Paulini a S. Josepho Lucensis ... in Archigymnasio Romanæ Sapientiæ publici eloquentiæ professoris Orationes habitæ in eodem Archigymnasio

291쪽

tis est cuique ob oculos ponere, Medis cinam arduam di negotii plenam esse provinciam et nec quemquam scire etsi, ingenio praestantem, qui eXiguo tempore, aut modico labore assequi possieid, ad quod obtinendum superiori me amoria viri ab ingenio prope iacti &optimis artibus instructissimi Helmoniatius illisus, Thahehius , Fali pius , Malpighius, Bellinus aliiques

At vos jam compellat oratio mea . j uvenes . navi & industrii , quos ad scientiam juris in hoc Romano gy- innasio summo studio summaque frequentia convenire video. Equidem si vos aut Veterem jureconsultorum sapieritiam & singularem eruditionem mature spectetis, aut in eorum clarissimorum virorum , i qui literis Vix restitutis, ad jus civile eXOrnandum

292쪽

omnem industriam suam contulerunt, doctrinam & multijugem totius antiquitatis cognitionem intueamini; facile vobis erit intelligere , quarum rerum quidam veluti praecursionem a

vobis postulet absolutissima juris prudentia . Sciunt enim omnes quanto &Graecarum &Latinarum literarum apparatu , quanto eloquentiae studio muniti ad juris iacultatem accesserint in

Italia princeps & dux ceterorum Andreas Alciatus , Tiberius Decianus , Jacobus Menochius , Guido Pancirollus ; in Hispania Antonius Augustinus , Didacus Guarruvias, Antonius Goveanus, Arius Pinellus : in Gallia Guillielmus Budaeus , Jacobus Cujaxius , Franciscus & Duarenus & Balduinus, Antonius & Petrus Faber rin Germania Zazius , Sicardus, Uiglius aliique plurimi. E quorum unanimi consensu tantaque diversarum gen-- . M m tium

293쪽

tium conspiratione nemo hon videt . unam omnium suisse sententiam, ad' jus civile amplectendum non leVena& periunctoriam latini sermonis cognitionem & adumbratam Dialecticae tincturam , ut hodie plerique existimant, iussicere; sed cum eloquentiae &literarum studio totius anteactae notiatiae memoriam atque eK. Omni gente scolleistam eruditionem requiri. Qua

doquidem ut a Dionysi' Gothoiredo viro sapientissimo & de civili scientia

optime merito admonemur, jus civile Romanum , quod sanctitate legum &disciplina , omnium exterarum gentium legibus. Et institutis praeponde rat , omnia populorum jura 8c mores in se comprehendit. Siquis ergo ex hac tanta juvenum frequentia existeret , qui civilis scientiae elegantia & ornamenta despiceret, & apud illum clarissimorum Virorum , quos pau

294쪽

7s paulo ante honoris caussa nominavi, auehoritates nihil valerent; imo vero satis sibi esse duceret eκ Institutis , 'el etiam ex Pandectis delibare nonnulla, quae ad forensem usum maxime perti . nente hunc ego sane non legum juris. que peritum futurum esse dicerem ,

sed leguldum & unuiti de soro rab tam . Novi equidem in hae Urbe hominem inter caussarum patronos minime postremum, qui ab studioso juris

adolescente contubernali suo de trita illa juris civilis partitione, qua scilicet Iustiniatius Caesar universum jus Romanorum in quatuor libros , Pandectas, Codicem, Instutiones Zc No- Mellas chnstitutiones distribuit , cum esset requisitus , obmutuit ;. atque ita mente turbatus h sit , ut si de aliqua Sinarum provincia ut unde Nilus originem ducat, isset interrogatus. Quid si homo eruditus de XII Tabulis, un- - Mm a de

295쪽

de omnis publici & privati juris sons

promanavit , de Prudentum responsis& jure non scripto, de Senatusconsultis, de Praetorum edictis, de decretis aut de epistolis Principum simili rati ne suisset consultus t Enimvero istius. modi homines , si id quod est, fateri volumus , indigni sunt prorsus , qui sibi jureconsulti nomen & dignitatem usurpent , cum ipsa sundamenta legum ignorent, & uberrimos juris sontes & capita ne viderint quidem . Age

vero haec omnia si mavis negligantur et in ea namque tempora delapsi sumus , in quibus eruditionis nomen forensium hominum auribus barbarum sonat:

sed juris prudentiae potius vim solidam & succum ipsum inquiramus. Enimvero quam amplum , quam immane doctrinae corpus essiciunt , quae unius civilis scietitiae ambitu continentur Ut nihil dicam de amplitudis ne

