장음표시 사용
431쪽
. bunt, nisi uim consentientis Italiae, & te hostium Imperatorem expetariri uoluerint . At non te Neapolitani summo populorum proce eumque studio, Neapoli natum educatumque & cunctis prope regni Regulis assinitate coniunctum, tantae spei tantaeque uirtutis Regem excipient 3 Erige illos ingentes spiritus,ut omnis inuidia, una animi magnitudine superetur, & de fortuna tua arbiter factus sortiter decerne. ne semper inuidisse propriae uirtuti uideare, postquam meritis tuis ad amplissimum decus,secundiora Fata uiam inueniunt. Piscarius ubi haec audiuit aliquandiu constitit immotus, ut pote qui animum rei
novitate magnitudinEque suspensum huc atque illuc deliberabundus
impelleret, non ignarus cunctas uirtutum omnium laudes, uno maxime perfidiae crimine defoedari, neque vulgum ullas demum excus tiones recipere,etiam si ab honestissimis causis iustoque dolore profectae uideantur, quoniam cunctis natura mortalibus perfidiae nomen
inuisum sit, & execrandum, nec quisquam excelsi animi Dux quod uirtus dare posset, scelere atque perfidia unquam petiuit. Sed spes amplissima regni facile potiundi ob quam nonnulli plerunque integro
pudore humana atque diuina iura uiolari polli arbitrantur, uindicandaeque iniuriae aduersus ingratos, cupido ingens animum ad praealta quaeque natum magnopere stimulabant. Itaque molli sermone vulatuque ad omnem animi candorem exprimendum ualde composito.
de eius erga se insigni amore nunquam dubitasse respondit, idque tum maxime perspicere, 'ubd spes sera inter sordes inuidiae, curarumque proiectas, tanto oolato munere penitus erexisset, caeterum se nequaquam salutem atque existimationem suam in summum distri men temere uocaturum, nisi plane cognitas ex literarum fide princi
pum haberet uoluntates, ut illi eadem se praestaturos pollicerentur, si ipse tantum facinus animo ac manu erigendum suscepisset. Sed ante omnia se nosse cupere,qua lege,quoque iuris documento authorita. teq. adduci posset,ut sine ulla proditionis infamia summae admirationis negocium suscipiendum putaret,quando nihil unqua fide antiquius habere esset solitus,ut pote qui ignominiae atque dedecoris metu, maximis humanae fortunae commodis ingenue repudiatis, semper gloriae ac laudi bello paceque studuerit. At Moronus Piscarii animum omnino inclinatum ratus, ea quae agitaret Pontifici & caeteris confestim perscribit. Mittiturq. Romam Dominicus Saulius Genuensis graui erudi toq. ingenio uir, ac ob id de publica libertate maxime solicitus, qui coelita explicaret consilia, ipsumq. Pontificem & Gibertum unicum consitorum rerumque omnium ministrum ad ea audenda uehementer a cenderet. Eo audito Clemens tametsi Caesarem non oderat ,haud mediocri tamen laetitia est affectus,qubd occasionem minime cotem ne
dam aliena cum inuidia sibi oblatam uidebat, Italiae in perpetuum libe
432쪽
randae, postquam Piscarius amplissimae aut boritatis atque peritiae
Dux, sibique multis ossiciis ac amore coniunctus , non modo detraheretur Caesari futuro hosti , sed adiunctus praepositusque partium
copiis celerem atque exoptatum susceptis conjiliis finem, daturus esse uideretur. Tantam enim in eo pugnacis animi uim inesse omnes imtelligebant, ut nullo alio Duce, uel Cesarem totius Italiae seruitutis metu bellum cientis, impetum sustinere,uel Italos eiectis externis gentibus sese in libertatem uendicare posse existimarent. Quum Pontifex in ea cogitatione uersaretur, Gibertus futura plerunque magnis in rebus diuino animo praesentire solitus, nulla ratione aciduci poterat , ut de Piscario ea crederet, quae illum Moronus & Saulius haud dubie praestaturum esse confirmabant, monebatque Pontificem ut eas Cogitationes penitus abiiceret, ne reliquae spes tutioris consilii comrumperentur, si se eo imprudens demitteret, unde, si deciperetur.
