장음표시 사용
11쪽
Derasot R. Nissim. Olat Sabat. Derasot Sem Tob. Derasot ben Sueb. Cheter Sem Tob.
Me ames Coah. Olelot Epraym. Tipheret Israel.
Mashot R. Binyamin. Tractatus Legales.
Hadrat Node S. Tapithe Zaab. Torat Adam. Melitrat Enaymo
Keter Malchur. Diuitiaco by Gorale
12쪽
Gener. 2. I. In principio creavit i I bid. a. 4. a die Dominus Deut Deus coelum S terram. t ferit terram cs caeriam. SI, ut Philosophi affrmant, prius illud dicitur, quod tempore alia prae dit. aut exstitit priusquam illa exsisterent, et narrandi ista ordine aestimanda sunt ; maniuste haec loca pugnare dixeris. Nam pruno capite prior est
coelorum mentio: at secundo Ieriae.
R T A super hac quaestione est controversia inter Academiam Samaij et Hillelis, ut traditur in Gemara Hagigete ., Talmude Hieroiblimitano, Beresit Raba i di Midras Semuel, huiuia
Inodi vertas, Aeademia Samaij primo caeloo, exinde terram eroatam dicit .eontra Hillelis Aeademia terramprius,pnsea caelia. Vterque sapientium illorum firmat opinionem suam alterutro ex duobus, quos allegavi, locis. Et quia videbant alterum l cum sententiae suae cbsistere, ita occurrcrunt. I. Sari ai Academia priore versu pugnat, et quia ille proprius creationis I cus est, ait S. Scripturam loqui secundum ordinem temIUris, quo singula esse coeperunt. Adde quod plerumque in S. S. prius coelum, deinde terra nomineis tur. Secundo autem cap. Geneleos terrae mentio prius fit, sive ut varietare istati terra ccesis, et coeli terrae aequirarentur, ad demonstrandum Numinis providentiam quoq; inferiori huic mundo adsistere; sive ut indicaretur mundum laboris tempore praecedere illum, quem bini v ν mundum vetributionis vocat. Atque huius opinionis in Istille olim illi sapientes fuere, qui Alexandro Magnos ut discimus ex Gemara I hamid ὶ percunctanti, prius ne coeli, an terra cxti tisset, refronderimr, coelos: eo don nixi argumento, quo Samaius utebatur. II. Academia Hillelis nititur altero icco, et ver his Psalmographi: Ante terra Dndasti, is una manvcm inartim caeli. Primo autem Geneleos capite coelumate noni putat, quia dignitate praecedit. Nam et hic unus eX quatuor modis est, nurnus I ogici dicunt rem quampiam priorem alia intelligi polle. Ccclos autem nitate praecedere ait, iel quia ex ruriore subsantia i quintam essentiam C t Aristoteles in constant, vel quia animari sunt. Atque ita quidem Hulal, et ban: , hanc decidunt controve am.
