장음표시 사용
41쪽
Vox quoque per lucos vulgo exaudita silentes Ingens : et Simulacra modis pallentia miris Visa sub obscurum nociis , pecudesque tollitulae 8 Insandum i sistunt amnes , terraeque dehi Scunt . Et moestum illacrymat teinplis ebur , aer que sudant. Tolum hunc locum ut eximium amplificationis exemplar , et ad excitandam commiserationem in primis idoneum , tu contulito , si me audis.
S. IV. De Amplificationb per congeriem ,
Ouid est Ampsi eos vi 2 eti vinetallorum Paruum ei Eit illa , quae ut totum aliquod in suas paries distribuitur; seu . um Vret: vlicujusu Martes vel omnes, ves praecipuae te quidem is ing llalim eriti-merantur. Ita Cicero lanestum Pisours ivnsulatum
describit : Omnes memoriam consulatus imi Iucis res , sociem deliique , Oc nomen ia APP. defestantur. Lem
si , qui uuu fucre , alienali , Tribuni miluum , inimi-
ei ; Centuriones , et si qui eae tunio egercitu reliqui mi- Ities easelunt, non dimissi obs te, sed dissipoli te oderunt, ibi pestem ei lunt, te eTecmnlur. Achesia citatistes', Tessulis Petula , lacertilae Atheraste AOllania ea no- nila. Ambracia ob la , Bullienses ulusi : Epirus eici-sa ; Locri eiusti Ihvmonum Dens Penditu Macedonia condonum barbatis , Aetolia omissa : Dolopes mi-fimique montiani oppidis olque mis esterminuli, Ui-Pes Rom. qui in iis locis ne conlur , te unum solam suum speculalaxem , practiorem , se fiat Aut m , hostem Penisse senserunt. Ovidius Lib. I i. Melamorph. dilatat Senientiam hanc et Rex Midas omnia quaecumque lavit,ia aurum conperfit.
Laetus abit, gaudetque malo Berecynthius heros fisi Pollicitique sidem tangendo Singula tentat . . . Vixque sibi credens , non alta fronde virentem Ilice detraxit virgam, virga aurea facta est Tollit humo saxum, saxum quoque palluit auro et
Conligit et glebam , conlactu gleba potenti
42쪽
Elementa Rhetoricae. si Massa ta fit: arentes Cereris decerpsit aristas ,
Aurea messis erat : demptum tenet arbore pomum
II esperidas ibi donasse putes : si postibus allis OAdmovit digitos , postes radiare videntur :Illo etiam liquidis palmas ubi laverat undis , Unda sinens palmis (c Danaen eludere possit. Sic etiam Masse jus Latinae Lingitae elegantia munditiaque nulli inferior , urbs Veheriarum pulchritudinem praestantiamque per partium enumerationem d scribit in vita S, ignasi omnibus picta it polita ar
Venellarum positum g Venellaeum-turhis Dii fiserum, in limo Sinus Adriatici, ea regio an Silus: eu' cui leniter Stagnanies ex allo aquae , illain omni . -circumluant. Ea in is et lae uoi ad meretri copiasque invehendiis opportuna ieceptacula , et donira hostiles incursus munimenta firmissima sunt. Ex iis porro aestu artis d majores minoresque Euripi totam uri, em intercursantates , variis maeandris ac flexibus ita distinguunt ut quot in partes pedibus , in totidem fere mari aditus sit , egregio sane vel artis , Tel naturae miraculo. Inde vicorum , insularium et pontium ingenS numerus ; ut qui diutius ibi versali non sunt , viarum locorumque modo varietate , modo similitudine saepe fallantur. Sed contra eiusmodi ambages certum paratumque remedium est maxima mulli ludo cymbarum, quae usquequaque dispersae , nomina lim ad omnia et
publica et privata loca quemlibet, haud ita magna mercede , traliciant. V. De Amplificatione per congeriem
Ouid est Ampliscosio pre confriem colisiarum et es in Deloum pEst ea , in qua mullae simul unius rei causae, et esseclus multi conglobantur , ut si diceres cum ce
43쪽
lebri ariis magistro et Ouereris mulus modis praesam esse Propinciam ; sed cd causas colamiliatis ollende. Vii Sebal in ect iambilus , laeturia dominobolur segnes erant f Osimius , Populus ipse molli otiosaque segnitie dis oat. Exspecta. igitur damno longe puptam. EXhaurientur pecuniae , jacebit sprela Religio, fures impune Vussiabuntur, est. Ex hoc eodem loco immanissimam Megenti iec delitalem amplificat Rex Evander apud virgillum Aeneid. 8 Quid memorem infandas saedrata facta Tyranni (alhltera i Dii eapiti i sitis generique reservent. Moriua quin etiam sumeta corpora Sivis
Componens manibusque e nisi dus, atque oribus ora .
