장음표시 사용
401쪽
sone frangerentur . , Accessit & aliud Gallis incommodum: tres cohortes Ioannis Medicis quum Rex a Sancto Lanseanco, ut diximus. copias in Paliciana castra reduxisset, ad occidentem, ubi uilla erat, remanserant, ut iis frumentatoribus qui a superiore Ticini ponte, ct 1 Mediolano in castra venirent, praesidio essent: ac si nul ex opportuno loco, Antonianorum egressus obseruarent: & significatione facta, opia positisque interim uiribus, quantum possent,eruptiones cohiberet. Eas Antonius quod ueluti desertae ab aliis &.ab equitatu multo spacio disia iunctae erant, adoriri constituit: duobuQue eductis maioribus tormentis,cum valida manu imparatas & diuersi itineris simulatione deceptas. ita oppugnauit,ut quanquam sortiter resistentes prius deleverit, quam Galli in propinquiore Parci loco tendetes, ad alienae praesertim gentis periculum in ferenda ope admodum segnes, se comouerent: nec quidnam is tumultus esset,nisi a dilabentib.& sauciis omnino cognoscerent. Adiuuit Antonii uictoriam absentia ducis Medicis qui tum forte longius a castris, cum alis suis ad diuersos hostes excurrerat. Is ubi re diit ira & dolore concitatus omnibus contumeliis Gallorum equitum hi erant ex Alanconianis turmis ignauiam proscidit, quod uti hiissent polliciti, nihil omnino opis in tanta propinquitate, delertis & circum uentis cohortibus attulissent. Fuerat enim ab initio locum detestatus, ita ut nisi Rex, & Alanconius loco proximus de serenda ope egregie
recepissent,eas inde utique extra periculum,omnino esset deducturus. Caeterum iurauit non prius animo conquieturum, quam caesis cohortibus suis, Germanorum & Hispanorum sanguine parentaret. Nec multo post quum uir ille uehementi acutoque ingenio S in extraordinariis
praeliis maxime exercitato, quando nemo eo melius hostem allicere. improuiso adoriri, insidias tendere,frustrari, loco cedere,opportun
que pugnare didicisset, Antonianos elicuit,simulataque fuga ad locum, ubi pedites equitesque condiderat, sensim pertraxit. Tum uero con uerra turma, terribilis & serox instando, caedendoque adeo essit se est
persecutus, ut multis intersectis, caeteros pauidos intra portam com pelleret. Sed dum praeclare, quan uam non pari reddita clade, cohortes ultus, in castra reuertitur, ei in itinere Boniueitus fit obvius: aestu
antem & hostili cruore oblitum, quod nam sorti felicique dextra facianus ediderit, percunctatur . narrantem cuncta ordine, orat, Vt redirect pretii locum ostendere velit: nec grauate Medices Boniueito obtemperat . eo modo dum recentis caedis cadauera contemplantur & enu iamerant, ab occulta humili casa plumbea glande dextro in crure grauissime vulneratur. Delatum in castra, & vix impotenti animo sustunentem, quod vulnere impeditus a toto militari opere subtraheretur. Franciscus uti erat comitate snsulari saepius inuist, ac hortatus est, ne sese intemperanter amictaret; sed ad plagam recte atque celeriter ob ducedam postquam adeo sortis esset animum importuna ac mutili mo
402쪽
lestia liberare vellet, ut magnitudinis animi famam, patientiae laude cumularet. Nec multo post ut commodius conualesceret a Piscario impetrauit,ut Placentiam secundo Pado deuelleretur. Id vulnus temere susceptum haud dubie longe omnium acerrimo & vigilantissimo pro ζgnatore Gallica castra nudavit; nemo enim adeo ignauus uel imbelis erat, qui eius signa non libenter sequeretur, S cum eo in acie con spici non cuperet: quando illinc certissima uel aduerso etiam euentu uerae virtutis gloria peteretur. Vir enim ille constantis