nullus nisi dissicilis aut foedus omnino receptus foret, quando ipse ante alios Piscarii mores abunde nosset, & quales quantosque is ipiritus contecto grauique animo gereret, pacis & belli tempore tui stet e pertus. Placuit ut per spectatae fidei hominem Piscarii animum ce eius explorarent. Itaque priusqu m Saulius ab urbe proficiscatur Meneebonium Romanum Giberti familiarem magnis itineribus ad Pi
scarium mittunt. Eius haec erant mandata, ut secreto Illum aggrede retur, oraretque ut ea consilia sibi nudarentur, quae inita esse Mor
nus S Saulius significassent, eundem gerenti animum speique parandi regni fortiter innitenti, omnia summa ad id auxilia quae ab insigni studio amoreque expectari possent, cumulate polliceretur. quod si
ab his nouandis rebus aliena mens esset,atque ea, quam teneret, digniatate seret contentus, tum arctissime obsecraret, ut eius intimi consilii arcanum sibi ingenue fateretur: idque accepta fide, concederet cum
ueteri amicitiae tum Pontificiar maiestati; ne si fallaci ratione inductus improvide animum hostilem ostenderet, quod pro amplificada ipsus dignitate maxim. esset facturus, cum Caesare inexpiabilis odii semina
iacerentur. Piscarius Mentebonio Ticini conuento respondit, eandem
ipsius ac summam omnino esse uoluntatem,ut concordi Italiae ct publicam omnium libertatem spectanti,labore industriatq. non dest, nec se Regnum in praemium nauatae operae, postquam id eorum benignitate offerretur,repudiaturum esse confirmat. Id se tantum requirere,ut 2 peritis iureconlultis doceremr,quibus nam legibus Pontificem Neapoliatano in regno iure potiorem esse censerent,ut qui certa eius regni procerum consuetudine,in uerba Caesaris antea iurarit, ueluti religione solutus, si leges id iubeant,supremi atque augustioris domini sacranae eum respicere cogatur, quando id ab ipso Caesare ueluti beneficiarium annuo tributo agnosci uideatur. His acceptis Mentebonius eadem celeritate
433쪽
FERDIN DAVALI PISCARII LUB. VII. MIeritate ad Urbem recurrit, Piscarius quod saluti Italiae dὶgnitatiq. suae,
praeclare consulat magnopere commendatur, Accoltus Cardinalis ,
ct Angelus Caesius iuris peritia & forensii industria maxime insignes
excussis humani ac diuini iuris authoribus Pontificis iura diserte perstribunt, & ad Piscarium mittunt, & Pontifex cum Venetis Moro noque explicatis eius consilii rationibus de bello consultat. Interim Piscarius generoso & constanti ingenio si Caesarem; contra autem p rum sincero, si Pontificem respiceres, rem totam ad Caesarem perscribit. nec tamen intermittit, quin multa tractando ac utrinque coimsultando praeclara simulatione usias & Pontificis & caeterorum animos propinqua spe patrandae rei s emper aleret . ut per eas moras occulte gerendi belli rationes & penitiora consilia penitus elicerentur. Nihil enim dedecori sibi sumtumi putabat, nec malignitatis infamiam ex tam atroci facto uerebatur, tametsi Clementem in altissimo sacro sancte authoritatis atque potentiae gradu positum uiolato amicitiae i re offenderet, caeterosque omnes deciperet, modo excellens ipsius fides ac tum maxime eo graui periculo comprobata, & fortis sines opera Caesari praestaretur. Per hunc modum mirabili astu Pontificem atque alios aliquandiu ludificatus, quum interea Germanorum Hispanorumque praesidia circa urbes alias atque.alias essingendo causas o portune disposuisset, consilium suum detexit ; Moronumque ad se Nouariam euocatum nihil tale suspicantem compraehendit,& Ticinum in carcerem Antonio Leuae & equitibus ducendum tradit: Ea te per tabellarios militibus in omnes pΣrtes celeriter significata, singuia Iae urbes uti conuenerat sine uulnere binis cohortibus occupantur. IFranciscus Eortia, qui Mediolani in arce aegrotabat uti proditionis
author aut conscius accusatur. Ille ignominiam atque iniuriam de ..precaturus sese aegrum & de salute prope desperantem ullius sagitiosi consilii suisse participem negat; ut eius causae iudicium Caesari relin quatur petit ;& mittendi ad eum legati potestatem sibi dari postulat. Nec multo post ut innocentiam suam: constanti fiducia S liberalitate
