장음표시 사용
11쪽
io Elementa Rhetoricae.tiorum laedi tale ira ducat. Sed Philosophus et Fabulator diversis itineribus eodem contendunt. Philosophus objurgat vitia palam et aperte , sine ambagibus et integumentis: unde ostensi persaepe improborum
animi salutare monitum aspernantur ac reSpuunt,
casti lique remordent, ut inquit Iuvenalis. At Poeta vitium impugnat, quasi aliud agens , ac veluti ta
Per cuniculos , et monitorum austeritatem Fabularum condimento mitigat: ut nenipe captus ac delinitus innoxiae voluptatis illecebris animus : Salutarem medicinam libenter admittat, ut sapienter monet Lameretius lib. I. et ., Ac veluti pueris absynthia letra medentes Cum dare conatur , prius oras pocula circum
Contingunt mellis dulci flavoque liquore, Labrorum tenus , interea perpotet amarum Absinthi laticem, deceptaque non capiatur :Sed potius tali facto recreata valeScat. Quid enim aptius , v. g. ad inanium promissorum tumorem sine cujusquam offensione castigandum, quam haec lepidissima Phaedri de monte parturiente Fa-
mons Purfuriem. Mons parturiebat: gemitus immanes ciens Eratque in terris maxima expectatio et At ille murem peperit. IIoc scriptum est tibi, Qui magna cum minaris exiricas nihil.Quo etiam ingeniose alludit Boralius in arte Poetica Quid dignum tanto seret hic promissor hiatu tParturient montes , nascetur ridiculus mus. Ad hanc Fabulae utilitatem pertinet etiam quod ait idem IIoralius in Stil. I. I. I. Tantalus a labris siliens fugientia captat Flumina . en id rides mutato nomine , de te Fabula narratur. O pelerum eaempla probari potest, Fabulam assdocendos mimos et os eius concitandos utilem esse le g. Exemplo Menenii Agrippae , qui Plebem Romam nam , quae graviter offensa in montem Aventinum
12쪽
Elementa Rhetoricae II aliquando secesserat, ad Patrum auctoritatem coniscordiamque revocavit narratiuncula Apologi de mem-hris humanis adversus stomachum conspirantibus , et quod nec legum , nec ma sistratus auctoritate po- , tuerat , id siclitiae narrationis blandimento perfecit Apologum sic inarrat T. L ius lib. I. Venire et reliqua humani Corporis membra et solo S. Tempore quo in homine , non ut nunc , omnia iuunum consensiebant, sed singulis membris suum cuique consilium , Sutis sermo fuerat, indi clus reliquas Ra les , Sua cuta , suo lubstra ac ministerio Penbi omnia quaeri : oenirem in medio quietum nihil oliud quam tam . . tis uoluptatibus frui , (al conspirasse inde , ne manus ad Ose ibum strens, nec os ccciperet silum , nec dentes conis 'ficerent. me ira dum uenirem sme domore pellent, , ipsa una membra solumque corpus cd refremam labem .. penisse et inde cymuisse, pendiis quoque haud se nuministerium esse: nec mons tiliqvtim mere eum , reddensem in omnes cor ris partes hialic, quo pipimus pigemusque , diuisum puriter in penas , malum confecto cibo, songuinem. Comparando hinc quam infestina Corporis
seditio similis esset irae Plebis in Patres , flexit mentes
8. Est rei gestae , vel quasi gestae expositio.
Dicitur rei gestae , pel quasi gestae , ut nempe Narrationem tum Vistoricam, lum Fabulosam complectatur haec nostra desinitio. S. I. De virtutibus Narrationis. - insenum sunt piraulas Narrationis ti . Quatuor a Tullio recensentur: perspicuitas, probabilitas , brevitas , et Suavitas.
