장음표시 사용
11쪽
i Petri Salii Diversi in Avici
tactus dirigitur ad plura, per visum, ita ut per hunc, ut plurimum . vel a no
centibus refugiat, vel ad proficua accedat. Quare immediata causa formationis capitis , est quidem , ut ait Avicenna , ex Gal. ratio situs oculorum ; verum & aliorum trium sensuum necessitas ad hoc etiam concurrit, cum hac formali causa, ut animalia inde a nox ijs refugientia, & inde utilia, prosequenti , fixi tutet in , & conseruationem consequantur. Per caput autem , in hooe'su, intelligam ut totam , tum partem, qὐae supra collum sita, includens non solum calii in , &quae sub ea continentur ; sed etiamuoculos, malas, nares, aures, & omnia exteriora; sub quo significatu egit Cal. Lib. 8. de Usu Partium, & sequentibus, de Usu capitis, & partium eius Auic. aute 'a, licet tractans de capitis necessitate,& usu, sequatur Galenum in his explicandis , & rem totam ad stum oculorum dirigat , nihilominus, a dicto significatu declinans, per caput, intelligit solum partes eas, quecranio continentur ; quarum enumerationem recensens, oculos, nares,
malas utrasque i & aures ab hac consideratione excludit. Sed si ad capitis
necessitatem constituendam, oculorum situs recensebatur , omnino inter eius partes essentiales, oculi ,& pariter caetera trium sensuum instrumenta erant, pari ratione, recenies da; nam eae Partes, quae alicui parti usum ali, quem praestant, etiam partis eiu ' estentiam constituunt. Vnde iure Gai tractatui de Usu capitis, addidit tractationem de usu. omnium partium caput ipsum constituentium, agens, non tantum de Capillis, cute, pericranio cranio, membranis, & cerebro, ac eius omnibus partibus, Verum etiam deis
auribus, de oculis, de naribus, de maxillis, de dentibus, de lingua, de in summa, de omnibus ali is singulis capitis partibus. Verum Auic. non as sentiens tractationi de usu capitis, caput in alio significatu sumens , sibi
contradicere videtur,cum huius usum, secundum aliquam considerationem , eiusdem autem partes, secundum aliam exponat. Cum autem, inquit, pilos
esse partes capitis, non intelligatitur hi inter essendi iles, sed quae sequuntureas ; quoniam pilus necessario consequitur temperaturam capitis , qui
tamen non est eius pars, cum caput constituentes p rtes omnes sint viventes; pilus autem Don dicitur vivere, quoniam non per nutritionem, sed per fuliginosurum excrementorum expulsionem, partis post partem, augetur; cuius ratione, resecti pili non augentur a summitate, sed a radice; quia cuma potiuS rationem excrementorum, quam partium viventium habeat pili,non videntur iure inter partes capitis connumerari, & potistimum,cum sint partes capitis adnatae, non caput constituentes
cap. U. Cerebrum, inquit Auic. quoad temperaturam, factum est frigidum,& humidum, quoad substantiam, pingue, & molle. Frigidum quidem , ob
duos usus; quorum alter est, ne inflammetur, vel ex multis, ac vehementibus nemorum motibus, Vel ex multis passionibus sensuum , vel ex multis motibus spirituum, in alterationibus, aut imaginationis, aut cogitatiuae , aut memoriae; alter est , ut ex eius frigiditate, temperetur spiritus vitalis corde egrediens, & in ipsum cerebrum penetrans. Humidum vero, prodixer alios duos usus; quorum primus est . ut per continuum eius motum, nons siccetur ue secundusi ut eius figura sit bona. Pingue autem est factum, ut
12쪽
Lib. III. Fen. I. Tractat. I. 3
il , quod ex neruis oritur, nerui scit. ab eo ortum ducentes, viseo sum sit. idest viscidae substantiae. Lene autem, idest molle iactum est, ex Galeni mente Lib. 8 .ide Usu partium Cap. s. quoniam hoc illi maxime conuemebat cum sensationes omnes recipiat, omnesque imaginationes, S intellectiones complectatur; ad receptionem autem, mollia corpora sunt dispolita. Quare, ut facile in sensibus, in imaginatiua, & in intellectu immutari possit, factum est molle. Sed dico ego, inquit Avicenna, aliter sentiens , cerebrum factum este lene, ob alias quinque utilitates; quarum prima est, ut sit pi
Eust. Secunda, ut cum nerui ex Cerebro, & nucha nutriantur, pollet aptuma neruorum esse nutrimentum; durum enim, molle corpus instaurare non potest Tertia, ut nerui ab eo orti possent esse flexibiles; nam cum hi ori stiria suum cerebro debeant, habeantque duritiem flexibilem,necessario eius substantia erit flexibilis; talis autem esse non potest, nisi sit lenis. Quarta est, ut spiritus, qui cerebrum permeat, & circundat, & qui motus Velocitate in suis operationibus indiget, sit humiditate sustentatus. Quinta, ut ex raritate substantiae spiritus leuior fiat; nam quae dura sunt, grauiora sunt his, quae mollia, humida, Saara. At haec Auic. sententia multas habet difficultates ; nam si frigidum factum est cerebrum, ne inflammetur, a multis, vel
animae, vel corporis motibus, male actum esset a natura, in cordis, & arte riarum formatione, quae cum calida sint, & calidiorem sanguinem contineant continuoque, ac Vehementi motu agitentur, atque hinc inflamma.