13쪽
qui Aem ait, quautum H creationem, caelum praecessit ;β exornationem restietas, terra. Id est, iuxta Isacam Abravanelem inglodis supra Pentateuchum, et Sa-DI. x s. mullem Iapheli, in opere quod Iepheli Thoar inscripsit, si creationem ex nihilo factam respiciamus, coelum tempore prius sal sin germinationem,sive eam, que proprie generatio dicitur, terra antecessit. Et sic constat ratio, cur die te tio terra te mina produxerit. et plantis sit impleta; quarto autem die luminaria posita, et coelum stellis discretum sit. Igjur coelum, quod otimo esse coepit, post terram perfectum lit. Quam in mentem etiam R. Tannumah utrumque Gene os locum,ex quibas quaestio orta est, trahens,primo loco usurpari ait v
cem ma ereavit, altero m facere, quod Verbam saepius apparatum , aut exornationem notat: ut nον πη- parin et vitulo lactente quem et ara rat. Idem
quoq; ostendit R. Selomoli , et docti simus Aben Ezra pluribus locis, ubi ca,
quae iam ante dii ta nobis, probare nititur. Nempe in creatione, quae ex nihilo fasta, coelos antecedi Ite, sed terra prius eXOrnatam, et perfecta, quam coelos. Ιv. R. Eliheger, illius Sinationis, alio modo jam allegata verba componit. Nam S. Scripturam ait, ut ostenderet nobis aequalitatem coeli ac ter , de indultria primo loco coelum, altero terram praeposuilla. Idque nonnullis exemplis adstruit. Abraham, inquit, ante Isacum, et Iahacobum, filium, et nepotem tuum fuit: nihilominus viqemus, ultimo eum loco recenseri, quando dicitur: Dique reeordabor foederis mei cum Iahacob, et etiam faederis mei evm Issiaco, re insuper faederis mei cum Abraham recordabor tae. Que differentia manifestum facit, omnes sanctimonia, et virtute aeque excellaide. Sic etiam loco uno, ubi veneratio parentum praecipitur, patrem mater praecedit; contra altero, pater praeponitur; non alio fine, quam ut utrumque pari honore liberi prosequantur. Idem igitur inquit sapiens iste, ex h ic varietare colligitur. Neque enim adversantur naec, quod illic coelum, hic terra Gim nominatur; tantiam Ostendere voluit Scriptura, pari loco et honore eos a supremo Crcatore haberi. V. Mihi ex antiquis iapientibus optima omnium conciliasse haec loca videtur
R. Simhon ben Iohay . Qui plurimum admiratus Samaium et Hillelem, insignes adeo viros, hic de recti utasse, coelum et terra simul creara credit, advocatis pro se verbis Prometx licentis: Manui quoque mea sim davit terrai . .e dextera mea dimensa es caelos . τοco eos , flabunt semul. Unde infert, simul utruque coepisse. Et hinc in Pirquς R. Elibezer legimus, saniatuin et Hillelem , qui primo hetc in re dissidebant, postea dium inlpiratione consessos esse, neutrum ex se vera seulisse, et coelum verramque eadem hora , tali e em momento creata ei se . Hanc opinionem multi ex recen ribus secuti ,et in his R. 4 se haegyptius. R. Selomis, R. Abraham Aben Ezra,R. Levi ben uersos in gloia sis suis , et complures alii. Sic quoque in Morch digitur, universum mundum individui unius instar,aut grande aliquod animal esse, ut Platoni appellatur; nec polle, telum sine terra , nec terram line coelo dari: propterea quod terra centrum est circuli coelorum, coeum est cirpulus Gntri mirae . et necessarib ubi unum. ibi et alterum est. Eopse quoque tractam , is quem diximus R. Hosth. complures sententias veterum sapiemum reciniset: nimirum R. Simeonis lunIohai, de quo relatum supra: praeterea ex alteram, in γε memplum simitur viri, qui eodem tempore varia semina arvis iosert: quae imm terra diverys teporibas producat. Qixi limilitudine ostendere vult summum opincein nequa-
Iesaias. cap. s. lib. g. e p. IA.
