장음표시 사용
11쪽
e quo siquis sibi appeter, fort. e qua si
quis sibi sidappetet, chae duae Voces , partem Parentes, ab- aut ab O. V.C.
eisae V. e. gignantur,& Ita L. f L. mutatione
g L.autem iustitiae est fides ἔh L genera duo sunt: i L. si rose
ut ager Arpino, ' Arpinatum dicatur: rusim Ianus, Tusculanorum . Similis que en priuatarum possestionum descriptio, ex quo , quia suum cuiusque sit: eorum, quae natura fuerunt communia , quod cuique obtigit, id quisque teneat. s
h ex quo se quis sibi plus appetet, violabit ius homana societatis. Sed quoniam, mi praeclarὰ scriptum es a Platone ,9 Non nobis solhm nati μ-
mus , ortusque nostri partem patria Nindicat, partem parentes,partem amici: d atque ripi i ocet Stoicis ,9 qua in terris' gignuntur, ad Uum hominum omnia creari, homines autem homi num causa essegeneratos, Ni ipsi inter se, alio alii prodesse pol, ent, in hoc naturam debemus ducem flequi, ct communeis νtilitates in medium asterre, i sitsi mutatiose oociorum, dando,accipiendo:tum artibu , tum opera, tum facultatibus deuincire homilnum inter hominos societatem. Fundamentum g est autem iustitiae fides : id en, dictorum, conuentorumque constantia, ct Neri- χοtς. ex qu0, qΗamquam hoc νidebitur fortasse cuia piam durius, tamen audeamus imitari Stoicos, qui sudiosὰ exquirunt, unde νerba sint ducta: credamusqhe, quia fiat, quod dictum est, appellatam, fidem. 23 sed in iustitiae ii duo genera sunt: Nnum eorum, qui inferunt: alterum eorum, qui ab iis, quibus iufertur, 3 βρο sint, non pro 'ulsant iniuriam. Nam qui inlusid imperum in quoρiam facit, aut ira, aut aliqua perturbatione iacitatus, Ris quasi violenter manus ridetur assere ocio. qui autem non de
12쪽
fendit, nec Obsimidi poten, iniuriae, tam eΠ, in vitio, quam si parent eis, aut patriam, aut socios deserat. tque illa quidem iniuriae, qua nocendi causa dein Afria inferuntur , saepe a metu profici a scuntur,νt cum ijs, qui nocere alteri cogitat,timet ne,nisi id fecerit , ipse aliquo afficiatur incommodo . Maximam autem partem ad iniuriam faciem dam aggrediuntur ' nonnulli, Ni adiρiscantur ea, a Vox, n1n
r o ritia. 8xpetuntur autem diuitia cum ad uus vitae Gunosti enecessarios, tum ad perstuendas νoluptates. In bL.eoneuplia quibus autem maior est animur, in iis pecuniae cu- ΠςyVR
piditas spectat ad opes, o ad gratificandi faculta fluesidis ' tem:H nuper M. Crassus negabat, ullam satis ma- ν'i r 3 gnam pecuniam esse ei, qui in rep. princeps Nesset esse, qui suis stuctibus exercitum alere non posset. Delectat enim magnifici apparatus, Nitae , cultuscu elegantia, copiarquibus reb.efectum en, ut infinita pecuniae cupiditas esset. Nec ver) rei fumia o liaris amplificatio, nemini nocens, vituperadased, Dgienda semper iniuria eR. Maaim8 autem adducuntur plerique, Ni eos iustitiae capiat obliuio, cu . in imperiorum,honorum,gloria cupiditatem incia derint. Quod enim est apud funium, Nulla sancta societas, nec fides regni est:id latius putet. Nam
quidquid eiusmodi est, in quo no possut plures excellere, in eo sit plerumq.tata contentio, ut disci limum sit sanctam seruare focietate. Declarauit id
modo ii tempestas C. Caesaris, qui omnia iura diuina, atque humana peruertit,propter eum, quem
bi ipse opinionis errore finxerat,principatu.Es au
13쪽
studi j s. quihusdam venccupationibus uc imp.