testaretur totius imperii Arces flagitante Piscario tradit, Porro Cr monensem arcem &iMediolanensem sbi retenturum dicit, ne ante
iudicium li Caesare peractum indicta causa totius imperii possessione
penitus exturbetur. At Piscarius quod maximum in occupandis his arcibus momentum ad frangendos conspirantium animos esse intellia geb t, postquam pactione ac minis ullitiae artibus S rtiae animus c,pi nequibat, eas circumuallare atque obsidere constituit, existimatis in tanta repentini casus perturbatione necessariis commeatibus repleri atque muniri minime potuisse. Proinde custodes haud multo pbstrerum sensuros inopiam atque ita munitissimas arces , inedia coa
434쪽
incredibili solertia celeritateque Piscario administrantur, Pontifex& Veneti uix animo dolorem atque ignominiam sustinebant,quod i caute uiri longe prudentissimi, summi negocii cogitationes incertae hominis fidei commisissent. Inde enim omnes plane interpraetari se ortas esse magnas suspiciones mutuis auctas offensionibus, quae nec renouatis etiam sorderibus extingui possent: propterea bellum maxime atrox parari, si Caesar & sitorum omnium hortatu 2 recenti contumelia concitatus Italiae imperium animo agitaret, & Itali libertatem comiunctis opibus tueri niterentur. Sed tum maxime Italiae circumuentae miserabilem,ac sempiternam imponi seruitutem uideri,s Rex Gallus, ut sese in libertatem uendicaret, ad exitium Italiae conspirare cogere tur. Quibus sermonibus fiebat ut per Italiam Piscarius in ore omniv.
alterutra sui fama Heretur, quum eas, quas Itali metu seruitutis comtumelias ingererent, ex aduerso externarum gentium duces ad pulcherrimi facti decus & laudem referrent. Sed dum haec Piscarius diali genter aduersus omnes hostium insidias administraret, Caesari pe scribebat, nihil se pacatum ab insensis sibi animis Italiae Principum e pectare posse: propterea sibi in animo esse, Placentiam Parmamque illato repente bello in potestatem redigere, nec experiri uelle peric losa atque ignobili mora, an illi ex aequo & iure, aut armi S controuersiam de Mediolanensi imperio finire uellent: se non dubitare quin aliquando consociatis uiribus magnum & crudele bellum pararent. Proinde imparatos adoriri, felicique celeritate eos persequi praestare, quam eorum impetum qui tarditate consilii indefessoque trahendi belli studio ualescerent, opperiri. Interim dum Piscarius Ssortiam obsidet, & de summae rei consiliis Caesarem monet, Franciscum Regem uehemens morbus ex animi dolore conceptus adeo acerbe apud
Nadritium afflixit, ut in diuina potius ope, quam in humanis auxiliis, eius salus posita uideretur. Suspensum enim dubia spe, alienae clementiae & ancipites coepti consilii rationes, aegro animo uolutantem, C sar amplius duos menses fuerat frustratus, alias atque alias morae camsas asserendo; adeo ut eius aduentus, nequaquam iustis impediri o
cupationibus , sed quadam parum benigna cunctatione, differri uid
retur . Sperauerat enim Caesarem liberali ac prorsus regia comitate in colloquium & complexum protinus esse deuenturum: atque unius horae momento extinctis ueteribus odiis, initurum amicitiam, ultro
etiam quaesita assinitate, adiectoque instaper nouo foedere, quod honestissimis conditionibus pararetur. Nanque saepe accidit miseris&graui aliqua amictis calamitahe, ut ad ueniam salutemque impetrat dam faciles secum ineant rationes, & in aestimatione suae causae, alienaeque uoluntatis, magnopere sibi blandiantur. Itaque Caesar quanto ille animo, speque deiectus, in vitae periculo versaretur, certior fa-
435쪽
