장음표시 사용
61쪽
sa LEOPOLDUS ANDREAsnem, quam omnes habebant doctrinae illius. plurimum valuisset , ejus schola juventutinsore frequentabatur . Multa ei obversabantur animo , in quibus optabat vim doctrinaci suae consumere . Videbat tamen, ne quid privatis studiis de opera publica detraheret. Saepe etiam consulentibus respondebat , et quod plurimi illum sibi aut arbitrum, aut judicem, aut patronum deligerent, quodque Lucensium , Genuensium , Epidauriorum Respublicae aliique Principes de rebus gravissimis illius consilium exquisierim, id magno argu mento est, non aliqua simulatione aut artificio. sed fide et prudentia celebritatem sese monis hominum illum consecutum fuisse . Non me latet eumdem a nonnullis culpatum fuisse, quod nimium temporis soro tribuerit. Sed si dum publico fungi debebat munero, operam suam nunquam a discipulis removebat , injuste profecto reprehenditur otium illius , qui non modo in eo hebescere et languere noluit, sed etiam plurimis ut prode set enixus est. Gloriam vero non minui, sed etiam augeri arbitramur eorum , qui ad illustres laudes has etiam minus notas, mi-
62쪽
nusque pervulgatas adjungunt. Ad excusandum etiam Guadagnium illa valent, quod cum non esset abundans nam eo tempore, quo inter Doctores Academiae Pisanae relatus est, ejus stipendium suit C. centussium , quanquam istud postea ad DCLX. et amplius aurium suerit vindemiolas suas eo reservabat, ut libros emeret, fratres suble. aret , et miseris Succurreret. Qui exigere videbantur a Guadagnio, ut scriptis suis Academiae gloriae consuleret, admodum gavisi sunt, eum audierunt ejusmodi illum suscepisse opus, in quo Institutiones juris eivilis
clare eleganterque expositae copiosis adeo jllustraremur commentariis, ut in iis principia juris naturae et gentium, civilis origines,
rationes, progressus, Gracca Latinaque veterum Scriptorum loca . quae his omnibus lucem asserunt, et quae in usu forensi sunt, possemus agnoscere. Etsi quamplures hacte, mis prodierint in Imperiales Institutiones com mentarii , ut ipsos via freto Danam sternendo
socere posse affirmaverit Leibnitius, in quihus alii leges cum legibus, minime vero has cum forma Reipublicae atque Imperii, cum
63쪽
moribus Romanorum , et cum Scriptoribus , quos Classicos dicimus , contulerunt, alii artem criticam et elegantiores disciplinas cum juris prudentia conjungentes, mentem a con templatione rerum ad forensem usum nunquam traduxerunt , alii demum nil nisi sorum 'cogitantes, quod adhue retinetur in iudiciis , atque propterea quod postremum esso debebat, id primum atque unicum , neglectissent;bus , proposuerunt, nihilo tamen minua nulli extitisse videntur, qui omnes has partes , et quod singulis defuit, expleverint. Id propositum Guadagnio suit; et eum is hinberet in promptu omnem antiquitatem, omnesque, notos et tractatos iuris prudentiae
locos, et explanationes , quas celebriores iurisconsulti adhibuerant in obscuris et ambiguis interpretandis, tale consecit , seu potius instituit opus, ut ei licuerit in hoc quodammodo gloriari, se pulcherrima juris prudentiae omamenta, et vel ipsas Graeeae et Latinae grammaticae divitias ad usum forensem transtulisse. Bina, quae Pisis an. 31cCLVHI. prodierunt volumina, ad i. Institutionum librum tantummodo pertinent. Tertium Volumen
64쪽
GUA DAGNI Us sue nil nisi titulum primum secundi libri, qui est
de rerum divisione, et acquirendo earum dominio complectitur , nec tam studiosorum utilitati , quam posteritatis otio consulere voluisse videtur Auctor, adeo multa, sane egregia ,