tionis periculum subeant, non calida, sed frigida formari debebant. Praeterea, cur timendate tacerebri inflammatio ex passionibus sensuum cxteriorum, aut ex alterationibus Virtutis imaginatiuae, Vel cogitatiuae, vel memoratiuae; cum hae sint passiones persectivae, & non corruptiuae, nisi ab excellenti sensibili, & ab obiecto aliarum virtutum n linis vehementi inducantur ΘNec etiam videtur factum frigidum, ut ex eo temperetur spiritus vitalis Pquoniam, sicuti, nec cerebrum ad contemperandum cordis calorem, ut, recte demonstrauit Galenus Lib. de Usu Part. Si de Plac. Hippocratis, & Plati contra Arist. factum est seigidum, ita nec tale sermatum est 'ad contemperandos spiritus; quoniam cerebrum, nec ita longe a corde locatum sui stet,
nec tot sinu bus, ac ventriculis semper se mouentibus, nec continuato motu donatum esset, nec sanguine arterioso in sinubus illis ita repletum esset, im monec ita calidum ad tactum foret, ut omni tempore calidius aere- absente, licet aestiuo , existat; immo continuatus ille, & nunquam interpellatus cerebri motus, & sinus illi sanguine arterioso repleti, semper, ac iugiter purusantes , attestantur, naturae suisse intentum, ut illud, cum materiae, ex qua, formatur, ratione, sit frigidum, eo quod pars seminalis existat,& exinde innata temperie sit frigidum, calidum admodum,ex influenti redderetur; si at tem calidum admodum existit ab influenti calore, nequaquam potest refrigerare , aut temperare, per propriam temperiem, spiritus Vitales , qui non, fiunt in cerebro animales, quia ab eo contemperentur; sed quia in eo alte
rationem, & immutationem in alteram naturam recipiant; cuius merito, noper simplicem aduentum recipiuntur in cerebro, sed per plures anfractus, ta plura vasa, S plures ventriculos, & sinus admittuntur, ut ex diuturnita A a te,
13쪽
4 petri Salii Diversi in Avici
te, & mora quam trahunt in illis flexibus, & sinu bus, atque ex continuato
motu vasorum, & cerebri, concurrente ad haec specifica ipsus cerebri facultate, ex vitalibus, per ulteriorem alterationem,&coctionem serent animales. Vnde plexus ille reti sormis, in quem spiritus vitales primo recipiuntur , ad similitudinem vasorum seminalium, an fractuosus factus est, ut ea ratione, qua sanguis in illis, ex mora alterationem, ad semen susciperet, in his, vitales spiritus alterationem, ad animales sortirentur, qui postea in ventriculis cerebri elaborati, tandem animales Omnino persecth evadunt. Quare, non cerebrum factum est frigidum, ad temperandos spiritus vitales, qui a corde ad illud ascendunt; immo potius, quia ex innata temperie, cum sit pars seminalis, frigidum erat, prospexit natura, it per influentem temperiem, concitato in eo continuo motu , esset admodum calidum, ut ex calidiatate concepta, possent spiritus, ex vitalibus animales, per ulteriorem alterationem, S coctionem, coctio enim perficitur a calido, elaborari. Quod autem humidum factumst cerebrum, ne ex eius continuato motu exsiccetur, nec Videtur rationi consonum; quoniam, si motus innatus faceret ad exsiccationem praeternaturalem, cor ipsum, quod vehementillime, & maxime continuo motu,ex omnibus membris, mouetur, ex proprio motu, celeriter, praeternaturam exiccaretur, quod tamen haudquaquam verum est; quin imo ex eo motu maxime conseruatur ἱ quod Pariter de artet ijs constat, quae per proprium motum, non magis exiccantur, quam pro earum propria natura , sed potius conseruantur; quia cum motus innatus non faciat exicca tionem, nec ea ratione potuit cerebrum humidam formari, ne ex proprio