rERDIN. DAVALI PIs CARII LIB. VII. uctus omnibus aliis postpositis rebus, ad eum celeriter contendit . Tum vero ex mutuo conspectu & perhumana Caesaris salutatione videre licuit, quantum animi sementa ad lubleuandas corporis uires, cuncta medicae artis remedia, praesenti potestate superarent . Nam ubi hylariter assidens Caesar erigenti se se in puluinar arterias & colla iapsos artus blanda manu mollique sermone permulsit, & dubiae menti certar libertatis spem dedit, extemplo languentes venae vitali spiritu repleri sunt visae, ac os pallidum uelutinatiuo colore inuecto excitati Lque oculis, mirum in modum recreari; ita ut sensim depulsis acerbi ribus morbi difficultatibus, paulatim haud multo labore sanaretur . Venit etiam peropportune ad eum e Gallia Margarita soror, ut captiuo & aegrotanti seatri supremum pietatis ac amoris officium praestaret. Ea Alanconio mortuo vidua, sine ulla prole remanserat aetate formaque & mira altitudine ingenii cum Regi imprimis tum Gallis omnibus cara & amabilis. Iamque vulgo eam homines communis concordiae causa, uxorem Borbonio destinabant, sicuti Eleonora Caesaris soror, quae Emanuelis Lusitaniae Regis uxor fuerat, Francisco Regi in matrimonium despondiuidebatur: sed tum Caesaris animum contraria suorum studia maxime distrahebant, iis diuersa omnino suadenti bus qui magni usus in consiliis habebantur, ac eximiam fidei atque prudentiae oeinionem apud eum obtinebant. Lano ii Belsarumque omnium ac ipsius praesertim Piscarii una atque eadem erat sententia, ut ali quid de grauioribus pollulatis Francisco remitteret, eumque sibi foe de re ac amicitia consociaret, ut totius Galliae facultatibus ad euerten das Italiae respublicas uteretur. Italos qui eius amplitudini l gloriae penitus inuiderent,& consilia perfidiae plena aduersum se maligne semper agitarent, atroci bello perdomandos, ut ab Alpibus ad fretum usque Siculum cuncta Caesaris nomen & ueteris Romani imperii male statem respiciant. Porro Franciscum Galliae imperio contentum so- re renouati toties improspere belli pertesum, nec respecturum Pontia
ficem ac Venetos quos ipse & insensos hostes & parum fideles socios
omnibus bellis esset expertus . Addebant Italiae opes infinitas esse priuatim: publice vero nullas propter incredibilem factionum insa-
mam . nec opportune consensuros unquὶm Italos, nec eorum uel in
gentem multitudinem Germanis Hispanisque militibus veteranis p ritia atque animis parem fore. his accesserat militum vulgus & praesertim Hispanorum, nam promptissimi quique ex certa propemodum Italici belli uictoria urbium ac orpidorum imperia ingentemque ex opulentissimis gentibus praedam sibi animis destinabant. Haeevnus ante alios minime probabat Mercurinus Epistolarum magister honesta&salutaria prudenti consilio semper asserre solitus . Is multo honestius ac speciolius Caesarem dignitati ct commodis consulturiun
436쪽
ostendit, si sua prius quam aliena appeteret, Vt aequum esset, recuperanda censeret. Burgundiam a Gallis seaude potius quam armis occupatam, ante omnia bello aut pactione recipiendam videri, neque ante imprudenter Gallum Regem quem iure belli captum teneat, debere dimitti, quam totius Bursundiae urbes atque arces in potestatem redigantur, quibus semel receptis finitimam Galliam repentini belli metu perpetuo sibi obnoxiam, & pacis legibus obtemperantem fore: At si inani ac intempestiuo nouae gloriae nomine duceretur, Regeque in linbertatem restituto, ea omnia ex eius liberalitate se adepturum confideret, sensurum illico Gallicas Daudes. Ipsumque Franciscum modo Galliae saluti amplitudinique prospiciat, absque ulla violati iusiurandi verecundia defecturum. Qubd si Italiam,vti aequissimus atq. optimus Cassar, seruitutis metu liberet, omniumque suspicionum auctioris spe commodi penitus obliviscatur, populosque & ciuitates non vi ac impotentibus armis subactas, sed amore naturali, ac libera obligatas fide, ubi foedere studioq. coniungat, tum Gallis omnibus animos illico concasuros, Qui si nihilo secius stolida ac exitiali obstinatione aliena redadere recusarent, tum demum,quod praeclarum esset,Victoria uteretur.