장음표시 사용
21쪽
terca: sea tantam ad nudam Dei creatio.iein. Que expositio Praeter I quod simplicior est, etiam firmatur pluribus S. Scripturae locis, uua limilis phrasis
- IV. R. Peristus Durantes, autor Ephod, egregie notavit m terram accipi pro malia quatuor elementorum, uti quoque R. msseli per ris, terram, primo Genet eos versu intelligi elementa. Ita ut quando Moses scribit Dominum de terra aves creavisse perinde sit ac si dixisset, ex quatuor elementis. Sic etii cu in avibus praedominetur elementum aquae, nulla contradictio est, quando ex omni bas quatuor eas cottare dicunas, quae natura est omnia perfecte mixtoru. U. R. Hisquiali, autor Hilquunt, limpliciter hanc controversiam tollit,dictutans utraq; versum verum eile , quia aquae genuerint aves, ut anseres, cygnoS, atq; id genus alias, quae in aquis vivunt; terram vero alias quoque produxisse, cujusmodi sint, favones, gallinae caeterlq; omnes, quae in terra vivunt. p. I . VI. In Berellat Maba, R. Iohanan vocem 'vi vaser, exponit, et sev ccit, quo Dςης- significatu legitur 'um di quando subiicies eivitatemoe. quem ii sequaris , nulla a Q. I p. hic contradictio est. Etenim non dicitur, Deum formavit se e terra bestias aut aves, sed terrae animalia agri, et caelo omnem volucrem subjecisse , eatque ad Adamum adduehas sub eius imperio posuisse. Hanc conciliationem sequitur Ishac Abravanel,nili quod 'H explicat et co unxit, i. e congregavit Deus coram Adamo animalia, ut videret, quae nomina iis impositurus ellet. VII. Mea verb sententia est, avium corpora dupliciter considerari: primum in se, quomodo si spectentur, certum est, prae minari in iis terram; quia cum volucres ex quatuor mi, sint elementis, necessu est eas maxime abundare elemento minime activo. Deinde eas attendimus, quatenus natae sunt, ut talem motum habeant. Et sic spectatae . naturam habent eius corporis in quo moventur, scilicet actis. Quare verba illa, inodo reptilium progignunto aqua repistia animantia, et avis volit βper teream, super facies expansi eaelorum: quae expasHsio est aerea regio ; referenda sunt ad aurem, propter similem earu naturam. At altero versu, quo terrae mentio fit, considerantur in se , quia praedominatur in illis hoe elementum. . i
Gen. 1. 26. Et dixit Deus , faei Deut. 32 29. Videte nunc me memus tamanem. 'sum esse) et nullum Deum mecam.
CVm Deus sit simpliedsinu unitas, quomodo dicit . faciamus , qua denotat multitudinem in divina sat essentisi ,
22쪽
fimpletissima tua unitate r Eiq; rcfrondife UCminum, tu moed Mosseh scribe.
et qui errare cupiet. erret. bane verisimiliter 1aticinabatur Moyses 1ersum huinc daturum erroriS Cccasionem hominibub nonnullis, cum multii lac cm 1acturi essent caussam I rimam, quae Νnica di re Iuctili. ma est: quam opinioncm nonnulli habuere,quibus 1 idebatur, ex uno agente nCnt Oile ut Avicciana ait duos contrarios checius prcccdere , quale S quia bonum ci malum sunt, crudiderunt duas este caussaS aut principia , ex uolum uno bonum proveniret, ex altero malum, ut notavit R. I cui nGcri ad X. cap. Exodi, R. Iolleph Albus t , R. Abraham Salom , ct alii complures. Idcoque fingit Mosem, timentem ne hic versus errorem corum firmaret, retinuisse ad lepus manum a s il iatione: sed pollea reputasse,nihil esse cur metuercs, quod soli qui crrare vellent, hinc colorem suo errori quaelituri essent , ut rcetcicillit R. 4 oel ben Sueb in
ctuin . Nec ratib cjus rei Obscura cit: nant 1cquens versus de monitrat , unum modo et soluin creatorem esse, cum dicitur , Et creavit D. Deus Adam , ubi in fingulari dicitur, et creavit, non in plurium numero , et crearunt. Super caulia autem verborum et faciamtis , Varic disseruerunt sapientes nostri. R. Ι colluali sub nomine R. Levi in Beresit Raba ait, Faciamur hominem: quicum Deus consultaυlipeum fabrica caeli et terrae. Sanu bene respondit. Etenim quomodo Rex,