animi & indefessi vigoris, se Tirones milites non multis annorum stipendiis uti caeteri duces solerent, sed paucis tumultuariis proeliis decora ac utili disciplina ueteranos efficere praedicabat. Hildem etiam diebus, quasi a Fortuna supra aequum Gallis infesta, in unum diem cuncta incommoda conserrentur, Grisonorum cohortes domestico reuocatae bello, domum sublatis repente vexillis abire coeperunt; Ioannes Iacobus enim Mediceus Insuber, qui sibi postea Lario in lacu vi ac armis latum Imperium parauit, iubente Francisco Sfortia efflagitanteque Piscario im a prouisum bellum Rilaetis intulerat, occupataque Clauenna oppido &arce in potestatem redacta, proximos Rhaetorum populos qui ad Curiam claustraque Alpium pertinent terrore compleuerat. Quo periculo per Magistratus ciuibus in caltra nunciato, cohortes vllis obtestationibus, vel oblato duplici stipendio retineri nequiuerunt, & quod in commodum auxit,nonnulla etiam Helvetiorum fgna ex his qui Gri sonis erant foederati abeuntes sunt subsecuta; quanquam Lescutus contra obniteretur, S Techanum gentis ducem in profectionis studio obstinate perseuerantem,uti omnibus auaritiae atque perfidiae notis infamem, superbo ore palam ad singulare certamem prouocaret. Sed ille corruptus pecunia,ut postea coper. tum est, quasi neq. corporeneq. animo uastus, ct insolenter ferus esset tanquam publicae ciuium cause deseruiret; nec re- sias preces, nec Lescuti comtumelias , astutis αbarbaris auribus admi
403쪽
FERDIN. DAVALI PIs CARII DI B. VI.
HRANsIERANT iam plures dies quum castra
castris,quod nunquam, aetate nostra contigerat, adeo propinqua fronte contulerant, ut mirum
esset quod milites tam diu uel perpetui laboris
uel durissimae hyemis incommoda perferrent, continuisque uigiliis & praeliis corpora exercerent ; nec tamen quod esset inusitatum) quum omnia undique tormentis quaterentur, nihil inclinante sortuna, uniuerso praelio certaretur. Sed spes praemiorum &laudis praeclara animorum excitatrix utrinque in aequo posita,& dedecoris metus, qui vel ignauis acerrimus est stimulus, quasi non vi, sed tolerantia vincendum foret, paribus viribus certantes mirifice susten
tabant. Quippe Rex Gallus animo excelsus suae dignitatis esse iudicabat,omnia potius aspera perpeti,quam non egregiae constantiae famam tueri, quae aliena a Gallorum ingeniis esse videretur; utpote qui sicuti feruido vigore potius & celeri impetu quam longa perseuerantia, isteriorum temporum victorias essent consecuti, ita demum diuturna Caesarianorum Ducum cunctatione fatigati,fractique longioris militiae taedio, veteris gloriae nomen amisissent. Seiebat etiam obsessos cum omnium prope rerum, tum vini praesertim, quo Germanorum corpora more gentis erecta & alacria tenerentur, incredibili penuria laborare.Eos uero qui E Germania nuper aduenissent, itemq. Hispanos ac Italos no diu sine stipediis posse contineri: quando iam prope mensis esset exactus,quo sine pecunia se militaturos exorate Piscario promisissent. Postremo tantis aggeribus tantisque praesidiis undique munitis castris, nequaqu1m eos v'. adeo timendos putabat, ut ab incoepto cum ignominia discederet, quando ii qui tanto impetu tantaque iactantia elatis animis ad oppugnanda castra fiaccessissent, per uiginti dies irrito conatu, non modo commeatus atque stipendia, sed illam etiam terribilem
ferociae famam ignobili mora consumpsisse viderentur. Nihilo secius tamen haud ignarus quantum sibi virium decessisset, enixe dabat operam, ut copias nouis accitis supplementis, magis ac magis augeret.
