L' Epidico commedia di Marco Accio Plauto trasportata in versi sciolti toscani con il testo latino e alcune note da Rinaldo Angellieri Alticozzi patrizio cortonese

11쪽

per ii stasemiare atquanto particolare e nota comune a gli altri Scrittori, e per alcuni Proverbj non molio cogniti. reso si sarebbe non poco oscuro, e forse impercet tibile, seuZa ricorrere a i voluminosi Comentatori di queito Autore ; ho stimato attre si non dilatile appor vialcune piccole Note, e pili concise , e brevi, che m' o stato permetIo, tanto che Polsano servire a rendere ii Testo Latino e pia intelligibile, e meno equivoco .

E sic come neli' interpetragione di questa versione , io mi son servito deli' edigione gili pubblicata in Colonia da Dionisis Lambim , at

quale eruditissinio Comentatore bene his io professi quella douuta stima , e rispetto , che adun Uomo cosi insigne , e tanto ueli' anticae, Erudigione bene merito da eia scutio si debbe, io imploro dat Pubblico un benigno compati men- eQ, e perdono , se tal volta io ho douuto di- lungarmi dat di tui sentimento. Ho aggiunto inolire , per maggiore inteIligenZa , e chiaregna deli' intreccio, o si, carastrose della presente Commedia , tutio 1' Argomento cavato da gli accidenti , che in essanastono , giacchὰ mancando a questa it Prologo, che laol' essere nelle attre destinato a tal cia

sexto, quello, che si in questa, come in Ognu'

12쪽

ΑvvERTIMENTO. 23i na ha il litoto d' Argomento , e che non dia in stanga altro , che un Acrostico , Ie cui . lettere inigiali portano ii nome della Favolata. stessa , olire non essere certamente di Plauto t. e attrest per la brevita non poco oscuro. e. , Auguro a me, ed a questa inia piceola fa-i tica , questo fortunaro riscontro, accioceli E esso Possa animarmi a meritario , o procurario int, attre congiunture .

13쪽

ΡEriphaues Atheuiensis , adhue iuvenis In Epidauro deis

gens , ex muliercula quadam filiam fuseperat nomine Acropotis dem. Eam vix natam apud Matrem reliquerat Athenas Pater reverss. Postmodum illa , aetate iam adtilia, orto Thebanos an er , ct Athenienses beIIo , in hosium potestatem traducitur . Inod Dbr reflavist Periphanes , nec auro , nec labori pepercit , ut Filiam ab hosibus liberaret , ae redimeret . uuia vero non satis eam noscere poterat utpote quam parvulam apud matrem reliquisset ; plures mulieres ex hositim praeda argento comparavre ; ut illas Inter . 'om iuveniret . Hoc ipso rempore Strathippocles alius Periphanis ex altera matressius Thebas militatum abierat , qui priusquam ad te gloηem proscisceretur Epidico servo in mandatis relique rat , ut Vinicinam quandam , quam Athenis om ibat, sol

emeret . S rvus ut iuveni obtemperaret , non habens argen

tum unde id exequi . Si vi per sitias hone: Fidicinam esse quam sudiose quaeritobae filiam . Inter haec Stratisippo-cies Thebis huius vel pertestis , vel oblitus , aliam ex ho-sium praeda virginem, cuius amore insaniebist , Athenas secum avexit ; sumpto a Trapezita argento , qui uva cum eo , ct virgine, profectus es. Advenienti si obviam Epidicus , cui satim iuvenis cum minis, ct terrore denuo riat, ut argentum , quod Trapezitae pro virgine ribebat . ilitico compararet . Callidus servus Senem adit, eique noufium Filii reditum , sed θ ut huius novae mulierIs amore perditus sit aperte renuntiat ; Senex consilii incertus ,

ab Apoecide familiari δεο quid Abi agendum pinutor ἀ

14쪽

Epidicus, qui una hic adorat , seni persuadet hanc a se esse

emendam , ct aliquo amandandam , ut hoc pacto Filium ab ea abstraheret . Assentitur sevex, ct solvit Epidico argentum . quo ipse utitur ad Trapezitam dimittendum , ct pro, ilia , quam emere debuerat, aliam EFdicinam arte , ct δε- Io in Ductam , domum introducit. Inter haec mater illa Epidaurensis , ct olim uxor Periphanis, filiam quaerens advenit , cui ille filam suam ratus, eam, quam Epidici conmlio primum emerat , ostendens , se ab eo illusum agnoscit . . P modum supervenit e Rhodo miles , qui ea , quam Straoth tbippocles in praeda emerat , amore tenebatur, audiens a fene emptam ab rἰlo petis, ut redito argento eam Abiremittat. Assentitur senex, eique illam commousi at, quam i. fecunda vice comparaverat Irridetur a mulie O se 'v bIs captum agnoscens . circuie totam Vrbem . ut Epidicum ι assequatur , Τπι interea eum Dasistam convenisset , ut eis: argentum pro Uirgine solveret , eam conspicatus , q*ae Ma tam Periphasin 'Dam agnos,e , qua cie re Senex certior

e factui , Epidi um servitute imιttit .

ilip

15쪽

DRAMATIS PERSONAE.