tametsi supremam potestatem ut imperium habeat, ispe subditorum se con siliis subiicit, ostendens hac re caritatem suam in ministros et clientes suos: ita et Rex Regum ad creationem nobilistimae hujus creaturae, con ocavit ad consilium omnes mundos, quos creavcrat . handem sententiam amplexus R. Selomoh dicit rorid , Deum his verbis humilitatem nobis commendare , tanquar incipem omnium virtutum , eoq; saepiuS sic loqui, quasi accipiat consilium ab inferioribus. Etiam R. Semuel bar Nahman ait, Deum consultavisse cum ope re cuiusq; dici: quo innuere vult, Omnes quodammodo creaturas concurriste in creatione hominis. Divini theologi Cabalitiae in sacro opere Zoar,subtilius ver- p. mba S. Scripturae accipientes, dicunt, Ecce , in cunctis reliquis operibus et crea- turis S. Scriptura in lingulari loquitur, ut , si lux; producat terra Ue. sed quan- U'do de homine agit, ait, faciamus in plurium numero , significans s quae etiam ' Iear m
cap. 3. Platonis sententia erat) Dcum loqui cum fiscundis caussis , quibus dicat, Ecce, - ω. superest ut animal crecm , quod nomine cum immortalibus conveniat. Veruid si immediate a me procederet, totum divinum esset: proinde vos corpus da 'U' te, ego,quae restat, animam dabo. Huic sententiae quoque favet R. Moltch Al- . chech t ad hunc locum, et in libro suo Sosanat a-ymaquim , atq; ita ait, De- um locutum cum quatuor mundis, quos ponunt Cabalisae: idque quia homo ' constans corpore, et triplici anima,congruit mundo fabricae, sormationis, crea- tionis, ct emanationis: ideoq; dixit in plurali, faciantis, quia unusquiso; sur in 'ret in contulit portionem: et quemadmodum R. I Fhac Arama , in gloss. ad Pentateuchum ait, quia coaluerunt mundi tam contrarii, necesarium erat, medium aqηφώς aliquod ex incre, qLod particeps Cmnrum, eos inter se colligaret. Adco ut cm- DV6ς nes isti autores existim nt, Deum, qui unicus et solus est, hic secundas caustas in S plurali numero allocutum esse. II. Doctus ille Aben Letra D. Benedictum cum solis intelligentiis icccisi arisbiIratur,in hanc quasi sentcntia. Hactemus ire rei avi et quis et teriae, ut et nin alia
23쪽
producerent; sed nunc creaturam hanc caeteris perfectiorem, simul ego et vos faciemus: ut lic ho no aequali loco cum intelligentiis ponatur. Quoniam et illae qualem qualem a finitatem cum materia habent, quatenus des IcIentes occupantur movendis orbibus, et nihilominus spirituales sunt, quod iuspicietes propter finem magis lubliinem. Deviri nempe. orbes moveat, ut Aristotcles docet. Beres R. Sic etiam, iuxta R. Semuel bar Nahman, homo fuit creatus nauris in duabuio. . g. figuris , quae cum animam et corpuS lignificent, contrariae sunt: quia coriapore deor1um spectat, at anima iuriam te erigit: quam lententiam 1equitur
R. 1.evy ben Gerson , ct Issiac Abravanel in gladis suis ad hunc locum. R. Ie- curari liuda Levitat dicit quoque Deum anneios allocutum , quos Prophetae intelliati . . gebant in figura humana: et quemadmodum nobileS ac praecellentes hae cre-Ari . . aturae, propia es sunt primae causae; lic homo terreitris, qui illis similis est rati ne quadam factus ad imaginem dc limilitudinem Dei. Idem sentisse Abraha mum B. David discimus cx autore Igaror. III. R. Moseli Gerundentis, verbis R. Ioseph Quimhy, ait, Deum Iocutum cum terra atq; clementis; adducitq; pro se quod eodem sexto die terram producere animalia julserat Deus, cum qua nunoquoque sermonem habens dicat. Deiamus in plurali. Et sic terram lima ac pulverem dedisse, unde corpus Adami
creatum est, cui Deus animam in iraverita
plerique Hebraeorum lentiunt noluime Deum per vitia et Invitas illas indere latenti materiar, sed volentes, ideoq; duxisse faciamus: nempe in hanc mentem,
