Antiqvitatvm romanorvm qvae svpersvnt, recensvit Adolphvs Kiessling

371쪽

gΟυολουσκων ἔνθα καὶ δυναμις ην συνειλεγμένη καρτερα καὶ το τεῖχος ου ἐάδιον ἁλῶναι τά τε προς τον πόλεμον ἐπιτήδεια παρεσκευασμένα τοῖς ἔνδονεκ πολλοs. ἐπιχειρήσας δε τῆ τειχομαχία μέχρι δε 5 λης ὀψίας αποκρουεται προς των ἐναντίων πολλους των οἰκείων ἀπολέσας. τῆ δ' ἐξης ημέρα κριους τε καὶ γέρρα καὶ κλίμακας ευτρεπισάμενος, παρεσκευ- 1253αζετο μεν ως πάσst τρ δυνάμει πειρασόμενος της πόλεως, ἀκουσας δ' ὁτι πολλρ χειρὶ μέλλουσιν 'Aντιά- 10 ται βοηθεῖν τοῖς Κοριολανοῖς κατὰ το συγγενὲς καιεἰσὶν οι πεμφθέμες ἐν ὁδῶ ῆδη, μερίσας τον ἐαυτοὐστρατὸν, τω μεν ημίσει τειχομαχεῖν ἔγνω Τῖτον Λαρκιον ἐπ' αυτου καταλιπὼν, τω δὲ λοιπω κωλυειντους ἐπιόντας διενοεῖτο. καὶ γίνονται δυο της αυ- 15 της ημέρας αγῶνες Pωμαῖοι δ' ενίκων πάντων μὲν

προθυμως ἀγωνισαμένων, ενὸς δ' ἀνδρὸς ἄπιστοναρετην καὶ παντὸς λόγου κρείττονας αποδειξαμένου πράξεις, ος ην μὲν εκ του γένους των πατρικίων

και Ουκ ἀσήμων πατέρων, ἐκαλεῖτο δὲ Γάιος Μάρ- 20 κιος, σώφρων δὲ τον καθ' ημέραν βίον ἀνηρ καιφρονήματος ἐλευθέρου μεστός. ἐγένετο δὲ ὁ τρόπος τῆς ἐκατέρας μάχης τοιόσδε ὁ μεν Λάρκιος ἐξαγαγὼν την στρατιὰν ἄμ' ημέρα προσῆγε τοῖς τείχεσι 125έτῆς Κοριόλας καὶ κατὰ πολλοὐς τόπους ἐποιεῖτο τὰς 25 προσβολάς οι δὲ Κοριολάνοι μέγα φρονοῶντες ἐπὶ τῆ παρὰ τῶν 'Aντιατῶν βοηθεία, ἐν ου διὰ μακρου σφίσι παρέσεσθαι ἐπίστευον, ἀνοίξαντες ἀπάσας τὰς πυλας ώρμησαν ἐπὶ τους πολεμίους ἀθρόοι. ' μαῖοι δὲ την μὲν πρώτην ἔφοδον αυτῶν ἐδέξαντο καὶ πολ-

30 λὰς πληγας τοῖς ὁμόσε χωρουσιν ἔδοσαν, ἔπειτα πλειόνων ἐπιόντων ὐθουμενοι κατὰ πρανοῶς χωρίου ἐνέκλιναν. τοὐτο κατιδὼν ὁ Μάρκιος, υπὲρ ου πρό

372쪽

τερον ἔφην, ῖσταται συν ὀλίγοις καὶ δέχεται το ἐπιφερόμενον των πολεμίων στῖφος καταβαλὼν δεσυχνούς αυτῶν, ώς ενέκλιναν οι λοιποὶ καὶ προς την πόλιν ἔφευγον, ηκολουθει κτείνων αεὶ τους ἐν χερσὶ 1255 και ἐπικελευόμενος τοῖς φευγουσιν αεὶ των σφετέρων 5 ἀναστρέφειν τε καὶ θαρρεῖν και αυτῶ ἔπεσθαι. οἱ δ' αἰδεσθέντες ἐπὶ τῶ ἔργω ἀνέστρεφον αυθις καὶ τοῖς καθ' εαυτοὐς ἐπέκειντο παίοντες καὶ διώκοντες, καὶ δι ολίγου χρόνου τους συμπλακέντας ἔκαστοι τρεφαμενοι προσέκειντο τοῖς τείχεσι καὶ ὁ Μάρ - 10κιος θοασυτερον ηδη κινδυνευων προσωτέρω μὰλ- λον ἐχώρει, καὶ προς αυταῖς γενόμενος ταῖς πυλαις