14쪽
quam, hominis instar, ad perficiendum opus temporis spatio egere. Me que ablurde quis dixerit,Deum creasse mundum spatio lex dierum. Nam verba S. Scripturae aliter accipienda, scilicet mma cum principis squa voce rem
pus denotatur, quod etiam creatum est) creavit Deus caelum et terram,i. e. uno
momento. Et quoniam tota creatio sex diversos gradus complectitur; scilicet I. lucem et tenebras. II. generationem pluviae. III. mineratia. Iv. pla s. v. animalia. VI. hominem: scire oporter, huc respici, quando dicitur, creata omnia esse sex diebus. Huic sententiae R. Mosis caeteri adhaeserunt, ut David de Leon in opere suo Thcita lemavid, R. Elihezer Germanus, aliique; nili Ub. a. Odit nonnullas distinctiones addum, quae nihil ad nostrum propolitum faciant: a s. et suffcit dixisse hoc modo conciliari mrumq; hunc locum. Etenim quia dictiomueque in syllabis suis, syllaba ex literis componitur, nec audiri veI pronuntiari , multo minus scribi, eodem tempore ut loco duae voces diversi s oni possint: prudenter S.Scriptura fecit alio laco coelum, alio terram praeponendo, quo ostenderet simul utrumque et quidem eodem momento creatu else, quod aperte firmam verba Prophetae flabunt simul. VI. Possimus ctiam dicere, hac varietate repraesentari nobis, quod circulus omnium rerum in Numine et incipit, et desinit. Nam cum principium et finis circuli sit summus creator , media eius ab illo ad infima quaeque descendulit. Primo enim succedit natura angelica,ab hac gradatim venitur ad coelestem, inde ad coesi Empiraei et Lunae naturam , hinc ad nostrum inferiorem globum, qui prima est materia: et hic dimidius circulus finitur, tanquam remotissimus a perfectione creatoris. Postea ab hoc ipso incipit alter dimidius circulus, et ascenditur ad elementa, ab his ad mixta, inde au plantas, hinc ad animalia r tionis expertia, dchine ad hominem , et ascendendo ab intelligibili minore ad maius, consistitur in actu intellectuali supremi ac divini intelligibilis, quod ultimum est E connexis,non tantum cum angelica natura,veriam et hae intermedia , eum supremo illo Numine. Atque hic perfectus circulus est per gradus omnium quae existunt: quem signiscat S. Scriptura incipere a coelo , aut creaturis coelestibus, et his superioribus, almajore ad minus. Altero loco autem a minore ad majus; scilicet a terra, seu materia prima. Itaque duobus his versistas consummatur circulus,qui incipit a Deo Benedicto,et in eo desinit, uti jam
dictum est. Dicuntur et alia in Sepher Abair; Maharehel aelahut, et Saliare Par. Be sedek, super hoc arsumento: sed illa sublimiora ac subtiliora sunt, et Cabalisti- resco sensu; quae doesti suis locis notare poterunt: nobis ad conciliandum utrumq; Nob S. Scripturae locum haec sincere videntur. vehet se
Gen. I. s. Et appellavit Deus lueem l Ibid. vers. I . Et dixit Deus, fordiem, et tenebras mecavit nectem: etfv- l luminaria in expanso caeli. Factum', et eiser et fuit mane dies Mntis. l hoc quarto die. I Sol diem a nocte distinguit, quomodo statim dixit, eum quarto die et ea tum p Aut si lux primae diei solaris erat, quid nori quarto die crea
15쪽
AIunt nonnulli lucem prime diei nubrculam suille, quae postquI sol ereais
tas erat , Cabri eo ita coaluerit, uc discerni nequiret. Sed hoc si veram. Apervacui illa nabacala inic, qaol concedendum non est in operibas
Dei. Idcirco R. Molet, in Dire tore sua , et R. Selomah . atque Aben Egra inglo Isis super Pentateuchum , statuant lucem prime diei eandem ac Solis fuisse. 3uae in sphaera sat circumacta ab occidente in Orientem, et ab Oriente in ecidentem,laci diein X lv. horarum. Qina autem legimas Solem quarto
