De morte caussa grauiditatis, abortus, et partus. Medica quidem disputatio. Sed societatibus officiorum necessaria. Auctore Hieronymo Perlino medico Foroliuiensi

31쪽

liqua pendent, quaeq; caussa & materiae, &escientis respectu diuersorum vicem gerit, quae opus persi, cit, necesse , ut conatus hic, mortis videlicet crimen grauiditati, & corruptelae scelus adscribatur: eoq; liaberius faciendum nostro in casu, quod foetus nedum corruptela tactus: idest imbecillitate,& vitio aspersus: sed etiam mortuus, putrescens, sphacelatus in ventre secto matris inuentus. Atq; haec mihi occurrunt di

cenda pro solutione praesentis problematis, quod si

quis aliter, aut curiosius velit scrutari, nec veto, nec

displicebit, ut fiat illud Homericum, Πλεονων δε φαμινον . Hoc est: melius mu itorum opus.

Si quis autem sciscitetur a me simpliciter, & λ

lute, atq; extra rem nostram, an praegnans,seu puerpe- ra mulier possit unquam morbo oppetere citra crimen grauiditatis, aut partus, seu foetus corruptionis, non

possum lateri impossibile esse propter multitudinem, ne dicam infinitatem caussarum, quae infensae mille modis esse possunt suo iure generatim torpori humano

naturari; nostrae alioquin lubricae r res tamen isthaec cum rarissima sit, cum minus frequentes nimirum sint morbi, qui in his periculis non trahant in coniurati nem aduersus salutem praegnationem, & partum, seu abortum, mirum esse non debet, si Hipp. sapientissimus, de cum Hipp. caeteri insignes Medici incommoda, ct discrimina grauiditatis, necnon partus: sed magis etiam ipsius abortus partu grauioris, semper perspectant, caeterisq; caullis euidentibus ante habent. Nam paucissimae sunt mortes his casibus, quae etsi in

diuersiis multoties vulgus inepte retorqueat etia e ternas caussas,ut in oneris in altum subleuationem,prae gnantis ciusdem percussionem, saltationem, vociferationem, praestatem victus, timorem, de constem tionem,

32쪽

tionem, aliam paria errata , imputari tamen iure non debeanr huic originni, huic principio: grauiditati niue mirum, seu partui . Etenim illae caussae alioquin leues, vel mediocres edunt insignem effectum ob dispositi nem materiae, violato prius corpore offensis grauidistatis, & partus. Nam etiam praegnantes , quae immanifesta caussa insirmantur , & decidunt primis di bus grauiditatis , idq, patiuntur ob copiam, vel quali

tatem humoris aceniati ante grauiditatem videntur mori vitio,& culpa grauiditatis,nedum abortus quandoquidem praegnantes iuxta philosophi sententiam 7. de hist.an. alias cit.,cui subscribit Pliniustibia 7. cap. 6.& 7. statim a conceptu a suppressione, seu imminutam ne consuetae mensium purgationis aegrae degunt, &aegrotantes ob incommoda grauiditatis minus tuto curantur. Similiter si a partu naturali, ac iuxta r tio nem,praescriptumq; naturae sese habente aegrotet caussa vehementi externa mulier, idque sit intra termitinos , & limites partus qui limites etsi incerti, de vagi quodammodo etiam sint, ut inquit Hiph libro primo

de morb. mulier.pro diuessitate partus, natunae,conditionisque parientis,raro tamen si foetusfhemina existat vlara quadraginta duo dies exicdumiui vero mastulus triginta duo, teste eodem Hipp., cui consentit Avicenn Arabum doctissimimus a I, 3. est. loc. aut Iaesio , & aegrotatio non erit notoria , ac valens, aut si erit, erit, viretro fi liis adnotavimus, cooperant partu sita imbecillitate , suo languore,siiis c itioni bus, incommodis, & cooperante insigniter ta ut caus se discriminis, & conatus putetur vere ipsemet partus. Verum enim vero siqua stemma tempore praegnationis , seu partus moriatur peste vera su permeniente, seu

veneno iusto vel exhibitu, vesadmoxo, non dicitur

33쪽

interire ex praegnatione, vel partur quoniam pestis,ae venenum etiam absque copula grauiditatis, abortus, vel partus ex se damna mortifera sunt, & cogunt instar tyranni materiam etiam nihil, aut parum dispositam, ac praeparatam, & propterea recte dicebamus retro pestilentiam, & venena non spectare. discrimina corporis: sed aeque imbecilla, & robusta, aeque gra uidas, & non granidas, foetas, & non stetas peruadere, violare, enecare solere, quod notabat etiam

