장음표시 사용
31쪽
ne membranarum, aut cerebri. Ideo Lib. I. Prorrh. Tex. I 2. habetur, quod
feruens screatus,in phreniticis,malus est. Fieri etia potest hic screatus, per quandam labiorum convulsionem, per quam, sicuti aliquando ad risum cogi ; ita
quandoq; ad excreationem, & expuitionem irritari Videntur. Talis autem, screatus, quoniam fit delirante homine,ob cerebri,& membranarum inflammationem,cuiusvi,partes labiorum, & gutturis convelluntur quoquo pacto, ideo Lib. cit.Tex s. screatus frequens, inter signa phrenitica recensetur. Hic autem screatus rotundo ore efficitur, tum propter convulsionem, in rotunditatem efformantem; tum quia materia, ac si quid e naribus ad os, in farctum cxcernendum esset, ob mentis alienationem, rotundo e ijcitur ore. Quar sputa haec rotunda, non quia rotundae sint figurae; sed quia rotundo ore excreantur, rotunda dicta, delirium lignificant, & attestantur, ut saepissime ita. phreniticis, Si delirantibus obseruaui. 'Cum inquit. Et desiderant aquam, bibunt ex ea parum, non multum exeas Ientes , t neque etiam ex ea plurimum desiderent. Alludit ad dictionem graecam , per quam phrenitici vocantur ab eis βρακυ-- , ut habetur ex Galen. Lib. V. Prorrh. Com. ICCap. III. Docet, in principio phrenitidis secandam es e venam, non tantum copiose, sed etiam usque ad animi desectum. Quae sententia, non tantum contradicit omnibus scribentibus, qui docent, non copiose faciendam esse venae sectionem in phrenitide; sed etiam sibi ipsi, qui inferius, in progressu capitis, aliter docuit, moneto; vitandam esse in his venae sectionem copiosam. Eodem Cap. docet, Oxyrrhodinum nive refrigerandum esse. At hic aduertendum erat, uti docuit Galen. Lib. 2. de Comp. Med. secundum Loca,
quae sint eae naturae, quae tantum refrigerium tolerare nequeunt; non enim omnibus tanta refrigeratio conuenit.
Eodem Cap. Nutrit phreniticos oxymel ite, vel ut habet altera liter . Seianiabin saccharmo. At si acetum neruosas partes ossendit, ut docet Gai 3. Reg. Acut. Com. 39. & si Oxymel, Vterum, quia sit neruosus, ut ibidem in Tex. N a Galeno habetur, laedit, cur debemus nos cibare phreniticos Oxymelite ; cum in phrenitide, praecipue affectae sint membranae cerebri, &exijs , potissimum tenuior , quae facile in consensum ducit cerebrum
ipsum λDocens modum cibandi phreniticos, quoad potum, inquit. Aliena eos ab aqua mehementis frigoris, propries fuerit in melamine distinguente, aut in misceribus. Quoad cibum autem, ait in fine. Et in hac hora, inmantur panesmiliter infuso in aqua serigida, tulis insegidato cum niue mehementer. At ista duo ad inuicem contraria sunt; vel prior exceptio in secundo casu erat addenda; aut quemadmodum in fine capitis docet, peccante materia biliosa, omnia sint frigidiora ; peccante vero sanguinea, non ita.
Cap. IV. Quid sit cerebri inflammatio, & qualis morbus si, & quae curatio ei debeatur, & an hic casus, quem Avicenna a Paulo, & Aetio transcripsit, sit possibilis, alias dcclaraui. Quare non est quod eadem hic repetam .sap. V. Quod de cerebri inflammatione dixi, eadem de erysipelate intelligantur. Ruare in hoc, remitto lectorem ad ea, quae alias in hanc rem scripsi. Cap.
32쪽
Lib. III. Fen. I. Tract. III. 23
Cap. VI. Agit de delirio, protieniente a Daemomo agitatiuo , mna cum apo- flemate cholerico calido ipsius cerebri ; cuius causa inquit , est cholera rubea
pura, ct ad sta. De hac materia nullus scribentium loquutus est, & solus Avicenna describit hanc phrenitidem a Daemonio. Quod si per Daemonium, intelligit spiritus immundos, de quibus in Sacris literis plures habemus historias, huius curatio non pertinet ad Medicos, sed ad Sacerdotes; si autemper Daemonium, intelligit naturalem affectum, non possum intelligere ego, hune affectum aliud esse, quam delirium ex phrenitide, & melancholia mistum; cuius exemplum habemus Lib. 3. Epid. Sect. 3. Tex. 88. ut Galenus expresse in Com. declarat. Hoc affectu incipiente, dicit, spiritum magnum, & frequentem adesse . At ex Gal. spiritus magnus, & rarus , in his delirantibus obseruatur; &si. suis aliquando breuis, in muliere illa phrenitica, cuius supra allegato loco meminit Hippoc. dictus est breuis, ab Hipp.ex continuato magno, & raro, per interuallum magnum, ita ut, remissa illa intensa magnitudine, & rarit te, adhuc rarus perseueraret ; tamen dictias est breuis, comparatione praecedentis; vel dictus est breuis, quia mulier forsan in morbo praefocata, ut exponit Gal. breuem spiritum habebat necessario, &inde etiam muta aliquando facta est.