Ante omnia cum Genuensibus inducias pepigit, ut a Savona per Salassum Regulum,quatuor milia peditum Italici generis in castra protinus adducerentur sed has copias Burmiam amnem in agro Statiellensi traseuntes Gaspar Maynus Insuber cum Ssortianis cohortibus improuisio adortus ita profligauit,ut duces captiuos & cuncta fere uexilla Alexandriam retulerit. Hac itaque Savonensium auxiliorum spe deiectus Tramulium ad se Mediolano accersivit, cum ala equitum & multo maxima earum cohortium parte quae in arceSfortianos aliquot iam menses
404쪽
obsidebant.Imperauit etiam Memorantio quem inInsula tertiis castris praeesse diximus, ut castra contraheret: ibique Claramontio Regulo in custodia relicto, lectissimum quenque equitum S peditum in maiora castra ponte traduceret. Summaque totius Regii consilii haec erat, ut partem equitatus ad Sanctum Columbanum emitteret, quo volitante, ct tergis hostium inhamente, frumentandi & libere pabulandi facultas eriperetur, ipse interim munitionibus se teneret, obsideretque i giter; & quonam euentu Albanius Neapolitanum Regnum ingrederetur, quidve Ponti sex Venetique pararent, intentus & erectus expectaret. Non deerant tamen viri longo usu militiae insignes, qui ea consilia summi plena periculi, libera voce non probarent, Fatalisque sentetiae decretum ex Regio animo conuellere niterentur: Et ante aliosTramulius,Galeacius Sanseuerinus Palicia, & Theodorus Triuultius. dicebant enim decora pariter atque dedecora militiae, nulla alia aesti inatione quam summa victoria dis liniri;ad quam prudens S grauis Imperator cogitationes omnes reuocaret. Quid enim millius foediusque videri rei bellicae peritis, quam nulla necessitate imposita Regium c put in id discrimen deuocare, in quo Gallia omnis dignitatis pariter ac salutis periculum subiret Poltremo quid ellit alienius a ratione,quam
minore cum numero militum, minoreque ulctoriae praemio, cum pugnacissimis & desperatis hostibus, ancipiti pugna dimicare t sentinam
enim hollium spem in festinatione celeritateque versari; ut priusquam ab omnium rerum dissicultatibus superentur,dum magnis atque recentibus uiribus valent, aequiore condicione confligant. An non acutisii mi hostes, Palicia inquit, maxime perspiciunt nostras copias spatio moraque ualescere: contra, suas vehementer attenuari, consilia porro se Descere ac in incertum uerti, Dum propediem stipendia, commeatus, bominum studia illis penitus lint deiutura omnia prosecto si sapimus nobis secunda, illis aduersa mature euenient; explicemus modo nos ex hac indagine.& ad Binastu amplissima castra faciamus,ut euitato prae-bo, ad non dubiam victoriam, narum ferarum rabiem atque impetum, tuta cunctatione frustremur. Germani enim nisi fallor, Ticino exeuntes uti sunt fame enecti, & rerum omnium inopes, quam primum merita stipendia ab egentibus ducibus pomalabunt. nec iam amplius dicendi arte & peramplis pollicitationibus, sed praesenti multoq. auro opus erit ad pacandos militum animos, quos supra innatam ferociam, nauata tortiter opera, haud iniquo iure etiam insolentes effecerit. at sita fraudati delii l ique aut seditionem aliquam miscebunt, au i domum constanti e gloria contenti protinus reuertentur; adeout non desperemeaeteros uti iam consanguineis oblidione liberatis, postquam nulla praesens pecunia numeretur, in Germaniam esse redituros. Nobis interea & amici Principes apertiore studio & proxima item Gallia cuncta quae bellum requiret comuode ac abunde suppeditabunt. Vicisti pro-
405쪽