motu exiccaretur. Quod etiam humidum sit.factum , ut eius figura sit bona. nec probabile censendum est; quoniam in animantium generatione, forma est ratio materiae, non autem materia est ratio serinae, ut saepius docuerunt Arist. & Galen, cuius merito, videmus animalia audacia, dentibus insignibus, unguibus aduncis, vel admodum solidis dotata esse, quibus priuatae. sunt timida; uoniam materia sequitur rationem formae, non forma rati nem materiae. Quod vero factum sit pingue, ut nerui, ortum ab eo ducentes, viscidat sint substantiae, mancum videtur; quoniam, licet quod est pingue, necessarid habeat quendam lentorem, non tamen omnino viscidum est. Prima cerebri pinguedo est minima; unde inquit Arist. Lib. de Animalibus r. Cap. I T. Cerebrum, ut adipe pinguescentium, pinguiusculum est, uisuis;sese , de sorum , silualidiusculum fretitur, ut ouis. Neruorum autem visciditas est multa, immo tanta, ut Vix abrumpi queant; quapropter hac data improportio ne, pinguedo cerebri non potest facere ad visciditatem neruorum. Quod vero sit factum lene, & molle, primo ut sit pingue, nec rationabile est; tum quia mollities non indicat pinguedinem, infinitar enim rex molles, nullis pinguedine dotatae; tum quia pinguedo non semper sequitur mollitiem; qus cnim adipola est, potius dura, quam mollis est. Praeterea, si cerebrum f. ctum esset molle, ut esset pingue, mollities proportionaretur pinguedini; at mollities in cerebro multa est, pinguedo minima, quae si multa esset, potius faceret contra Avicennae decreta, quam eis faueret; nam cum pinguia, ex
se facile inflammentur, si pingue esset admodum cerebrum, facile instamni
14쪽
Lib. III. Fen. I.:Tractat. I. s
es potet, cuius contrarium docuerat. Quod vero sit factum tale, secundo ,
ut neruorum, qui a cerebro , & nucha alimentum luscipiunt, posset esse proportionatum, & aptum nutrimentum, praeter rationem dictum est; nam cerebrum est membrum sui generis, nulli parti alimentum conficiens , aut transmittens, neruique, non a cerebro, sed a venis suum alimentum suscipiunt. Quod declarans Galen. Lib. 3. de Naturalibus. Fac. in fine, dicebat. Tale quoddam cartilaginis mucosum illud, quod ν circunfunditur; praeterea ligamentis, membranis,Wneruis, lentus humor, qui ijs instersus misitur ; singula namque horum, ex multis consciuntur bris, Paeosimilares particu sunt, o meresen- asibiles; in medijs mero earum spathis, qui maxime ipsarum nutritioni succus conuenit, es inspersus; hunc mero exsanguine traxerunt menarum, electo, inde qκoad potuere , sibique smillimo. Haec Galen. Ex quibus pateat,nervos a venis, non a cerebro nutrimentum habere. Quoad tertiam utilitatem, quia conuenit cum Galeno, non est quod quid dicam. Quoad quartam vero, quod cerebrum factum sit molle, ut per eius humiditatem, spiritus sustentari queant, videtur dubitari posse; cum spirituum propria sedes sit intra ventriculos, qui lenes quidem sunt, non tamen humiditate abundare debent; haec enim spiritibus, 'qui propria essentia sunt aetherei, & sicciores, noxia est, indeque plurima
mala in cerebru, ac in ventriculos redundare cotingit. Quoad quintam, nulli dubium, quod dura ex se, grauiora sunt, quae tamen, dum virtutes sunt robustae, ει facultates vigent, non gratiant; hinc ossa, quae ex se grauia sunt, Et pariter totum corpus, homini sano, Sc valido, non sunt gravia; quo mam , dum a virtutibus reguntur, nequaquam grauant. Quare, mollities cerebro non erit data ad lenitatem; sed ut facile omnes impressiones, tam sensilianta exteriorum, quam interiorum, &omnium virtutum rectricum, facile suscipere posset. Ex quibus concludo, solam Galeni sententiam de mollitie ce rebri, admittendam esse; quae autem superaddita sunt ab Auic. ut Galenum vel reprehenderet, vel diminutum significaret, suspecta, ac forsan rei jcienda esse.