Cap. VII. Lethargus, inquit Avicenna,plurimum generatur a comesione ceparsi.
At si cepa est in quarto ordine ex calefacientium , ut docuit Galenus Lib. . de Simpl. Med. Fac. Cap. proprio, quomodo potest lethargum inducere,, qui est morbus pendens a materia frigida Θ quinimo potius videtur materia contrariam, & intemperiem ab eis inserri debere. Sciendum tamen est, cepam, licet in activis calidam, adeo in passuis humidam esse, ut cum multa ,& superflua abundet humiditate, hinc duo haec consequatur; primum,quod
quemadmodum conchilia, & plantae, crescente luna, crescunt, decrescente autem, nequaquam 3 ita cepa, decrescente luna, crescat, crescente autem, nequaquam ; ratio est, quoniam crescente luna, copiosior abundat in con-ehiliis, & plantis, quam eadem decrescente, humiditas, quae cum crescente Iuna, in cepa, accedat naturali, ac copiose eius humiditati, tanta, & tanta abundans redditur, ut calorem innatum, & proprium Obtundat, quo non Vigente, nec operante, nec augmentum etiam fieri potest ; quae humiditas cum postea decrescente luna imminuatur, nec inde calorem insitum, ob sui copiam, obruat, non amplius augmentationi est impedimento; & ideo tunc temporis, decrescente luna, potest crescere, quod luna crescente, facere non
potest. Alterum est, quod cepa, ob superfluam, & copiosam humiditatem , quam possidet, licet calida in quarto, est statuosa, ut docet Galenus loc. cit. si enim hac careret, non modo non esset flatuosa, sed flatus ipsos discuteret, cuiusmodi sunt ea , quae temperie sicca , & calida praedita . Cum igitur adeo copiosa, & supersua abundet humiditate, ex plurimo eius usu, potest lethargum inducere; quia ratione excrementitiae hunliditatis, potest succum frigidiorem producere, qui facile ad caput eleuari potest, a caliditate illi coniuncta, cum potissimum cepa sit vaporosa, &copiosas exhalationes ad caput transnittat, quae simul alias materias frigidiores secum ducere pos sunt a
33쪽
' 14 Petri Salii Diversi in Avic.
simi, quae ubi cerebrum repleuerint, lethargum facile producere poterunt. Adducens sententiam opinantium , omne apostem a frigidum , si ii phlegmaticum, siue melancholicum, lethargum esse, licet dicat, plures Antiquorum, per lethargum, solum intellexisse apostem a phlegmaticum; tamen incam inclinat sententiam, ut sub nomine lethargi, comprehendat utrumq;
apostema, ut dei non strant ea verba. Et tuum est,i ut in ipso nomines et trumque
Sed haec sententia reprobanda est, cum deestentia lethargi, sit somnus profundus; a materia autem melancholica, non somnus, sed vigilia pendeat. . Cap. VIII. Supponit, lethargum fieri a pituita putrescente. At ex Gal.Lib. de Praesag. ex Pulf duplex est lethargus, alter cum putredine; alter sine putredine, ut alias etiam notavi.