Quomodo perspicua fel Naraalio l
i . Fiet perspicua: i. Si temporum servetur ordo ,
13쪽
ra Elementa Rhetoricae adeo ut quod primum gestum est, primum etiam
reseratur a. Si verbis propriis et usitalis utamur.3. Si res non interrupte narretur. . Denique si diligenter vitetur omnis verborum
ambiguitas , qualis esset ista , v. g. inunt m m (a j I ranum Romanos picisse, quis enim inde victor , quis victus intelligi possit leuantum porro eniti ac contendere debeat Orator , ut perspicue narret et aperte , sacile intelligere poteris ex aureo Fabii Quintiliani praecepto. Prima sit
orationis uirtus pervicuilas Quo spectat etiam quod eodem capite inculcat idem Famus et inlacida es negligenter quoque otidienti-bΗs verea Sit . . . . vi in mimum , tamquam sol ire oculos , etiamsi non intendatur incurrat. Quam non ut intellissem Possii cuditor , sed ne omniano possit non inlecti re curianaum.
Quod si obscuritalis vilio laboret Narratio jure ac merito cadet in illius auctorem , quod de obscurissimo quodam Scriptore Melatum est a nobilissimo ( b
Quid iuvat obscuris involvere scripta latebris lNe pateant animi sensa l lacere potes. Cedo re peleribus Exemplum tisiquod metalionis Per lauae Z Instar omnium esse potest laudatissimum illud Epigramma sci Ausonii de Venere armata et de Pallade.
Armatam vidit Venerem (di Lacedaemone Pallas , Nunc certemus , ait, iudice vel Paride. Cui Venus 3 Armatam cur me , temeraria , temnis Quae, quo te vici tempore, Inermis eriam.
lal Pyrrhus fuit Epirotarum Rex Ortissimur, qui conla Romonos pro Tarentinis sex urinO3 bellum gessi ph Seaeuola Sammarithiario. in Ausonius egregitis Rhetor et Poeta, Praecepto Impe-νaioris Gratiani , Iuli Consul anno 3 s. bi: Lacedaemoni Venerem tirmatam eoIebiam
14쪽
Elementa Rhetoricae. Quomodo fel probabilis narratio p l. Si is , qui narrat, sit notae probitalis et fidei.
I. Si rei gestae seriem exponat sine fuco , qua simplicitate nimirum , atque candore plus multo valebit ad persuadendum , quam aliis calamistris, lenociniis et hZperbole. 3. Si nihil asserat fidei absonum , et quod abhorreata communi hominum sensu , quia ut recte admonet noratius in poetica. Quodcumque ostendis mihi sic incredulus odi. Quod si forte rei verae , sed incredibili fidem sacere velis, usurpare poteris sapiens illud cujusda in Veteris dictum s Nulla esse pera , quiae tamen Non Sies perisimilla ,elprobabile maino esse quamplurimia conbus probabilitatem mulla fe-. . Denique si clare aperteque exponat rerum cir- , cumstantias , et adjuncta personarum , locorum ac
temporum; unde vel maxime pendet facti probabi- Ilias. Ita Cicero iii mirabili illa Narratione Miloniai na , probabile reddit a circumstantiis personarum
quod narrat de insidiis Miloni a Clodio seratis. Cur igitur , inquit, picius est ( Clodius 3 l ouia non semper
rictior ia iurame , non numquam etiam labo ct uiolare
occiditur a quia quamquam partitus is impuratos Q dius , lamen mulier incideras in utrum Quid factu est opus , ut breoli sit Narratio Brevis erit, si narrandi initium altius non repe-las , et ab opo ut aiunt i quemadmodum ineptus ille , quem ridet Boralius et Qui stemino bellum Trojantim orditur ob suo. Sed si inde sumas exordium, unde neceSSe eSt. . di. Si non inutiles, putidasque circumstantias , quae nihil faciant ad rem , in Narrationem tuam insarcias. Quid enim opus est dicere , v. g. in Ponum Messi, num rem parulam asprat , de Prelio conueni di subiciae sunti auctoriae , e portu solui Satis erat dixisse et e portu
Vide tamen etiam atque etiam, ne nimia brevitas, obscuritalem asserat orationi , ut observat Fabius.
ilanda , inquit, illa Sallustiana breptias, et obruptum
15쪽
ii Elementa Rhetoricae. orationis genus. Et alio loco : metalla , inquit , Pso
elia non tam Farfulla uocari potest, quom confusio. Audi rursus IIoratium nostrum 3. . . Brevis esse laboro :
scurus fio. Qua ratione suauis reddetur Narrano ZI . Suavis erit. i. si utamur verbis leniter et numerose sonantibus. v. Si ita collocentur verba , ut nec hiulcus , nec asper sit illorum contairsus. 3. Si quae narramus , Sint magna , nova et inexpectata.
