatorum siue comprehensorum in propria specie ciba- Mim itionem praeseserunt . Ligna item Setina putresectionis quid . expertia ; puritatem Beatae Mariae semper virginis signi- L; sthi se ficant, quae mente & corpore purissima semper fuit,ac de- tim quidnique post mortem a corporis putrefactione conseruata. Haec ex Moralitatibus Lyrant . Sanctissimum itaque atque omni veneratione dignissimum Christi corpus, in admirabili Eucharistiae Sacramento occultatum, per Ar- ii .cam suit concinne repraesentatum. Cum igitur Arca Do- mini admirabile ac venerandum Eucharistiae Sacramentum reprassentaret, mirum cuique esse non debet, si, cum eam indignus quispiam, aut peculiari Dei obsequio non mancipatus ,i tetigisset, vel nudam seu detectam summo

Sacerdote vel Pontifice excepto, ob curiositatem vidis. Num. 4.set, siue non recte custodisset, vitam statim cum morte , 3- Reg-6.

pcrcussione diuina commutabat, ut in aliquot Scripturae sacrae