장음표시 사용
321쪽
9lq. Dec. q. I . Laurentius, Antipapa 7
929. Iul. s. I 29- VII. 93s. NOV. I S.
i s. April. 17. 366. Sept et 3. 6 2 Sept. 23
322쪽
Io99. Aug. I 4. III 8. Ian. 18.
I l . Maii 3 1. Ia7. April. 3.
323쪽
s 3 Symmachus - 498 Sept. I 3.
Vt Theodoru4 I. ιε a. NOV. 3. 649. April. 2O. IT - - IL. 898. Febr. II. 898. Mart. 3. ror Valentinus 8 a7. Sept. I. 8a7. Octobr. I . Elaetus Viee dominus1276. Sept. s. 1276. Sept. 6.
II 38. Maii I9. A. Victor II 5s. octobr. 4.
2 4 - - nr378. April. 8.I389. Octobr. Is . 232 - - VII. Isso. Sept. 2S.Isso. Sept. 27. 239 ti VIII. I 623i Aug. 6.r644. Iul. 29. ΘΑ. Ursinus post Damasum Hectum Tillet montius T. 8. memor. p. 38 . C93 Zacharias 4 I. Nov. 19. 7 a. Mart. 3. I 6 Zephyrinus
417. Ian. 6. θ418. Dec. I p. 7,
324쪽
Scriptores de Diis, Geniis, Sanctis &α
antiquitatum Διιim in sacras, politieas, militares, litterarias et priuati usu atque doni esticas. I . In sacris iterum varia eansideranda, ac primo dicen dum de religiosi cultus obieeto, Aue Diis quibus sacra Iacta. 2. Gentes uti De Atheae. s. Des cognitio usquequaque testata. Theologiae Naturalis atque Ethnicae seriptores 4. , De origine Idololatriae: et quomodo tot Gentibus placuerit multos colere Deoi, quum ratio unum esse IV suadet ' s. Pro numine culta pinemnqua vel prodesse vel nocere pissem, ut astra atque aliae res naturales, vel hQmines eorumque assectiones, ves genii ae daemo nes. 6. Dii et Deae, boni et mali. Glitarii et cum aliis culti Dii, συν- Θρονοι et Castri. T. Varia nomina et cognomina iisdem tributa Diis, ex varia occasione. 8. Vnius summi DEI cultus. Veri DEI nomina et attributa. Cabbatissarum Sephiroth et XA OG. Scriptores Theologiae Iim daisae. 9 n. Trinitatis agnitae vestigia apud Iudaeos et Ethnicos. Io.
Scriptores de Deastris brorum et aliartim Gentium OrienIalium. I t. De Persarum et aliarum gentium Heliolatria. I 2. De Selenolatria, cultu fle Iarum, elememorum etc. apud varios populos. 33. De Idololatria seraptio. rum ae Graecorum' et utra abhraiory 4. De Diis Romanoν um. s. Gallorem et Gremanorum veterum, aliorumque popularum. I 6. . Scriptores de Diis gentium generines. l . Nnminum in imaginibus praesentia atque ex iis emigratio et euocatio. I 8. Idolorum ornamenta, vestes, nimbi, circumgestatio, ablutis, prolemo, verberatio, execratio. 9. Deorum variae classes ac peluti gradus. 2 o. Dii tutelares certartim regionum, umbitimque. Vesta, Fortuna erc. 2I. Dii artium rerumque variarnm prae Mes. 22. Antonii Macedo Dii tutelarra Orbis Christiani. 23. Patron rus et Prauecturae super certa vitae genera et beneficia, vel malis eretis averruncandis in C. Aesia Romana Sanctis timnatae. Iq. Ap theosis et Consecratio. 2 s. Canonizario, siue hominum post momem inter Ianflos r latio. a 6 , Scriptores IH clii, Angelis eoru Ine ordimbus. z7. De G niis, Laribus, Lemvribus. 28. De culin Angelorum, Sanct&rum, Euchre,fliae, Crucis, imaginum et reliquiarum apud Chrisιanos. 29. -
- : L .ntiquitatum genus omne et prisci moris lieet quam latissime pateat, tamen ad PerPauca capita commode reducitur; quicquid enim agunt homineS,
325쪽
quoscunque ritus et mores obseruant, vel pubilae susceptos obeunt, vel priuatim et domi. Publici rursus vel consistunt 1iareolando ac piando Numine, vel in rebus ad Rei p. administrationem decusque. facientibus. verkntur, vel ad rem militarem instituendam pertinent. Singui .i eat quQuo 'partem sbi vindicat litterarum usus artiuinque et scientiarum exemtati O Mque in ementum, Athenaea, Scholae, libri, ossicii et, pedise , thercaturae, numi, optheta. Ad priuatam denique rem spectini ritus puerperii. nuptiarum, vςstium victusque et instrumenti domestici omne genus, ae denique quibus fabula humanae vitae clauditur exequiae fulturis et Posita extinctis monumenta.