Cap. III. Et ex frigidis quidem putrefactis, consequuntur apostemata calida , ait Auic. Hinc colligo, sicut alias dixi, Cap. de Lethargo, quod ubi pituita putrefiat, sequatur delirium, pro ratione putredinis, sicut fieri solet ex apostematibus calidis. Quod idem affirmat Auic.Cap.6. ubi docet,delirium etiam fieri a materia frigida, ubi fuerit calefacta, exemplo lethargi. Eodem Cap. inquit, Apoplex iam aliquando fieri per consentum, & communicantia alterius membri .Quae sententia opponitur Galeno,qui semper docuit, Apo-plexiam fieri per se affecto cerebro, non autem per consensum, sicut fit aliquando Epilepsia; & forsan traductio mala, Apoplex iam, pro Epilepsia. Cap. IV. Inquit, dispositiones cerebri cognosci poste,ex dispostione mirtutum,
ct operationum in membris neruosis, communicantibus cerebro, quae sunt, sicut matri
stomachus er mesca. Quae sententia non consentit Gal. qui Lib. 6. Epid. Sect. I. Com. I. dicebat, eos qui afferunt, quia neruosus uterus est, ideo ipso patiente, & neruorum principium assici, indignos esse, ut ipsorum mentio fiat;
sciendumque est, uterum, ventriculum, & vesicam neruosa esse membrae, ,
non quia oerueae sint substantiae, quae solum triplex est, vel scilicet ligamen-A 3 tum a
15쪽
tum, vel tendo , vel nervus proprid dictiis; sed quia, ut ibidem docet Gai
ipsorum corpus latissime distcndi, contraque in breuissimum spatium contrahi potest; N ideo, cum ratione huius, tantum dicantur neruosa membra, non est quod hinc communicantiam cum cerebro ullam asseramus. Si quae
autem est horum membrorum communicantia cum cerebro, vel ration neruorum, Vel ratione venarum, ut eodem in loco a Galeno habetur, erit, non autem, quia neruosa stat; & ideo ratione huius, non erant numeranda in. ter membra communicantia cum cerebro.
Cap. V. Habet, quod imagines in oculis apparentes, ubi non fuerint ex proprio oculi asserui, significant laesionem in cerebro. At hoc non est necessarium, cum eaedem imagines possint etiam, ratione ventriculi, generari, ut docet Gal. Lib. q. de Loc. Aff. Cap. I. haec habens. Igitur accidentia subserum, misis similia η identur , oculis nulla propria affectione mole satis; sed aut oris mentriculi, aut cerebri cognatione id accidere. Subiungit, ex lassione in auditu , etiam cerebri lassionem significari. At hoc intelligatur iuxta mentem Galeni Lib. q. de Loc. Ass. Cap. q. videlicet, quod utraque auris idem patiatur. Quare dicebat, loquens de omnibus sensibilibus. Si iero utra meruesimus partem laedi contigerit, non nerui proprius , sed in cerebro , locicuiuspiam, a quo nerus procedunt, primus assectus est. Aliter autem intellecta haec sententia, falsa erit. Addit, per lassiones in sensu auditus factas, aliquando significari complexionem sccam in parte me dij ccrebri. Hoc an verum sit, dubitari potest, cum a siccitate cerebri, nihil tale possit subsequi; siccitas enim potest tollere omnia, ad sonum praeter naturam facientia, non autem generare. Galenus quidem Lib. 3. de Comp. Med. secundum Loca, in auribus sonitum persentiri quandoque, ex audiendi exquisita subtilitate, testatus est, quod nulla praesente extranea humiditate fieri debet; tamen hoc non arguit siccitatem cerebri praeter naturalem, nec eius laesionem; cum nihilominus siccitas cerc-hri naturalis, ut habetur Art. Med. Cap. I Q faciat ad perspicacitatem sen
Cap. VI. Agens de significationibus sumptis ex laesionibus factis in sensu
odoratus, inquit, quod ubi sentiatur odor rerum foetidarum, vel non Petidarum, qui a causis externis non prodeat, fgnum est materiam,eum odorem facientem, contineri in anteriori ventriculo cerebri, nisi fuerit affectio in strictura narium. At si sensatio odoris in sensu odoratus fieri non potest, nisi attrahatur aer ab extra, usque ad cavum anteriorum cerebri ventriculorum, uti Galenus docet in proprio Libro . Igitur aer ille, medium erit, per quod odor desertur. Si autem medium; ergo non ab interiori, sed ab exteriori producetur odor. Praeterea, si sensibile politum supra sensum, non potest facere sensationem; igitur humor intra cerebri ventriculos contentus, sensationem odoratus facere non poterit. Insuper, si humor, vel foetidus, vel non foetidus, intra ventriculos cerebri contentus, posset odoris sensationem facere,etiam non inspirante homine,quoniam materia praesto est,odor sentiretur. at hoc falsum est. Quare & falsum erit, materiam in cerebro cointentam , posse olere . Quare haec significatio ab Avicenna tradita, quod