PERDIN. DAVALI PISCARII LIB. VI. os secto si animum inani perseuerantiae laude inductum noua & salubri ratione peruinces . Non enim sani ct probi Imperatoris esse videtur aperuicacia, quae dedecus ct certa pene pestem asserrepossit, fallo quodam vel ad umbrato constanti ae nomine gloriam quaesiuisse. Erant uera haec: & Paliciae dictis tanto maior authoritas inerat, quanto ipse caeteris ducibus pugnacior atque seruidior habebatur. Apparebat enim eum non ambigua & leui, sed certissima ratione adductum a vetere consuetudine, naturaeque iudicio discessisse: quum efficacis & strenui potius quam cunctatoris & cauti ducis nomen antea merui stet. In hane quoque sententiam quae ex ore Clementis mitti videbatur Albertus Pius Regis legatus ab'Urbe perscribebat;seduloque monebat ut retro ad Binascum motis castris uniuersae pugnae casum deuitaret; quod recentis ferique Germani hostis impetus nequaquὶm vi, sed opportuna cunctatione seangendus esse uideretur. Haec quoque Renato Sabaudio Regis auunculo magnopere placebant, utpote qui de Regis salute soluhcitus, omnem praelii aleam damnaret. Verum unus ante omnes Boniuetius qui sibi a solerti ingenio, multaque arte & vigilantia apud Rogem firmiissimum gratiae locum pararat, modeste palam,caeterum retractiore colloquio eos vehementer incessebat, qui suaderent ab obsidi ne discedendum . Num inquit ad hanc dedecoris ac infamiae notam tanti animi Rex eximiis disciplinae praeceptis ac experimentis instructus,Tramulio exactae aetatis seni aut Galeacio parebit Z quibus septuaginta anni omnem expediti vigoris sensum hebetarint. An in Palicia ille pernobilis pugnandi ardor, quo maxime nuper valebat, ingraues. cente aetate penitus non refiixit Z Ita est prosecto ut mihi hodie videatur ineptus, quum id quod in ipso nunquam praeclare viguerit, more senum, consilium asserat: nec qua hodie nos indigemus, fortis dextrae operam praestet, ciua uti consueuit, ct inter multos sortes eminere si iacile polsit. De Theodoro autem aequum est ut aetatis ac ingenii sui nutum sequatur, quum remota quaeque, ne incidant, anxie suspectando& consultaudo,caute sese & Regium exercitum seruare, quam agendo fortiter,& belli casus ad non certum euentum subeundo, vel explora in tam victoriam petere malit. Quid ergo impedit cur non opponam his tepidis senibus sexcentos alios virtute animi ct rebus gestis imperatoriam laudem saepe meritos t quorum generosa pectora nullus unquὶm metus intrauit; Gallorum enim mos est praeclare vincere quum Rex ipsorum adsit, praelii signum proponat, cohortetur, depugnet: uti Carolo duce ad Tarrum, Ludovico ad Abduam, di te ipso tanta tua cum
laude ad Mediolanum fortiter atque seliciter dimicare didicimus. Profecto non ii sumus, qui semper fuimus; hoc est fortes & decoris auidi,s timendum arbitremur, ne hi praealti aggeres quibus includimur, &haec uallata castra noctu tanquam 2 furibus atque latronibus expugnentur. Sed per Deos no haec inanis & foeda consternatio paucorum exan
406쪽
guium ignominiae loco cedet. Helvetiis legionibus & Germanis, qui nobiscum militant, & veteranis equitibus qui quum vel aequo campo has temporarias & ex subitariis delectibus angusta mercede conductas hostium copias omnino despiciant, etiam in Regiae personae felici nomine,quum vel deposita maiestate ante alios sis pugnaturus,certissimae victoriae momentum reponunt. At Franciscus quanquam acri suspensus cur suorum Ducum dicta,ex aequo diligenter expenderet, ea tameinclinante Fortuna, cosilia sequebatur, quae magis decora,& celsissimo animo digna videbantur. Is vero apud Caesarianos animorum erat habitus , ut quisque non modo dux sed gregarius miles existimaret victoriam omnino esse in manibus,si priusquam inde se Rex hostis explica
ret, non iniqua ratione praelio certaretur: in quam unam pugnae occasonem inter alios Piscarius usque adeo vehementer erat intentus,ut incre.