v. R. Sehadiah a Maon existimat, usitatum hunc in Scriptura loquendi mois rem esse , ut rex dicit, Nos Rex, tametsi praeter eum nemo alius loquatur. Et sto hac sentcntia sui tradit Aben Egra ad hunc locum, et ad nomen on νη ) duo a adducit. Eandemq; ob caussam dicit R. A me, Deum cum corde suo conissultavisse, ut significet non cu ulla creatura, sed secum tantumodo locutum.. v I. Aut dicemus, seriique id, quod majoris momenti videtur, majori quoq; studio et deliberatione nos aggredi: ideoque Scripturam in creatione hominis peculiari modo loqui in plurali, faciamur: quod Verbum videtur imperantis sibim: i. et ad suscipiendum ac faciendum aliouul incitantis: eaq; re ostendere D minus vult, omnes reliquas creaturas suo beneficio creatas Sed sive cum omnibus secundis caussis loquatur Deus, sive cum intelligentiis tantum , sive cum elementis, live cum animis, sive regio more haec dicat, seu denique incitet semetipsum , sibique imperet, conciliatione eiusmodi tota tollitur controversia. Etenim non quia faciamus dicitur, inde sequitur multiplicatio aliqua primae cap I. ecitandum hunc LXXII. interpretes trans erint hominem in lingularit Iab. a. - ω R Ioseph Albas in Icarimi quoq; eandu materiam tractat: et in Ticlinunt
24쪽
Genesi x. 26 Et dixit Deus, Dei mus hominem ad imaginem nostra evndum similitudinem nos, am. Iessa. 4o. 24. Cui assimilaretis me, aut aequalis e sem pQuae comparatio aut similitudo esse potest inter nihilum , et sontem omnis existentiae, ac sapientiaep Si nulli est quemadmodum constat ex ver- . su statim citato , quomodo Scriptura ait, hominem creatu esse ad ima ginem et similitudinem Domini p
MAnifestum est, quamvis supremus Creator , et divina sorina , imittensa
sit atq; infinita , illud tamen, quod communicare voluit in creando hoc universo finitum fuisse; et quia maximam partem cepit munduS angelicus , postea coelestis, inde corruptibilis, per gradus suos, ideo dici propiorem esse divinitati: non verti quia major inter hunc et illam proportio sit: neq; enim inter finitum et infinitum ulla esse proportio poteit: ideoq; propheta ait, Quem similabis Deop et quam imaginem comparabis illi p quibus verbis ostendit, nullam esse comparationem inter creatorem et creatu. Neq; inde quod Scrietura dicit, faciamus hominem ad imaginem nostram; contrarium sequitur. Nam ima- ignem infiniti necessum est finitam esse, alioqui enim non imago foret, sed idim hoc, cujus est imago. Pingitur divina quaedam species Creatoris in forma creata, quomodo formosa aliqua figura in 'eculo nec tamen aequalis fit imago divinae illi naturae, quae repraesentatur, sed ejus duntaxat simulachrum est, ct ilia militudo. Deus igitur his verbis ostendere vult, quantum divinae naturae homo participet. Ita ut cum creatum esse ait ad imaginem dc similitudincio suam , tantunaem sit, ac si diceret, sui simulachrum. Quin vero comparatum non potest per omnia aequale esse illi cui compatatur,eti ait, utrium iuxta similitudinem nostri, eum litera a quam Grammatici dum caph comparationis nuncupat.' II. Polsimus quoque iisdem, quae superiori quaestionc aiximus, hanc decidereontroversiae nimiru,ut Dominus mundis universis haec verba dixerit, faciamus hominem ad imaginem & limilitudinem nostram: id est, contineantur uno insimulachro tres hi mundi, angelicus, coelestis, & corruptibilis. Unde hominem Graeci Mierocismon vocavere, Hebraei p -ν mundum parvum, aut compendiarium: quontam ut recte traditum R. Moseh a, Aben Egrae b, R. Bahyae e , Abra- vanesi d, Issiaco Aramae e, Semueli Lannados R. Iehudae Moscato ν, R. Meir Gabal h, Philoni ι, et Leoni Hebraeo si , in jecore , corde, ac cerebro, in quas tres partes homo dividitur, magna similitudo est cu dictis jam tribus millidis.