in eo collegit, quae explicant quid a natura, quid a legibus praescriptum, quidque assen sione , aut auctoritate, aut judicio aliquorum comprobatum fuerit de variis privati dominii acquirendi modis. Omne id, quod pertinet ad jus tum BD re, ut loquuntur. tum ad rem, ita persequi sibi proposuerat Auctor , ut totus II. liber cum tredecim titulis libri III. in priori jure explicando , reliqui cum quinque titulis libri Iv. in altero jure exponendo Versarentur. Sed quot ei opus suisset voluminibus . si viam, quam ingressus fuerat, tenere voluisset Quis serre potuisset se invita ri ad Institutiones juris civilis addiscendas
immensa rerum copia, quae vel patientissimos laboris deterruisset ρ Auctor ipse eum praevidere nequiret quatenus hic suus labor progressurus esset; cum quotidie stimularetura typographo , ut materiem ad inchoatum opus perficiendum suppeditaret . quam paratam
65쪽
s6 Moeo LDUs ANDREAsminime hibes,atri cumque dolenter sane aud rei ita judicari de universo opere, quasi inutile illud futurum esset juris prudentiae elementorum studiosis, quanquam illud omnierinditione atque doctrina abundaret, constitit omnis ejus cura, minimeque , quod pollieitus erat, stimulos .licet addentibus Academiae C ratoribus , exitu praestitit . Quapropter cum reprehenderetur a multis , excusatione aut a latis, aut laboris , aut impensae minime utebatur , sed se non desperare , minus forta se sincere , ajebat, fore aliquando, ut promissa esset exsoluturus. Sed haec quamvis non effecit, mirum tamen erat ejus ingenium , mira prudentia ac diligentia in ema. diendis adolescentibus, qui ei in disciplinam se se tradebant. Pene silere videbantur ceteri
institutionum juris civilis Doctores , ipso
Guadamio docente, nec minor fiebat ad eum audiendi caussa concursus , cum domi tantummodo easdem Institutiones explicaret. Naman. Μ DCCXLII. creatus est publicus Pande-ctarum interpres; et ne amplius haberet sch las privatas Institutionum , factum est XVI.
post annos Principis jussu ad sedandos, cre-
66쪽
GUA DASNrus frdo, collegarum questus. Saepe enim evenit, ut discipuli insignia doctrinae ab iis postulent, a quibus Institutionibus juris eruditi suere . Sed hoc ipsum stat honorabile: nam actum eum ipso est large liberaliterque, ne quid de
laborum fructu dignitateque muneris diminu- uim videretur. Iam vero Pandectas interpretans quantam consecutus sit gloriam Guada-gnius nihil attinet dicere . Videbatur prae se serre vetarum jurisconsultorum majestatem dignitatemque , dum eorum dicta atque sentemtias e superiori loco exponebat, nec dubito, quin si reviviscerent, Guadagnio suae linguae subtilitatem elegantiamque essent con cessuri. Nil tam dolebat, quam si valetudinis incommodis, ne ad Lyceum veniret, impediretur, et vel dum erat summa senectuae perditaque valetudine, domi excipiebat di scipulos suos, ut illos omni doctrina juris instrueret. opprimi illum malle onere officii, quam discipulis suis deesse dixisses. Nam
praeter quam quod a natura comparatus erat ad diligentiam, caritatem et patientiam, ei persuasum erat in officio colendo sitam vitae essa honestatem omnem, ut in negligendo
67쪽
turpitudinem . Qui tot annos doctrinam suam Academiae Pisanae promptam expositamquo
praebuit, non admodum ejus gloriae consuluit scriptis edendis. Levia sunt, si ejus sapientiae vim spectes , quae de Pandectis in vulgus emisit . Horum celeberrimum codicem , qui Pisis olim , nunc Florentiae aSServatur . diligenter suo more aestate an. MDCCXXXII.