s Tormenti genus I et sapie taboque putates .
Complexu in misero , mn a ita myrae . necabat bo v I. De Amplifica irone per crurigeriem
re Ariolio Per congyriem consequensium TR. Est ea, in qua plura ponuntur acervatim ex eadem re com sequentia. hoc Ioco Virgilius noctem egregie describit Aeneidos . amplificando res varias. quae noctem ferme consequuntur SNox erat , et placidum carpebant fessa soporem Corpora per . terras , silvaeque et saeva quierant Aequora : cum medio volvuntur sidera Iapsuum tacet omnis ager , pecudes pictaeque volucres liquitas , quaeque aspera dumis
(bi positae, sui nocte silenti
Lenibant curas et corda oblita laborum, s. VII. De Amplis calione per comparationes, H o dimilitudines , et exempla.yuia est culmicosio per comparationes . similitudo Nes , et eiempla cper unam , veI per multas com-: similitudines s et per unum exemplum , per plura. Fiet Amplificatio per plures compara-
pro Turno contra Aeneam Pugniavit. et I a seditiae, idest, jacentea. Somno autem leniliant curas elim
44쪽
Elementa Rhetoricae.tiones , si dicas v. gr. cum Tullio in Pisonem : Eoo
non te pecordem, Nou furiosum , noli melile cultam , Noli
tragico illa (a Oreste , aut Araumante demetiliorem Pu tem p Vel si dicas cum Martiali , in improbum quemdam Gaurum , qui sua lutulenta vilia magnorum virorum exemplo Solebat excusare.
In Gaurum Quod nimio gaudes noctem produchre vino ,
Ignosco; vitium , Gaure, ibi Caronis habes. Carmina quod scribis Musis. et 'ApollinE nullo , Laudari debet et hoc (s Cicerrenis habes et i. Quod vomis(di Antoni luxuriaris , Apici (e . Quod fur es . vilium , iussu , cujus habes lFit Amplificatio per unam t illum similitudinem in hoc Virgilii loco , nisi sorius ani Ama Zonem Camillam de imbellis hoste. nullo labore triumphaniem sic
exprimit Aeneid. . ii Quam tacite accipiter saxo sacer ales ab alto Consequitur pennis sublimem in nube columbam Comprensamque tenet, pedibuSque eviscerat uncis :Tum cruor et vulsae labuntur ab aethere plumae
Itemque in Libro septimo , ubi Reginae (h Amatae
furorem , ac circumcursationes depingit lepidissima turbinis verbere a pueris agi lati similitudine. Ceu quondam torto volitans sub verbere turbo , Quem pueri magno in gyro , vacua atria circum , Intenti ludo exercent et ille actus habena Curvatis fertur spatiis et stupet inscia turba sImpubesque (g; manus mirata volubiIe buxum , Dant animos plagae , non cursu segnior illo , Per medias urbes (hi agitur populosque ieroces.
