De tanagraeorum sacris quaestiones selectae

1쪽

DISSERTATIO PHILOLOGICA

QUAM SCRIPSIT

AD SUMMOS IN PHILOSOPHIA HONORES

PHILOSOPHORUM IENENSIUM ORDINE

3쪽

υ cultibus, l0cis, institutis Tanagraeorum Sacris acturo non ab se visum est nonnulla de urbis historia et casibus praemittere et explicare in universum, quonam fere tempore singuli cultus sint recepti. Tanagraei, quorum urbs in sinistra Asopi ripa sita erat, donec Graeci libertat fruebantur participes suorunt foederis

B000tici, cui addicta erant Thucydide 4 93 teste hebae,

Plataeae Tanagra, Thespiae, Haliartus, Coronen, OrchomenuS, Copae Attamen eaedem urbes non semper in illo foedere fuerunt, sed pro fortunae vicissitudinibus, quibus singulae urbes subiectae erant, modo alia urbs viribus fracta, modo alia orat diruta aut ab aliorum stetit partibus. Tanagram una cum Thobis solam invenimus in illius foederis catalogis semper inScriptam. Cuius urbis vestigia ad antiquissima ducunt tempora, quibus Para80piam tenebant in Grai, quorum caput suiSSe Videtur, cum urbis nomen Syllaba τανα praefixa derivatum sit a Grai0rum n0mino. A quibus incolis in honore habebantur Ceres Achaea, cui Graeae quoque cognomen fuit, Amphiaraus, qui deus chthonius inter illos peculiari ruebatur Veneratione, Dioscuri, qu0rum religio inter gentes vetustiores erat amplissima. 80 cum ex Thessalia ooles in eam terram, quae postea Boeotia nominata est, descendissent et cum incolis vetustioribus des finibus decertarent, non eandem mortem

4쪽

habuit Parasopia. Nam ea loca, quae spectabant ad septentriones, brevi eolum Sunt acta contra ea regio meridionalis, quae sita erat circum Eleutheras set Molaonas, finibus iticorum Graios propinquos adiuvantium adiuncta est Platae asidoni quo se Oropus Atticorum auxilio liberae permanserunt. Quam ob rem non est mirum, quod inde ab illo temporo Plataeenses ab Atheniensium partibus plerumque Stabant.

libora, modo Boeotorum, modo Atheniensium. Contra Grai, qui tenebant Tanagram, Aeolii perpetuo resistere non potuerunt. Quo factum est, ut urbs fieret Aeolica Iam Corinna tempore, ut ex illius poetriae carminibus discimus, urbs prorsus fuit Boseotica Nam sinibus nomen est datum Boeotiae, incolis Aeoliis Boeotorum. Sod cum Α00losi obtinerent urbem, non est mirum alios deos in urbe esse celebratos. Deus illorum peculiaris fuit Mercurius. Neque vero defuit Neptunus p), 00lum deus longe amplissimus. Praeterea alienos receperunt deOS, ut pollinem Dianam, Latonam ab Ionibus, Narcissum δ)et Orionem ab ub00is Orion enimvero coniunctus est in tabulis Tanagraeis cum Baccho et Peliadibus. E quibus Maea, Mercurii mater, summo in honore habebatur cum patro Atlant0. Bacchi autem cultus non sine Thracibus ), qui habitabant apud Heliconem montem, videtur propagatUSeSSe, quippe qui peculiares coluerint Bacchum et Musas,

qua numina etiam in fabulis huius urbis coniuncta sunt. Ceterum heros illo, quem prae ceteris gentibus venerabantur Aeoles, Achilles non est neglectuS. Pseudο-Dicauarcho Tanagrae omnium Graecorum maxime pii fuisse traduntur si Pausanias eam potissimum ob

5쪽

etiam tabulam geographicam adiecit. Praeterea ab eodem PS - Dicaearchor laudibus esseruntur, quod iusti fuissent, hospitaleS, Simplicos, tenaces, laboriosi pii, ut viatores tota Graecia tantum apud illos Secure possent deverti. Quaestiones de Tanagraeorum sacris ita institueram, ut singulos deos deasque secundum litterarum elementa tractarem. Sed cum longum it totam nunc edere commentationem, tres quaestione quae sunt de Mercurio, Libero, polline, selegi reliqua alio et tempore et loco additurUS.