II. Singula ex his persequuturo et scriptores cuiusque argumenti de quibus notitia ad me peruenit deinceps tradituro, facienmm a saeris initium est: video autςm omnia quae afferri de religiosis antiquitatibus poterunt, comprehendi posse quam optime his quatuor capitibus, ut primo reseram scriptores de religiosi cultus obiecto, siue iis .quibus sacra facta sunt, et maiores humanis honores attributi, nec non de personis sacri . 4tqvi iamrdotibus: dein de de locis saeris, templis, lucis, altaribus: tum de ueris temporibus siue festis diebus, ae denique de cultu ipso religioso siue variis generibus saerorum, sacrificiorum, precum, diuinarionum, Mysteriorum, pi Messionum religiosarum, et modis venerandi Numinis atque ἐθελοθρησκείας et superstitionbbus quibuscunque; quae omnia compendio complexus est. Tlamas Brρughtο- via in Lexi eo historico omnium religionum, quod germanice versum Dres-
III. Antequam de Numinis cultu dicere incipimus, certum atque ieXpi ratum esse arbitramur, nullam gentem vel olim sui sie vel hodie usquam esse
tam barbaram et immanem, siue vr Senecae η verbis utamur, ita. extra leges moresque proiectam, ut non aliquost Numen crediderit, colenduinue cogitet: unde Plutarchus aduersus Colotem Epicureum pag. Das. Si terras obeus, inuenire possis urbes muris, litteris, regibus, domibus, opibus, numismate carentes, gymnasiorum et rheatrorum nescias, Oetaερου δε πόλεως ἀθέου, μηχρωμέiης ἐυχαῖς, μι ηδε ορκοις μηδε μαντείαι μηδε Θυσίας ἐπ άγαθῶς, μηδε ἀποτροπας κακων ἡ οεἰς λιν ου σε ε es γεγονως λατης. Ἀλα πολις
Seneca Ep. III. Anemidorus lib. I. cap. 9. ἀδεν νον, ύβασίλω eo.. aB οι δε α ων is z- Θεas cimser Aelian. II. I 3. Vat. Hiit. Maximum Tyrium diu . I. Sextuin Empstivum lib. I. contra Physicos cap. 6 I. I E recentioribus Isaacum Barrow Toin. a. 1erin. 8. et Bibliocteque Vniuerselle T. 3. p. 3I3. ss
326쪽
e Θων se πανταπασι , συτοισιν λαβοῦσα τηρροσαν Vrbem vero templis dia qua carentem, quae precibus, iureiurando, Oraculυ non utatur, non bonorum eatis sacrificet, non mala sacris auertere nitatur, nemo unquam vidit. Sed
facilius urbam condi fine solo posse puto, quam opinione de Diis penitus sublata civitatem coire aut constare. Quod vero apud Ciceronem I. de natura Deor. e. 23. Academieus Cotta, eluidem, inquit, arbitror multas esse gentes sic immanitata esseratas, ut apud eas multi suspicio Deorum fit, frustra obiicitur quum nullam nominet, et Cicero ipse tum in hoc ipso libro e. I 6. tum lib. I. c. I 3. Tusci quaest. et lib. I. de legibus e. 8. affirmet adeo alte insidere omnium eordibus sensum Diuinitatis, ut salsum multi Deum colere maluerint quam nullum. Quae porro de Gentibus Aineis apud veteres leguntur, in de TFOLbus apud Porphyrium lib. a. de abstinentia ab animatis pag. r32. ex The phrasto Simplieius p. et aa. ad Epictetum vocat Acrothoitas ae de Nasamois nibus apud Dionysium perlegesi vers. 2 m. ad impios gentium illarum mores reserendum, ut de Gigantibus Macrobius i. I. Saturna e. χo. Gigantes quid aliud fuisse credendum est quam hominum quandam impiam Gentem Deos negantem, et ideo existimatam Deos pessere de caelesti sede voluisse P Nam ut Cieero in Catone Maiore e. a. quid est aliud Gigantum more bellare eum Diis, nisi naturae repugnare ρ Conser Philostratum in Vita Apollonii lib. V. e. r6. pag. 2 . Tales fuere Phlegyes οι Διος αλεγοντες Iouem non curantes Homeri
hymno in Apollinem v. 2 9. qui in scholiis ad Iliad. N. 3or. αλοι, apud Eustathium p. 9o4. ἀσεβῶς ανhες M. λητρικοί appellantur. De genere quod1m Aethiopum Strabo lib. XVII. pag. 822. quod αΘεοι νομὐντη,
Hi fuere Atlantes de quibus Mela lib. I. c. 8. Mem execrantur et dum oritur et dum occidit, ut i s agrisque pestiferim. Eadem Herodotus IV. l84. Plinius V. 8. Solinus c. 3 . Atque haec causa quare pro Atheis haberentur. non quod nullum Numen colueruot. Quemadmodum Iudaeos gentem comtumelia Numinum insignem vocat Plinius XIII. 4. et Christiani gentibus ollinhabiti in Atheorum numero. 3 De Callaicis siue Lusitanis apud eundem
327쪽
3os CAP. VIII. GENTES NULLAE ATHEAE.