ubi sentiatur odor, qui a causis externis non prodeat,indicat materiam Od
16쪽
Lib. IJ I. Fen. I. Tractat. I. 7
ritum percellentem, contineri inventriculis cerebri, non est acceptanda , nisi materia illa in ventriculis contenta, propriam affectionem, vel ossi spon-goidi, vel mamillaribus processibus, vel narium membranis, S foramini-hus impertiatur; quo casu, nulla praesente exterius materia odoratus, sensus moueri potest; quoniam, dum aer externus ad interiores ventriculos cerebri attrahitur, secum defert vaporem, qui a partibus illis cleuatur, qui postea seriens proprium odoratus instrumentum, in eo propriam odoris speciem inuehit, cx qua sensatio, vel foetidi, vel non scelidi odoris genera
Virtutes rectrices loco distinctas ese, ita ut Imaginatiua in anteriori cerebri parte, in media,Cogitativa, in postrema autem Memoria resideat,tanquam antiquum Possidonij dogma, a quo transcripsit Aetius, supponit Aui-cenna, forsan ex hoc,actionum ordine,& virtutum laesione arguens; nam inter actus harum virtutum, primus est Imaginationis. Secundus Cogitatiuar; quoniam nil cogitare possumus, cuius imaginationem prius non habuerimus. Tertius memoriae; quoniam ea tantum memoramus, quae vel imaginati fuerimus, vel cogitauerimus . Si autem actus hoc ordine procedunt, ita , etiam huic ordini instrumenta respondere debent. Ergo in primo loco, imaginatiua; in secundo,Cogitatiua; in tertio, Memoratiua residere debet .Quas easdem virtutes loco distinctas esse, Videntur etiam comprobare earundemissiones; nam cum una laedi, altera illsse,queat; isditur enim aliquando ima sinatio, ilissa cogitativa, & memoria; quandoque autem Iarum altera, illis ilissis remanentibus, videtur hinc clare colligi posse, eas loco distinctas esse; nam si in eadem parte residerent, una harum virtutum laesa, carterae pariter laederantur. At iis c sententia', sicuti nusquam a Galeno, qui exacti stime de omnibus cerebri partibus agens, Lib. de Usu Partium, huius nunquameminit, citatur, ita pariter rei jcienda venit. Nam cum cerebrum, per propriam temperiem, sua munia, mediantibus spiritibus, & praecipue his, qui
in postremo ventriculo continentur, obeat, indistincta erit, ac promiscua harum virtutum in cerebro sedes. Nec ordo actuum, ordinem in instrumentis necessario producit: nam partes corporis nostri, in Facultatum Naturaliuactibus ordinem habent; nam primo appetunt; secundo retinent, tertio concoquunt quarto excernunt, non tamen ullus cst in his instrumentorum
ordo, cum eadem pars omnibus his facultatibus, successuo tamen ordine , sussciat. Nec etiam ex eo, quod una laedatur, altera ilissa, probari potest, Ioci, ac instrumenti distinctio; nam quanquam membrum unum, plures facultates, quae per diuersas functiones operentur, habeat, non necessario, ad unius laesionem , caeter duntur; unde fit, ut cum in toto ventriculo sint facultates attrahendi, retinendi, concoquendi, & expellendi, quae omnes in, eadem parte sedem habent; nihilominus haudquaquam hinc sequitur, ut una ex his facultatibus isse, necessario caeterae laedantur; nam quandoque
laeditur vis attractrix, reliquis illisis; quandoque autem illa illisa, una ex his sola ditur; quod idem, sicuti constat in caeteris partibus, & facultatibus , ita mirum non sit obtineri in cerebro; hoc enim, licet per eandem pamtesn imaginetur, ratiocinetur, & memoret, tamen ad laesionem huius par-
17쪽
s Petri Salii Divers ini Avici
tis, non omnes pariter laeduntur virtutes, sed una tantum laedi, altera illaesa remanente, potest. MOdu S etiam applicandi medicamenta capiti, hoc idem persuadere potest; nam syncipiti haec tantum, in quacunque virtutum laesione, administrantur; si autem memoria in posteriore cerebri parte, ratiocinatiua in media resideret, syncipiti tantum, laesa existente imaginatione essent apponenda; laesa autem memoria, ad occipiat; sicuti in laesone costitatiuae, in medio applicanda essent. At iis c nequaquam fiunt, nec si fierent, pro-scua sorent; ratio immediata horum est, quoniam omnes virtutes in eodem loco resident, & per medicamenta, eidem parti applicanda, curari debent. Cap. VII. Amplius, cum omnis humiditas facit somnum; fenum enim, non humiditate
