Paulini a S. Josepho Lucensis ... in Archigymnasio Romanæ Sapientiæ publici eloquentiæ professoris Orationes habitæ in eodem Archigymnasio

301쪽

28a studia complurium annorum industriam, imo vero diuturnae aetatis maturitatem redolere.

Verum quid diutius gravissimis

disciplinis immoramur, Cum haec nostra mitiora literarum studia, quae Humanitatem appellant,tantum sibi cum ingenii tum temporis postulare videamus Θ Nam praeter universam illam ceterarum sere omnium artium, quam necessario exigunt . notitiam , praeten

historiarum, quam Graeci 8c Latini scriptores memoriae tradiderunt . COm gnitionem & amplissimam illam ubertatem rerum , quae eruditio dicitur ;quanti mehercule laboris est dictionem sibi puram & elegantem conflare, varias dicendi notas internoscere ac multiplices sermonio formas exprimexe ξ Gam paucorum semper fuit orationem sic verbis & sententiis instru re, ut ad veteris eloquentiae decus &

302쪽

majestatem proxime accederet Quid vero de poetica facultate dicam, cujus dignitas plusne naturae , an arti, plus ingenio, au industriae esset tribuenda, merito viri sapientissimi dubitarunt ρAtqui Virgilium, cui ingenium bene limatum dc omnibus sere; disciplinis

excultum, septem perpetuos .annos in Georgicorum libris desudasse accepimus . Neque ipse annorum duodecim, quos in divino Aneidum carmine insumpserat, moram satis esse putavit ad sempiterni ejus operis commenda tionem, quominus illud ut rem insormem impolitamque testamento com

buri juberet . Quid quod Jacobus San

nazarius poeta sane elegatissimus tres

illos aureos de Partu virginis libros viginti annorum lima perpolivityNam quemadmodum Zeuxis illo celeberrimus in tabulis pingendis morosus &dissicilis dicere solebat,se diu pingere,N n a quod

303쪽

2 8 in

quod peterilitati pingeret; ita planeta quae immortalitati parantur, diu multumque cogitanda sunt; neque ante de tabula ponenda est manus quain sin gula dilucida sint admodum atque eπ- polita . Quamobrem Horatius in praecla ra illa & immortali ad Pisones epi stola saepissime inculcat, multa dici, multisque lituris esse castigandum ;quod propediem in lucem est exituri Tum et nec quicquam fore elaboratum satis atque perfectum, quod longa mora non concoqueret, nonumque in annum non premeretur Quae sie dicta Volo, ut omnes intelligant, citra sudo rem . studiumque plurimum nemiheni in re literaria fieri summum, nec posse paucis annis, ut stulte sibi plerique arrogant, ad Veram doctrinae laudem

. At vero dicet aliquis, Picus ille Mirandulanus,cujus gloria in omnium

304쪽

ore & admiratione semper Vivet, nonne tam brevi, quo ViXit, , trium Circiter triginta annorum tempore id est assequutus, ut & orator & philosophus& mathematicus & theologus magni nominis esset, cuin tam multa de omni

fere doctrina & publice disputaverit& literis tradideriti Quid quod praete

rita aetate, ut ne longius abeam, Hugo Grotius , Daniel Heinsius, Blasius Paschalius in ipso idolescentiae flore complura in lucem ediderint quae erudiationem ' minime vulgarem redolent EProsecto non negaverim, Picum alios. quis permultos extitisse, qui singularis ingenii. selicitate paucissimis annis eo PerVenerint, .quo plerique i homines longo studio multaque aetate perVeni-Fe nequaquam potuerint. Ad vero prae terquam quod quae paucorum felicitas est ad commune ceterorum exemplum trahi nullo modo potest , Quis ignorat,

305쪽

non defuisse do flos & emunctae haris viros, qui in Pico ipso Mirandulano

aliquanto amplius desideraverint, de in eo nescio quam praecocis ingenii acerbitatem culpaverint 8 Illud certe negari non potest,multos naevos & m eulas illius scriptis esse aspersas , quae in eloquentia di elegantioribus literis hominem immaturum fuisse oste dunt. De ceteris autem dico, homines quidem multos praeceleri servidoque fuisse ingenio , qui scriptis editis adolescentiam suam illustraverint: nego nihilominus omnem in praematuris ejusmodi fructibus degustari tum i genii tum judicii maturitatem. Quod ne cui obtrectandi caussa, aut de gloria summorum virorum quicquam detrahendi studio dictum esse videatur,literariae Reipublicae annales quaeso percurrite.Non pauci sane vobis occurrent viri literatissimi, qui deinde