Eodem Cap. loquens de pullii lethargicorum , ait. Et cadit in pulsu eius, cadens, in medio plus; clivomam mixtus vitalis in ipsa es sanior. ruar tente iam , quoniam desumpta est a Galeno Lib. q. de Caus. Pur s. ideo per pulsum in eo vadentem, intelligatur pulsus intermittens. Quod autem virtus vitalis sit sanior in lethargia, quam in peripneumonia, difficile est iudicare; cum a morbis frigidis, validius, quam a calidis, virtus vitalis labefactetur; deiit, quod a maiori,& deteriori causa debilitante, sat pulsus intermittens potius, ram intercurrens ; quos Lib. 2. de Praesag. ex Pulf ad inuicem comparansial. in haec verba scripsit. At di sident hac re inter se, quod repugnat intercurren-igres , di decertat eum noxi i ca*m facultas; is intermittentibus, hoe piget illam fac,
re. Quare non est sentienduan, pulsum intermittentem in lethargia fieri, quia sanior sit vitalis Virtus in ea , quam in peripneumonia; cum in peripneumonia, intercurrens ; in lethargia autem, potius intermittens fiat. Quod si per pulsum in medio cadentem, intelligit Auic. ipsum intercurrentem, non autem intermittentem, e directo opponitur Galeni sententiae loco citato. . Subiungit Auic. Et febris cum rat est minor, propter longitudinem ipsius a corde ἀAt febris minor non est in lethargia, ratione distantiae a corde; sed ratione materiae facientis morbum, alias 1 phrenitide similis sequeretur febris. Inter alia signa huius morbi, recenset retentionem urinae; cuius duplicem assiunans rationem, inquit, hanc seri,'propter obliuionem , is propter debitit tem lacerti rinalis. Obliuio huius quidem sympl. sulficiens est causa; at debilitas lacerti urinalis, oppositum operatur; hoc enim debilitato, aut reso Iuto, urinam continere non possumus, ut habetur ex Galeno Lib. s. de Loci Ass. Cap. q.
Nec saria est, inquit, febris in omni vastemate, facio ab humore putrefacto. At nisi Apostema sit magnum, vel sit in membro principali, vel cum principali consentiente, non sequitursebris, licet illud Apostema fiat ab humore putrescente, ut docuit Gal. quia limitatur haec sententia ad Caleni mentem Inter signa consequentia lethargum, addit commistionem rationis, de qua alias scripsi; ideo ad illum locum confugiens, moneo, in eo lethargo tantum, qui ex putrescente pituita gignitur, posse delirium fieri; in eo autem, qui fit sine putredine, nequaquam; sed tantum in eo adesse virtutum rectricum in
Car: IX. Monet Auic. saepius excitandum csta patientem a somno, ne i -
34쪽
Lib. III. Fen. I. Tracti III. ets
peth profundatur. Quod praeceptum summo rigore est obseruandum, non tantum eos interdiu, sed noctu quinetiam saepius excitando. Quare ego hoc ob seruo , quod semper cum maxima utilitate praestitum vidi, ut non modo per diem, quo tempore vigilandum est; sed etiam per noctem, qua videtur somnus conuenire, Se dormiendum tuto esse, saepius excitentur : non enim permitto , ut noctu dormiant diutius, quam horam integram, singula quaque, hora cos excitando, ut interuallum vigiliae,per singulas horas, quibus dormiendum erit, habeant. Quod praeceptum cum ab aliquibus neglectum viderim , per spatium longum, & per plures horas patientes dormire permittentibus, vidi etiam patientes in profundum adeo seporem incidisse, ut am-
plius euigilare non potuerint. Habet haec verba. Deinde inuve corrus eius cum oleo, 6st nitro, semine ατ, cae, er semine laureolae, opipere, Cr Drethro similibis. Quae omnia transtcripsit ab Aetio; sed his utitur Aetius, si neginatis loco, post balneum, non, autem eo modo, quo Auicenna; cuius ideo corrigas illa verba, semine laureo- ia, de legas, baccis lauri . . Cap. Hydrocephala a fictio, in qua humor aquosus contineatur inter caluam, Sc membranam duriorem, non recipri curationem, secundum A uic .sententiam, quam a Paulo Lib. 6. Cam 3. transcripsit. At ii haec materia persuturas disparatasaesudat extra caluam, ut saepe fit in pueris, obligamento rum mollitiem, Gir non potuit, aut medicamentis, aut sectione educi Θ Quod Isi non extra caluam resudet, Sc huius habemus certa indicia, quae tamen es
sicillima, cur cauterio occipiti inusto, non possumus sperare huius materiar euacuationem, Sc eductionem, potissimum in pueris, quibus ossa sunt tenerrima, & propter mollitiem, corpus maxime transpirabile Quare non est, ut hos pueros, tanquam deploratos relinquamus, qui omni ingenio, di cura it potius tractandi, ut in pluribus ego praestiti, de tentavi, dc simul perfeci. iCap. XI. - In hydrocephala, si multa sit materia, praesertur ab Auic. curatio persectionem; si pauca admodum, per medicamenta discutientia. At ego animaduerto, in pueris, siue multam, siue pauca, dummodo excessus in copia non fuerit, per sola medicamenta curari posse; sicut experientia saepius cona peri, sectione nunquam tentata, cum salute tamen quam plurium. In adultis autem idem quandoque tentaui,nec sine fructu; in aliquibus tamen, reluctan- te morbo, ad sectionem tuto, de cum patientis salute deueni. Quare laudo sectionem in adultis; in pueris autem non ita probo.Cap. XII. Agens de assectu ex phrenitide, dc lethargo conflato, qui ex duplici humore, videlicet bile, dc pituita generatur, a Paulo transcribens, inquit. Euandoque et trique humores in tali. ectu aequantur; quandoque resorum unus alterum mimis, incunt tunc eius fgna. At haec sententia non consentit