q. Si adhibeantur certae quaedam narrandi formulae Tullio persamiliares cum v. g. pro tempore praeterito praesens usurpatur , item cum plures ins niti subaudito verbo iunguntur, ut cum ait, Aeet Primo nihil metuere , nihil suspicari , dies unus et alter intercedere. Ita etiam Caesar lib. i de Bello Gallico . OD, iliacus mullis sum Icc mis Caesonem complaetus Ohasecrare caepit, ne quid pupius in fratrem statueret: Scire se ilia esse uem, nec quemquam eae eo Elux, quum
se , doloris rapere. Supple: dietis. Ita Virgilius in mirificis hisce versibus lib. VI. Aeneidos :At Danaum Proceres. Agamemnoniaeque phalanges , Ut vicere virum, fulgentiaque arma per umbras , Ingenti trepidare metu et pars vertere terga , Ceu quondam pellere rates : pars tollere vocem Exiguam , incoeptus clamor frustratur hiantes.. S. Denique suavis erit Narratio , si diversis figuris illuminatur, et si habeat admirationes, expectationes , Suspensiones , exitus inopinatos et interpositos motus animorum , dolorem , laetitiam , metum, cupiditatem Rarum omnium rerum admirabile quoddam exemplum habes in jucundissima illa Narratione de Dio-nDiu Syracusarum Tyranno rum et de Damocle quodam illius Parasito , in quam intueri satis non poterunt
Tyrones , ut suaviter et festive narrare discant. Diovsius yracusarum Tyrannus et Damocles. Incundae Narrationis Exemplum ex Tuscul. lib. S. Cum quidam ex ejus assentatoribus Damocles commemoraret in sermone cuius ejus, opes , mo'Flaum ,
16쪽
Elementa Rhetoricae . IS domino is , rerum abundantiam , mognificentiam aedium regiorum , Nessuretque umquom beosiorem quem uom fuisse: Visne igitur , inquit, o Damocle , quoniam haec leolla delectos ipse eomdem demussore , et fortunam evem rini meam p Cum se ille cupere digisset, collocari jussit hominem in cuneo lecto , sifalo Pulcherrimo ( a Dalili stragulo magnificis operibuspicio, obccosque( bj complures ornarii orgenio cumque caelato. Tum ad mensam erimia forma Pueros delectos sissu consistere, eosque nutum ejus inluentes diligenter min bura. Aderunt tinguenia , coroncte , incedebianius odores, menscte conquisitissimis vlis rabuebantur. Fontinosus sibi Damocles pidebatur. In hoc medio apparula fulgentem milium , e (c locunari sela equina optum , demuli iussu. tit impenderet illius beati ceroteibus Iloque nec pulchros illos A ministratores adspiciebat, nec Pleuum culi or nitim : nec manum porrigebol sil mensam : jam Osae defluebant coronae et denique mompil Trnunnum , ut obire liceret, quod jam beatus nollet esse. Susis ne ridetur declarasse Dionysius , nihil ei esse bestum, cui sem et aliquis terror impendeos lAd hanc suavissimam Narrationem allusit Voratius eum ait Odorum lib. I. Districtus ensis cui super impia Cervice pendet , non Siculae dapes . .
Dulcem elaborabunt saporem. Non avium , citharaeque cantus Somnum reducent , etc.
II. De Schematis , seu Figuris , quibus illuminari potest Narratio.
Figura, seu Schema, est ornamentum quoddam orationis , seu loquendi modus illustrior , et a communi consuetudine remolus, cujusmodi sunt haec Ciceronis verba : O Dii immortales tibinam Densium Su-mvs I O scelus O portentum in ultimas ferras omσαάΠ-Am l Itemque illa Virgilii verba in Ecloga II. Ah Corydon , Corydon , quae te dementia coepit l
iui flat. Con arareti ricam ali a superbustuli lavori.