συνεισέπιπτε τοῖς φευγουσιν εἰς το τεῖχος. συνεισπεσόντων δὲ αυτῶ καὶ ἄλλων συχνῶν κατὰ πολλὰ μέρη της πόλεως φόνος ἐγένετο ἐξ ἀμφοῖν πολυς 15των μεν ἀνὰ τους στενωποῖς, των δε περὶ ταῖς άλισκομέναις οἰκίαις μαχομένων. συνελάμβανον δε του ἔργου τοῖς ἔνδον καὶ αἱ γυναῖκες απὸ των στεγῶν βάλλουσαι τους πολεμίους τοῖς καλυπτῆρσι, καὶ καθῖσον ἐκάστω τις ἰσχὐς καὶ δυναμις ην προθυμως 20 ἐβοηθουν τst πατρίδι. ου μέντοι επὶ πολυν γε χρό1256 νον τοῖς δεινοῖς ἀντεῖχον, ἀλλ' ἡναγκάσθησαν παραδιδόναι σφῆς αυτοὐς τοῖς κεκρατηκόσι. τοὐτον δετον τρόπον ἀλουσης της πόλεως οἱ μεν ἄλλοι ' μαχιπρος αρπαγην των ἐγκαταληφθέντων ἐτράποντο, 25 καὶ μέχρι πολλου διετέλουν προσκείμενοι ταῖς ώφελείαις χρημάτων τε πολλῶν υπαρχόντων ε ν τῶ χωρίωκαὶ ανδραπόδων,

LXXXXII l. Ο δε Μάρκιος ὁ πρῶτος καὶ μόνος

ὐποστὰς τοὐς πολεμίους καὶ λαμπρότατος ἀπάντων 30 γενόμενος Ρωμαίων ἔν τε τll τειχομαχία καὶ τοῖς ἐντὸς τείχους αγῶσι, λαμπρότερος ἐν τῶ δευτέρω ἀγῶνι 21

373쪽

τῶ συστάντι προς τοὐς 'Aντιάτας ἐφάνη. ουδὲ γὰρ ταύτης εδικαίωσεν ἀπολειφθῆναι τῆς μάχης, ἀλλ' ἄμα τῶ κρατηθῆναι τqν πόλιν ολίγους τους ἀκολουθῆσαι δυνηθέντας επαγόμενος εχώρει δρόμω, και 5 καταλαβων παρατεταγμένας ἐδη τὰς δυνάμεις καὶ μελλούσας εἰς χεῖρας ἰέναι, την τε ἄλωσιν της πόλεως πρῶτος αναγγελλει τοῖς σφετέροις, τεκμήριον 1257αυτης ἀποδεικνυς τον καπνον, δς ἀπο τῶν ἐμπρη σθεισῶν οἰκιῶν πολυς ἐφέρετο, και δεηθεὶς τοs υπά-

10 του κατὰ το καρτερώτατον τῶν πολεμίων ειλεῖτο.

καὶ επειδη τὰ σημεῖα ξρθη τῆς μάχης, πρῶτος ὁμόσε

τοῖς ἐναντίοις εχώρει, και πολλους τῶν εἰς χεῖρας ἐλθόντων ἀποκτείνας εις μεσην αυτῶν την φάλαγγαώθεῖται. οι δ' 'Aντιάται συστάδην μεν ουκέτι μάχε- 15 σθαι προς αυτον υπέμενον, ἀλλ' ἐξέλειπον τὰς τάξεις καθ' ους γένοιτο ἐπιών, κύκλω δὲ περιίσταντο αθραι και ἔβαλλον υποχωρουντες ἐπιόντα τε καιεπόμενοι. ὁ δὲ Ποστουμιος ώς ἔγνω τουτο, δείσας μή τι μονωθεὶς ὁ ἀνὴρ πάθρ, τους κρατίστους τῶν

20 νέων αρωγοὐς αυτῶ πέμπει καὶ εκεῖνοι ποιήσαντες πυκνοῖς τους λόχους ἐμβάλλουσι τοῖς πολεμίοις. ου δεξαμένων δὲ αυτοὐς τῶν κατὰ μέτωπον, αλλ' εις φυγὴν τραπέντων, προσωτέρω προχωρουντες ευρί σκουσι τον Μάρκων τραυμάτων μεστὸν, και περὶ αὐ- 25 τον ὁρῶσι νεκρούς τε κειμένους πολλοὐς και ἡ μι-1258