6쪽

Mercurii apud Tanagraeos religio antiquissima esSevidetur, cum desint vestigia, unde concludi possit alio exto eo eam Tanagram translatam esse. Praeterea moneo eam tam fuisse singularem et unicam, ut prorsus reicienda sit opinio eam aliunde receptam esse affirmantium. Quem deum aetate antiquissima sub lapidis specie etiam Tanagrae adoratum esse veri simile est cf. Meyer, esch. d. Ait 2 D63), cum OnServaretur religionis antiquioris memoria lapis Plui. qu. r. T): Iotu ανὁ9o . . . τι τλης αναγραῖκλῆς κατὰ

speciebus dei celebrarentur, ille quoque lapis a nobilibus neglectus et tantum ritibus arcanis in honore habitus esse videtur. Etiam imagines antiquissima Mercurii Tanagraeis suisse videntur. Huc accedit, quod ipsi Tanagrae gloriati sunt sua in urbe deum esse natum et adolevisse. Quo pertinet hic Pausaniae 9, 20, 3 locus: Egri . . . oso Misi ιον ενθα

7쪽

- νομίζουσιν. Fuere igitur vel Pausania aetate in templo reliquia arbuti, cuius fructibus deum nutritum esse amatulit. Quam ob rem etiam in nummis anagraeis repraeSentatus erat Stans prope arbutum Sacram, cuius in cacumine Iovis ales sedet. Sed cur arbutus potissimum Mercurio

Tanagraeo sacrata sit, difficile est dictu Schwenck Etym. Myth. And. 133 arbutum, quippe qua arbor esset humillima

et humi quasi serperet, maxime fuisse idoneam putat, quae Sacra esset Mercurio Chthonio. Sitn autem in hon0r habitus deus Tanagrae Mercurius Chthonius, infra disceptaturu Sum. Nunc de l0co natali nonnulla sunt addenda. Natus esse fertur Mercurius in monte Cerycio. Cuius montis nomini certe est aliquid commune cum caduce κληρυκειον quod

dicitur. Schoiderer Tan Ant. Spec. p. 5b putavit m0nti illi

nomen datum esse a Similitudine, quae monti formae cum caduce fuisset Equidem existimo nuc huic nomini Cerycii montis ne Poli nomini maiorem vim tribuendam esse, at montem Sic appellatum esse ab eo symbolo, quod notissimum erat Mercurii, peculiaris Tanagraeorum dei. Quo montis nomino ductus Schwench arbitratus est Mercurium Tanagraeum fuiSSe praecipue praeconum numen. At quamquam varias per forma deus colebatur, minime eum praeconum doum fuisse demonStrabo.

Duplicem dei religionem Tanagrae fuisse Pausanias 9 22, 2 tradidit: Ἐς δε του Ἐρριου τὰ ιερα του τε Κριο

8쪽

αυτὸν τε φληβον στλεγγίδι ἀμυνομενον μαχλιστα ογασασθαιτων υβοεων τροπνην. Vel triplex cultu fuisse videtur,

nisi aliter explicaturrigetga adnotatio 680 ad Aloxandram

LycophroniS: Φαιδρος δε μεταλγηπτικως αντὶ scilicet Mercurius του λευκου καὶ γαρ παρα Βοιωτοῖς Ἐρμῆς λευκὸς

Λευκὸν Ἐρμ'ην. Ac primum quidem tractaturus sum de Mercurio Criο-phoro. Cuius cognominis originem inde ductam 8S memoriae proditum erat quod fama tulit deum arietem in humoris portantem circa urbem liberasse urbem a pestifero morbo. Cuius facti memoria die Mercuriali esto, quicumque pulcherrimus urbis adulescens esse videbatur, ut olim deus, arietem in humeris circa urbem portavit Plerique viri docti putarunt morem et cultum ex illa narrati0n fluxisse. At l0ngo alia int0rpretatio mihi quaerenda videtur, cum non fabulam illam, immo morem antiquiorem esse arbitrer. Quo X more recentiore tempore ratione illam narrationsem deductam et fictam esse mihi persuasum est. Duas autem res in cultu permiXtas esse puto aetate recentiore figuram Mercurii pascuorum tutoris et deum lustrationis, qua Mercuriali festo populus de urbis peculiari sacrari solebat. Qua inr0 diutius versandum SSe video. Mercurium praecipue deum pastorum fuisse Satis On- Stat, multisque locis demonstratur eum gregibus et vita pastoricia gaudere quam ob rem cognomina νόμιος, ἐπι- μα λιος ευγλαξ ei tribuebantur i). Itaque in Arcadia, quae terra prae ceteris fuit terra montium, paStorum, rei pecuariae, maximus pastorum sui deus. Cur potissimum cum ariete coniunctus sit η Mercurius, Pausania 2, 3, 4)