17쪽
Vel cum idem Virgilius Aeneid. O Sibyllam ita
loquenlem inducit . . . Bella , horrida bella , Et multo Tibrim spumantem Sanguine cerno.Quis enim non videt , haec orationis lumina et illas dicendi quasi faces in quotidiano communique sermone adhiberi nequam ii iam solere lQuibus posissimum Piguris erit illuminonda narratio, ut sil suopis' Praecipuae Narrationis Figurae sunt IIypolypo sis, Suspensio , sive Sustentatio , Exclamatio , Communicatio , et Sermocinatio , sive Dialogismus.
q. Est sigura, qua aliquid tam vivis spirantibusque ut ita loquar , coloribus pingitur atque narratur , ut non tam audiri, vel legi, quam spectari et oculis Q quasi subiici videatur. Ita Cicero V. in Verrem Gavii cujusdam Civis Romani supplicium narrat per IIIpolyposim. Caedebatur possis in medio foro ( a JZ Uessanae in is Romanus cum inirem ntillus semitas , nulla alia ooae istius miseri latet dolorem, crepitumque Plagoram audiebatur, nisi hiare: Cipis Romanus sum. Sic etiam Virgilius narrator et rerum imitator plane mirificus, Didonis et Aeneae venationem describens , rem quasi 5ub oculos ponit his versibus egregiis: . . . . . . OStroque inflanis et auro Stat sonipes, ac fraena ferox spum ut
Idemque Poeta libro quinto , Entelli et Daretis pugnam pene sub aspeetum ita subj cit ;Ηaec fatus ( bj duplicem ex humeris rejecit amictum Et magnos membrorum artus, magna ossa (cj lacertosque.
Exuit, alqne ingens media con sit areno. Consiliit extemplo in digitos arrectus uterque Brachiaque ad superas interritus extulit auras. Precipitemque Daren ardens agit aequore toto , Nunc dextra ingeminans ictus , nunc ille sinistra
18쪽
Elementa Rheloricae. I Nec mora , nec requies , quam multa graidine nimbi. Culminibus crepitant, sic densis ictibus Betos , Creber utraque manu pulsat versatque Dareis. 'Ast illum fidi aequales genua aegra trahentem
Iactantemque utroque caput, crassumque cruorent Ore rejectantem , mixtosque in sanguine dentes , NDucunt ad naves . . 'Ouid est suspensio lSuspensio, seu Sustentatio est Figura, qua Orator ad sibi conciliandam attentionem , et ad excitandos atque arrigendos auditorum animos , illos tenet aliquandiu suspensos et incertos quid dicturus sit. Ita Tullius contra Verrem : Eliamnum mihi evectare piamini, judices , quid deinde siclum sit . . . Experiale facinus quam pullis improbum , hincam lamen ea-
Quid est Exclamasio p8. Est vocis elatio, sive contentio, qua interjectione vel adhibita, vel subaudita , vehementiorem animi motum significamus , et rei magnitudinem exprimimus. Ita Tullius , post narratum indignissimum illud
Gavii , licet Civis Romani i supplicium , de qlio paulo
supra i in has doloris et indignationis voces subito erumpit: O nomen dulce liberialis i (a , O jus eximium
nostrae claualis i O lex Porcia , lessusque Semproniae lo grapiter desiderala et aliquando reddita Plebi Romanae Tribunitio potestas i Luccine tandem omnia reciderunt ut ei is Boi Ahus in propincia Populi Romani in oppido Foederatorum , ab eo , qui beneficio Populi Romani sosces , et secures haberet, delictius in foro Pirgis eaederetur ' Ouid cum ignes , craeulesque laminae celerique cruciolus admorebantur p si se illius acerba implorulio , et uox , miserabilis non inhibebat , ne elotum quidem Romanorum , qui tam stilemni, fletu et gemita
morimo commorebore i In crucem tu vere custistes
quemquom , qui Se cipem Romanum esse dicere flEodem plane modo Aeneas, apud Virgilium lib. I. equi Troiani salalem ingressum primo narrat.