die creatu, id R. Malch facta ait quia tunc dum a vim suam exseruit in plantas. que tertio die prodierant. N im plantas pluvia,illam vapores atque exhalati nes terrae producunt, hi a calore S Jlis attrahuntur. Itaqae existimat ille . nihil quarto die novi creatum, sed tantum Solem plantis vim tuam infudisse. Firmie R. Moseh sententia .ri suam hoc disto veterum nostrorum sapientam: Sine luis minaria i baee baeesunt luminaria primae diei. nisi quod auarta die susspenso νune. unde colligitur, existin fle illos, eandem lucem tui: : Cum vero dicane quarto die suspensa esse luminaria, ut recte notatum R. Levi ben Gaerson,ne quaquam volunt in aere luminaria suspensa esse; quippe et Sol,et Luna, ct et res stellae coelo afixae erant; sed tunc communicas te ea cum plantis efficaciam suam, ut dictum est. Idem manifestd constat ex Gemara Hagi prae cap. II. Si cui et Propheta, ubi ami de futuro saeculo, dicit luce Solis septuplo fore maiore luce septem dierum: scilicet creationis. unde colligitur septenis dietas cande Iucemiuisse. Et hinc planum fit,cum in S. literis dicitur u nia, transferendum esse, et Deerat Deus luminaria, amae inri et dederat illa, vel posuerat, in ex- panis coeli. Nam id phrasis Hrbraea permittit. Sane sic quoque secundo cap. Geneseos dicitur u ribae rea a quot vertendum est, et plantaverat Dominus Deus hortum in paradiso,non autem plantavit: quia post sextum diem nihil noei creatum est. Ita ut hoc modo uterq; locus recte conciliari po Iit,et lux eadem intelligatur utroque loco, ut jam ostendimus. Sequitur quoq; hanc sente iciam in expositione lita Nieolaus Lira. II. Etiam R. Bahye existimat lucem Solarem primo die creatam, sed radios eius tunc nondum aci terram pertinisse, quam facestatem quarto demum dic ei datam. mod probatum it his S. Scripturae verbis: Et posuit ea Deus in Arm
mento eaeis, ad illuminandam terram. Unde infert, Scripturam, cum ait Deum
tune luminaria in caelo posuisse, nihil aliud velle, quam datam sis. facultatem illuminandi terram. Nec malium abscedens Dioavs. 'Areopag. cap. IV. de di- vinis nomini bas, dicit, primam lucem i2Sus Solis ruisse, nili quoa prim3 die inis formis communem tantum virtutem illuminandi habebat: postea tamen pe culiarem ac determinatam vim ei ad liti ad particulares effectus, ut videmus aliam Solis, aliam Lunae radios vim habere. Et secundum ea manebat lux trihus rebas ii lcnebris distin sta. Primo quantum ad causam: quia substantia Solis
caussa lucis crat; obscuritas terrae, caussa tenebrarum. Secundo. quantum ad locum; nairi in no tro hemisphaerio lux, in altero tonebrae erant. Tertio, ratio ne temporis. quoniam in eodem hemisphu rio vicissitri lux aut tenebrae erant.
Quare etiam hanc sententiam ii amplectamur, nulla dissicultas supereti, quin
16쪽
ω quarta die solum sus virium Soli inditum, ad particulares effectus. III. Rabbi Elihezer Germanus, secutus opinionem R. Moseh in Directore, Moreh. et Gerundensis ad hunc locum , qui statuebant obscuritatem de D I secundo lib. a. versu Geneseos agitur, elementum ignis esse) dicit Deum huic igni imperasse eq. 3,
ut demitteret se ad elementum acris, et postquam ab eo accensus fuerit, luccnhentitisse , adeo ut iuxta illum lux primae diei ac r fuerit ab igne accensus. Haec Iux , inquit, illustravit haemisphqrium, seu medium coeli circulum: ait quoque, alteram partem circuli obscuram fuisse. Et quia ista lux , primi motalis motum secuta, ala Occidente in Orientem decurrebat, nox erat: postea ubi is oriente ad occidentem, unde venerat, regressa fuerat, dies. Praeterea quoniam lux ea Ianguida, et minus clara erat, necessarium fuit creare Solem quarta die,qui clarior priore luce terram illustravit. Hanc autem opinionem aditruit e ,quod versu supra citato, dicitur, ad illustrandam terram: quibus verbis significatur . caussam novae creationi illustrationem terrae dedisse , qua facultate prior lux destituebatur. i Iv. Isaac Abravanel ab eo diversus , sensit Deum in principio produxisse luis minare,quod se per acrem extenderet. Neque id ex es quo lucido corpore,sed miraculolli esse primi tridui caussa creatum; quod abditum noctem, revelatum diem constitueret, et mensura temporis sinet. At quarto die actu extitisse S lem, Lunam. et stellas reliquas. Quoniam autem prima ista lux tantum dicto illo triduo, nec ultra duravit, putat S. Scripturam in hac creatione non dicere et Diese, quibus verbis utitur in reliqua creationis historia. Et sic etiam in glossa sua supra Exodi cap. XL. ait, lucem hanc illam esse , in qua Dominus aliquoties apparuit Isracii, in columna nubis 3 quaeque vocatur vis gloria Beres' Domina. Fortalsis etiam hoc voluere antiqui,cum dixerunt Deum iustis seposu- eap. 3.