Caleno, qui docuit, hunc morbum fieri solum, dum causae aequantur, Sc humorum alter alterum non superat. Ubi enim , vel bilis, vel pituita superior 'sit, pro ratione materiae, appellat eum morbum, vel phrenitidem exquisii-rain; vel lethargum exquisitum, ut habetur Lib. I. Prorrh. COm. I. quo loco haec sententia cxpresse per haec verba legitur. Quoties igitur iterque humor cerebro molestusfuerit, prehendunt hominem contraria lymptomata, ita mi tum migia, . a C let,
35쪽
tis Petri Salii Diversi in Avici
tiis tum leuiter in somnum feratur. Cum mero,Mad somnum defertur, simul di δε- filii, mi tam ira permanere assectionem est putandum. Nomunquam st in horum alterum res ita deflexit, mi mel bilis, pituita superior st, aegerque reddatur, aut phreniticus exquisite, aut lethargicus. Haec Gal. Cap. XIII. Vomitum probat Auic. in curatione huius morbi, ubi multitudo cibi eius causa fuerit. At si per multitudinem cibi, intelligit praegressania diaetam, ex qua potuit, tum bilis, tum pituita accumulari, ad quid prouocare vomitum, ratione illius cibi iHoc sorsan probat; quia rationi consonum est, si multitudo cibi praecessit, etiam multas cruditates ,& multam pituitam in ventriculo abundare, quae prius deturbandae ventriculo est, antequania alia administrentur medicamenta .
Cap. I. Ecensens causas Subeth, inquit, somnum hunc non naturalem,
primo fieri ab intemperie frigida, introducta; vel a causa externa , Ut pote ab aere frigidiori, sicut exemplum adducit in principio capitis sequentis; vel a medicinis refrigerantibus, quales sunt stupefacientes At sciendum est, Auic. cum Galeno concordare in secunda, dissentire autem in prima causa, censet enim Gal. ut habetur a. Lib. Aph. Com. 3. a pura intemperie frigida fieri somnos longos, non autem sopores, quales contingunt in lethargicis passionibus, nisi humor accedat. Hoc idcm habet Lib. 3. de Loc. Aff. Cap. q. d icens. Si frigus cum humore ivehementer intendatur ,sparem, stuporemque corisituit; sine mero hoc, memoriae nocet, stultitiamque inducit. Per quae verba,soporem,ab intemperie frigida solum inductum,excludit. Similem habet sententiam Lib. 2. Prorrh. Com. 29. agens de nomine, & causis soporis, ubi haec habentur. Demonstravimus quidem, migilantiamferi, pro' ter tum statatem; tum cabditatem primae sentientis partis, idest cerebri; somnum vero ex contrartys , cum siticet ex humidi millis copiagravetur corpus, quomodo ex re
pati profundus somnus oritur , quem, carum, si lubet, appellare potes si non discrepante
autem assectione, in nomine solum controuersia est. Cum mero cerebrum ob pituitam, tum humectetur, tum refrigeretur in lethargicis assectionibus,coma eri quod ἐν ipsum,
se lubet , carum appellare poteris. Ex quibus verbis clard apparet, intemperiei calidae opposuisse, non puram intemperiem frigidam, sed una cum materia , cum dicat, hanc refrigerationem a pituita fieri. Hinc Gal. ubique docet, soporem a pituitoso humore produci, nona pura intemperie. Vnde Lib. q. de Loc. Aff. Cap. a. loquens de Sopore, Apoplexia, & Epilepsia, dicebat
Horum trium morborum, frigidus, ac crassus, ae omnino mi es ius humor causa es . Et Lib. I. de Sympi. Caus. sub finem, cum loquutus esset de causis naturalis somni, dicebat. At cum a multo humore fritido grauatur, eum, qui in comaticis, est lethargicis cernitur, siomnum assert. Lib. autem I 3. Meth. Cap. I. docens, qui bus indicationibus, in curatione soporis procedere debeamus,docet, ratione crassitiei, incidendum; ratione autem frigiditatis, calefaciendum esse. At si sopor a pura penderet intemperie, nulla daretur indicatio incidendi, sed
sola calefaciendi intentio sufficeret. Hoc idem plurimis alus in Iocis affirmauit;
36쪽
mauit; cuius ratione, censeo, soporis veram, & immediatam causam esse intemperiem , non puram, sed cum materia pituitosa, & frigidiori; intemperiem autem frigidam puram, progignere quidem somnos longos, non tamen sopores. At si sola cerebri intemperies frigida, apta est somnos longos parere; igitur quandocunque deperditur memoria, quod contingit, ut ex loco supra citato apparet, ob intemperiem puram frigidam , semper patientes
somnolenti,&comato si erunt, cuius Oppolitum experientia, de Galen. ver
ba testatur; ex his enim, qui memoriam amisere, alios vigiles, alios somno lentos, alios, quoad somnum, & vigiliam , naturaliter se habere videmus.