Seneca tertio libro de ira . i

Pari pacto hydrophoba mulier, idest timens aquam rabie inquam vexata, siue interna, siue externa caussa , potest absque iusta culpa grauiditatis , vel partus in ipsa praegnatione, partusque tempore perire,lsiue venenum contraxerit in horum tempore

seu etiam dili ante grauiditatem: quandoquidem id

venennm, auctore Galeno 6. de loc. aff. s. diu iners,& immotum, citraque succorum nostri corporis diascordiam, & seditiones per menses, & annos 'Onc gnitum,' non animaduersum latere in eodem corpore , in tutoque potest : eapropter si consimili periculo decedat grauida, seu sceta mulier erit sine crimine, & culpa grauiditatis, vel partus. Et quod dixi de huiusmodi tabo , idem attestari potest de quocunque

alio pati, vel morsu ferae illato; vel eiaculato ven no. Sic quae inedia, ac semel, seu coacte; & pen ria ciborum, seu ex propbsito consimiliter mulieres praegnantes conficiuntur, pereunt, dicuntur absumi, mori citra culpam grauiditatis, & partus. Sicuti pariter si usae sint aere, qui citra pestem conceperit in se

venenatum vitium,non censentur oppetere incomm

dis grauiditatis, & partus. Namstustra in actione ν. culpatur minoi , di debilior caussa, cum maior, &.va

lita

34쪽

lida per se apta est ad movendunt: euncta enim neri

cura enarrata possunt non incommodε mortem insem re tine concomitantia , atque avicilio grauiditatis, abortus, vel partus. Caeterum quoniam nostro in corpore generari potest venenum principijs internis ne- cum simile veneno hydrophobiae: sed par cuiuis alteri veneno exteriori,ut dicebamus paullo ante ex mente Gai.,hropterea animaduertenda diligenter cunctata rigna aegritudini primum, demum morti superuenieneia: nam si grauida alioquin sana,valens,ac temperansm victu repente pereat primis diebus grauiditatis,eiq; niperueniant symptomata, & signa veneni, qualia antea narrauimus, ill co suspectandum de humore vene nolo:cumq; verisimile sit tale venenum genitum fuisse ante recentem,& inchoatam grauiditatem,caustaq; diuerta a grauiditate irritatum idem mei venenum suisse utq; venenum huiusmodi per se valens, & aptum inferendae morti, proptereamistra in cosmili casu culpatur grai ratas alioquin n6 perceptibi as,Mnexplicata,

non immunis a crimine,debiliusq;, ac viribus insemus mouens e sed mors tribui debet fato,naturae, id estanternis, & une aliena vi caussis. Verum cum haec cuncta plana,&conspicua sint,ramq; in contrmersiam posita, illud valde dubium, an

vi morbi acuti cum additamento, cum cum conditio

ne, qui lethalis semper, & perniciosus per se seu ratione humoris putrescentis,& non putrescentis praui, seu ratione partis principis affectae, dubium est, inquam, an queat foemina praegnans, seu sceta mori non dulpata grauiditatis,sen partus pressura. Nam alias diximus Iutas aegritudines cum additamento veluti sunt insignes in suo genere,per se leuiales recte absq, alterius in E aci-

35쪽

3oxilio, sine ulla dependentia:quemadmodum etiam censentur, teste Hipp. I.de niorimul.sub initio hydrops, tabes:veru quonia fere impossibile,ut mulier seu hydrope,seu tabe correpta concipiat: eapropter dubiu rema'net seorsum de acutis in suo genere insignibusma qui acuti recidiuant,vel superueniunt aliis acutis,vel seni, bus, de sessa aetate sceminis , vix, ac ne vix quidem , vi ratio dictat, & experientia palam iacit, praegnantibus, seu scetis obuenire solent,non incusatis tum habitu pi Luato corporis, tum imbecillitate annexa his muliebris sexus functionibus. Disticultas itaq; est de acutis insi' ibus,quos aliqui nuncupant morbos ex toto genere mortales,qui quidem morbi cum superueniunt grauidis , seu enixis , aut abortientibus , videntur propria vi, non ob aliud , non grauiditate, non parta iugulare patientes. Sic apoplexia fortis, ut perbibet Hippoc. sapientissimus a. Aph. qa. , & q3. ex

se lethalissima est , 5: incurabilis iniquolibet sie:

corpore et similiter ingens phrenitis , anilina consimilis , qualis est, quae neque in collo 'iaque in faucibus quicquam conspicuum sacite verum suis cationem vehementem , & spirandi dissicultatem inducit, & eadem die, aut tertia occidit, ut di cebat Hipp. in Coacis praenota, peripneumonia , in

qua totus pulmo inflammatus una cum corde , &mortem affert secunda , aut tertia die et Lethargus ingens, syncope quam Arataeus libro de acui. 3. . dicit vocatam esse a Graecis quasi dicat

cito iugulantem sunt saeuissimi morbi, & fieret .