Gu s. g. 27. Marem et feminam i Ibid. a. 2I. Et sumst unam exco-
25쪽
I in principio Deus marem et seminam concorpores creavit, eosq; Adais. I mum vocavit; quomodo altero Versu dicitur , Hevam desum tam ex una se costarum Adami p
IN ter veteres Hebraeos, qui subtilius hanc rem examinarunt, duae erant piniones circa creationem hominis, quae in Beresit Raba commemoratur: quarum alteram ampleXuS R. Semuel Adamum costa una abundasse , i deque formatam Evam putabar. At R. Se muci Bar Nahman mulierem coniunctim cum Adamo creatam , et quali Dice agglutinatam scapulis ejus existimabat, ita ut a fronte AdamuS, a tergo Eva edet. Priorem opinionem proba
lib. a. runt R. Moteli in Directorς suo, Arama , Abrava l, Ben Sueb, Sem iob, Al- ρ.3o. checli, at iq; in glis: siS suis: qui verba, marem et feminam ereavit eos, ita intellis da alunt, ut mulier non actu, sed potentia crcata sit cum homine: videlicetua colla Illa, ex qua pollea Deus Evam formavit. Nec alteri opinioni sui desunt 'fautores, quorum in numero est R. Selomo , A n Ezra, Rabenu Bahye , R. Fli eger Germanus, et Isbacus Karus in glosiis suis. Qui uno ore ajunt, hunc Scripturae locum magIS secundum verba ipsa accipi debere: eoq; Adamum re
Evam primo non bicorpores, sed concorpores fiusse , et corpus hoc vocatum Adam , quae 1ox marem et feminam simul denotet, propriaque significatione 3I. 3 s. ambos contineat: idque apertu costare ex loco Numer. O .arim trire .en Et an mae humanae ex mulieribus. Iuxta hanc opinionem, illa, quae post sequuntur, et sumst Deus unam ex cost31 Nus, Vertere oportet,vnu ex lateribus ores, quia v Exod. cabulum ν,et Selab etiam denotat lattis, ut videmus sumi in fabrica Tabernacu-26 ao. li n-nν , et latus Tabernaculi. Igitur cum interpretamur, unum ex lateribus
elui, vult Scriptura discidisse et dissecasse Deum illud corpus, et alterum ab altero divisisse. Quia vero partes illae plenae erant sanguine , eo dicitur sv Utvit carnem in locum us. Praeterea quoniam nulla hic nova creatio, sed Eva potentia solum in Adamo erat, eo non usurpatur vox ma bara vel 'ν sar, quae creationem vel formationem denotant. Quamvis autem Scriptura dicat: No σes bonum hominem solum 6se, faciam ei auxilium , quas coram eo: unde aliquis colligere possit, ad tempus eum sine uxore fuisse, magis tamen haec vel ba juvat opinionem alteram: quia e ponere ea sic licet: Non est bonum hominem unicum esse, id est solu corpore ex utroq; sexu coalito differre a caeteris animantiabus Vnde postea adiutorium coram eo itatuir; hoc est a fronte: adeo ut corpus illud , quod ante humeris adglutinatum haerebat, deinceps in ejus conspectu esset. Aut velit fortassis S Scriprura: Bonum non est esse Adamum .id est, maiaculum et feminam, solos humeris connexos , averso altem ab altero visu; eoq; praestat muliere separari, et ubi disjiicta erit cora visu inmeri ein; subsidio esse. Secunda haec opinio etiam nostro, quamvis tenui, iudicio , magis videtur pr babilis. Movet quod Rex Psalmographus creationem Adstmi respiciens dicar, Psalm. Retro et ante sermasime. Nimirum innuit biforme illud corpus. Ipsaq; ut vide-33 9, s, tur, ratio hoc dictat. Quod ita probamus: Adamus, cum primitus crearetur, vel solii habuit costas sibi necessarias, vel iis accesserat alia,unde Eva surria est.