EPIDICVS servos. THESPRIO servos. STRATHIPPOCLES adolescens . CHA ERIBULVS adolesbias. APOECIDES senex. PERIPHANES senex. MILES. MVL IUR.

16쪽

Servi di

rilane incognita.

Acropolistide .

17쪽

FMit Fidicitia mi 3 filiam credens Senex , Persuasu fervi , fi) stliam qui conductitiam

Iterum pro amica ei subiboit , Filio Dat herili argentum eo Sororem destimat Imprudeus iuuevis ; Compressae ac Militis

Oguoscit opera Mi Senex os subsiluis,

Vt ille amicam , haec . quaeritabat filiam , .. Sed iuventa gnata, servolum Emittit maUu .

ti Mulierem nempe illam , quam Stra-thippoclus depexibat, priusquam militatum abiret . Haec prodit in sce- nam primum A. q. S. I. at Natam nempe ex muliere illa Epidaurensi . quam in adolescentia hie Senex compresserat . quaeque filiam quaerens introducitur A. q. S. I. 3 Hoe est mercede comparatam , &est illa , quae primum loquitur A. 3. S. I.

4 , Nempe pro amica Strathippoetis filii tui, hoc est senis. y Destiuare hse est emere . Sic in Mostel. Α, 3. S. i. Quid ρ eas quanti desinat 'cis in Quae , ut diximus , prodit in sce- .

χὶ Hie est Rhodius nutes , qui intro ducitur A. 3. S r. t in Participium verbi sublivor . Subli-

, ne re autem DS a Iicui. ω est illudere a decipere . A genere ludi quo doemientibus ora Pingebantur aut minligine inficiebantur , , ortum asserunt, B utius . & Nouuιus . Pareus in Levicta Plautin , .rdictum. putat ' ex

eo quod mulieres ad abscondendas oris maculas fuco , ὀc pigmentis sa elem illini rent. 9 Hoc est sex vitute liberat . Dicitur

manu. emittere quia in manumissione moris erat , ut Dominus aut ca Put , aut manum . vel aliud. membr una servi teneus , iter diceret . Hune

homiη- Ahrum esse volo , aut Liber esto , & statim e manu mittebat M

18쪽

c Omprd una Sonatrice, e si credeva

Di comprae la figliuola, a questo indotio

Dat proprio servo un Vecchio ; et fu che ancora

U innamorata; e quella la, figliuola. Ma lieto alfin d' aver la sua trovata i

Il Vecchio, dona at servo libertade.

19쪽

SCENA PRIMA

gus adoles ens Th. Uuis properantem me prebente pollio ' Familiaris . Th. 3ὶ Fateor, nam olo es nimium fami ι ariter . Ep. Respice vero Thesprio. Th. Ob l Didicum ne ego conspicoryEp. ψὶ Cerιr ocinis uteris. Th. Salve . 8 P. Dis dent quae veIis . Venire Divom gaudeo . Tin is Quid ceterum i Ep. so) iatio adeo adsolet , Coena aeabitur tibi . Th. Donaeeo. Ep. Quia r Th. Me ae- cepturum , si-dabis .

si In hoc Scena , quae est Comoediae velut Prota sis-, Epidicus servos Theia sprionem a militia Iedeuntem adoritur , & vicissim multa colloquntur servi, ad totilis Dramatis inrelligentiam accommodata . Σὶ Ellipsis Plauto consueta , necessavio enim subintelligendum tui . vel libo familiaris. 3 Hoc est intellexeram quod esses amicus, & familiaris , nam nimia familia- 'ritate odiosus mihi es p Hoc dicit quia nondum Epidicum respeaerat. Certe bene vides, dc recte conspicaris.

-ntinua diei solet. Crenabis ouu me . Vbi ad itendum illud aues, non hic adpositum pro particula expletiva, vel metri causa, sed significare aoque, etiam , ad exprimendam nempe consue- tudinem Romanorum, coenam amicia.& familiaribus peree e advenientibus apparandi . sic in Bacch. A. z. S. 2. enire tu me Disom raudes, ero credo tibi, spatium, re coenam poldicere , αν conveni Peregre adveniensi.

Uulgati Codices habent . uuiδ νον agis y ut sales 8 4c fortasse rectius.

20쪽

S CENA

i Hoe est tu ipse ex sola mei contem- platione coniic.re poteris , ero tibi lenemplo sum . Haea & lexcentae aliae similes expressiones actione comica inis. digent 4 ἀIn hoc loco interiectio exultantis. Quandoque usurpatur Ironlae Μil. .

- Eure, euo , E cismo .sao Vox hybrida , a lato Plauto inget veteres ulurpata , vel conficta . - sunt qui legunt Ar,inor. sed perperam,sorpuleati enim uiles esse Bon POL sunt. Hie intelligit de habitu corporis valentiore. 'lfi Dexaerae scilicet manui, quam e levando ostendit Epidico. illar Immo ex Leg. XII. Tab. sancitum' fuerat . servos in furto deprehensos prius caedi , deinde saxo praeeipites dari. Consule Gellium Lib. I 1. C. 18 ssa me voce, quae est Plautina dum taxat, utitur in ters A. a. S. a. M in Pseu. a. 3- S. F. simili modo Catullus in Argori. I sea P stram mens .

civi Non