complexionum 'sorum, prolongantur vigiliae . Et Galeno quidem evidetur, quod illud est ex qualitatibus humiditatum nitrosarum s ipse enim mertare faciunt, propter n cumentum, quod cerebro inferunt. Haec Auic. Ex quibus duo habemus; alterum,
quod senes ex Gal. licet humiditatibus abundent , tamen sunt vigilantes; quia eorum humiditates sunt nitro se; alterum , quod humiditas simplex somnum producit, nitrosa autem, vigilias. At Gal. de senibus I ib. 3. Aph. in fine, aliter loquens, dicebat, in senibus, multitudinem superfluitatum pituitosarum aceruari; quae si in cerebro aggregentur, somnolent unis si autem extemnantur, peruigilaut. Ex quibus Galeni verbis, primo habemus, senibus non esse proprium vigilare y cum illi sint somnolenti, in quibus pituita incerebro aggregatur; secundo, quod nec proprium est senibus abundare nitrosa, & salsa pituita , quoniam si hoc eis esset proprium , nunquam essent somnolenti. Quod autem pituita salsa, & nitrosa faciat vigilantes, non undequa que verum est, nisi pituita admodum salsa existat; nam quae non multum in hac qualitate excedit, facit quidem vigilias, sed cum quadam inclinatione ad somnum; inducere enim solet coma non somnolentum,ex quo in somnum, ob materis pituito e naturam, inclinent,dormire tamen haudquaquam possint, ob vellicationem a nitrosa qualitate illatam. Cap. VIII. illa verba, quodsi adest superfluitatum retentio, cum leuitate capitis, signia scant siccitatem, absolute, Videntur contradictionem implicare; cum superfluitatum retentio, grauitatem; leuitas autem, superfluitatum absentiam denotare videantur. Quare, ad tollendam difficultatem, exponatur illa superfluitatum retentio, hoc sensu, quod si superfluitates non adsint, & inde non excernantur, significant siccitatem, si cum leuitate capitis hoc contigerit. Cap. IX. Mirum est id, quod inquit Avicenna de odoribus, cerebrum calidae complexionis, iuvantibus, dicens, odores Detidos, non bonos, quales bratims, prodesse, & iuvamentum afferre cerebro calidiori; nam foetida, qualis est limus,talem odorem ex putredine concipiunt; putrida autem omnino sunt calida; si autem haec foetida sunt calida, quomodo cerebrum calidum iuvare poterunt ξ & hoc eo magis, cum talia non solum haud quaquam sint delectabilia, verum etiam abominabilia cxistant. Cap. X. Id quod Paulus, & Aetius dixerunt de cerebri inflammatione, inaqua affirmant, cerebrum adeo intumescere, ut inde ossa capitis disparentur, transfert Auic. ad cerebri crysipelas ; & hoc sorsan sine ratione ; cum ex erysipelate parum tume aut partes affectae, plurimum autem ex inflammati
18쪽
Lib. III. Fen. I. Tractat. I. s
ne; sed,an ex inflammatione cerebri possint ossa capitis disparari, alias dixi
Cap. XI. Si per Alam alata, intelligatur illa se a capitis, in qua deest aliqua sutura principalis, omisit Avicenna capita rotunda, & sphaerica, quae vitiosa sunt, &a Gal. damnantur Lib.f. de Vsu Partium Cap. a 7. qui Lib. s. Epid. Sect. I. Com. 3. satis luculenter examinans capitis formam,& magnitudinem, declarat, quae ad haec dignoscenda pertinent; praecipue autem ad
cognitionem capitum acutorum, vel non acutorum.
Cap. XII. Inter signa, sanguinis abundantiam in cerebro attestantia, recenset pulsationem. At pulsatio in capite, non sanguinem abundare, sed vel inflammationem , vel flatum adesse significat; unde Gai. Lib. i. ad Glauc. in fine, dicebat, dolores capitis, qui cum grauitate, Spulsu fiunt, ab inflammatione seri; si vero sine grauitate, sed cum tensione, ac pulsu, ab inflammatione corporis membranosi dependere; natus autem arter ijs inclusus, Gue hoc propter obstructionem, sue ob aliam causam contingat, semper pulsationem essiciunt. Quare haec pulsatio non erit certum sanguinis indicium, sed sorsan per quandam consequentiam; cum, prauentibus alijs enumeratis
fgnis, possimus conijcere in Rammationem; innammatio autem a sanaui ne prouenit. In casu autem flatus abundantis, non aderunt caetera signa sanriguinem demonstrantia ; vel si adfuerint, non erunt sola, quia signa natuum limul cum eis aderunt.