ineuitabiliter mortem afferentes , up propterea si peruacaneum omnino videatur in horum , & consimilium etiam humoris Praestate morborum co

36쪽

3Imtitiis, crinunibus incusare pressurani , ct incommoda grauiditatis, vel partus . Res haec certe difficillima est iudicatu , de soli Deo, non hominibus in totum perspecta , quod sensus nostri assequi exacte non possint , qualis sit status corporis aegritudine detenti, & quales vires moi bi r dicam tamen libenter quid sentiam . Ingentes effectus 'non producuntur , ut ratio suadet, de ut memoriae proditum reliquit Gentilis Medicus subtilissimus 6. i. q. traα q. cap. 7. & ante Gentilem Aponensis diff. 379 , nisi ex fortitudine causissae agentis , & summa dispositione patientis , quae duo Mo insimul coincidunt: imo raro etiam unum horum reperitur, & propterea peracuti morbi , seu insignes acuti, qui sunt effectus magni, de 'miri haud crebro visentur: sed rarissimi sunt ; quod si accidant sorte fortuna grauidis , aut laetis conia

similes horrendi morbi , vix fieri potest citra culpam, absque is inquam , & opera grauiditatis , &Partus , quae statum omnem corporis miscent, et Perturbant, quae luE vario respeisu, ut dicebamus, tum materiae , tum ericientis principij in morbis Procreandis vicem subire possunt. Nam grauidi eas, etiarturitio lanctiones naturales si inculpatae sinci si congruae , si mulieri item sanae , et rONistae accedant, vix exponere possunt corpus mulieris periculis , et laetionibus a caussa externa

etiam vehementi venientibus , etsi laesio ulla accedet his casibus mulieri haud erit notoi ia , dato quod caussa talis manifesta , ac patens careat viveneni : Etenim venenati principii alia cst ratio.

Id enim est , quod assirmabat palam Galenus 3.

37쪽

in i . Epidem. I9., et 3. Epidem. 2. aegrotis PQ et1ι. nimirum occasiones , seu caussas , quλβο προφα ς vocant, . manisestas non edere esse Mnon procreare morbum absciuebcorporis apparatu, qui apparatus ad morbum , H aderit, non erit

crimine grauiditatis, vel partus. Quod si mulier, initio grauiditatis, & grauiditatis probae familiario

rum vitiorum expertis incidat in morbum perac tum, de ex .sui natura Iethalem, & mirito humoris coaceruati in corpcu e ex malo regimine, vel alia ratione, dc ante initam grauiditatem , quod Vsu eue

nite posse testabatur Galenus loco citato . Aphor. S. Ego certe in consimili casu non ita iacile culparem grauiditatem , cum caussae morbi omne palam sint extra incommoda grauiditatis. Nam modi bi duplicem habent generacionis , dc ortus sui rantionem, ut notabat pulchre: Galenus a. de Alimen . fac. cap. quandoquidem instruuntur primum sordiuntur, generantur, quod fit sensim,. R Jongo tempore ac praecipue incommodis, imbecillit timbus corporis culpati, demum erumpunt, & se ex

plicant quod fit subtro, & caussa , vr pix, imum

euidemi , palamque posita , cum itaque gener/ti fiat in casu proposito ante grauiditatem , 'uptio, nascatur errore: externo , grauiditas ipsa sit, lata, fomenta non praestet M aut si praestat. sint Iςui . ea apropter probe minus in consimili occasione , atque euenta accusari potest inita , & inchoatae g*uidi ias e licet enim grauiditas i exasperet morbum , & ,

aegritudinem graui orem reddat 2 attamen cum caeterae caussae sint: valentes , iure culpa mortis in essi s aciter mouentia, non in grauiditatem leue sompnmi