dibili patientia cupiditateque, dum interdiu noctuque cuncta specul tur, cum graui valitudinis incommodo, cibi somnique desideria natu rae detraxisse diceretur.Quum vero regiae munitiones nisi dubio eventu & certa militum iactura expugnari minime posse costaret, intra Par- cum effracto muro penetrare constituit, ut modico sexu ad Mirabetitum perueniret. Id est aedificium medio sere in Parco summae amoenitatis aucupiis & venationibus opportunum. Eo in loco Franciscus digresus a prioribus castris uti diximus equites collocarat magnamque ibi turbam mercatorum & togatorum hominum reliquerat. Duabus enim de causs Piscarius, in eum maxime locum cogitatione ferebatur:
Quoniam si nihil prohibente hoste Mirabello potiretur; quod erat primum ea expeditione propostum: summa sua cum laude & Gallorum infamia, Antonium obsidione liberari, hostesque simul Mediolano penitus intercludi manifeste conspiciebat. quod si Rex id iter prohibere
vellet,& pugnandi causa munitione castrorum signa efferre minime dubitaret; tum vero Opportune conserendis manibus facultatem praeberi,qua tantopere ardentibus animis desiderarent,& optare quaerereque necesse esset postquam stipendia deficerent, ct iam ueterum sociorum uoluntates ad Gallum haud dubie verterentur. Haec omnia uti erant solerti ingenio excogitata Piscarius ad Duces detulit,tanta vi ct sacritate sngula describendo, ut non explorata, sed parta victoria laetari uideretur: Ipsi vero Lano ius atque Borbonius auctiore concepta fiducia se vicisse iam crederent. Si quidem prauillimis argumentis atque proloquiis cuncta comprobanti, tanta fides, tantaque authoritas pene ad immesum crescebat,ut obtrectatione ac inuidia,quae vividaevirtuti semper ossccit, penitus vacaret: adeo ut Duces ultro ei praeclara concessone ad rem gerendam militaris imperii iura tribuerent: quod ei prope
gloriosus suit quam postea vicisset ut pote qui hostibus sepe alias d
mitis, id unum ei operti reliquum omnino supererat,ut inuidiam inusitata gloria superaret, ct herese mirum esse uidebatur, quod Lanotus qui uel
407쪽
PERDIN. DA VALI PIs CARII LIB. VI. r vel ambitiose honoris ac Imperii appetens esset, & Borbonius pene quem summa uigebat bellicarum rerum potestas. eum sibi ipsis uti bella meliorem non tacito modo, sed liberali apertoque iudicio praetulissent. Erat enim tum Piscarius potestatis ac honoris vacuus, quando
iam Massiliensi bello, peditatus curam Uastio patrueli reliquisset.
Sed ita peculiari munere erat ex Olutus, Ut cuncta prope unus adminia
straret: incredibilique corporis atque animi labore suscepto, cum poditi & equiti, tum commeatibus & tormentis semper adesset, & perpetua inspectione, ne quid propere aut negligenter uel imperite fieret. adhibendam iugem operam arbitraretur. Dicebat enim strenuum &cautum Imperatorem non alienis sed propriis oculis uti debere, eum q.