ille primam lucem. U I a. v. R Ioda bar Simon m Rabot intelligit Iucem hanc metaphoricam esse , et
creationem angelorum denotare. Ait enim: Et urdit Deos lucem bonam esse, ae Bere R. divise Deve tae. hoe est, errauit lucem , et animadvertens mundum illius capa- eap. I. sem baud esse, forsim eam Deavit. Qibus verbis ostendere vult, secundum ex politionem doctiisimi R. IOTeph Albi, in opere suo quod Icariin inscriplit, in- ι ι - rcllectum humanum nequaquam comprehendere posse mundum angelicum, - 'et hanc no alio fine creatum, qtam ut perfectius cognosceret ac laudaret Cre- ερ' η'atorem Quin . Eandem sententiam sequirur R. Levi ben Gerson ad hunc Ioiam et in opere Milhamot sem; In principio,inquit,creationis coeli & terrae, lib. s. dixit Dominu , lux; hoc est, exsistat mundus angelicus. Asseritque illo cre- pari. 1.ato, elementalem mundum illius comparatione ni nil nisi tencbras luisse, et sic eap. I. Deum divisisse lucem ac tenebras; nimirum mundum angelicum, qui luci consertur, 1 corruptib ii, qui merae tenebrae, et obscuritas: e.ique de caussa angelicum vocari lucetri ob claritatem ac puritatem suam inferiorem vero appellari noctem, quia destituitur illustri illa luce. Quod si hanc sententiam admittamus. primi tridui Sol mensura fuerit; nam iuxta opinionem R. Mosch statuit omnia rodem momento creata esse. Quin et potuerint tres illi dies mensurati divinammatione, ut Sol non exstiteritovi. Alii existimant Dominum primo die creasse Solem, et Lunam, ac stellas,
wd non illas tunc iunctas sphaeris fuisse s verum per aera in gyrum processisse,
17쪽
ei hanc fuisse mensuram primorum trium dieium; ar quarto lixas esse in sec. quamque sphaera. Et hanc volunt suisite opinionem sapientum non rorum, cum dicerent luminaria suspensa suisse quarto die. Vt ut est, singulae illarum , quo retuli, sententiarum , conciliare hol cc duos S. Scripturae locos possunt, et cui que eligere licet cam, quam maTime verisimilem judicabit . . a
Gen. I. 12. Et protulit terra gemmen , herbam seminiscantem semen Uc. Ibid. a. s. Et omnem stirpem agri, antequam esset in terra, et omnem bebam agrι antequa oriretur i c. et fommavit D. Deus hominem.
HAEc pugnare palam videntur. Etenim si tertio die plantae creatae sunt,
sexto autem homo; quomodo dicit altero loco S. Scriptura, hominem a Deo creatum antequam florescerent, aut orirentur e terra plantae.