38쪽

tum , de secundaritim mouens referri debet e nam tam morbus ratione , ac vi caugae materialis , &essicientis praesupponitur ex sui natura lethalis , dc peracutus . Sed hi casus , ut libere dicam, sunt rarissimi. noscendi tamen a Medico , qui caussas omnes morborum lustrare, & persequi , hasque ex eventis inuestigare, & demonstrare debet . Ca te tamen intelligendus Conc. diff Io 6., dum dicit fibres, quae fiunt in praegnatione recta, & post partum naturalem ex malitia regiminis, & uniuersaliter ex quacunque caussa manifesta in nullo pen. dere a grauiditate , & partu et Quoniam nuspiam aegrotat in progressu grauiditatis etiam probae, de partu naturali, minimeque viiij suspecto mulier. quin id fiat incommodis, & aerumnis eiusdem grais uiditatis , dc partus statum corporis , dc concor diam humorum semper perturbantibus et unde Hippocratra, ut saepius animaduersim , grauiditatem , de pateturitionem in morborum procieatione omni

tempore ante habet alijs aegritudinalibus caussis, eas, inquam, adjicit solas, reliquas despicit. Neque quisquam oscit , quod disertissimus Gal. a. in Epid. loco alias citato, dicat praegnantes, de socio posse caussa a grauiditate, dc partu disiuncta, di disserente languere , de aegrotare et quoniam id, quod ibi affrmat Galenus intelligendum, ut paullo ante notauimus, de caussa procataretica, de prae- incipiente in aperto posita, quae sola ccncutit quidem valetudinis statumr sed non euertit, quae nuspiam agit sine auxilio , de consensu sementi inter.

ui, quia sumentum saepe, ac saepius soboles , seu sermen est grauiditatis, & partus. Si quando igi-E 3 tur

39쪽

tur datur febris, seu morbus peracutus clua crImem& culpam grauid talis , erit seorsum in casu a nobi exposito,& admodum infrequenti. Aliud non ignorandum , quod quemadmodum grauiditas, et partus scelus monstrosi , et superlae . ratio item quaevis nedum paria r sed maiora ijs, quae probi scelus grauiditas, et partus secus ducant pericula, praebent mulieribus, sic mola etiam quae iuxta Philosophi sententiam cap. 7. lib. q. de gen. an. , et Hippocrates libro de morb. mul. inte dum duiat quinque , aut plures annos : saepe autem quatuor menses ) escit in scemina consimilibus uti in vera grauiditate , & partu detrimentis;& quassationibus acutum morbum grauem , perni. ciosum, lethalem . Per molam autem intelligo carnem inutilem, & informem in utero vi utriusque

seminis licet debiliter, & imperfecte operantis genitam: nam quae mulier decedit hoc periculo, potest dici ex grauiditate , requε abena decessisse Dadi propterea in consimili morte haud miti cense

da locus est non incommode suetae 'exceptioni; non sic aurem dum mulier perit cum tumore , seu extensione uteri ob copiam flatuum etiam suppleiasone irensium in societatem accepta, velitem cum duritie , aut scyrrho eiusdem uteri, quas affecti nes Rases, & Auic. comprehensi sunt sub nomine , falsae molae', Quae enim mulieres vi consimilium morborum pereunt, non videntur mori grauidit

te , grauiditatisque calamitatibus, & iniurijs: sed

citra vim , & ex fato et quoniam ad horum morborum generationem non concurrit semen ullum unde non est conceptio, nec vis aliena .

40쪽

i Imo si daretur etiani conceptio ulla spuria , morbosa asque initu, citra sperma, inquam, viris ex spermate uno mulieris , & sanguine menstruo, uti suspicati sunt Plinius , de Avicen. de qua ambigo taliquε conceptione , seu grauiditate in fidi fiam , variam, & fallacem valetudinem pariter

reddente detenta mulier mortem obtret, dicenda

esset mors me iudice violenta , & non ex fato, quod morbum scilicet, seu caussam morbi archit ctatum sit, dc fabricauerit, secus ac in alijs euenit morbis, lamen foecundum mulieris intestinum quidem principium: sed alienum, & insuetum.

Est tandem dissicultas an mulier correpta febre , seu alio morbo eulpa partus , decedatque morbus, seu soluatur intra limites quidem eiusdem parius et sed prope finem: valeat nimirum mulier, exeat do mo , & alia munera sanarum obeat, deinde reuertatur morbus , & morbus fiat lethalis more recidiuae, quae semper amplissimo Auicenm testimonio libr. q. f. a. traei. I. cap. 2 o. peior est sua radice , aegramque in perniciem ducat talis recidivus mot-bus, quaeritur, inquam, an talis mors imputanda st partui, nec ne . Ex una parte enim non Videtur iure adscribenda partui: quoniam mors euenit extra limites pallus, non accersita a partu, &est effectus pariter morbi suborti partu finito . Exin aduerse autem cum secundus morbus, seu alius, in quem recidit scemina nam aliquando nedum s cundus: sed tertius, & quartus datur morbus, de quibus omnibus eadem est ratio sit recidiua , &veluti pars, seu germen, atquε propago prioi is aegri tudinis o eapropter utriusque par , o una Videtur