Strabonem libri III. pag. I 64. ενιοι δὲ τους Καλα ἐκους ἀηους cyασιν, nimbrum quia δυσεπινακτοι οντες ἀποβλει-οισι τo 'namκω τοΘρωπον, quod commerciis carentes humauitatem exuisse Uidebantur, ut idem Str bo pag is s. loquitur, qui alioqui pag. I testatur Lusitanos suisse Θυτι efrequentes in sacrificiis , de quo confer Lud. Nonium in Hispania pag. 343. Guillos ab omni religione alienos arguit Cicero pro M. Fontrio c. s. seq. quam tamen nationem omnem admodum fuisse deditam religionibus testis Caelis VI. de bello Gallico c. i5. ut omittgmus alia argumenta, quibus Ciceronem ex ipso Cicerone refellit Vsisius i. I. de idololatria c. 3s- Eadem fide Quinis nilianus L 3. c. a. p. 22 I. edit. Burmannianae gentes sine legibus commemorat , et tamen mox inducit natos in illis sungi legationibus accusare et defendere. De Barbaris Arabibus s. Nilus narratione 3. Θεὸν - ἀδότες ἡ ωη- τον ου χειρωωπον. . MOX tamen det illis addis p. 28. δε.τω πω,
προσκυνῶντες Mu δυμτα μνατε ρην' . . ' - - . . Non magis fidem merentur quae Vel in Beniaminis Tudelentis itinera.
rio pag. ς8. seq. leges de Dogetlinis, nullius religionis populo decem milli, ribus a Tsidone : vel quae in Abrahami Perilsol itineribus Mundi pag. I 83. et de iis, quos Caseos a negauit velut qui Deum negent aut ignorent, vulgo appellant, quaeque et apud alios recentiores scriptores nonnuula laruntur de variarum Africae, Americae et Insulanarum quarundam gentium Atheismo. Nam quicunque illas ita adierunt, ut linguae et morum nationis euiusque lassicientem notitiam sibi compararent, longe aliud de illis testantur, docentque parum tribuendum esse illorum rellitioni, qui vel ex ignoratione et praeiudicio salsum tradiderint, vel plane de industria veluti atheos populos traduxerunt eum tantum in finem, Ut crudelitati quagentes illas miseras Hispani exciderunt, color aliquis quaereretur. Mirum uue adeo est viro acuto Petro Baelio Continuatione cogitationum de cometis; Respons ad quaesti. Prouinciat. T. 4. e. II. I a. et in Dictionario historido voce Leri, nota A. tam facile potuisse persuaderi, Ut argumentum a contensu gentium in colendo Numine petitum flocci penderet ob tam ineextas lu-' bricasque relationes, quae merito suspectae illi debebant videri, qqum pluresi earum 4 Vide miri Mum descriptumem .apitis boκM sse , ferinantee editam: rimb.