Quae si supervacua fuit, imperfectus natus est. Verrem id magnopere ad ose Disiligod by Corale
26쪽
tur doctrinae nostrorum sapientum, qui volunt omnia opera Beresith perse et ae eata esse. Sin necelsarias lotum coitas habait cum produceretur , adlata earum uni sequitur mut Ilum, Imo et claudum relictum. Nam eo pacto magis inclinais et in latus alterum. Practerea quotquot ab eo descenderunt, similes hac parte primo parenti, Viti O.i naici Iuri Crant; quod longe aliter evenire experientia docet. Acide , quod S. ScripturAE non memorat, Deum Evae animam inspirasse. Qine quaesitio deciditur, ii itatuamus, eam humeris Adami prius conjunetam futile. Quando vero Scriptura ait Dominum Adamo animam inludisse , per Adamum intelligere convenit corpus illud ex mare et femina conitis, quia, ut ante demoni travnnuS, nomen o κ utrique competit. Nec scrupulum inoicere debent ii, qui quaerunῖ uter ex duobus anzrorsum incelserit. Etenim brevi illo tempore Adami corpus, quippe robustius, naturali motu incesserit, uti dicitur in Geinara Hirubin . Ne septuaginta quidem interpretes aliud scialit se videntur, cap. a. quam in uno corpore utrumque creatum; nam marem Ufeminam creavit eos, Meguit. verterunt, creavit eum in lingulari. Plato in Sympotio, cx Aristophane , quali cap. I. per fabulam ait, principio humani generis, exititiise et tertiam hominis lpeciem,non virum,aut mulierem, sed quae Androgynos vocaretur, et cX mare ac femina times constaret, quis brachia quatuor et iocidem manus, crura et pedes quaterni, Caeteraq; eundem ad modum membra geminata forent; adeo ut fere forma essent circulari. Vnde evenisse addit, ut Androgynoa virium fiducia c- Iatus certamen adversum Deos susciperet. Sed Iove in ira accensum, imperatast Apollini, ut speciem hanc ex duabus connexam dispararet, et ex uiti duas faceret. Videmus clare hanc fabulam antiquiorem autorem, quam Graecos, habere. Scilicet desumta eli ex hiitoria Mosaica, de creatiOno primorum parentum Adamo Ac Eva , tametsi Plato more Graecorum fabulae cana involucrotexerit. Eodem tamen et S. Scriptura , & ille tetendit: uti alio tractatu , quo Platonem Mosaicum describere statui, demonstrabo, et simul utriusque narrationis stignificationem. Su cit in praesens ostendisse, Platonem quoq; patas se ,eaqta diximus forma, hominem fuisse creatum. II. R. Selomoli , postquam in glo. sis suis super Pentateuchum exposuit jam allatam opinionem, ait, latis convenienter ipsis verbis, quando dicitur , marem et feminam creaυit eos , nequaquam illud significari, Evam potentia creatam fuisse in Adamo, multo minus cius humeris affixam fuisse naturali, quem dixi, modo; sed simpliciter id velle Scripturam, Deum sexto die marem et feminain creavisse: caeteru qua ratione id fecerit, pollea accuratiuS exponere. Nec profecto illa sententia dissicultatis quidquam relinquit.
Gen. I. 19. Et dixit Deus, eeee dedi obis amnem herbam. Sc. et omne an π έ terrae, et omnem avem caeli.
Ibid. s. 3. Omne reptile quod es
vivens, erιι υobis in escam s. sicut viriadem herbam, dedi vobis omnia. ulatq; Adamum creavit Deus, permisit ei comedere omne animal ,,ut constare videtur ex priori veris; quomodo altero dicitur, Noacho
27쪽
acho , quum arta egrederetur , dei nunt esse permissum iis vesci .