sepius bello victorem euadere, qui suorum diligentiae diffisus uel quae
exigua & minuta videretur, praesenti manu tractare minime recusaret. Haec tanta etiam officia quanquam summa erant facile tamen impleiabat . nam excellenti memoria diuinoque iudicio fretus, milites, Hispanosque praesertim, non modo de nomine facieque nouerat, sed quantum quisque ingenio industriaque valeret, connotatis etiam animi ui cis luculenter explorarat ita per idoneos homines officiis raptim atq. celeriter distributis, cogitata ab se imperataque cuncti facile exeque bantur, nec semel inchoatis deerat exitus, quum ipse praesenti remedio cunctis vel inopinatis rebus occurreret, ac eo etiam faciliore industria,
quoniam in omnibus prope suscipiendis consiliis & gerendis rebus diuersorum speculatorum quos occulta largitione apud hostes alebat. diligenti opera fruebatur. Affirmabat enim nusquam a sano duce utilius S melius poni sumptum, quam quo certi speculatores pace & bello pararentur. Igitur decreto ab omnibus minoribus ducibus comprobato & suscepto negocio, Piscarius Arrium equitum praesectum propositis praemiis ad Antonium Leuam mittit,ut doceat tum ab urbe protinus erumpendum, quum duobus ingentium tormentorum selopis aeditis, statuto tempore moneretur . Nec Arrio Fortuna defuit, nam concubia nocte profectus magno circuitu ad auersam urbis portam incolumis cum turma peruenit, Gallis qui in statione erant felici meniadacio deceptis. tesseram nanque petentibus, se ex Mediceis alis esse simulans, uti erat etiam habitum candida cruce mentitus, ex cauit, se ideo signum more militiae accipere nequiuisse, quod in excursione per
biduum a Regiis castris abfutilet. Postquam Arrium prospere peruenisse ex ignibus summa in turre excitatis, didicit, Salsedo dat negocia
perrumpendi muri, eique trabes more ueterum arietum valido praesi-xas ferro, atque item vectes ct dolabras attribuit. Aloisio autem Uia- campo, ac item Herterae & Gaiosio imperat, ut distinctis in locis contra hostium munitiones cum singulis conortib. consistant:tota nocte armis ac tympanis perstrepant: terrendoque & lacessendo, hostes quam maxime distineaut. terum quum se intra Parcum penetrasse per uua
408쪽
cios acceperint,sublatis repente vexillis reliquas copias consequantur. Non longe etiam 1 muro Parci Honostium Montanum in aedito aggere contra Nigram Germanorum legionem excubare iubet: atq.ita sese commouere, ut totis castris instrui cohortes superiorum noctium consuetudine videantur. Impedimenta quoque totius exercitus cum praesidio alae leuis armaturae equitum Laudenti via, ac item altera quae est
ad laeuam progredi imperat, ut si qui essent in castris speculatores. tot diuersis profectionibus, ct tam uario rerum omnium apparatu distracti, deceptique, nihil Gallis pro comperto renunciarent. At Salsedus rui ad praescriptum antea locum intempesta nocte peruenerat, quum iu frustra pulsando noctem consumpsisset, aliquanto serius quis Piscarius volebat, murum prima luce tribus in locis aperuit; is enim e latere coctili veteri structura firmis simus ipsos arietes quanquὶm integrarum cohortium lacertis adigerentur, singulari contumacia respuebat. Primus omnium Alsonsus Uastius cum promptissimis Hispanorum &Germanorum peditum & tribus equitum alis a Piscario immittitur. Statimq. pellitur loco Graecus Iustinianus Ligur, qui in statione irrumpentibus proximus excubabat, Erant circiter quinquemilia hominumib. iniunctum est, ut recto itinere ad Mirabellum pergerent, & locuausque ulla spe reditus occuparent. Intranti Uastio Piscarius seuero sed alacri tamen vultu, macte, inquit, virtute frater hodie tibi fortiterest enitendum ut locum occupes; quod si dextrae quod Dii nolint contra toties victos hostes minime senecerint, age ut