Galenus hoc idem docet, causas explicans, cur alij sint in vigilias, alij in . somnos proni, alij vero medio modo se habeant. Ad hoc sciendum est, quod
quum virtutes rectrices cerebri, non compositionis Varietatem, ut docet
Gal. Lib. 8. de Usu Part. Cap.r3. sed bonam sequantur temperiem, quod ex harum laesone, virtutum motitiarum, & sensibilium potius arguitur lesio in ventriculis, & meatibus cerebri, quam in eius substantia; quoniam cerebrum his virtutibus, per partes instrumentales inseruit. Hinc eadem materia, diuersas has cerebri partes occupans, diuer:os producit morbos; cuius merito dictum est ab Hi ppocr. melancholicum succum , s in corpus cerebri re
pat', id est, si partes instrumentales ledat, epile iam ;s in mentem, id est partes simi lares, dr eius substantiam apprehendat, melancholiam parere. His stantibus, dico, quum somnus sit pastio laedens primo virtutes motivas, dc sensiti uas, memoriar autem iactura comprehendatur inter laesiones xirtutum rectricum, quod frigiditas somnum inducens, potius asticit partes instrumentales cerebri, quam eius substantiam; ea autem, quae memoriae iacturam infert, potius occupat substantiam, quam partes instrumentales; hinc in illa, quum ventres magis, quam substantia, ut testatur etiam Gal. Lib. q. d Loc. Aff. Cap.cit. cerebri assiciantur, neque sensus, neque motus ossicio sungi possunt patientes ; cum per instrumentalium partium rectam dispositionem haec fiant; in hac vero, qua potius substantia, quam venit res frigida intemperie asscitur, memoriae iactura sequitur; quoniam rectrices virtutes, temperamenti cerebri praestantiam, & qualitatem sequuntur. Hac igitur ratione, cadem intemperies frigida, modo potest somnum longum, modo memoriae iacturam parere; somnum quidem,si partes instrumentales, Sc praecipue anteriorem ventriculum; memoris iacturam, si substantiam ipsam, de cerebrum occupet; cuius diuersitatis merito, liquet, inmemoris iactura, non
esse necessarium, ut sopor succedat, ita ut ij qui sunt immemores, sint etiam soporos y & ideo cum memoriae iactura a pura pendeat intemperie frigida, nisi vel humida, vel sicca accedat qualitas, naturalem somni, S: vigiliae potest seruare statum. Si autem humiditas, vel substantiae cerebri, vel humoralis, sem nolenti euadent patientes; si vero siccitas similis, vigiles erunt. Inquit, quandoque somnum profundum, de grauem fieri ex multitudine
vermium, & Astaridum. Lumfrici quidem teretes, ut experientia, Sc ominnes tinantur, possunt somnum talem inducere; at Ascarides nequaquam; cum id ratione loci , dc ratione materiae, Sc ratione affectus, cum cerebroniti it commune illis sit. Quod idem falsum esse mihi experientia ipsa testata C a est;
37쪽
ς st; quin imo vigilias, quia pruritum inducunt Eodem Cap. agens de loco affecto, & causa Subeth, habet haec verba εν
portet quidem, ne oppilatio perueniens in subet sit completa; neque cum multa spissitiιine, etsi non fel nocumentum in anhelitu. At sciendum , quoci in sopore, semper seruatur spiratio secundum naturam; ut docet Galen. Lib. . de Loc. Ais Cap. a. Si autem in anhelitu nocumentum contingat, non amplius Subet hi
seu sopor erit, sed, ut ibidem declarat Galen. Apoplexi a succedit; & hoc, quia humor ille frigidus, crasJus, ct viscidus, qui & a poplexiar, & soporis
pariter est causa, non tantum Ventres, & praecipue anteriorem; sed S corpus cerebri obstruit; & ideo iure dictum est ab Auic. quod non oportet in Subelli, oppilationem esse completam, neque cum multa spissitudine, idest, in Sube in , non debet cerebrum omnino obstrui, nec materia Obstruens debetcsse admodum ς rasia , N viscida ; quia ii haec essent, tunc fieret noch mentum in anhelitu . Sed si haec ferent, quid tunc esset ξ non amplius Subelli, nec sopor esset, sed a poplexiae periculum imminebit.