45쪽
Elementa Rhetoricae Addite denique pulcherrimam istam juvenis sa) Pallantis a Turno occisi cum flosculo decerpto comparationem , quam Scaliger quovis nectare dulciorem
II ic juvenem agresti sublimem in stramine ponunt :Qualem virgineo demessum pollice storem , Seu mollis violae V seu languentis hyacinthi. Cui neque fulgor fidhuc , . nec dum Sua forma recessit.
S De Amplificat i one per consti-
clionem dod rariorum... Ouid est X Isiaco per conflictionem contrariorum et inter se pugnatillum d. Est ea , qua plura rectraria bekantitheses opponuntur , ut illa Cic eronis in Catilinam : me Meroquis ferre possit, inertis homines sortissimis insidiori . stultissimos Prudentissimis , ebriosos ob iis et dormientes ut lantibus ' itidem est illud ejusdem.Ciceronis in Pisonem et Gabinium Consules : Oui latrones igitur siquidem eos Consules t qui praedones ' qui hostes qtii frosiores qui Tyranni nominabuntur Z IIognum nomen
est, munia jecies , mosuu mestatus Cousulis. Non copiunt angustiae pectoris tui: non fecissit leuilus olu , non e sitis, non insimilas in uenii sustinet , voti insolentiae rerum Secundorum Ionium Persolium , tum Starem , lam Seueriam.
Sic eliam Seneca in f bj I hJesle :Quem dies vidit veniens superbum , Nunc dies vidit fugiens jacentem. Tale est etiam incerti auctoris , sed lamen antiqui in Alexandri magni tumulum :Sufficit huic tumulus , cui non suffecerat orbis 3 Res brevis huic ampla est , cui fuit ampla brevis. Ex hoc eodem loco magni nominis Poeta Saniolius Victorinus admirabiles Sanctorum virtutes amplificat
er congestas antitheses (c ;lis summa sitit gloria despici, Ill is divitiae pauperiem pati ,
Illis summa voluptas Longo supplicio mori.
46쪽
Elementa Rhetoricae. SS. IX. De amplificatione per incrementum. Otii l est Ampsisutio per incremensum pEst ea , qua oratio veluti per gradus videtur augeri et ascendere , donec ad summum pervenerit, Ila Tullius Verris crudelitatem eo per incrementum deducit , ut verba explanando erimini non ultra suppedi-ient i cocinus est inquit, pincirecti in BOmcnum: Pm- Re Purricidium necare et quid dicam In crucem follire milia addi jam uidetur ad hanc omeisiam L improbitatem , crudelitatemque posse. Vide etiam quomodo per gradus, et per adcrementum assurgat oratio in hac apientissam a Senecae sententia in Epistyla ead I ncsitim agno pilae Pors elahitur mole venti bus morima nisi ii mensibus: lola aliud rulibus. De tu liriosi ohe Perborum. 'De hoc toto capite lamel si sumus propediem accuratissime dicturi 3 po 1lulat lamen instituli nostri ratio , ut cursim illud in antecessum (aj delibemus. Quomodo si Ampliscosio Perborem le. Fit sex praecipue modis. i. Per verba translata , Seu metaphorica. a. Per verba superlata. 3. Per verba s non ima. d. verba gravia et illustriora, S. Per periphrasim seu circumlocutionem. 6. Perrepetitionem.
Fit igitur primum Ampli se aliο verborum per verba mei aphorica, quae nempe mirum in modum valent ad excitandos animos , et ad orationem grandiorem efficiendam.