corpora, quod sorti. bus animis debent, honestissime cadendo, non inultis hostinus egregie persoluant. Erat id munus manifesto & singulari plenum periculo quod fratri Piscarius iniungebat .adeo ut familiares de Vastii talute solliciti alium potius praeficiendum,obliquis demissisque sermonibus censerent, ct magnopere mirarentur, qvbd eum cui saepe alias eius nimiae alacritati ac audaciae succensendo, eximia pietate pepercisset, tum de mum tam dirae aleat casibus obiectaret. Valde enim timere erat solitus, quum iam ipse iampridem de suscipienda prole desperasset,ne Vastius, ii grauioribus belli periculis offerretur,aliquo infelici casu Daua-
Iar familiae nomen extingueret. Sed tanta erat in eo decoris cura, & victoriae cupiditas,ut in ipsa agitatione consilii & rerum administratione nihil omnino aliud quam victoriam intentissima ratione respectaret, omniumq. rerum quae ab intempestiua uel ignobili prudentia uiuidae virtutis neruos elidere possent, obliuisci debere virum fortem arbitae retur . Tum enim maxime fratris virtutem uti in celeberrimo rei bellicae theatro spectari oportere iudicabat . ut quum ille sibi in imperium pedestrium copiarii esset suffectus, tum demu ex fraterna disciplina adimplenda spem certissimae indolis quantu vi ingentis corporis ac essicacis animi iudicio ualeret, in eo toties exoptato & nobilissimo certaminne proserretur. C*terum Vastius exultanti ore,dabo inquit frater strenue
409쪽
nue operam, ut hodie me uiuo aut mortuo familiae nostrae deeora noauo ac illustri virtutis opere cumulentur; atque ita quadrato agmine i rumpens nemine hostium obuio ad Uernaculam amniculum contendit: eoque superato ad Mirabellum prouehitur. Ibi propter amplitudinem aedificii mercatorii & calonum aegrorum q. militu & togatoru hominum ingens multitudo consederat;magnaq. vis commeatus, ct regiae suppellectilis erat deposita. aderat'. ante alios ut ibi quietius at q. sal brius pernoctaret, Clementis Pontilicis apud Regem Legatus Hieronymus 1leander uir undequaq. doctissimus, & admirabili praecipue m moria insignis. Itaque Pu improuisi hostes aduolassent, omnis ea tumba statim opprimitur. cuncta dicto octus Vertuntur in praedam: cogeritiq. in unum cohortes Uastio,vti Piscarius faciundu praeceperat, intra fossam aedificii signa statuuntur. Interim Piscarius reliqua legionii agmina continenter inducit; Lano ius atq. Borbonius equitatu immittunt rtormenta boum & equorum iugis intra Parcum quanquam aegre uno tamen tempore prouehuntur. Linteatis agmini b. complentur campi. nam Caesariani omnes edicto Piscarii tunicas interulas superinduerant, ct qui his carebant, Germaniq. praesertim,albicanti papyro pectora ita contexerant, ut eo inustato candore interfulgentibus armis amplioris ct terribilioris exercitus species stupentium Gallorum oculis praebere r. Iam enim aurora haud ambiguam lucem inuexerat, crassiorq. ne
bula superfusa capis sens m euanescebat. Sed Franciscus perpetuo vigil& inteius ea rei novitate nihil terretur. ac simul uti dignu erat uel excelsi animi Rege vel perito & forti imperatore tuba dat signis, ut qui'. captis armis ad vexilla consistat, tormeta subditis equis efferri iubet. cunctaq. celeriter, nec tamen cum tumultu, Vti opus erat per duces administrat. multo enim antea quid hostes crebro Parci murum pulsando molirentur,Graeco Iustiniano nunci ante didicerat, auditi sq. tormentorum hostilium bombis, ad quorum numerum ex composio Antonius Leua respondisset, id proculdubio uel ineundi praelit,uel magnae alicuius rei audendae signum fore coniectura iudicarat. Quin etiam nonnullos acrius verbis castigasse dicitur, qui per vanitatem adulando Caesarianos omnium rerum penuria & necessitate adductos Laudem Pompeiam refugere dictitabant. Itaque ubi