R Selomoli , Aben Eetra , R. Moses Gerundensis, R. Bahye, R. Nissim,
. I Shac Karus , Ishac Arama, Idaac Abravanel, ct R. Mosch Alchech, qui ad hunc locum sequutur opinionem R. Iohanan, et Rab in Gem lear. ν. Ia Sant,cdrin t , et Rabot ε, in eo consontiunt, Adamo nefas suisse comedere eat .ra. animalia ἰ ac propicrca S. Scripturam hunc in modum interpretatur. PostquaDominus bencdixit Adamo, eumq; supra cuncta animalia constituit, addidit continuo, quamvis impcrium in ca habiturus esset, non tamen id fore domini initar uic ut pro libitu iis vesceretur; quippe iam unicuique viventium ais asse alimenta sua. Et id co diccre illis. Ecce dedi vobis omnem herbam seminantem semen,qiue es in superficie omnis terra. Et omnis arbor in qua es fructus arboris, seminans semen, vobis erit in escam. Atque hic finem imponi iis, quae Adam 'aia signantur ad victum. Sequi autem alterum versum, quo dicitur. Et omni bestiae
terrae, et omni volucri caeli, omnibusq; reptantibus super terram , rn quibus es nima vivens, omnes herbas virides in esca. Vbi videamus animalibus pro alimcto dari herbas, et olera. Qua in re , ut notat Ishac Abravanel, demonitravit Dominus Adamo , etiam quantum ad escam , illius conditionem animalium conditione moliorem fore; quandoquidem ilIi, et semina, et arbores concederentur , hemis solae herbae. Favet valde huic opinioni, quod sub finem cuiq; horum versuum subjicitur vox-leobta sin escam quod ciud ostendit, agi hic de duobus alimentorum generibus, de quibus iam dictum est. Et iuxta hac
1cntentiam, non licuit Adamo ucsci animalibus: at Noacho eiusque posteris id concessum, sive quia terra, ut R. Mosch Gerundensis ait, aquis diluuat corrupta erat , et plantarum copia deminuta, necessarium fuit animalibus suppleri, quod hac parte deerat; sive quia , ut ait R. Bahye , ε nimalia deflexerant a viis suis, ideoque ademtum iis beneficium fuit, suo fruebantur , et Noacho pe milium , iugulare ea ac comedcre: seu quia deficient bus plantis ob continentes imbres, opus suit Noachum vivere carnibus animalium corum , quae in arcam cingerat, quia cTpectare nequibat, donee sererentur et cresccret herbae,
quod sentit Ishac Abravanet: vel, ut statuit Ishac Arama, quoniam nulli materiae forma eripitur, nisi ut meliori donetur: iam verti priniae hominum gener tiones pessimae erant , ipsisque adeo bestiis similes; quare iniquum erat destrui animalia, csuq; in hominis lubstantiam, ut tunc erat, haud sane meliorem, verti. At Noacho ob pietatem suam id concessu , ut observat R. F litterer Ge manus , et R. Mossch Alchech: aut denique, ut putabat R. I shae Karus, quum Noachus eiusq; liberi, quia tam pauci erant, metuerent sibi a tanta animaliu multitudine , non solum Deus liberavit eos hoc timore , vertam etiam jugul re ea , et comedere permisit. Ex quibus omnibus caussam intelligere est, ςux vesci animalibus licitum Noacho, Adamo nefas suerit: ut nulla in his quoqῶ
versibus contradictio sit. ' . i. A. ' ..