examinavit, et multa ad eum pertinentia in adversaria retulit. Id ut rescivit Ferrantes Capponius, cui sane plurimum tribuebat Gua indagnius, ipsum ad aliquid de eo scribendum invitavit. Quin tu , modesto respondit Leo-midus, me post Homerum Iliadem scribere, aut Post Roscium comoediam agere hortaris 3 An i- Moras quam erudita hae ipsa de re Henricus Brea annus in lucem hominum protesit 8 Cum tamen opus instituisset, statim intellexit se segete ad spicilegium relictam fuisse stipulam . Libellum itaque exaravit, qui ab Antonio Gorio in volumen IV. Decadis II. bolarum litterariarum relatus fuit . in quo multa eruditio et critice comparet. Propositum autem Scriptori praesertim fuit duo haec conscere , primo Florentinum exemplar, contra
68쪽
ae putaverant Politianus, Hotomannus , Brmeus, Petelius aliique, Imperatoris Iustiniani, seu Triboniani prototypum non esse, Sed ex alio apographo , aut sorte ex pluribus, ex quibus menda quaedam in illud irrepserunt, v I. vel VII. saeculo descriptum, neque adeo semper et ubique fidem eidem praestandam , ut nulla ratio, auctoritas nulla a Flo rentina lectione dimovere nos possit: secundo quoniam ex insigni hoc ΜS. ceteri omnes, quos huc usque superesse novimus , Digestorum libri profluxerunt, Florentinam lectionem , nisi summa et evideA vetet ratio, esse ceteris praeserendam. Ex hac quidem di sertatione conjicere lidet suisse Guadagnium iurisconsultorum suae aetatis elegantissimum atque eruditissimum ; nec dubito quin si collegisset omnia ea, quae ad interpletandas o scuriores Pandectarum leges scripto mandaverat , clarius etiam illius doctrina apparuisset. Verum nec prece, nee praemio, nec gratia ,
ut aliquid ejusmodi ederet, adduci potuit ,
solitus excusare scholae et sori occupationes. Aegre ab illo impetravi librum , quem nune in vulgus emitto , quemque extrema aetate
69쪽
6o LEopo LDUs ANDREAscomposuit '. Poterat enim hoe, quod salvius Iulianus jurisconsultorum sui temporis facile princeps, gloriari r irim ego ducendi eupidiste , quam solam vivendi rationem in octavum et septuagesimum aetatis annum duxi, meo mor sum ejus sententiae, qui dixisse fertur: και
''. Qui hunc librum legerit, et e ruditionem et voluntatem Auctoris laudaverit . qui de adolescentium institutione optime meritus sit, cui ut magis magisque se viret , vel minima interdum, quae puerorum elementa videri possunt, sequi non dubitavit. Sed id illi erat persuasum, non esse jurisconsulti credere aliquid esse minimum. Obj, ciebatque iis, qui haec vel arroganter, vel inepte nimis fastidire solent , Cujacii dictum nil est inutile in iure, et si mihi creditis, Omnia vobis perscrutanda , pertentanda' Admonendos leetores putamus hoe eommentari Ium de vita GuadagnIi editum primo tu irae eum libro suem de Graeeis Pandaetarum ipsa confeeit . Apud Pomponium l. as. de fidele. libertat.
70쪽
GUA DAGNI Us 6 rrant, si non velitis esse jurisconsulti de populo. Quoniam hoc propositum Guadagnio fuit, ut Graeca Pandectarum explicaret, facile judicabis illum in suo regno Versatum suiSse, et vehementer concupivisse , ut juris prudentiae studiosi omnes imitarentur Modestinum , Papinianum, Scaevolam, ceteroSque, e quorum libris Digesta composita fuerunt , qui adeo amabant eallebantque Graecas litteras, ut Veriti minime fuerint ne irriderentur, quod saevpe verba Graeca inculcaverint. Exposuit Auctor in principio operis quid esset dicturus rati enim. I. Animadvertendum esse diam, Graeca quaedam in Pandectis vulgo esse omissa aut mutata, aut mendose et imperfecte scripta, aut inutiliter addita ; II. Romanos, etsi quondam so- Iicitam habuerint curam servandi sanam tectamque Latinam linguam , ejusque usum longe lateque proferendi , sub Imperatoribus tamen a votere illo instituto descivisse ; III. Disserendum videtur de Romanorum studio ae peritia Graeci sermonis, qua illi quondam jurisonsultis nostris praeiverunt; IV. Ostendendiam erit jurisconsultos, e quorum libris fragmenta in Pandectis exstant,noa sine caussa verba Graeca Graecasiliae semen -