CONCILIATIO. IN Gemara Holin R. Amu hanc quatilionem proponit, et huiushrodi fere
verbis conciliat. Tertio, inquit, die creverunt plantae , donec 1 uperficiem terrae aequaret; at sexto, Adamus a Deo pluvias petivi quibus delapsis ictara irrigata, et variae plantae enatae sunt. Arbitror diccre eum velle, tertio die x Deo potentiam terrae inlusam producendi planIas ς verum sexto demum ad aiscium venisse. R. Selomoh hanc scntcntiam his verbis S. Scripturae confirmarum it: Et omnis sirps agri nondum erat in terra , et omnis herba Oampi prinsequam oriretur ; qvra Domrnus pluviam non effundebat in terram, nec homo erae. qui eam eoleret. Vult, caullam , cur plantae nullae conspicerentur , eam fuisse; quia pluviis nullis scecunda humus reiudebatur , et homo creatus non crat, quream exerceret. At ubi creatus cit Adamus, et requiri planias vidit, precibus susceptis poposcit a Deo ut pluviam demitteret, atque obtinuit. Quod autem subiungit S. Scriptura: Et vapor adpendebat de terra,et irrigabat universam superficiem terrae r tangit creationem hominis, uti etiam obiervatum Isiaco Aramae. Etenim hic memoratur, quomodo homo eX 'uaruor elemctis creatus sit. Nam vapor nihil aIiud est, quam humidus acr attractus calore Solis: illo igitur in sublime evecto permista lunt, aqua, aer, et ignis. Postea descendente aqna, et terram irriganie , quatuor clementa coaluerunt in massam argillae, ex qua corpus Adami formatum fuit, unde continuo sequitur: Et formamit Dominus Deus hominem e pulvere terrae. Solius autem terrae hie mentio fit, quia hoe elementum praedominatur. Atque haec caussa est, cur in creatione plantarum me lio hominis far. R. Levi ben Gerson quoque existimat plantas rertio dii haud visas esse . a i amen hie de creatione hominis, ut significetur, quemadmodum Plantae non vinulae ereatae, sed paullatim perfectionem suam adeptae sunr; sieneque hominem P vestigio adsequi finem propter quem creatus est, supremam felicitatem, sed interjectu bonorum operum et temporis. Quam sentcntiam certe Diuiliaco by CO dile
18쪽
eert firmare mihi videntur haec verba S. Scripturae: Hae sunt generationes eae- Ii.terrae, quando creata sunt i in die quo crea νιt D. Deus terram cs caelum. Et ' omne virgultum eampliantequam esset in terra, et omnis herba agri priusquam Oresceret. Itaq; priusquam actu exiliterent, potentia terrae inerant.. II. Istac Abravanel ad hunc locum, uti et Moles aegyptius in Directore , et Gerudentis in glos is suis, platas tertio die perfectas creatas dictitant: sed nocrevisse, neque species ullas produxit se ante textum diem: ab co demum tempore generationem naturalem coepisse vires suaS CXserere in rebus omnibus ita ut sui similia producerent. Quod his verbis voluisse S. Scripturam, putat Abra- vanes: Et omnis stirps agri nondum erat in terra,et omnis herba agra nondum exis orta fuerat me. h. e. naturali generatione , quia deerant pluviae, et homo, qui terram coleret. Igitur statuo . ex priore opinione , quae vero silmilior videtur, . facile conciliari utrumq; Scripturae locum. Etenim tertio dae plantae, quantum . ad caullam et originem tuam, in terra creatae sunt; at sexto demum poli creationem hominis, gignere coeperunt. Potest etiam secunda opinio admitti; ut tertio dicamus perfectas eas ortas esse , sed mansisse eodem in statu ad sextum ε usque diem; et tunc naturalem generationem coepisse: quippe re eo modo h
Gen. T. I s. Et fecit Deus duo lum
Ibid. Et Iuminare paravum ad do
Idetur hic contradictio eodem versu. Cum enim prius Solam et Lunam vocasset magna luminaria, mox Lunam parvuin vocat luminare.