Ovid est Memphora , seu Ironstella lis. Est quoddam loquendi genus , quo vox aliqua
a propria sua significalione iransfertur ad alienam , v. g. si dicas. Prula ridere , porteles gestire Diaudio, aliquem esse ira incrusum , insummolum cupiditore , ei rore lapsum et voces illae omnes sunt metaphoricae ,
quia tribuunt pratis et parietibus risum et gaudium , quae propria sunt hominis solius. Idem plane dicito ue ceteris loculionibus quae tribuunt homini flammam i
47쪽
tib Elementa Rhetoricae. et incendium igni proprium, etc. Fiet igitur Amplitie alio per Metaphoram , si cum Virgilio dicas de Aenea irato:
.... ta irarumque οmnes effundit habenas , Vel si dicas de Didone : (bj Magnoque irarum suctuat aestu.Quia habenas , et aestum, quae proprie conveniunt
equis ac fiuctibus , tribuit Aeneae et Didoni. Item si de homine impavi ' et imperterrito dicas cum lioratio in Odis bis Illi robur aes triplex Circa pectus' erat , qtib fragilem truci Commisit pelag; itatem
r. Fit Amplificatio m. verba superlata , hoc est,
. quae veritatem superant , Apiu3 dlchch quam reapse esse possit. Ut cum ait uullius de julio Caesare , in oratione pro Marcello : Domuisti genies immanitate barbarus, multitudine innumerabiles , Iocis iii itas , omni copiarum genere obundantes. Itemque-euin dicit de Pompeio in oratione pro lege Manilia : Oui saepius cum hoste consiliis , quam quisqviam cum inimico concer a-Pu: plura bello sessili quum siti l erunt, plures Pro Pincias consecit, quam Osii f oncupiuerunt: cujus sistescentia ad scientiam rei miluoris non alienis Amec iis sed suis imperiis, non id j ostensionibus belli, sed uictoriisti, non si endiis, sed triumPhis est erudita . Ranc amplificandi artem adhibuit Virgilius Aeneidos libro iet. cum de Turni equis dixit per III perbolem. Qui candore nives anteirent, cursibus auras. Item cum de equo Trojano dixit: Instar montis equum divina Palladis arte Aedificant. . Sed nusquam magis indulsisse videtur huic sche
mati se , quam cum Amanouem (h Camillam Iau-
ldj Ito I. sinistri inconiti. Itol. Figura.(q Camilla Ieoticorum Regina bellicosissima, quae Tam
aduersus Aeneam tulit auxilium.
48쪽
Elementa Rhetoricae dans libro septimo dixit per verissimam hyperbolem, Illa vel intactae segetis per summa volaret Gramina , nec teneras cursu laesisset aristas rVel mare per medium , sluctu suspensa lumenti, Ferret iter, celeres nec tingeret aequore plantas.
e. Fit per congeries j em pene sigiusicampi
si Cicero pro Li sitietas se ocie 'bitis mucro illi Pele- evrum P quoe lva mens pra eupiebas i quid via cervatio. intem in-p et illusirem reddit orationem , iit liquet lex hoc alio ejusdem Ciceronis exemplo in Catilinam : non serum, Noli Pessior L non flaiam , et ex duobus hisce Virgilii versibus Aeneidos lib. I. ubi Illionaeus Aenaee sortis adhuc ignarus , sic de illo ad Iaidonem 3 Quem si fata virum Servant , si vescitur aura Aetheria , nec adhuc crudelibus occubat umbris. S. XIII. Quomodo si Amplaecasio per uerba pariora et ulu-
Fit , cum adhibentur verba splendida , quae rem significantius exprimant , et in quibus plenum quiddam , numerosum et sonans esse Videatur , cujuSmodi sunt istae : Polluerat stupro sanctissimas religiones et Semlus pupissima decreta perstesseras. Itemque illa in Verrem et non enim furem , sed ruptorem , non cAlterum , sed rapvgdolosem Pudicitiae , non sacrilegum , sed hostem socrorum, relissonumque non sicarium , sed erudelissimum carniscem ciuium sociorumque in uestrum judicium adducimuS. Ejusdem etiam generis sunt magnifica illa Virgilii verba de Didone moritura.
49쪽
8 Elementa Rhetoricae. At trepida , et coeptis immanibus essera , Dido ,
. Sanguineam volvens aciem , maculisque trementes - Interfusa genas, et pallida morie sutura , Interiora domus irrumpit limina , et altos Conscendit furibunda rogos , ensemque recludit t. Dardanium , non hos quaesitum munus in usus.