θανεῖς. μετὰ τοὐτο ἡδη κοινῶς ἐχώρουν qγεμόνατον Μάρκιον ἔχοντες ἐπὶ τοὐς ἔτι διαμένοντας εντάξει, κτείνοντες τοὐς υφισταμένους καὶ ῶσπερ ἀνδραπόδοις παραχρώμενοι. ἄξιοι μεν δὴ λόγου καὶ οι 30 ἄλλοι ' μαῖοι ἐν ταύτn τli μάχli εγένοντο, κράτι'στοι δ' αυτῶν οι προασπίσαντες τον Μάρκιον Dπὲρ ἄπαντας δε αυτὸς ὁ Μάρκιος, ος και τῆς νίκης ἀναμ-

374쪽

- φιλόγως αἰτιώτατος ἐν. ἐπεὶ δε συνεσκόταζεν ῆδη, οἱ μεν ωμαῖοι ἀνεχώρουν ἐπὶ τὸ στρατόπεδον μέγα επὶ τῆ νίκρ φρονουντες καὶ πολλους μεν ἀνρρηκότες των υντιατῶν, πολλους δ' αἰχμαλωτους αγοντες. L XXXXIIII. Τῆ δ' εξῆς ημέρα συγκαλέσας ο 5

Ποστουμιος εις εκκλησίαν τον στρατὸν ἔπαινον του- Μαρκίου διεξῆλθε πολυν, καὶ στεφάνοις αυτον ἀριστείοις ἀνέδησεν ἀμφοτέρων χαριστήρια των αγώνωναποδιδους. ἐδωρήσατο δ' αυτον taπω πολεμιστῆ στρατηγικοῖς ἐπισήμοις κεκοσμημένω καὶ δέκα σώ- 1or 259μασιν αιχμαλώτοις, επ' ἐκείνω ποιήσας ους βουλοιτο λαβεῖν, ἀργυρίω τε ὁσον αν ἐξενέγκασθαι δυναιτο

αυτος, καὶ ἀπὸ τῆς αλλης λειας πολλαῖς καὶ καλαῖς ἀπαρχαῖς. βοῆς δὲ γενομένης ἐξ απάντων μεγάλης,

ῶς αν ἐπαινουντων τε και συνηδομένων, προσελθών 15 ὁ Μάρκιος τω τε υπάτω χάριν εἰδέναι μεγάλην ἔφη και τοῖς ἄλλοις ἄπασιν ἐπὶ ταῖς τιμαῖς, gν αυτον ἐξίουν ου μέντοι καταχρήσεσθαί γε αυταῖς, ἀρκεσθήσεσθαι δὲ τω τε Ἀπω τῆς λαμπρότητος των σημείων ἔνεκεν και ενὶ αἰχμαλώτω, ος ἔτυχεν αυτω 20 ξένος ἄν. οἱ δε στρατιῶται καὶ πρότερον ἀγάμενοιτον ἄνδρα τῆς γενναιοτοτος, ἔτι μῆλλον εθαυμασαν τῆς υπεροψίας του πλουτου, καὶ ἔτι μετρίως ῆνεγκε Την τοσαυτην ευτυχίαν. εκ τουτου Κοριολανὸς ἐπεκλήθη του ἔργου, καὶ πάντων εγεγόνει των κατὰ την 25αυτὴν ηλικίαν επιφανέστατος. τῆς δὲ προς τους Ἀντιάτας μάχης τουτο λαβουσης τὸ τέλος αἱ λοιπαὶ 1260 των Ουολουσκων πόλεις διελυοντο την προς τους Ρωμαίους ἔχθραν, καὶ ἴσοι τα ὁμοια ἐκείνοις ἐφρόνουν, οῖ τε εν τοῖς ὁπλοις ήδη ἔντες, καὶ οἱ παρα- 30 σκευαζόμενοι τον πόλεμον ἐπέπαυντο. οις ἄπασιν ὁ