. putasse cum Deo,quaeliitaq; ex eo,quo pacto fieri possiet, ut cade in coin roria duo Reses uterentur: Dominum verti respondisse, abi, et dimi- nue te ipsam. Tametsi autem colloquium Lunae cum Creatore suo prolixius ibi, legatur, si1Sciunt haec pauca quae diximus ad propositum nostrum. Nititur ve-' rb ista sententia opinione R. Ieossiuae ben Levi, putantis omnia in principio per-- fecta creata esse, ut traditur in Gemara Ros a-sana. Quomodo adsurdii fuerit dicere , Lunam creatam fuisse cum Sole conjunctam, quando minima est: - sed potius Soli opposita, quando plena est , fuerit creata. Constat hoc, ut mihi' videtur, ex S. Scriptura , quae ait creatum Solem fuisse ut interdiu , Lunam ut noetu luceret. Itaq; quis dubitabit, eodem momento, quo Sol orsus est mastrare dimidiam orbis portionem alteram pariem dimidiam , quae Solis lu-ntae fimi nequibat, sed terrae umbra involveretur , , Luna illustrata fuissep Ete- Nitri quia creata simul ambo haec luminaria, insimul quoque ossicio suo fungi L Pςfiat; quod Luna, si in conjunctione Solis creata fuisset, non nisi post diem
quin-Moreh. lib. 2. cap. 3O. cap. 3. cap. Ia
19쪽
quintum decimum facere potorat. Ita ut, si sequamur opinionem R. Elthere HS. qui mundum creatum putat in - , hoc eit, mense Septembri, fuerit tu aequinoctium auctumnale, cris Sol in signo Librae suerit - Luna in signo Arie tis. His admitsis,nullo negotio intelligitur cosoquium Lunae; etenim Luna plenam se lucis, et illustrem Solis instar , idem, q-it suomodo Reges duo e
clem corona utanturλ nimirum videtur ei superflua esse lux altera, quando una
idem virium haberct, quod ambae. Ad quae, inquit, Verba respondit Dominus, plane illam falli; ut quae , simulatque motum suum coeperit, imminuatur, eo quod lucem suam a Sole recipiat ; inq; orbe intimo conitituta , quanto magis propinquet Soli, tanto minus ab co accipiat lucis. Proinde suam cuiq; corongcsse; alteram in usuin diei, alteram noctis. Ex apologoli , fictove colloquio. cociliatio istiusmodi petitur. α Luna primo magna appPilatur, quia plena creata est, et opposita Soli; paullo post parva dicitur, quia lucem a sole accipiens. cum motu simul decrescit. Ait quoq; Rabenu Bahye, quatuor esse quae his verbis Scriptura doceat. Primo, stellas esse fixas, ct coelum movcri ; contra opini- .ers i ν Onem eorum qui diversum lentilint; atq; hoc indicari verbis hisce: Et roseu eo Deus in firmamento caeli: unde colligere sit, primo coelos exstitisse, et mobiles fuisse, postea infixas et stellas. Secundo, stellas occupare univcrsam coeli altit dinem, idq; significari his verbis, in Irmamento certi. Tertio, coeli corpus pellucidum acieo osse, ut nihil impediat, quo minus Sol, et stellae diffundant radios suos, et inferiora illustrent: illud innui istis S. Scripturae verbis: ad ili
strandam terram. Postremo, Lunam a Sole accipere lumen suum; et quia nune plena, nunc minor sit,dici rrim sint luminaria; quae dictio n- mrirrae, luminaria vitiosa est , et secundum GramMaticam in plurali numero deberet habere additam literam , ac dicendum csset meorot, non mea rat, nisi hac
re designaretur id quod supra diximus. Sive , ut bene hoc expcndit R. Yoelben Sueb, in docto opere suo Olat Sabat, etiamsi duo lint luminaria,tamen uis num tantum esse, si considcremus Lunam Soli suum lumen debere. II. Doctus Abraham Aben Eetra, quem sequitur I Shac Abravanel, ad hunc I
cum , ct R. Elthceter Germanus in Opcre suo Maalaa-Scm , dicit I unam magnam vocari, respectu lucis, quae maxima videtur , quia in orbe est nobis proiaximo: sed eandem ratione molis suae parvam appellari; uoniam solis Mere rio, di Venere, exceptis, caterae stellae majores sint. Nec propterea quod uiatrumq; luminare magnum vocatur, eo conlequitur Lunam Soli aequalem esse.