hus d L. nam alteria iustitiae genus ait e L. in feleda
ant iniuriars v. c. in inferenda ne cui noc. &e. qdetia placet. s L. Iraq. eosne ad temp. quidem ac-
tem in hoc genere mole IIum, Pod in maximis anamu, splendidismisque ingenijs plerumque exsi- sunt honoris .impcrg potentiae, gloris cupiditates.
quo magis cauedu di, ne qd in eo genere peccetur. Sed in omni iniustitia permultum interest, νtru sperturbatione aliqua animi, qua plerumq. breuis est, ct ad tempus:an consult), ct cogitato fiat irim νιa. Leuiora enim sunt, quae repentino aliquo motu Eccidunt, quam ea, que meditata, prsparata inferuntur , Ac de inferenda quidem iniuria satis i odictum est. Praetermittera aut e defensionis, deserendi . of cui plures solet esse causae. Nam, aut inimicitia , aut laborri aut sumtuta suscipere nolui:aut etia ne
gligentia,pigritia, inertia: V aut suis studiis quibus i s
da, occupationibusve sic impediutur , Ni eos, quos tutari debeat, desiertos esse patiatur. 7 Itaq.Nide-
du est, ne no satis sit, id sapud Platone en in philosophos dictis, qδ in veri inuestigatione uersentur,
quodq. ea qus pleriq. ebemeter expetui, de quib. io inter sie digladiari solet, contenant, et pro nihilo ducant,propterea iurios esse. ΦηNa dum alteru iustitia genua assequutur' inferenda, ne cui noceat iniuriatin alteru incidui. Discendi. n. Hudio impediti, quos tueri debet, destrui. L Itaq. eos ad remp. ne ac iscessuros quid e S putat nisi coactos.squius aute erat
id voluntate fieri. Na hoc ipsium ita iunu est, quod ri ctis si en Noluntarium. Sunt etia, qui aut Rudio rei fu niliaris tuenda, aut odio quodam hominum,suum se negotium agere dicant, ne facere cui , o quam rideantur iniuriam ; qui dum altero iniusti
14쪽
DE OFFIC. LIB. I. r stiae genere Nacant, in alterum incurrunt. Deserunt enim vitae societatem, qui, nihil conferunt in eassuri', nihil operae, nihil Iacultatu. Quonia igitur duobus generib. iniustitia propositu, adiunximua caus Da Vtriusq.generis,easq.res ant/ costituimud, quibus iustitia continetur facil8, quod cuiusq. teporis clusit poterimuri nisi nosmetipsos valde amabimus udicare. FLI enim dissicilis cura rerum alienarsi. quam qua Terentianua ille Chremes humani nito hila se alienu putat.Sed tamen quia magis ea percipimus,atq. sientimua, qua nobis ipsis aut prospera, aut aduers eveniunt. quam illa, quae ceteris: que quasi logo interuallo interiecto videmin raliter de illis,ac de nobis udicamu . Quocirca benἐ praa 1 cipiunt , qui vetant quidquam agere, quod dubites aequumsit,an iniquum. Asquitas enim lucet ipsa per se: dubitatio ' autem cogitationem significat iniuriae. Sed incidunt sepe tepora, cum ea, qua maximὰ io videtur digna esse iusto homine, eoq. quem virum bonum dicimua, commutantur, fiuntq. contrariae δ' ut no reddere depositu: h elidimne furiosio promi facere, quas pertinet ad Neritatem, coe ad sidem, o ς ea negare interdum, et non seruare,sit iustu ae
di s ferri enim decet ad ea, quae proposui in principio,
Iundamento iustitia:prim'νt necui noceatur: d inde, ut communi utilitati seruiatur. ea cum tempora comulantur, commretatur ossicium: β non
semper esis. Potest etia accidere promisia aliqL, o et couentu, Ni id esci sit inutile vel ei, cui promis
b L. etia promissum non facere
e L. ea migrare interdu,& non seruare , fit iustii. d L. ut non semper sit iisdem . Potest enim accid.