& totius Europae adiutus auxiliis binis mari classibus S terra tripartito exercitu Galliam inuaderet. Tum uero emitti Regem placere & eum Austriae domui affinitate novoq. foedere copulari. Inde demum omni exutus cura, qui solidae gloriae ac Diis atque hominibus abunde satisfecerit, Romam pergeret, ad diadema Augustalis imperii de manu Sacrosancti Pontificis accipiendum. Per totam longitudinem Italiae eL fusuros se se populos omnes, coronatos & alacres, ut quem optimum Elementemque praesenserint, ut felicem ac inuictum salutent, ' de toto victoriarum cumulo triumphantem cupidissime venerentur. Incessura esse Caesaris agmina, per vias floribus & tapetibus stratas, contectas velis, inductisque papsim fontibus irrigatas, Resulos inter se &Ciuitates cum proximis splendore, studio, & incredibili maxime hospitiorum benignitate certaturos. Iret modo pacatus & lenis,& caecasormidine natas ad libertatem Italiae gentes exolueret, animos certe omnium ultro collatis opibus atque tributis nomini Caesaris haud dubie seruituros,si se in libertate conseruatos eius uirtute conspexerint. In hunc serme modum quum libere in cosilio saepius esset disceptatum, Caesar moderatis rationibus cuncta expendens eum consilii cursum tenebat, ut repetita Burgundia & impolitis his conditionibus, quae iure belli capto Laud multum iniquae viderentur, Regem omnino dimitteret, quasi nunquὶm a solemni sponsione dataque fide discessurum. Nam sicuti eum inhumano carcere perdomare, atque interim Burgundiae & Galliae bellum inserre, propugnante praesertim foemina,quae esset ex infelicitate filii perpetuis lachrymis & dolore consecta, neque magni di aequi, sed seri potius ac impotentis animi fore prouidebat; ita
437쪽
ita silmmae stoliditatis arbitrabatur, ad commodum parand e amplissimae dignitatis atque potentiar, uti nolle tantae victoriae beneficio, quae grauissimis rerum suarum periculis cum foeda conturbatione S uastitate prouinciarum esset comparata: quando nihil magis quam sua, &Burgundiam in primis repeteret,quam proauo Belgarum Principe ab Helvetiis acie caeso, Galli nullo iure inducti armis per occasione occupassent. Uerum non deerant qui mediam sententiam veterum exem to praedamnarent, quoniam eo parum salubri temperamento, neque ostem satis vehementer uscisci, neque amicum egregie parare diceretur. Caeterum Piscarius assidue daSat operam ut 1 Francisco S sortia arcis deditionem exprimeret,omni verborum lenitate ostentando Caesaris aequitatem, ac simul operam ct studium suum prolixe pollicendo. Quasi Caesar insonti & maligne delato, causa cognita, non modo redditurus esset urbes S arces; verum etiam ad firmioris imperii spem, solannia principatus ornamenta collaturus, si totum eius calumniae mo mentum , in eius fide S iudicio liberali quadam fiducia reponendum censeret. Sed Ssortia quanquIm pertinaci valitudine vehementer eo set afflictus, neque lenioribus verbis neque ulla denunciatione periculi deterreri potuit, quominus salutari constantia in proposito retinendae arcis permaneret; & saepe Deos innocentiae suae testes inuocando,quereretur,se insontem S supremo vitae periculo implicitum,perinique &crudeliter obsideri, ac ereptis omnibus diuini ac humani iuris praesidia is acerbissime, uti iam plane maiestatis crimine conuictus & praedamnatus, paterni atque auiti principatus possessione deturbari; quum nec sibi, commnni iure gentium, potestas relinqueretur, appellandi Caesaris, & Legatos ad deprecandam iniuriam & dicendam causam, in Hi spaniam mittendi. At Piscarius ubi obstinate perseuerantem ullis pollicitationibus nequit flectere, ad arcem arctissime obsidendam se comuertit. Itaque omnes aditus intenta custodia obseruare, nemini ingressum aut exitum praebere, aduocata Mediolanensium concione horta iari principes ciuitatis, ut reum maiestatis desererent, & Caesaris, maximi & aequissimi principis auspicia sequi vellent, donec ipse collatis in diciis causam praeclare cognosceret, ct totalis, uti iura postularent Caesaris arbitrio finiretur. Haec agitantem & ex longa tabe, tenue corpus immenso illo animi vigore vix sustinentem mors oppressit, assiduo aquaryotu, di multis, maxime bellicis laboribus atque vigiliis quaesita. Eius funus uti unici imperatoris milites graui & diuturno luctu celebrarunt. adeo ut quum vexilla alarum atque cohortium atrati duces & signiferi ornando eius sepulchro dedicarent, pro his colore variis intagnibusque distinctis nigra omnia ad summi doloris indicium sumerentur. Obiit inuictus in medio aetatis flore,uti iam senex multitudine ac pondere uictoriarum sessus, ea hominum opinione, ut si ei fata iustum vitae spacium amplioresque exercendi imperii facultates cocessissent,