28쪽
SI Deus, quaecunq; ere vir, hona esse Νidit, quomodo postea multa animalia immunda este ait ρ Et qua ratione sapien , mundum contemnens, dicit
CONCILIATIO. SI bene consideremus, in cunctis Dci operibus sui Rex Psalmographus
ait) comperiemus eluc re immensam ejus bonitatem. Ideoque Pythagoras, & Plato, primam causam summum bonum appellaverunt. Nunitum videbIt communicata a Deo cum creaIurra bonitate sua, nullam exsinere, quae non plus boni, quam Mali habear. Eaπqs Ob caussam ex antiquis 1apientibus, cum interpretamur Illud, et ecce erant valde bona; R. Meir dixit, tale honum etiam else mortem: R. Simon bar Nahman, potentiam appeti ivam mali: R. Huna, poenas: R. Zeera, infernLm : Rabanan, hcminem. Quibus verbis pro positum iis fuit fgnificare, utcunq; illa, quorum meminimus,videantur penitus mala, non tamen omnimodis talia censenda , quia plus habent boni, vel boni rint causa. Ac n ortem quidem affrmant bonam esse, quoniam Sapiens dicar, Generatis et adri, et generatro venit; et necessarium fit, ut ait R. Mosth in Di- 'rectore suo et , et R. 1 ahye in glossis supra Pentateuchum , ut propter generationem sit corruptio: sive quia per hanc liberatur homo ex corruptibili hoc mundo, quoniam, ut inquit plato, quacunque insta Lunarem orbem sita, nonnisi infernus sunt. Etiam somnus bonus est , quia etsi nobiles illae animae operaiationes ad tempus cessent, hoc tamen commodi inde consequamur, qvbdeo refecti majori vigore atque alacritate tum ad studia literarem , tum ad reliqua vitae ossicia revertimur. Dicunt qLoq; a potentia appetendi malum, num este eo quod Propheta mundum creatum dicat, ut sol ulis impleretur, et sine potentia hac appetitiva inon illud des demum foret propagandi genus hun anum . non sic domicilia extruerentur, aut plantaremur Vineae. Praeterea quemad πο- dum ait Sapiens, etiam per invidiam pia et bona opera praestantur. Et aia ficta a malis virtus magis crescit. Quae ostendunt, potentiam non solum arre- tendi bonum, sed et malum , plus habere boni, quam mali, honorumque multorum esse caussam. Poenae, tametsi malae videantur , bonae sunt, ut dicit Psaletes, Beatus ille hsmo es , quem Deus culigat: et Sapiens , mum enat, innuit Dominus eas gat. Nimirum quoniam per castigationem reducitur 'ccator ad caussam suam , quando patienti animo , ac sorti eam tolerat eaque edoctiis peccata magis odit ac fugit Etiam inservus honus est , quia horeo poenam in zorum metuens, magas observat Divina praecepta. Id de, ciuea sic iustitia omna comprobatur, ut alia mittam tana, quae tradunt sapientes rostri Idem quoque , inquit non uni merito alius SapienS, de homine intelligitur, ouoniam
non sinest aded pravus esse, quin Pim tam , quam malitia: habeat: quoniam Y malitia Psalma
29쪽
malitia ejus non nisi extrini ecus est respectu alterius hominis, at bonitas ejus intrinseca: accedit quod alioqui homo futurus non esset. Ideoque doetiis ille Aben Egra in glossa tua supra Eccles. hunc in modum scritat. In Omni re quatuor in considerationem veniunt, sitne tota bona, an majori ex parte bona,mi nori malita vel tota prava hau ma Ori ex portione prava, minori bona. Aelio , quae tota bona, est donum Dei: illam autem, quae plus boni, ac minus mali hahet, participat creaturae: reliquae duae, quarum una prorsus mala li altera pravi majorem habeat Portionem, inter opera Dei non reperiuntur. Etenim Deus Benedictus nihil fecit, quod non vel omnino , vel malori ex parte. bonum sit. unde R. Mosseh Gerundensis, R. Iosseph Albus t , et R. Aoraham Salom . exponunt mirabiliter hunc textum, dicentes, eleeee bonum valde, est ac si diaxisiet, bonum est multum , vel eorum major pars est bona: malum minor parsi quia nulla est vipera adeo venenosa, unde non sumantur multa utilia praeterea nihil malum creatum fuit, quando hoc non aliud est, quam privatio boni: que ad modum in secunda parte hujus operis ostendemus. Qirare verum esse coinperitur , quicquid Dominus creavit, bonum esse: quod autem in Levitico ulus quorundam animalium, ut immundorum , interdicitur, spectat id legem caerimoniae, quia nolebat Deus sanctum populum Israelis, cui omnem sauctitatem ac puritatem commendabat, iis pro esca uti. lAt quado Sapiens dicit, omnia v nitatem esse, sciendum, eum non tractare de his, quae creata sunt, sed de suis perfluis illis bonis, quae homo consectatur. Eodem quoque modo idem postea loquitur de sumtuohsdomiciliis, hortis, servis, ac mulieribus. Aut quemadmodum dicunt veteres in Mitias Melet, septies Selomoh repetit vocem bari v nitas, significans opus septem dierum dissolvi re finiri debere, sub finem septem revolutionum, quinquagies millesimo anno, quae opinio Theologorum Cabaliastarum et Platonis est, ut suo loco monstrabun . II. Etiam si expositionem Is haci Aramae, et Istaei Abravanelis secuti, illud, et ecee erant bona valde, ad solum hominem referamus, nulla relinqueIur conistroversia. Siquidem hic solum agitur de homine diciturq; eum,quantu ad crea tionem, valde bonum h. e. perfectum esse. Nempe quia anima ejus est radius spllidoris divini, vel quonia, ut R. Eliheger putabat, caussa finalis est creationis.