i. Etenim sic quoque de filiis Ysai Scriptura dicit: et incesserunt tres muni filii Di, non quest ires illi aetate fuerint aequales 3 sed quia respectu minoium
quisque eorum poterat magnus vocari. dimiliter igitur Luna Inagna appella tur, quia lux cjus major est, quam muliorum aliorum syderum, quam is Soli impar sit. III. Nec multum ab his abscedit R. Levi ben Gerson, cum ait, magnam nuncupari I unam , quia talis videatur , pari am, quod revera exigua fit cor pore, et radii eius minus virium habeant. IV. Possimus etiam dicere, quamvis Luna magna vocetur , quia luce Inpens est, tamen minutam vocari, quia officium ejus sit noctu lucere,quomodo Princeps , qui imperium in unam tantum rubent habet, exiguus fuerit cum eo corulatus, qui magno dominetur regno, tametsi par utriq; in suos potestas sita
20쪽
v. Quin nec ille peccaverit, qui puset Ingens utrumq; Io nare vocitati quantum ad excellentiam , quia vitam dant mundo inferiori, plantis, anim Iibus, hominibus. Nam Sol naturalem dat calorem, Luna humicium radicate: quo vivunt, et alunIur. Postea aulcm Lunam vocari parvam, quia conster Iumine Solari, et opacis ac tenebrosis terrae sartibus: uti etia ex obiculis maculis plenilunii tepore videmus. Et haec ad concilianda Scripturae verba sumiunt. AESTIO. v. - Genes. I. ao. Pos ea dixit Deus, Ibid. 2. I9. stvvm Deminus Deus modo reptilium preguntinio aquae r aformaviset . terra omnes bestias agri,ptilia anima n tia,et xolueris volarasse enmesque volucreo caeli.
IN G emara Holin inter alias controversas, a Principe quodam Raban Ga
lieli motas, etiam hane luisse traditur. Et sane si aves ex aquis productae sunt, ut constat ex priore loco, quare altero vectu de terra diciturὸ
Doctissime respondit iam dictus Raban Gamliel, probe haec loca com Holin.
spirare,si statuamus aves cre Mas exspuma maris,quae mixta est ex dum cap. a. bbus elementis, terra ut aqu.; unde , ut recti: notavit R. Mosseh Alcheli, Thorae creari potuerunt. Etenim si sora ex aqua productae aves suissent, quomodo Moses extra eam viventes non moriebatur, pisciuminstarὸ aut si tantum in terra,eleia ad hune menio tam gravi, et ponderoso, unde iis facultas , olandip Sed quando Uteatae locum. erant ex mixta substantia . terra scilicet per aquam attenuata . et hoc et illud fieri poterat. Hanc conciliationem amplectuntur R. Selomoh, doctus Aben Egra, et Rabenu Bahye in glossi s suis: adeoq; omnes uno consensu volant utriis
iasque cIementi holucres participes suisse. . . . .
II. Sed eodem, quem citaximus, loco, jam dictus auctor discipulis suis alteram quoq; solutionem dedit, et argutiorem ac subtiliorem meo quidem judi-
Cio. Erat ea, aves re vera ex terra creatas esse, ut posteriore versu dicitur , idq; etiam ex priore colligi, qura docat Scriptura, reptilium modo pregignunto aquae Teptilia animalia, et volucris volato supra terram. Ergo ex terra cremae sue rint, quia textus non aix, et avem quae volet, sed et amis volet supra temra, Id est: jussit aquas producere pisces in aquis victuros,et ut aveSPIOcrearen- tur In terra, ex eadem torra. Idom sentit R. I ex I hen Gerson ad hun locum. Iu ta quam Cp moncm uterq; versuS d cat, aves c terra Pr ductas. . III. R Nos ch Gerundens s secutus cp noncm R. hi czer AgedoΓindavianis suis Peracu m, id est, tractatibn defendie, ex aqua proven3ste volucres, ut pisque onat pTor versus, si verti m verbo reddas. Quod aurem postea dicitur: Et for- R luc' 'vit Diminus Deus e t.'a emnia animasiae campi, et aves carta hoc mCdaentcr- cap. fundum art. Et formavit L cminus Deus h terra Cinnaa an mahacpIupi, et
Praxisin formavit omnes aves cali. Neq; opus ad reserti. ad soimamnem e B terra