Ποστουμιος ἐπιεικῶς χρησάμενος, ἀνέστρεφεν ἐπὶ τὰ

375쪽

οἰκεῖα, και διαφῆκε την στρατιάν. Κάσσιος δε ὁ ετερος των υπάτων ὁ καταλειφθεὶς ἐν τn μ si τον νεὼν της τε Λήμητρος καὶ Λιονυσου καὶ Κόρης ἐν τω μεταξυ χρόνω καθιέρωσεν, ἔς ἐστιν ἐπὶ τοῖς τέρ-5 μασιν του μεγίστου των ἱπποδρόμων υπὲρ αυτὰς ιδρυμένος τὰς αφέσεις, ευξαμένου μεν αυτὸν Aυλου Ποστουμίου του δικτάτορος υπερ της πόλεως ἀναθήσειν τοῖς θεοῖς, καθ' ὁν χρόνον ἔμελλεν ἀγωνίζεσθαι προς την Λατινων στρατιὰν, της τε βουλης μετὰ το νίκημα 10 την κατασκευην αυτου ψηφισαμένης ἐκ των λαφυρων ποιήσασθαι πῆσαν, τότε δὲ τοὐ ἔργου λαβόντος την

συντέλειαν.

LiXXXXV. 'μένοντο δ' ἐν τω αυτῶ χρόνω καὶ

προς τὰς των Λατίνων πόλεις ἁπάσας συνθῆκαι και- 1261 15 ναι μεθ' ὁρκων υπερ ειρήνης και φιλίας, ἐπειδηπαρακινησαι τε ουδὲν ἐπεχείρησαν ἐν π στάσει, καὶ συνηδόμενοι τu καθόδω του δημου φανεροι ἡσαν, του τε πολέμου του προς τους ἀποστάντας ἐτοίμως ἐδόκουν συνάρασθαι. ην δε τα γραφέντα ἐν ταις 20 συνθηκαις τοιάδε Ρωμαίοις και ταις Λατίνων πόλεσιν ἁπάσαις ειρήνη προς ἀλλήλους ἔστω μέχρις

αν οτρανός τε καὶ γη την αυτὴν στάσιν ἔχωσι και

μήτε αυτοὶ πολεμείτωσαν προς ἀλλήλους, μήτ ἄλλο θεν πολεμίους ἐπαγέτωσαν, μήτε τοῖς ἐπιφέρουσι 25 πόλεμον ὁδους παρεχέτωσαν ασφαλεῖς, βοηθείτωσάν τε τοῖς πολεμουμένοις ἀπάση δυνάμει, λαφυρων τε καὶ λείας τῆς ἐκ πολέμων κοινῶν το ἴσον λαγχανέτωσαν μέρος ἐκάτεροι των τε ἰδιωτικῶν συμβολαίων .αἱ κρίσεις ἐν ἡμέραις γιγνέσθωσαν δέκα, παρ' οἷς 30 ῖν γέν ται το συμβόλαιον. ταις δε συνθήκαις ταυ- ταις μηδὲν ἐξέστω προσθεῖναι μήδ' ἀφελεῖν ἀπ' αυτῶν, ο τι ἄν μη ' μαίοις τε καὶ Λατίνοις ἄπασι

376쪽

1262 δοκῆ. ταυτα μεν δη Pωμαῖοί τε καὶ Λατῖνοι συνέθηκαν προς ἀλλήλους ὀμόσαντες καθ' ἱερῶν. ἐψηφίσατο δε καὶ θυσίας ἀποδουναι τοῖς θεοῖς η βουλὴ χαριστηρίους ἐπὶ ταῖς προς τον δημον διαλλαγαῖς, προσθεῖσα μίαν ημεραν ταῖς καλουμέναις Λατίναις 5εορταῖς δυσιν ουσαις, την μεν πρώτην ἀνιερώσαντος βασιλέως Ἀρκυνίου καθ' ον χρόνον ἐνίκησε Τυρρηνους ' την δ' ετέραν του δήμου προσθέντος,

ὀτε τους βασιλεῖς ἐκβαλὼν ἐλευθέραν ἐποίησε την πόλιν' αἷς ἡ τρίτη τότε προσενεμήθη τῆς καθόδου 10των ἀποστάντων ἔνεκα. την δὲ προστασίαν καὶ την ἐπιμέλειαν των ἐν αυταῖς γινομένων θυσιῶν τε καὶαγώνων οἱ των δημάρχων υπηρέται παρέλαβον, οιτον νυν ἀγορανομικὴν ἔχοντες εξουσίαν, ἄσπερ