15쪽
tibi ea noceam, quam illi prolint,
Cui promise- EIS, citra ossiciu est maius anteponere minori: ut, si h q. v. e ex ea Iumniae q. V.e. pee. Cant: cl L. Ne noster quidem
est, Neptumu, quod Theseo promisera ηε fecisset;
Theseus filio Hippolyto no esset orbatus. Ex trib. enim optatis, Niscribitur, hoc erat tertiis, quod de Hippobti interitu iratus optauit: quo impetrato, in maximos luctus incidit. Nec lmssa igitur serua sda sunt ea, quae sint ijs,quib. promiseris, inutilia: ' nec, si plκs tibi noceat, quam illi prosint, cui pro- miseris. Contra vicium est,maius damnum ant poni minori: vidi constitueris te cuipiam aduocatam in rem praebentem esse Venturum . atque iu- toterim grauiter aegrotare filius ceperit, non sit contra vicium, non facere quod diaeris zmagi'.
ille, cui prc missumst, ab vicio discedatsi se desti
tutum queratur Iam illis promissis no standu esse quis non videt'quae coacitra quis metu, aut decep i sim dolo promiserit j Quae quidem pleraque iure praetorio liberantur, non nucta legibus. SUIlunt etia saepe iniuriae calumnia quada, ct nimis V callida, ct malitiosa iu=is interpretatione . Ex quo illud, s V MM V M IUS, SUMMA 1 ci
i VR1A, factum est iam tritum sermone prouerbium. Quo in genere etiam in repub. multas peccantur: ut ille, qui, cum triginta dierum es
sent, cum hoste pactae indutiae, noctu populabatur agros, quod dierum essent pares, no πο- 1 sctium indutiae.' Nec noster quide probandi s xerus, Qu. Fabium Labeonem, ea quem alium nihil enim praeter auditum habeo I arbitrtim Nolanis, et N politanis de finibus agri a senatu datu, cum ad locum νenisset, eum utrisque heparatim locutum ne cupiti quid agerent nec appeterent,
16쪽
atque ut regredi, qua n progredi mallent. Id eum mirique fecissent, ' aliquantum agri in medio re- a q v. e.alio lictum eri. Itaque illora fines,sicut ipsi dixerunt, qu R ulu terminauit: in medio relictum quod erat, populos adiudicauit. V Decipere hoc quidem, non iudi- b L.mei pe- care est. Quocirca in omni re, fugienda esὶ talis sollertia. Sunt autem quaedam oscia etiam aduen ea es ''sus eos seruanda, a quibus iniuriam acceperu. Est enim viciscendi, puniendi modus. Atque haudio scio, an satis sit, eum, qui lacessierit, tuturis suae poenitere :νt ine ne quid tale posthac com- e verbum. mittat, ct ceteri sint ad iniuriam tardiores . committar, Atque in Rep. maxim8 4 conseruanda sunt iu- nee ag 'osci.ra belli. Nam cum sint duo genera decertandi: L
que illud proprium sit hominis,hoc beluarum:confugiendum est ad poderis, si νti non licet superiore. Quare suscipienda quidem bella sunt ob eam causam, vi sine iniuria in pace Nivatur. parta au- 'io rem νictoria, conseruandi siunt vj, qui nou crudeles
in bella, ς nec immanes fuerunt: νt mai0res no- e L. non im-Itri Tusculanos, Equos, Volsicos, Sabinos , Imr-
nicosi in ciuitatem etiam acceperunt: at Κ.ireba- sal etiam ingi' m, Numantiam funditus su Hulerunt. ηοI Vi μὲ - ς δ*i , lem Corinthum: i S sed credo ill0s secutos oppo' e L nis ephtunitatem loci maxim/, ne posset aliquando ad do aliquam bellum faciendum locus ine adhortari. Mea quidem scntentia, paci, qua nihil habitura sit infi- loci m diarum , semper est consulendum. In quo si mihi h li L Esses ob. o obtemperatum eset: et si no optimam, at aliquam rc . qua nunc nulla ect, haberemus. O cum iis, . . si ''U' ' M. Tul. Cic.de Osic. . A quos
17쪽
b L.M. Popillius se L. Popillio
d L. ad Popillium e q. V. c. scribi ist q.c. patitur g q. v. e. Obli
dimissum esse a eons. R. mitiga. N ita v. c.