328쪽
ΤHEOLOGIAE NATURALIS SCRIPTORES. 3o
earum iam eertis tessimoniis salsi compertas non posset ignorare. Cui rei explicandae ne longius inhaeream, rogo Lectorem, ut praeter cui orthu netnDrtinum Fotherb libro primo Atheomastigis eonsulat D. Dd. Fabricii Theologi Palatini Apologetieum pro genere humano contra Atheismi calumniam,Heidebbergae primum i 682. et fleinde inter eius opera ε editum Tiguri I 698. . P. II 9. R. Guardi Stillausere novas Origines sacras postumas Anglice editas Cantabrigiae Iror . sol. pag. 73. seq. et V. C. Maturini nigerii la Crose Dialogos Galliee vulgatos varii, historiei, literarii, saeri et eritici argumenti A. I71 I. I a. p. 234. R. Nonnulla etiam huc spectantia notarunt B. Iosia Stegmannu3 in Photinianismo diss. 3. p. a . Valent. Em. Loscheos in praenotionibus theologi eis, p. 4. ss. Stephanus De in Epistola subiecta libro edito Anglice. A Discourse eonceruing naturaI and revealed Religio , p. 228. ss. Iae. Bernardus in nouellis Reip. literariae A. ITOs. T. I. p. a 33. et 3II. seq. et A. To7. T. I. p. 4r3. seq. Memoriae litterariae Treuoltinae A. I7l7. P. 36. sqq. Andreas Adamus Hoelisteterus in Exercitatione de religione naturali, Tubingae edita; Io. Frid. Coruinus. Pastor Hornburgensis in Ducatu Halberstadiens, in corpore Doctrinae, Historiae haeresium Godstidi Arnoldi opposita lib. a. e. 18. seq. Petrus Lescaloperius ad Ciceronem de natura Deorum p. 87. 88. et 7I3. 714. Georgius Bullus in sermonibus a Roberto Nelson editis Anglice T. r. p. 7 . seq. Linus HoFerus Diff. tribus de religiqne Groentandorum naturali, Hauniae I 7s6. 4. in quibus ostendit, Groentandos Deum admittere, eundemque nomine.zonPUigh compellate.
IV. Credamus igitur Apostolo testanti το γνωσιν τῖ Θεῖ siue DEI notitiam Gentibus etiam manifestam et a DEO ipso per opera sua manifestatam Rom. I. r9. seq. a DEO inquam non cessante testatum 1e saeere omnibus benefica madu sua Actor. XIV. 37. ut ab iis veluti palpando inueniatur. XVII. 27. Credamus sensibus ipsis Naturae quae est in omnibus hominibus usquequaque terrarum viventibus , atque in hoc conspirantibus ut ex contemplatione huius uniuersi eius Auctorem, . Auctorisque bonitatem, potentiam et sapientiam intelligere possint: Credamus Omnibus regnorum et rerumP. eonditoribus, qui sine religione et cura Numinis coalescere non pos e ciuitates probe perspexerunt, neque adeo possent metu religioso uti ad Respublieas continendas , nisi sensu in eius a natura homini iam innatum nossent. Credamus denique animae nostrae testimonio et consensui tor scriptorum omnis aeui, quarumcunque nationum, qui licet a Iudaeorum sacris vel Christi nomine alieni tamen omnes uno ore certum faciunt et indubitatum relin
329쪽
ao8 CAP. VIII. ORIGO IDOLOLATRIAE.
quunt, Theologiae Naturalis vestigia alte impressa suisse es que in ipsorum
eordibus. Hoe oriens et occidens, et alio sole calentes terrae, hoe Americae non minus quam Asiae et Acticae populi si ad eos adeas, ve, si dignas fide relationes et itinerum commentarios de illis consulas , demon strant. Hoc reeentia hoc prisca loquuntur monumenta de Graecis et Romanis non modo, sed perinde et de Chaldaeisi Aegyptiis, Persis, Thracibus, Indis, Sinensibus et nationibus quantumuis remotis ac barbaris quibuscunque. Huius rei insignia testimonia collecta videre licet in illustris Huetii Concordia rationis et fidei, in Augustini Steuehi Eugubini libris de perenni Philosophia, in Rad. Cudworthi opere eruditissimo, Anglica edito lingua Lond. i6 8. l. quod Systema verum intellectuale Universi inscripsit: in Io. Micraelii Ethn phronio, Sterin. 3647. q. et in Tobiae Psanneri systemate Theologiae gentilis purioris, Basil. I 679. q. ut Theologiae Naturalis scriptores Raymundum de Sabunde, Raymundum Breganium, Theoph. Raynaudum cI . s. Opp. Danielem Clasenium , Steph. Κlotetium aliosque larga manu adductos in Syblabo scriptorum de. U. R C. c. I9 p. 4s4. si . iam omittamus. Similiter L gis quoque diuinae et iuris naturalis sensus in gentibus perspicue animadvertitur, uti ex Ethnicorum scriptis demonstratum est a Grotio, Sam. P emdorfio horumque eruditis interpretibus. . . . .