Genes. I. 3I. Et vidit Deus, quis Ibid. 2. I 8. Nequaquam bonum es quadfecerat, et ecee erat bonum valde. t hominem flum esse. Μ Misera haec loca scrupulu injiciunt. Etenim cum prius dixerit S. Scri pinra, Deu Omnia, quae creaverat, vidisse bona et perfecta esse; qu modo postea de Adamo, qai sine conjuge erat creatus, sere bonum ne gatur, si solus ageret
30쪽
Postquam S. Scriptura, de creatione hominis locuta, generatim dixerat,
marem et feminam creatos s uὸ secundo capite s ut plerique autores v lunt in particulatim describere aggreditur, qua forma suerant, et quom do intelligendum sit tuisse marem ac temnam. Itaque ait, Deo Mnxdicho, . eum creare hominem vellet, nequaquam bonum visum , ut homo lotus esset, i. e. ut unicus is et solus, line contorte vivendo,hm parte a caerem differret turrestribus animalibus. Ideoque non eum secunduin naguram angelicam conis didisse , qua unumquodque individuum perpetuum est: led voluille , ut species per propagationem perpetua foret. Ac propterea creasse etiam mulierem humeris illius quasi agglutinaram, proat diximus cap. VIII . Iuxta quam opinio nem ista verba, non es bonum hominem solum esse, dicta sint ante cie tionem ; ita ut, quemadmodum ante probavimus, hic iterum referatur modus quo Eva creata eri , ut rem notat R. Hahye et R. Semuel ben Aderct in libro quaestionum et responsorum. Quod autem dicitur, vidisse Dominus omnia ea, Arisba quae secerat, bona esse , id intelligendu , postquam uterq; eum in modum cstet artic. 6
I. R: Elihmo Germanus ii, Scripturam de illis creaturis, qine simulatque creatae erant, habuerunt causam materiaum, formalem, et finalem , u1urpare vocem -ν Assa Uerit1 i .e. penitus perfecit,& consummavit: uti de stellissctilo, atq; animalibus, quq simul ac creata etiam perfecta fuerunt. Sed de homine , quatenus ab initio non habuit finem propter quem creatus est,sed temporis spatio per bona opera, et virtutes eum adipiscitur, uti voce rem baras ereaviti. I-- 'ta hanc sententiam illa verba, aeon es bonum hominem sivm es, respiciunt ed. quod homo cum Primo creatus, perfectus non erat. Illa autem , vidit Do minus omnia quae fecerat, et eectu erant bona valde, referuntur ad reliquas omnes 'Creaturas , quae iam adeptae erant perfectionem suam, quod denotatur verbo
In Genes natu mentio es creationis Psal. Io4. . Oui Deit op Hos suos angelorum. ' istultus. mvis hie, non, uti in erexeris, lora ponamus quae pugnare videamur, est tamen dissicultas nonnulla. Etenini in Genesi tractatur de omnit screatis, nec tamen ulla angelorum mentio fit. Quare igitur Da- via Opera creationis reserens, eos inter illa nominat p
Nter veteres Sapientes 1 halmudis duae erant opiniones de ereatione anteis Ru ab heX lorum. R. Iohanan existimabat . die secundo id factum. Sed R. Hanina , cap. 1. mxus --sententiasmili squae est una ex XIII. corditionibus illis, qui- et 3. Mas R. Ismael ex traditione accepit S. Seripturam explicandam esse ὶ statuit seve te quuito angelos creatos ecte,idq; quia quinto die dicitur: Repere faciat σενα artic. D