Ouomodo viri li uitio per periphrasim , seu ci
cumlocuta redii, l. Fit , euhse Iongiora v3borum ambitu circuituque . dicimus quod hie ius die Amplicius diei poterat. Ita Cicero pro . Milcme e um axius . . videretur dicere Clodium a Milone sdsso . occisum; iualm illud hac verborum circuitione missiliae. In quos incensos Im , pilamque domini desperustes AP in dysul haesit in iis Actenis , quas tib eo serpi sim o ni pilo ei petierunt. Circumlocutione Virgilius uiisur Aen: ra. cum pro
hac una' voce Moritur, sic ait: Ulli dura quies oculos et serreus urget Somnus: in. aeternam clauduntur lumina noctem.
Et in ecloga prima , ubi pro hac una voce Ictmoseverascit, longiori hac, tritaque utitur periphrasi ;Et jam summa procul villarum culmina sumant , Majoresque cadunt aliis de montibus umbrae Nola Periphrasim apud Poetas esse frequentiorem , quam apud Oratores. Quod si non idonea sit , vel
Si nimis redundet, jam non appellabitur Periphrasis , sed Petissologia (a . J. X v. De Amplificatione per repetitionem pouomodo si Ampliscolla per repelisionem
Fit, cum verbum idem sive ornatus causa , simve ad motus excitandos iteratur, duplicaturque , vel in principio , vel in sine , vel in medio dictionis. Ut cum ait Tullius et idi enim, uidi , Eenitusque Per P ai. Sed utitur in primis hoc Amplificalionis genere in exordio Orationis pro Roscio Amerino , cum ait :Accusant ii, qui in fortunos ejus inoaserunt: inusiam uiri is , cui praeter calamitatem nihil reliquerunt. Ac-
50쪽
Elementa Rhetoricae. tis elisant ii, quibus occidi patrem Sexti Roscii bono fuit
Causam dicis, cui non modo luctam mora piabis alis tulit , perum ellam egestulem. Accusant ii, qui hunc ipsum iugulare summe cupierunt : Cousum dicit is , qui etiam ad hoc ipsum judicium cum Praesidio reuit, ne hie ibidem ante oculos restros truci lur. Denique occusant ii, quos populus poscine husami dicitis, qui tinus relictus eae illorum negotii eaede' re . Quantopero vero rivismi Ru iso ad addendam vim pondusque orationi eic ad ei eius' ciendos, discera poteris ex Seruuenalb's Priora sria sunt ex
vergicis ovilii Epiclinis in m iis , si quid judico ,
prae ceteris omnib)us illius operibus, elegantia, in- . e genii et eloquorum ae lume. elucet : in primo Sororem Annam sic Fhpellat infelix Dido: Anna sorsor ,s is r Anna , meae male , conscia culpae
Inallere Demophoontem aj ilaeo inpellat Phyllis e Credidimus blandis , quorum libi copia , verbis ZCredidimus generi , miminibusque luis :Credidimus lacrymis : an et hae simulare docentur ZIIae quoque habent artes , quaque jubentur j eunt In tertio eonjux Uerculis Dejanira , cum illi pee imprudentiam mortem intulisset , in has justi doloris voces erumpit identidem :Impia quid dubitas Deianira mori lΗei mihi quid feci l quo me furor egit amantem Z Impia quid dubitas Deianira mori Illita (bi Nesseio misi tibi lexta veneno et Impia quid dubitas Deianira mori
Quibus vom potissimum figuris pariunda erit, et drastinguenda Amplificolla p. . Praecipua , quae Amplificationem ornant Sche mata sunt IIJ polyposis, et Exclamatio , de quibus supra dictum a nobis est. Quibus addito tria alia nempe Prosopopaeiam , Apostrophem , Interrogatio m