In fine capitis, inquit. Quod ex somno sub sole, timendum est capiti ; quisti
sub luna,jacit possiaere creatum sanguinis, curn rascatione, idest sputu sanguinis capite; quoniam luna mouet humores. At cum lunae lumen, comparatione lumidis solis, minus calefaciat, & magis humectet, non sanguinis sputum, qui g calidiori causa mouetur; sed pituitosorum humorum destillatio potius expectanda, ut experientia pluries mihi compertum Iuxta Galeni mentem, animaduertit, ex percussione musculorum temporalium , quandoque soporem produci. Sed praeter percuitionem, sciendum cst, eorundem tensionem hoc idem praestare posse, ut contingit in ex articulatione maxillarum, si non restituamur; ut testatur Hipp. Lib. 2 de Art.Tex.
a I. Sc 2 2. ubi haec habet. Si autem non redierint, exfebribus continuis, est segni sopore , mitae periculum impendet. Musculi enim, cum praeter naturam alterantur, cistintenduntur, si oriferisunt. Non tantum. autem hoc si ratione tensionis musculorum temporalium; sed etiam attollentium maxillam inferiorem: quatitor enim sunt musculi, ab hac causa cxtensionem patientes, duo ex utraque
parte, ut ibidem in Com. Galen. declarat. Cap. II. Inter signa Subeth a pura intemperie frigida, recensens pulsus differentiam , hanc consequentem , inqui x. Et pulsus est extensus, tendens ad dursetiem, cum raritate. ehementi. At Gal. qui de Pulsibus, proprijs libris exacte egit, aliter de hoc pulsu loquutus est; nam Lib. q. de Praesag. ex Pulf loquens de pulsibus, qui fiunt cerebro assecto, inquit . Sin frigiditas morbosa cerebruma
assiciat, cum isti cor consentiat, tardiores , atque rariores aequo pulsus erunt, at s abseque materia, bola intempertes cerebri sit, citra tensonem. Quare his Galen. addit tarditatem, S negat tensionem, consentiens in raritate tantum .
Illa dictio, paulatim, addita, in disserentia syncopes a Subeth, in neutro. significatu unde quaque vera est; nam si respicit syncopen, salsum est, ea seri paulatim semper, plurimae enim subitae sunt; immo syncopes satura est,. ut virtutum sit subitus casus. Si autem respicit mutationem coloris, nec semis per est vera; quoniam multi sy ncope correpti, statim, non paulatim pallescunt. Quare, vel haec dictio expungatur; vel intelligatur, quandoque hoc seri, non semper. indi
38쪽
Lib. III. Fen. I. Tract. IV. 29
Inter Medicinas narcoticas, &Subeth inducentes, enumerat lac , in stomacho caseatum. Sed non existimet quis, hoc ita simpliciter eum asserere; quoniam, quod lac castatum possit strangulationem, refrigerationem, S syncopen inducere, plures testati sunt; sed quod inserat subeth, nullus dixit , immo nec ipse Auic. Cap. proprio de lacte in stomacho coagulato, de hoc ullum fecit verbum. Eodem Cap. ponit signa Subeth, facti a sanguine. At in hoc Auic. a Caleno , & caeteris scribentibus, qui neutiqua meminere sanguinis, dissentit. Nec videtur possbile, fieri soporem, seu subeth, a sanguine, ob eius propria temperiem calidam; si autem ratione humiditatis, qui poterit somnum inferreὸ Non sopor certe, sed somnus, vel longus, vel grauis tantum produci
poterit, non ita profundus, ut Vix excitari ab eo patientes queant.
Cap. III. Emplastrum illud ex Scylla, quod in pura intemperie frigida administrat, cum sit rubificans,non videtur conuenire; cum hic calefacientia tantum, non metasyncritica, & euocantia indicentur.
Cap. IU. Inter causas superfluae vigiliae, recenset apostemata melancholica,& cancerosa in partibus cerebri. At de hac causa iure dubitari potes s , tum quoniam, licet manifestum sit, melancholicum succum posse alluere, & inde
vel instrumentaliter, vel substantialiter laedere cerebrum, non tamen ita certum est, posse fieri ab eo tumorem in cerebro cancerosum; tum quia cerebrii, eum sit membrum nobile, S multis elegantibus instrumentalibus partibus dotatum, non videtur posse talem tumorem tolerare; tum etiam, quia nullus alius Auctor de his egit tumoribus. Immo Galenus non ausus est affrinare,
cerebrum pati posse scirrhum; unde Lib. q. de Praesag. ex Pul. Cap. de Pulf qui fiunt, menyngibus affectis , dicebat. Cerebrum pulmo fortassis , ne admittant quidemscirrhum; duris exum corporibus, δ' spissis , hic asseetus, non raris, ν mollibus familiaris dis. Si autem difficile est, cerebrum scirrho sos allectus
pati, tanto minus cancros pati poterit.