438쪽
veterum uel maximorum ducum gloriam haud dubie suerit aequatv rus. nemo enim eo grauius atque prudentius de toto belli genere iudicauit; nemo incerta casuum felicius ad consilium vertit; nemo in acie contemptius pericula despexit, aut omnino pugnauit ardentius. Moriens dum conderet testamentum veluti ad exoluendum religione animum supremis precibus Caesarem perliteras obsecrauit, ut Moronum incolumem carcere emitteret, quod ei ad se venire dubitanti recusantique ut omnino non caperetur per epistolam fidem dedisset. Fuere qui existimarent Piscarium ab initio tantum facinus, non fictis exceptum auribus ad animum facile transmisisse; tantaeque rei indicium aliquanto tardius quam oporteret, ab ipso ad Caesarem fuisse delatum, adeo ut inimici eum non obscuro parum sincerae fidei onere premere conarentur, quasi id totum ambigui & nutantis animi crimen, quod statim praeclara ac expedita animi probitate, exhorrescere debuerat. ab longa demum deliberatione propter infamiae timorem, poeniten tia diluisset. Dicebant enim Piscarium ab tantae rei consilio 1 e tum
primum recepisse, quum Sigismundus Sanctius Alberti Pii Carpensis familiaris qui initi inter Principes obsignatique foederis tabulas deseriaret , in Galliam mitteretur; ueritum scilicet ne Ludovica captiui Re
sis mater bellii perosa tanquam Galliae semper funestum pietate mollitieque animi inducta, ut maturior filio libertas impetraretur, cunctatili agitata conscriptaque erant,muliebri ingenio per filiam quae erat in Hispania Caesari propalaret, atque inde Gallica auxilia inchoato domum bello foederatis negarentur. Sed Sigismundus ad Rheticas ALPes contendens in agro Bergo mate iuxta Sebinum lacum 1 latrone hospite eripiendi auri causa crudeliter intersectus, peruenire non potuit. Sed non diu post magno casu, detecto punitoque latrone, bulgae cum scrinio re lateris incolumes repertae sunt, quae transmissae Venetias &Senatum & Clementem Pontificem graui lolici tudine liberarunt,quum
anxiis animis Sigismundum insidus Caesarianorum interceptum iuspicarentur. Verum ad refellendam inimicorum calumniam, liquido constat, cuncta ordine ab ipsis sermonum initiis Caesari fuiste enuntiata, uti mox ipse Piscario iam mortuo publicatis recriminationum it
bellis. quibus Pontifici de belli causa respondebat, abunde testatus est. Sed & illud peritos rerum, plurimum mouet, ut nihil indignum de Piscarii fide temere credatur, quum Caesar ad declarandam animi sui propensonem erga Piscarium, ei uti de se benemerito, uexillum &sceptrum supremi militaris imperii, cum amplissimis codicillis contunuo miserit, quae profecto si de fide dubia in suspicionem suisset adductus, nequaquam tribuisset, ne stultissima ratione ei, qui iam animo esset offenso alienatoque, maximam nocendi facultatem in eo rerum
discrimine praebuisse uideretur. Caeterum haec Itali Principes in inuidiam Piscarii facile spargebant, quum se a viro Italo maligne trad
439쪽
ctos atque deceptos magnopere quererentur ; quod commissa eius fiadei consilia, Caesari ad Italiae imperium aspiranti prodere, R ingentis belli semina iacere minime dubitasset: ut cum aliena iniuria incorrupti& constantis animi laudem, apud externas gentes compararet. Alii aequiore iudicio ferebant Piscarium quum didicisset Franciscum Ssertiam tenacissimis febribus conflictatum, ad multos dies uim morbi noesse toleraturum, nouis consiliis animum adiecisse,ut si Siartia fato eo cederet, ipse protinus mediolanensi imperio Caesaris nomine potir tur : quoniam multo honestius & tutius foret in procuratione amplis smae ditionis, cum militari imperio Mediolani praesidere, quam Neapoli Regem conspici cum ea apud Hispanos atque Germanos incertae fidei suspicione, quae tot praecellentium uirtutum decus obscuraret. quum plerique etiam ciues. Neapolitani uetustate atque opibus iupeiariores, qui