Illa ultima verba, di cum hoc, quandoque ignificant secundum suam perseuerantiam; dolor enim cum perseuerat in anteriori capitis parte,Wposteriori eius dignificat carabitum,sophrene , sunt in sensu dicto satis diminuta; quoniam sola doloris perseuerantia ad hoc inepta est, nisi alia multa connexa sint; utputa , biliosi humoris praesentia, abundantia, seruor, ac sebris. Cap. XIII. Linguae colorem, supra cerebri dispositiones signiscare posse. monet, exemplo albae, in lethargo, citrinae, & nigrae, in phrenitide; de citrina autem, cum Viriditate Venarum, quae sunt sub lingua, in epilepsa. At coniectura ista est satis aliena a significationibus supra cerebrum; quoniam lingua quidem potest significare humorum qualitatem, & abundantiam, vel
in toto corpore, vel in visceribus existentium, ut constat ex Hippoc. & G Ien. Lib. QEpid. Sec. 1. Tex. &Com. Iq. non tamen supra cerebrum quid
attestari potest, nisi a posteriori, idest, ubi affecto capite, lingua inspiciatur, possumus ex ciusdem colore habere indicium materiae peccantis, quoniam talis iudicanda est peccare in cerebro,qualis peccat in toto. Quare non abs re talis coniectura, etiam ab ipso Auic. tanquam manca, & nihil ex sui natura, supra cerebri assectiones significans, negligitur, & spernitur. Cap. XV. Quomodo dolores capitis diuersificentur a loco, propter communitatem diuersorum membrorum inferiorum,ditasE docet. Sed in hanc rem, Iegantur Galeni verba Lib. G. Epid. Sect. 6. Com. a.
Cap. XVI. Frigiditatis signa declarans, supra dicta Galeni addit. Et nos
adiungamus istis tarditatem intelliati s . At ex Gal. Lib. Art. Med. Cap. I 2.
tarditas intellectus, non a temperatura ulla, sed a crassa cerebri substantia Prouenit; sicuti ingenium, a subtili. Caluitium, inquit Auic. non cito ei adu
19쪽
io Petri Salii Divers in. Avici I
nit in hac complexione temperata. At Gat . a quo haec trari scripsit , aptenlocutus cst, dicens; non tamen caluitium facile patiuntur . quae duo inter tadiuersa sunt. Avicennarenim sententia praesupponit hos calvescere, laedia Ide. Galenus autem sentit, hos non facile calvitium pati; ita ut ad ultimunta senium peruenire, absque hoc, quod calui fiant, pollint. ιCap. XVII. Caliditatis signum exponens, tanquam proprium signum, Galeno praetermisitim, apponit velocitatem permutationis voluntatui . Quod tamen signum posuerat Galen.Lib. Art. Med. Cap. I 2. docens, mobilitatem in opinionibus, calidam; stabilitate vero, frigidam cerebri substan- Dtiam indicare. Quod intemperies sine materia, ex Gal. fiat sine effluxu superfluitatum; cum materia autem, sit cum illis, certa est ,& indubitata sententia; hac tamen limitatione addita, nisi quid impedimento subsit.Quod G cuti intellexit Gal. ita non debuit damnari ab Auic. Cap. XIX. Ira est passio cordis; quapropter caliditas cerebri, ad hanc novi faciet, nisi cordi communicabitur. Cap. XXIV. Haec Verba, δ' fortasse Vociat ei pulsatiouem, conuenientioris
sunt sensus, quam ea, qua posita sunt Cap. I a. nam haec dicit, fortasse; quoniam sanguis non efficit pulsationem, nisi in flammationem inducens. Cap. XXVI. od dolor in apostematibus calidis, perueniat ad oculorum radices, necesse est, ut affectio sit in membranis; quoniam ab his oriuntur oculorum membranae; & si affectio sit in cerebro ipso, nisi communicetur membranis, non potest ad radices oculorum descendere, quoniam ex cerebri substantia oculi partes non formantur. Cap. X XIX. In capitis particulari euacuatione , pulcherrimum, N obseruandum dat praeceptum Auic. quod quoniam maxime ad Artem Deir uinta re volui; videlicet, quod materiam ex capite, particulari euacuationb noli evacuemus, nisi sit concocta in ipso capite; quia in particulari bessi capitis euacuationibus, duo haec praemittenda sunt, alterum est, quod corporis ci lius uniuersalis praecedat evacuatio; alterum,quod materia in capite sit con