liquido contemplatus est ho ilium agmina plenis passibus non ad se, sed ad Mirabellum proficisci. non cunctandum ratus, Helvetiorum & Germanorum legiones munitionibus educit. Gallos pedites cum Bussiuio Amboso in castris subsistere iubet,Italicas cohortes sub arce cotra eruptiones Antonianorum idoneis in locis relinquit: & instructa acie ad hostes prouehitur, ita ut Helvetios hinc tormenta hinc equitum alae paribus & directis frontib. exaequarent, ct Nigri Germani non procul aliis equitib. atque aliis tormentis conserta acie ellent coniuncti. Ferunt Regem quum legiones Castris educeret. vultu maxime laetum,nec quicqv,m de Fortunae ma IJSustate metuent c,ad circumstantes duces dixisse se nequaquὶm teme
410쪽
re uel inconsulta ratione: sed recto,illustrique iudicio ad praelium pro scisci, quando nihil aequissima sorte commodius ad victoriam exoptare potuerit, quam nancisci hostes non intra fossas ct munitiones vli fere alias accidisset; sed patentibus in campis, in agmine ac itinere, ubi quid Helvetiorum ac Germanoru statariae phalanges possent, quid ualidissimus equitatus ualeret,quid expeditis curribus volitantia tormenta proficerent, spectari posset: ut tandem ad non inanem spem optimi euentus de Italiae possessione certaretur. recte squidem Germanis, qui uni omnium maxime metuendi videbantur, Helvetios scuti discipli ana armis ac animis pares,ita naturali odio semper infensos opponebat. Hisbanos uero ne prima quidem impressionem Nigrae legionis ferre posse, si conserta acie ordines seruare uellent, neque s dissipati & procursantes pugnarent,quin ab equitatu protererentur,euadere posse,existimabat. Erant haec optima quidem prouisa ratione ad parandam victoriam , nisi ut plerunque accidit insolens Fortuna praeclaris insem consiliis cuncta confuso ordine praevertisset. Concursum enim est tanta uariis in locis equitum mixtim & peditu concursatione, ut nunquam confusius & dissipatius vllae copiae dimicarim. Sors nanque in locum militaris prudentiae statim successit, casuque inopinato uicta est saepe virtus, quum ipsa temeritas li felici eventu, consilii & rationis nomen
usurpare uideretur. Erant in postremo Caesarianorum agmine Italicae cohortes septem, cum tribus Hispanicis custodiae quinque torment rum muralium praepositae. eae quum vix ingressae Parcum: reliqua antecedentium agmina aegre sequerentur, quod aquoso in loco deuoratis rotis tormenta subsedissent: factum est ut qui nouissimi erant contra spem, primi omnium Gallis hostibus occurrerint . eas nanque Franciscus longe a reliquis copiis disiunctas conspicatus eo confestim mittit Philippum Brionium & Federi cum Boetolum cum valida cataphractorum equirum manu; expeditisque aliquot tormentis; aggregantibus etiam sese extraordinariis peditum manipulis. Ii celeriter parent, &hostes subleuandis tormentis occupatos adoriuntur. Fit praelium atrox sed cohortes quanquam singulari promptitudine dimicarent, neq. tormentoru procellam,neq. vim equitatus sustinentes in proxima sylvam se recipiunt,ut obiectis arborib. insultantiu equi mira impetu euitarent. Ita Galli succisis repente iumentoru cruribus, tormentis potiuntur. eodemq. impetu pervadunt in sylvam: ibi inustati certaminis iniquitate oppressus Sebastianus Squarcia uir eximiae virtutis cadit,& cum eo strenui aliquot Centuriones atque sgniferi , ct cohortes quatuor integrae cociduntur, Ea res in oculis omnium prospere gesta scuti Regis&Gallorum animos vehementer extulit, ita Piscarium qui opem adserre nequiuerat incredibili dolore assecit. Sed contra uir pugnae auidus conspecto Regio exercitu quem nequaquam in aciem e castris prodiaturum sperabat, veluti concepta victoria maxime est inatus. Nec mora, Falcium notum equitem ad Lamotum mittit, qui admoneat in