quos vi deuiceris consuendum est, tum ii, qui, aselmis positis , ad Imperatorum fidem' confugiunt,qsamuis murum aries percusserit , recipiessi sunt. In quo tantopere apud nostros iunitia culta est,ut j, qui ciuitates, aut nationes deuict.u bello in f- , dem recepissent, earum patroni essent, more maiorum. dc belli quidem aequit, sanctismd fetia
li populi I . iure persiripta est. Ex quo intelligi potest, nullam bellum esse iustum, nisi quod aut rebus
repetitis geratur, aut denuntiatum antesit, iu- ici dictum. h Pompilius, Imperator, tenebat prouinciam: in cuius exercitu Catonis filius tiro militabat .cum autem ς Pompilio Nideretur unam dimittere legionem, Catonis quoqi filium, qui in eadem legione militabat, dimisit. Sed cum amore pugnβο i sdi in exercitu remansesset, C to' ad Pompilium' sic ipsit,ν si eum spater et unita exercitu remane-υ , secundo eum o obligaret militia sacramento: quia, priore amisso iure, coibossibus pugnareno poterat. δε Adeo summa tiarat obseruatio in bel- iolo mouendo. Marci quidem Catonis senis epistol
est ad M. filium, i u qua scripset, sie audiis h eum
missum factum se a consule, cum in Macedonia Persico bello Miles esset. Monet igitur, Ut caueat, ne proeliis ineat. negat enim ius esse, qui miles nou i , sit, pugnare cum hine. Equidem illud etiam animaduerto, quod qu i proprio nomine perduellis esset, is helis Nocaretur, lenitate verbi triuitiam rei mitigante. Hotiis enim apud maiores nostrosis dicebatur, quem nunc peregrinum dicimuσ. In- oήicant enim duodecim tabula: AV T sTATUS
18쪽
mansuetudinem addi potest, eum, ' qui cum bella gero am moliti nomine V appellari ' Quamquam, id nomen durius iam fecit νetussas. ὰ peregrino enim iam recessit,s propriἐ in eo, q qui femret arma coκtra,remansit. Cum Nero de Imperio decertatur,belloque qusritur gloria, causis omnino subesse tamen oportet easdem, quas dixi paulio lo antὰ iusto causas esse bellorum. Sed ea bella. quibus Imperj gloria proposita est, minus acerbὰ gerenda fiunt. H Vt enim, cum ciuiliter contendimus , aliter , si es inimicus, aliter, si compet tor : cum altero certamen bonoris,.dignitatis is eIt: cum altero capi sis, er famae: sic cum Celtiberis, cum Cimbris bellum, vi cum inimicis gerebatur, πter esset, non νter imperaret: cum Latinis, Sabinis, Samnitibus, Poenis , Urrho de Imperio dimicabatur. Pa ni foedifragi, crudelis Hannibal, o reliqui iussiores. Pyrrhi quidem de captiuis reddendis ς illa praeclara sententia: Nec mi aurum posco, nec mi pretiu dederitis, Nec cauponantes bellum, sed belligerantes,
Ferro, non auro vitam cernamuri νtrique .