19쪽
is Elementa Rhetoricae. Dividimus diuros et moenia pandimus urbis. Accingunt et omnes operi pellibusque rotarum Subjiciu lapsus , et stupea vincula collo Inien t. Scandit satalis machina muros . Foe rmis : circum pueri , innuptaeque puellae S canunt, funemque manu contingere baudenti subit, mediaeque minans ulabitur urbi.einde per- summum dolorem repente sic exclamat so patria , o divum domus Ilium , et inclyta bello Moenia Dardanidum liquater ipso in limine portae
Substitit atque utero sonitum quater arma dedere. Instamus tamen immemores , caecique furore , Et monstrum infelix sacrata Si Stimus arce.
Ouid est Communicatio lEst figura , qua Orator eSusae suae considens deliberat cum iis ipsis , apud quos . vel contra quos dicturus est, illos nimirum consulens quid acturus sit , vel etiam quid ipsi met in simili causa essent acturi. Da Cicero per summam fiduciam videtur
consilia sua communicare eum adverSario Suo Verae.
illum quo quasi consulere in hunc modum : At tu opud Persas , avi in refremu India d rehensus, Verres , adsvplicium ducere , quid Oliud clamiliares , nisi te etiam esse Romanum ps a j et si tibi A nolo vud ignotos, apud Barbaros , astud homines in refremo usque ultimis genis fibus postlos , nobile ei illustre Opud omnes nomen suae euitatis profuisset: ille , quisquis emi, quem tu in crucem rapiebas , qui ubi esset ignotas, cum CDem se Romanum esse diceret, spud se Praetorem , si lion effugium , ne moram quidem mortis mentione atque usurpationecipitalis vis qui polust potita denique est Sermocinalio , seu Dialogismus pii. Est figura , qua duo , vel plures homines inducuntur loquentes aut secum ipsi, aut cum aliis. Lepidum illius exemplum habes in hac pereleganti Narratione Ciceroniana libri primi Tusculanarum qu emstionum.
bj Una hae voee D. Paulus, eluia Romanus sum cruciatus , ev mortem vitavit. AcI. 22. Diuitiaco by Comi
20쪽
Elementa Rhetoricae. Is Divenes ei amici. Narratio per Dialogismum Cum ab amicis r uretur Diogenes , ubi pellet humari: Pro eue iere, inquis inhumatum. Tum cmici: Olocribusne efferis p Minime uero , inquit , sed bacillum ope me , quo obissum , ponitote. Oui(a)poteris i illi snon enim senties. Ouid igitur mihi ferarum laniolus oberit nihil sentiensi lNec minus sestivum videbitur quod hic subjicio ;aliud exemplum ex eodem Tullio I. II de Ondcipio b j Nasica et Ennius Poelo.
Scipio Nasica cum ad Helam Ennium renisset, eique ab ostio quaerenti Ennium oncilia dixisset , domi non esse s Nasica sensu, illam domini jussu ditisse, et illum inlus esse. Poticis post diebus eum ad Nasieon Penisset Ennius , el eum G janus qucererat, reclamis Actsica , se domi non esse: Tum Ennius et quid i ego Non cognosco uocem , sequit, tuom l me Nostra : Η - mo es impudens, e- cum te quoererem anciliae tuae exedidi te domi nou esse et tu mihi non eredis imi S. III. Varia Narrationum genera set soleeta illarum Exem, a.
Quos lex est Narrationis genus las . Triplex et alia est enim Narratio Poetica , alia Bistorica , alia Civilis et Oratoria. Narratio Poeticarem fictam exponit , distorica rem gestam , Civilis, et Uratoria rem exponit , quae in controversiam
Quid disseri inter haec tria Narrasionum gynem pdoc phlissimum interest quod . Bistoricus , et
Orator ordinem temporis i et rei gestae seriem in narrando sequantur et Servent, contra quam facit Poeta ,
qui etiam a sine , aut a medio, rem solet ordiri 3 quomodo Virgilius ab anno septimo excidii Troiani suam Aeneidem auspicatur , ut liquet ex hisce Didonis verbis Aeneam ad calcem libri primi : Nam te jam septima portat omnibus errantem terris et si tibus aestas.
(al Pro Ouomodo, . . . . t l, Erot evnomen Seipionis illius , qui elium Corculum