296쪽

277 ne juris Canonici, cujus quidem fines longe lateque proseruntur ; nihil deci innumeris Conciliorum decretis,nihil de tam multis Romanorum Pontilia cum constitutionibus : quae singula immensi laboris assiduitatem & non impar diuturnae vitae studium postulare nemo est, qui non videat. Huc accedit tot jam propagatas esse in utramque judicii partem opiniones Doctorum, ut his unis capiendis vix ampla bibli theca sussiciat.Quorum sententias cum ad examen revocari, & si quae salso obtruduntur interpretationes , expungi oporteat, facile omnes intelligunt, i utos ingenii nervos & laboris vim maximam esse adhibendam . Quae cum o

ita sint , prodeat nunc in serum pexo capillo nitidus barbatulus nescio quis juvenis , qui vix levi quadam te gum & judiciorum notitia respersus, . audeat tamen . sese Urbis profiteri

297쪽

278 reconsultum: qui videlicet triduo totam, quantacunque illa est, juris 1cientiam devoraverit. Ego quidem auda- Qiam ejusmodi propter aetatem excusari posse non dubito . Mirari tamen satis non possum , quenquam tam ame aem reperiri, qui novi & inexperti hominis fidei caussam committat. Hunc

hexis pessime consuluisse quis non Videt r Cladem quippe subeat necesseis est, qui caeco & imperito duce cum hoste confligit. Juvenes autem, qui sic amparati ad serum accedunt, id quaeso caveant dum iter nimium properant , ne idem, ut in veteri proverbio est ; serius absolvant In ipsos enim optime quadrat scitum illud Divi Augustini cadversus Petilianum, iis scilicet, qui

. plus nimio festinant , nonnunquam A suVenire, ut vestem, aut calceos per verse induant, quae res postea Cur

298쪽

rentibus moram & tarditatem assert.

. Jam vero de Theologia pauca dicam,ut inde de ceteris diicisinis conin jeetura amplissime fiat dc judicium Equidem si e tanta Theologorum pauri Citate , quantam esse videmus, divinae hujus scientiae difficultatem & salebras deducere fas est , nemini obscuri rum esse poterit, quantum amplitu dine & dignitate ceteras disciplinas Theologia antecellit, tantum illam de ingenii oc laboris prae aliis exquirere . Nam si rationem recte subducere V limus , pro innumeris prope religiosissimiliis, quae hodie in ejusmodi studio unice Versantur , paucissimi quidem sunt, qui tam amplae facultatis non dicam membra omnia & partes, edpartium articulos absolutissime comprehendant. Nisi 4orte Theologos mi hi nominas disputatores nescio quos acres & subtiles , qui nihil de abditio xibus

299쪽

ribus sacra tam literarum oraculis, nihil de Ecclesiasticae historiae notitia, nihil de monumentis tum Graecis tum Latinis sanctorum Patrum attigerint; sed Dialecticorum instar rem omnem agunt disputationibus & clamoribus .

Hos enim censoria virgula notatos e

Theologorum collegio dispungit Melchior Canus vir dignitate & doctrina clarissimus . Audite quaeso do tissimi antistitis testimonium . Intelligo, inquit , suisse in schola quosdam Theologos adscriptitios, qui universas quaestiones Theologicas frivolis argumentis absolverint, & vanis invalidisque ratiunculis magnum pondus rebus grauissimis detrahentes , ediderint in Theologiam commentaria vix digna lucubratione anicularum; & cum in his sacrorum Bibliorum testimonia rarissima sint , Conciliorum mentio nulla,nihil ex antiquis Patribus oleat,

nihil

300쪽

1q inihil ex gravi Philosophia, sed puerilibus sere disciplinis;Theologi tamen,

si superis placet , Vocantur. LX qua . gravissima auctoritate cui perspicuum

non est quot doctrinae praesidiis debeat esse instruetus , qui praestantisi mae sa- cultati nomen dedit 8 Dubitari plane

non potest, quin praeter magnam ingenii vim, diuturno quoque labore multisque vigiliis ad tam amplam eruditionem comparandam opus sit, sine

qua nemo potest jure dici Theologus . Equidem si paulo maturius cogitemus quae superiori aetate plena succi &sanguinis monumenta literis elegantissimis tradiderunt & Bellarminus & Siriamondus & Petavius & Alphonsus a

Castro & Melchior Canus & Thomas. sinus & Natalis Alexander aliiqueia permulti, qui de rebus Theolagici acute simul & nervose scripserunt, compertissimum nobis erit , ejusmodi