306쪽

287 Confirmata jam aetate, ad incudem ea ipsa revocaverint, Vel etiam cum puridore damnaverint, quae pridem juvenilibus annis nimium sestinanter effuderant. Hoc enim, ut antiquiores praeteream, & Laurentium Gambaram&l & Petrum Bembum & Franciscum Petrarcam & Torquatum Tassum alio que magni ingenii homines secisse legimus. Nec sane mirandum; cum mu- , lis nostris quotidie videamus , succum non habere diuturnum, quae nimis Ce- leriter maturescunt, neque diu Vigere, quae praepropere & quasi ex tempore gignuntur et contra Vero arbores, quae in multas aetates mansurae sunt, altio ribus huma defigi radicibuA, sero cre-b seere ac paulatim robur & firmitatem.

Quae cum ita se habeant, jam i telligitis , Adolescentes uptimi, quo-: rum caussa potissimum haec omnis Or

307쪽

288tio instituta est, nihil esse solidiori do- strinae noXium magis aut inimicum , quam nimiam studiorum festinationem . Non cursorum more, sed lente, sed maturo consilio in optimis studiis es properandum . Sat cito , dicere solebat sapientissimus Cato, res fiunt, si sat bene . Quid autem vobis ad scientiae exitum celeriter pervenisse proderit, nisi illius membra omnia & partes plene cumulateque teneatis , aut in eat

quid primo, quid postremo doco sit

haud satis percipiatis Agite itaqueis irem Vestram naviter, & ad quam se mel animum appulistis disciplinam , i ad eam. diligenter constanterque inini cumbite quousque illam a vobis revera possideri utilitatis & gloriae vestrae iundum fieri contingat

308쪽

DE EXPEDITA DIsCENDI

RATIONE.

U M anno superiore ex hoc ipso loco eam moret majorum orationem ha berem, in qua quotannis quispiam de dignitate , ac , praestantia bbnarum artium praefari solet ;, silud: , si meministis , conte debam , in optimis studiis lente qui dem esse sestinandum; nec studiosae juventuti quicquam es se perniciosum magis, aut inimicum , quam paucissimis annis gravissimarum disciplinarum studiis immorari, quae multum

309쪽

&. temporis & lal ris omnIno requirunt. Quod argumenti genus his plarietemporibus necessarium etsi sapientissimis, qui aderant, Viris probatum fuisse certe scio; non desuerunt tamen aliqui qui inde occasioneri obtrectandi arripuerint e quasi Vero, propo sita hac tanta studiorum difficultate , juvenes ab suscepto eorundem cursu retardari & magnos illos,quos adAcademiam attulerant , animos despondere contingat. Quorum opinio tametsi& ratione & communi experimento refutari facile possit; cum cφmpertissi-:mum sit , quae obvia dc unicuique eκ- posita maxime sunt , homines ea negligere atque contemnere; ad illa vero, quae ardua & multo dissicillima,eos sortiter aggredi & majori studio & voluntate ducie malo tamen mitiori ejus modii hominum ingenio indulgere, quam erga ipsos durior, aut parum ossi-

310쪽

ast I

ossicissus videri . . Temperabo itaque hoc anno austeram illam dicendi rationem , & mollioris suscepto argu , mento, tVrones milites, si qui sorte severitatis metu a nobis olim dilapsi sunt & in fugam conjesti, ad musarum castra hodierno die revocare conabor. Quare aditus quosdam breves admodum & expeditos cupidae literarum juventuti indicare statui, per quos, si Velit, propere possit ad veram doctrianae laudem pervenire. Haec autem nequis sorte dici putet adulandi studio, aut ostentandi ingenii caussa , quod a natura mea semper abhorruit, nihil de meo proponam: sed presta pede summorum virorum Vestigia persequens , quem ipsi tenuerint brevissimum discendi cursum , ostendam . Sic enim omnes intelligent, non me meo consibo, sed ipsos Neteres sapientiae magistros , hoc unum opeditissimum mu-