V. De origine idololatriae, quam a Serucho 7 veterum plurimi, repetunt; Thomas 'de autem de relig. veterum Persar. p. S8. a temporibus Sulae et Eberi; et Henricus Vindem in historia ortus et progressus doctrinae, earum inprimis rerum, quae ad religionem spectant, Vol. r. p. Is9. haud longe post diluuium ortam, ast caute demum introductam fuisse putat, ubdendi Interpretes ad librum Sapientiae cap. XIV. atque opus eruditum Geo. Iob. Vossit, nec minus Moardi, Barcinis Herberet de cier νυ liber de religione Gentilium errorumque apud eos causis, ab Is Vossio Amst. I 663. q. pri naum in lucem editus . et ibidem 37oo. 8. recuses. Abbas Boierius inexplicatione historica sabularum, quae tertia vice multo auctior prodiit Paris is r 734. et Volt lib. I. c. I-3. Auchius histor. caeli lib. I. Spiridiora P partus in Epistola ad P. To neminum de prima idololatria, quae exstat in
7 Conser si lubet Codicem Pseudepigraphum Veti Test. p. 337.
3 Prima huius libri editio prodiit Parisiis 1 II. a Voll. I a. quae editio reeusa est Hagae Comit. III 3. secunda editio evulgata itidem est Paris Iris. 3 Vol L Germanicam versionem ad tertiam editionem accommodatam componit Vir Doctissimus Ioas. Ado Ph.
330쪽
in Memoriis Treuultinis i ta. p. I sis. sqq. Elias Aniatur in epistolis italice editis Genuae i et s. 4. Augulinus Calmetvs in pee. Dissertatione imserta T. U. Commentarii in S. Cod p. igo. leqq. ed. Paris. Ira 6. l. Sam mens in Diss de idololatria, quae legitur inter eius Diss in libr. Iobi, para 3oa. Londini t 736. sol. Arthur nungius in libro Anglieo, An historical Dissertation on idolatrous Corruptions in Religion. Voll. II. Londini t 34 8. Auctor epistolaru in de mythologia Letters concerning Mythology. Londbni l7 8. 8. epist. Irma. Quum vero unum Deum Himmum, non multos Deos summos esse perspicuis argumentis ratio doceat, et Uniuerstatis rerum structura et harmonia ad communes fines tendens testetur, mirari aliquis possit, unde illa caligo magnae partis generis humani, ae tot populorum Plu res Deos colentium 3 Sed inprimis notandum, quod latius patuerit semper pateatque summi Numinis ' cultus , quod omnes agnoscunt την πρωτιστην εἰρχην, ut inquit Proclus lib. IV. in Timaeum p. 286. πασαι Θρησκειοι κώ
Disar Faustus, vel potius illi, qui eius litteris delectantu , Monarchiae op nionem nos ex gentibus non habere, I ed gentes non usque adeo ad favos deos esse delapses , ut opinionem amitterent unius veri Dei, ex quo est omnis qualiscumque natura Deinde certum esse puto plerosque omnes πολυθεεις Venerato res, indoctum vulgus excipio hominum quid faciant et quid colant parum cogitantium) non aequali gradu et dignitate Deos quoslibet habuisse , sed ut Maximi Tyrii verbis diff. r. utar, avia ιδοις αν εν πασ' γηομοῖ-ον νό μον κών λογον, οτι ΘΕΟΣ ΕΙΣ παντων βασιλευς κω πατὴρ, M. O EOI ΠΟΛΛΟΙ, Θεου παδες, συνάρα οντες, Θεω. tis hoc leges ubique terrarum arquo opiniones conuenire videbis, DE esse rem, δ Regem omnium et
Patrem. MULTOS additos esse DEOS alios qui supremi illius fui sim, et quasi in Imperio collegae. Tαιπα δε ὀ εRm λέγει, κος ο βαρβαρος λέγει,
ηομ ο ηπειρωτης, mi ὀ Θαλατπιος, mi ὁ σοφος, κ- ο ασοφος. In mGraecus cum Barbaro, mediterraneus cum in lano, sapiens conseruit eum stulto. Cum Maximo Tyrio eonsentit Cremens Alexandrinus Strom. lib. s. pag. 729.
' Lactantii, Minutii Felicis et Tertulliani testimonia exstant apud Ballusium In libro Gallieo 'gement des n. Peres fur la Morale de la milosopbis parenue, pag. II. sqq- ' Monarchiam Augustinus vocat cultum unius summi Numinis contra ethnicorum αν et duo Manichaeorum principia. Conser Philonis Iudaei librum ρ '