Habet haec verba. Et dolor quidem, qui decrepitis accidit, exsahara, es propter nitrositatem humorum eorum, ἐν balbedinem ipsorum , g siccitatem substantiae cereἷrι
eorum. Ad quam sententiam, notetur locus Gal. Lib. p. Aph. Com. ult. ubi habet, senum proprium esse vigilare; quoniam totus eorum habitus est exiccatus; hoc autem euenire, dum integra sanitate fruuntur. Quoniam autem senes, licet quoad solidas corporis partes sint sicciores, plurimis tamen solent abundare excrementis pituitosis, ob debilitatem caloris, si talia excrementa aggregentur in cerebro inquit, ipsos senes fieri somnolentos. Haec autem excrementa cum sint pituitosa, non mirum est, ab his somnum induci; quae tamen si calidiora evadant, ratione putredinis, & nitrositatis, poterunt producere vigiliam, ut inquit Auic. Quare cum lisc excrementa possint esse naturalia, & non naturalia; si erunt naturalia, ad mentem Galeni, sunt senes somnolenti y si autem nonnaturalia, ratione nitrositatis, ta salsedinis, ad mentem Auic. euadent senes peruigiles. cap. VII. Et quidam existimauerunt, inquit Auic. quod declinatio ad immuttonum , est propter diminutionem Jubsantia cerebrii; ct hoc quidem non est longinquum apud me. At modus, ta ratio huius sententis ab Auic. declaranda erat; quo-
39쪽
3o Petri Salii Diversi in Avid.
niam ita simpliciter prolata, & dubia est, i md nec vera. Quare, suppleamus nos. Cerebri imminutio, alia est naturalis, alia est prster naturam; & quae
naturalis est, vel est in summo, vel remissa existit. Quae naturalis est, ex deincursu fit aetatis; ut habetur ex Gal. Lib. s. Epid. Sect. 3. Com. I. Nam cere brum , sicuti & totius corporis omnes partes solidae, annorum decursu, semper siccius redditur; quoniam corporis nostri humiditas , quae ab ortu erat
plurima, per aetates sibi inuicem succedentes, quotidie absumitur; absumpta
utem hac humiditate, aetatis lapsu, euenit, ut cerebrum, quod in iuventute molle erat, & humidum, exiccetur; exiccatum autem imminuitur, qua imminutione facta, quoniam cerebrum siccescens,ac subsidens, recedit a caluaria, 1equitur caluities; quoniam cutis nimium siccata, ex remoto cerebro, somitem amplius non habet, quo capillos firmare, aut nouos producere queat. Haec autem imminutio, quoniam ex naturali annorum decursu procedit, nec
est in summo, quum adhuc in bis multa supersit humiditas, nequaquam cerebri virtutibus noxia est; at procedente aetate, si homo ad ultimum perueniat senium, quoniam in eo facta est, eius, quae superat, humiditatis ingens consumptio , indζque cerebrum admodum imminutum , & arefactum est, hinc fit primo, ut neruorum exortus exsiccati necesse sit; quibus arescentibus, non perinde, ut prius, videre, audire, nec quid aliud per sensus, & voluntarios motus, valenter, cum hinc infirma, debilia, exoluta omnia instrumenta facta sint, perficere potest; secundo, ut virtutes rectrices non admo. dum polleant; nam si intellectus, neque Virtutes cerebri, quae bonam temperiem, ut ex Galeno dictum est, sequuntur, cerebro arefacto, non Possunt non
debilitari,& noxam ingentem pati; cuius debilitatis, & noxae merito, cum hinc parum sapiant in decrepita aetate, & in ultimo senio constituti, Vulgare illud dictum est, quod bis pueri senes fiant. Haec autem imminutio, licet sit
naturalis, quoniam est in summo, arefacto admodum cerebro, nihilominus virtutibus rectricibus noxia est. Et haec de naturali cerebri imminutione . Quae autem praeter naturam contingit, s t pariter ex iccato cerebro, sed non a causa naturali, ut quae fit ex senio; verum, vel a non naturali, Vel praeter na turam. Non naturalis est vigilia superflua, inedia . Praeter naturam, ut immo deratae euacuationes, & huiusmodi exteriora, quae vel subito, vel violenter cerebrum exiccantia, illud imminuant. Hoc autem imminuto, Virtutes quin etiam rectrices imminuentur ; quoniam ex hac imminutione cerebri, eius substantia arescit, qua arescente, temperies naturalis corrumpitur; cuius ra tione dictum est a Galeno Lib. I. Progia. Com. i 3. In acutis, delirιum exino pia, secμm periculo. Quod autem vigiliae, utpote nimium cerebrum exiccantes, possint virtutibus rectricibus noxam in serre , testimonium habemus.