a s Vosne Veli an me regnare bera, 7 quid ves . rat L sors, Virtute experiamur. hoc simul accipe dictura uorum virtuti belli fortuna pepercit, horundem me libertati parcere certum est: 3 o Dono, cite,dos, votentib' cu magnis diis. Regalis sando digna coacidarum S genere siemi P a tenti a
d L ut enim Cum ciui aliter contendimus , si estinianicus .aliter, si com P. e L illa pr clara et Nec
19쪽
tentia. Atque etiam si quid songuli, temporibus adducti, horii proinderint, est in eo ipsio fides 'co seruanda : νt primo Punico bello Regulus captus a Poenis, cum de capitius commutandis Romam missus esset, iurassetque se rediturum: h primum, ς sῬt Neirit, captiuos reddendos in senatu no censuite deinde, cum retineretur a propinquis, o ab amicis, ad supplicium redire maluit, quam fidem hosti datam fallere . 30 Secundo autem Punico bello, post Cannen- i os em pugnam, quos decem Hannibal Romam adstrictos misit iureiurando se redituros esse, nisi de redimendis ijs, qui capti erant, imp rras lente eos Omneis, censores, quoad quisque eoru vixit, ψ qui peierassent, in aerari js relique- 1 srunt: nec minus illum , qui iurisiurandi fraude culpam inuenerat. Cum enim Hannibalis permiisu exisset de castris, rediit paullo post, quod se oblitum nescio quid diceret. Deinde egressiis e castris, iureiurando se solutum puta- 1 cibat: & erat verbis, re non erat.ς Semper autem in fide, quid sens eris, non quid dixeris, cogitandum . Maximum autem exemplum cst iustitiae in hostem a maioribus nostris constitutum .
Cum a Pyrrho perfuga senatui est pollicitus,se , s
venenum regi daturum,& cum necaturum : s
natus, & C. Fabricius perfugam Pyrrho dedidit. Ira ne hostis quidem, & potentis , & beulum vitro inferentis, cum scelere interitum ain
probauit. Ac de bellicu quidem oscijs satis di- , ta
20쪽
os iustitiam se seruandam. Est autem infima conditio, fortuna femorum: quibra, non malἐpraecipiunt qui ita iubent uti,- πη excenariis, ad operam exigendam, h oe iusta praebenda. Cum aus te duobur modis, id est, aut Ῥi, aut staude, mi iluus ria: staus, quasi vulpetulae: vis, leonis videtur :ςπtrumq.alienissimum ab homine: sed Dus odio digna maiore. Totius aut imustitiae nulla capitalioren, g eoxv, qui tu, cum maxime fastunt, id agut, ta o Niri boni esse videantur. Dei litia satis dictu est. - Deinceps, νt erat propositum, I 4 de benem centia , ac liberalitate dicatur: qua quidem nihiles naturae hominis accommodatius ed habet multas cautiones . Videndum est enim primum ne ob-
1 1 sit benignitas ct ijs ipsis, quibus benigne videbi
tur fieri, ceteris: deinde, ne maiorς benignitossit quam facultas: tum vi pro dignitate cuique tribuatur. Id enim est iustitiae fundamentum, ad quam haec referenda sunt omnia. Nam ct qui gradio timantur cuipiam, quod obsit illi, cui prodesse Nelle Nideantur, non benefici, neque liberales, sed perniciosi assentatores tuli candi sunt: ct qui aliis nocent, νt in alios liberales sint, in eadem sunt iniuriitia, vi si in suam rem g aliena con
D. v. c. nee taagnoscit L e L. Vtrunq. homine alienissimul M.
1 o uertant. Sunt autem multi, quidem cupi- h q.. e. aliis
. quod lais. i q. v. c. visu iri,
di splendoris , ct gloriae, qui eripiunt alijs, quod alijs largiantur. Hique arbitrantur se be-- neficos in suos amicos i visum iri, si locupletent
eos qMacumque ratione. Id autem tantum ab-
ab oscio, ut nihil magis ossicio post esse contrarium . Videndum In igitur, ut ea libera-3 litate