praeclaram uirtutem in censu minime numerarent, illud conspicuum nobilissimorum Regum diadema, in insititii ciuis capite. nisi malignis & turgentibus oculis uix essent conspecturi. Non uid tur hoc loco praetermittendum quod de Piscarii uxore Victoria Coalumna incomparabilis ingenii muliere, certa & constanti multorum fama audiuimus, ne ea scilicet quae cuncta alia praeter decus, facile temper contempsit, merita laude fraudetur. Ad primum enim agitati eius consilii rumorem ita exhorruisse dicitur, ut continuo nequaquam muliebri ambitione vel tanto regiae fortunae titulo pellecta, id munus castis auribus repudiaret, uirilique prorsus & graui ratione eas spes uti nefarias uel certe parum decoras protinus abiiciendas iudicaret, ct iubinde uirum alias tibi rerum omnium consilia communicare solitum, per literas quas sublimi eruditoque ingenio pericribebat etiam. atque etiam precaretur ut pristina uirtutis memor esse uellet, cuius existimatione ac laude multorum Regum fortunam ct gloriam anteiret. Neque enim regnorum ac opum amplitudine S speciosis titulis, sed illustri fide, contestataque uirtute, parari decus, quod ad posteros rediuiua cum laude propagetur. Nec ullum est e tam excelsum regii nominis fastigium, quod non facile una persectae uirtutis altitudine supere tur. Propterea se nequaquam optare ut Regis sit uxor quum eius Imperatoris esse malit, qui magnos Reges non bello tantum praestanti manu sed in pace etiam eximio inuicti rectique animi decore superare didicerit . Nec multo post Piscarius praegrauante morbo eam ad se cum ornatissimo comitatu Mediolanum accersivit, utpote qui in eius lecti Lsmae foeminae diligentia di iucundissima familiaritate maximum discutiendi morbi momentum opportune collocaret. Sed Victoria Romae summo cum honore suscepta, quum Viterbium applicuisset extincti uiri nunciuin accepit, atque ita ab instituto itinere propemodum exanimata dolore 2 lachrymis in templo sacratarum uirginum subsedit. Ferunt Piscarium integerrimis sensibus, quum evanescente uitali
440쪽
spirini hora satalis immineret,summo cum pondere verborum Uictoriam uxorem imprimis & Hispanos milites Uastio fratri commendacse; dedisseque praecepta ex arcanis consiliis, quibus ille militiae, ac eo praesertim quod tum imminere prouidebat bello uteretur, & militum animos in obsequio facile contineret. In testamenti vero tabulis nullam Christiauae pietatis & humanae beniuolentiae erga suos officium praetermisit. Nam & templum Neapoli in ciuo cucullati sacerdotes perpetuo sacra facerent Diuo Thomae condi legata pecunia praescripsit, & sngulos e familia exquisito meritorum iud icio ita remuneratus
est;ut uestem, arma, equos, argentum, atque pecuniam accuratis Sime,
nequaquam uti moriturus, dis partiret. Funeratus est Mediolani regio sumptu, Pridie Calendas Decembres Anno a partu Uirginis quingentesimo uicesmo quinto supra millesimum. Nec multo post Neapolim prosequente in atra ueste amicorum & familiarium turba deuectus est, ut in templo diui Dominici ad aram maximam conderetur,ubi insigni pompa instauratis exequiis, eum c luggestu Ualterius Corbitius Orator Mediolanensis disertissime laudauit. Fuere qui existimarenteum tot opulentis urbibus atque oppidis castrisque holuum in ipso perpetuo victoriarum curis direptis, mainam auri uim seposuisse . Quae opinio aedita in vulgus extremo demum uitae exitu, falsa & inanis a
paruit . nam quum Uallium fratrem patruelem bonorum omnium ne redem in statuisset, eunt etiam multo aere alieno implicitum reliquit. quando S paterna oppida uariis temporibus oppignerata, nec adhuc redempta,apud sceneratores exedenda remansistent. Ita ut nihil ex tan. tis uictoriis ad eum praeter gloriam & laudem omnino redunda: in rit. Dicere enim lolebat, neminem unquam, ex his qui
militiam quaestui habendam putarent, magni Impe-
ratoris nomen fuisse consecutum. Contr, uero, eos semper euasisse invictos & lo
lge clari l simos, qui nil ut ad se, sed
-is i ii im ad milli CS ex praeda pertinere linili - l lil 'bi tali. . existimantes, ad unamra I mira atque