Hipp. N Gal. Lib. 7. Aph. I 8. Quod idem etiam ex superfluis euacuationi bus, &potissimum sanguinis, euenire possit, ex ijsdem patet Lib. cit. Aph. 9. Quod vero ex inedia hoc quinetiam contingat, quotidiana comProba potest experientia, qua vidimus plures, ieiunijs, & abstinentiae, supra pro Prias vires operam dantes, desipuisse. Quod extrinseca quoque admodum exiccantia idem faciant, mihi comprobauit experientia nonnullorum, quxδ4 memoriae facultatem, vel excitandam; vel augendam, medicamentis sic cioribus.
40쪽
Lib. III. Fen. I. Tract. IV. 3l
cioribus utentes, despuerunt, qui a me postea, ratione diminutionis intellectus, non amplius memoria diminutionem patientes, sanati sunt. Quibus sic habentibus, concludo, no omnem cerebri imminutionem,diminutionem virtutum rectricum inferre, sed solum quae est praeter naturam ; vel naturalis quidem, at in summo. Distinguit is sionem rectricum virtutum, secundum diuersitatem partium,& ventriculorum cerebri. At de hoc etiam loquuti sumus. Cap. IX. Inquit, urinam oleaginosiam,significare in febribus, permistionem rationis . Sed quum urina oleaginosa sit duplex, ut notat Galenus Lib. 3. Epid. Sect. 3. Com. Tq. Altera, quae Verh pinguis est, & pinguedinem secum defert; altera, quae non pinguis, sed colore, & crassamento oleum repraesentat, videndum de utraque quid senserit Hipp. N Galenus. Primam Hipp. Lib. 2. Progn. Tex. 3 . inquit, tantum colliquationem indicare. Hoc idem docuit Gal. lo c. cit. Lib. 3. Epid. & Lib. de Urinis Cap. proprio. &Lib. i. De Crisbus Cap. 12. ac alijs etiam pluribus in locis. Secundam autem Com. q. cit. Lib. Epid. inquit Galen. saepe se vidi se, nullo aegri detrimento redditam; immo vero, e contrario, in morborum concoctione, in serius subiungebat, has urinas duplices esse; nam vel ad candidiorem tendunt colorem, exoluto colore pallido, & tunc humorum denotant cruditatem; vel ad vehementer pallidum declinant, & tunc biliosum indicant colorem; in neutra vero harum urinarum prauitas est; si quid vero mali, est propter febris vim, ex qua tamen, si reliqua sint salubria, breui liberantur aegrotantes; conclu)itque, siue urinae oleosae sint, in prima; siue in secunda significatione, quod non sunt quidem salubres, nec tamen admodum perniciosae. Haec de Urinis oleaginosis collegi, ex Hipp. N Gal. quorum nullus tamen asseruit, has delirium significare. Quare quomodo hoc Auic. asserat alij declarent.
Eodem Cap. asserit, permissionem rationis, factam ex cholera rubea, esse de teriorem ea, quae fit a cholera citrina, cum inflammatione, & calore. Sed quicquid dicat Auic. de sua cholera rubea, sciendum est, choleram rubeam esse mitiorem citrina supercalefacta; quoniam rubea, est tanquam serum sanguinis, & non generatur per adustionem, nec unquam ad malum, ut saepius obseruaui, euacuatur a natura. Quare ab ea delirium causatum, esse non poterit deterius eo, qui fit a cholera citrina, cum inflammatione, & calore fa
Subiungit, seri permistionem rationis aliquando a phlegmate putrefacto, &acuto. Quae sententia vera quidem in lethargo, a putrescente pituita genito. Sed quod possit hoc fieri sine febre, & sine cerebri apostemate, non videtur verisimile;cum a tali humore non sit aptum cerebrum deduci in delirium; dc ideo non sine ratione, in Cap. curationis, ab Auic ipso postea praetermisisa est cura huius affectus, cuius causam si veram censuisset, eius certe in curatione meminisset. Symplomata autem, quae consequi talem assectum monuit, videlicet, quod isti existimant se esse aues, & bestias, non a pituit a sed ab humore melancholico induci possunt. Si autem ipsis grauantur capita, Nin eis adsit Subcth, hoc contingit, quia simul cum melancholico humor , adest pituita cerebrum Occupan S.