ἔφην, κοσμηθέντες υπὸ τῆς βουλῆς πορφυρα καὶ i5 θρόνω ἐλεφαντίνω καὶ τοῖς ἄλλοις ἐπισήμοις, ο . εἶχον οἱ βασιλεῖς. 12ca L XXXXVI. - πολλῶ δ' υστερον χρόνω τῆς εορτῆς των υπατικῶν εἷς Μενήνιος ' ρίππας ἐτελευτησε τον βίον, ὁ νικήσας Σαβίνους καὶ τον ἐξ 20αυτῶν θρίαμβον επιφανέστατον ἀγαγὼν, ω πεισθεῖσα ἡ βουλὴ την κάθοδον ἐπέτρεψε τοῖς φυγάσι, καὶ ὁ δῆμος πιστευσας ἀπεστη τῶν ὁπλων ' καὶ αυτὸν ἔθαψεν ὴ πόλις δημοσία καὶ καλλίστη πάντων ἀνθρώπων καὶ λαμπροτατη ταφῆ. ουσία γὰρ Ουκ ην τῶ ἀνδρὶ 25 εἰς μεγαλοπρέπειαν ἐκκομιδῆς καὶ ταφῆς αποχρῶσα ῶστε καὶ τοῖς ἐπιτρόποις αυτου τῶν παίδων βουλευο--μένοις ἔδοξεν ως ἔνα τῶν πολλῶν ευτελῶς ἐκκομίσαι τε καὶ θάψαι. ου μέντοιγε ὁ δῆμος εἴασεν, ἀλλα συναγαγόντες οἱ δήμαρχοι το πλῆθος εις ἐκκλησίαν 30 καὶ πολλὰ διελθόντες ἐγκώμια τῶν τε κατὰ πόλεμον ἔργων του ἀνδρὸς καὶ τῶν πολιτικῶν, την τε σωφρο-

377쪽

σύνην αυτos καὶ την λιτότητα του βίου, μάλιστα δετην εἰς χρηματισμὸν εγκράτειαν επὶ μηκιστον ἄραν-1264τες τοῖς ἐπαίνοις, αισχιστον ἔφησαν εἶναι των πραγμάτων ἄνδρα τηλικοὐτον ἀσημου καὶ ταπεινης κη-5 δείας τυχεῖν διὰ πενίαν ' παρρνεσάν τε τω δημωτην δαπάνην ἀναδέξασθαι, και συνεισενεγκεῖν κατἄνδρα ὁσον ἄν αυτοὶ τάξωσι. τοῖς δε ἀκούσασιν ἄσμενον ἐγένετο, και αὐτίκα φεροντος εκάστου τὁ

ταχθων πολύ τι χρημα συνήχθη διαφόρου. μαθουσα 10 δε τοὐτο η βουλη δι αἰσχύνης τὸ πρῆγμα ἔλαβε, καὶ

ἔκρινε μη κατ ἄνδρα ἐρανισμῶ τον ἐπιφανέστατονωμαίων περιιδεῖν θαπτόμενον, ἀλλ' ἐκ των δημοσίων ἐδικαίωσε τὸ ἀνάλωμα γενέσθαι τοῖς ταμίαις ἐπιτρέψασα την επιμέλειαν. οι δε πολλῶν πάνυ i5 μισθώσαντες χρημάτων τὰς παροχὰς, κόσμω τε πολυτελεστάτω κοσμησαντες αυτοῶ τὸ σῶμα, καὶ πάντα

τα λοιπὰ ἐπιχορηγησαντες εἰς μεγαλοπρέπειαν, ἔθαψαν αυτὸν ἀξίως της αρετης. ἀντιφιλοτιμούμενος δὲ ὁ δημος προς την βουλην, οὐδ' αυτὸς ηξίωσε τὸ συν- 20 εισενεχθὲν διάφορον ἀποδιδόντων των ταμιῶν ἀπο- 1265 λαβεῖν, ἀλλ' ἐχαρίσατο τοῖς παισὶ τos ἀνδρὸς οἰκτείρων την απορίαν, ἶνα μηδὲν ανάξιον ἐπιτηδεύσωσιτης τοὐ πατρὸς αρετης. ἐγένετο δε και τίμησις ἐν τῶ χρόνω τούτω διὰ των υπάτων' ἐξ ης εὐρέθησαν 25 υπὲρ ἔνδεκα πάντων μυριάδες αἱ τιμησάμεναι. καὶ τὰ μὲν ἐπὶ της τούτων ὐπατείας πραχθέντα Ρωμαίοις