Inquit, abundante sanguine, incipiendam esse curationem a lactione venae cephalicae, & Venae frontis, S nasi, & aurium. Quae sententia intelligatur ad mentem Galeni, videlicet, quod secta cephalica, postea descendamus adsectionem venarum particularium y in loco enim affecto non est secanda vena, nisi praemissa uniuersali sanguinis euacuatione. Subiungit, oportet ut sat earum phlebotomis in contraria parte doloris. Quod praeceptum edimcto opponitur Hipp.&Gal. qui semper docuerunt, sanguinis euacuationes κατ αιν, & e directo loci affecti faciendas esse. Iis Apulexia sanguinea,inquit Auic. phlebotoma ex quid Aidest vena,que est in latere colli. At Iuniores oneo, ab hac sectione cauendum esse; quoniam se ctio venarum iugularium admodum periculosa est; nec hae sectae facile uniuntur ; unde sanguinis profusiones impendent. In curatione Apostematum calidorum, ubi ingens si dolor, iubet abstinere ab aceto, soloque oleo resaceo utendum; & hoc, quia mordicationem
ex aceto timet. At ubi sit multa olei copia, minima vero sit quantitas aceti, nulla
20쪽
Lib. III. Fen. I. Tractat. I. il
ulla est metuenda mordicatio ; quo casu, Vis medicamenti magis penetrahit, quam si purum oleum administraretur . . Contra Galeni dogma, in sorti, ac vehementi dolore capitis, monet, aliqua stupefacientia adhibenda esse . Quae sententia non est spernenda; quoniam licet Galenus senserit,ex dolore capitis nullum periclitari; hoc tamen experientia falsuin esse deprehendimus ; nam ex vehement soribus capitis doloribus, quandoque sania superueniunt accidentia, & saeui morbi; quandoque autem S mors,
Cap. I. Ecensens differentias doloris capitis, secundum vehementiam, & debilitatem, inquit, quod aliquando est ita fortis, ut in hahentibus ossa leuia, sicut habent infantes, separet Synciput,& frangat commissuram eius .iniae sententia, sicut,quoad historiam vera est, ita quoad cau- .sam, dubia; non enim videtur hoc seri ratione ingentis doloris, sed ratione materiae facientis dolorem; nam si materia sit multa, potest ossa disparare, ut fit in hydrocephalis, ob sui copiam; si autem sit mordax, S acris, potest
ligamenta corrodere, ex quo laxentur Ossa; si autem materia, nec multa, nec
corrosiua existat, licet dolor adsit ingens, nunquam ossa ab inuicem disparabuntur. Quare ista ostium in capite laxatio, non ratione dolor s, sed ratione materiae fieri dicenda erit. Cap. II. Inter causas cerebrum exsiccantes, recenset coryram, &catarrhum. At cumhaec fiant vitio intemperiei capitis, excrementa superflua generantis, quomodo exsiccabunt cerebrum P Non enim humiditas fluens est sub--santialis, sed excrementitia; cuius ratione Galen. Lib. 3. Aph. I 3. dicebat, posse quidem per hyemis frigiditatem, cerebrum laedentem , & inde destillationes, & coryZas inserentem, caput illud, si multa non sit materia, gradiuatum purgari, & euacuari, non tamen exsiccari asseuerabat; quoniam educta materia excrementitia, corpora VCre purgantur, non e X siccantur.
Cap. III. Id quod dicit de casu, S percussione cerebri, transcribit.a Gal. Lib. I. Aph. 9. Vbi docet, qua ratione illi, quibus concussum est cerebrum, se .su, & motu destituantur, dicens, hoc inde fieri, quia ex casu contrahitur viscini malis, amotu periculoso molestata, atque idcirco quiescit. Interim autem, si quae a cerebro Orta, vel distendantur, vel distrahantur, mutum, ac immobile iacet animal, donec se rursus vis animalis collegerit; si autem ista, distentio, vel distractio non in partibus a cerebro ortis, sed in ipso fiant, ut inde, vel aues latur, vel conuellatur in propria substantia, non amplius restituuntur, sed necessario pereunt. Huic similem prodit sententiam I ib. a. de Comp. Med. Secundum Loc. in examine medicamentorum Apollonij, dicen S. Contingit autem non parum sepe, in casu, praesertim ex sublimi facto, et i quae
dam circa cereorum, aut membranas eius, partes abrumpantur; quod a bicontingst, i
tiam amplius capitis dolor inualescit, ipsaque assectio tota aegre i urabilis redditur, si . periculum inge F, G praeceps imminet. Sed quae est haec disserentia, quod in Aph. dicat Galenus, casum lethalem necessario esse. Lib. autem de Comp. Med.