9쪽

τω 9ιω λογον πιστάμενος ου λεγω. Quapropter etiam in

Carnassio luco, qui situs erat in Andaniae finibus Paus. 4, 33 4 Mercurius Criophorus una cum polline Carne inhonor habebatur: θεων δε ἀγάλματα πόλἁωνος στι Καρ

Ergo vidimus Mercurium illo loco participem matris deorum mysteriorum, hoc loco coniunctum cum Apolline

Carneo. Accedit, quod Andaniae titulus celeberrimus Sauppe: Ablidi. d. Gott. Gus. d. V. 8, 233, 32 239 70 repertus St:

Mεγάλοις θεοῖς δάμαλιν συν Ἀπόλλωνι Καρνείω κάπρον Ἀγνα ιν Praeterea aries habebatur pro Symboloe gregis. Neque vero fingebant hunc Mercurium regalem aut virum nobilem, Sed semper ipsum paStorem, arietem modo lacerto, modo humeris portantem, modo secum ducentem. Et cum Pseudo-Dicaearchus suu0ller F. H. G. 2 p. 57, 9 de anagraeis tradiderit: πάντες γεωργοί, υκ εργάται, Praeterea autem aliud anagrae nomen Poemandris sive Oemandria fuisso dicatur, valde quadrant ea verba ad deum pastoricium; nam ex illis Ps. -Dicaearchi verbis colligendum est Tanagraeorum magnopere interfuisse prata et pecude et armenta pinguia reddi quam ob rem rei pecuariae in illa veneratione explicanda maxima vis tribuenda esse videtur. Die autem

Mercuriali 0lemni Curtius Ges. Abh. 1, 54 statuit totum

populum de denuo Sacratum esse. Quo cum est expiationem coniunctam fuisse veri simile est: at contendam eam recentiore

demum aetate ritibus sacris esse additam. Etiam Pausaniae narratio ratiocinatione nata esse videtur ex ritu illo quem quotannis institui videbant. Moneo autem in nonnullis regionibus etiam nunc in Sanctorum festis oppidorum quorundam fine circumiri, ut

10쪽

- 10 denuo terra eorum tutelae credatur Quod bene cum redulescente pro eo ipso urbem utrumveniente conferri potest. At vero lori quo viri docti aliud quicquam ritu illi subesse putabant cf. Hoefer L . . l. α). Roscher Hermus de Windgoti p. 79 Pausaniam illo loco segisse existimavit de sacrificio ambarvali, quo morbi

pestiferi ex aere perdito nati removerentur. Nam et Mercurius deus peculiaris Ventorum esse videtur, quem annagraei invocatum esse putat, ut venti acribus morbos pelleret, Sicuti saepenumero aer purgatur a venti cf. Lucr. 6, 122;

ut Schw0ncti Myth. Αnd. 122 artutum circumlatum Soli et pluviae Symbolum sexistimant, et Conges Horoen p. 34 monuit adulescentes pellibus agninis indutos Pelium montem pluviam

Stephani unique Coni pie r. 1869,l05 affirmavit artissimo

vinclo coniunctas Sse capras et tempestates, ariete et nubes cs Nephel0-Phrixos). Quam ob rem tiam Ventis et tempestatibus agna et caprae mactatae sunt os elian donat anim. 7 8; rtem id Onirocr. 2, 12). Gilbert Gr. Gotteri. p. l sqq, 428 sq. docuit Mercurium initio qum fuisso obscuri, tum nubium actum esSeetisnepenumero eum nube Significare. Itaque, cum significet arte nubem, Mercurius ut deus obscuri am solet ferre et aestate ex illa pluvia ad solum t0stum domissa etiam pestifera aestatis of Horatii p. I, 7, 5 sqq. auras mittit. Ideo viro illi 0ctissim religio ad aestatum serventem Spectare vid0tur se aetatis antiquioris oss0. Et quod iuvene Tanagrae arietes, Mercurii dei nubium t divitiarum Symbola, circa moenia ferre solebant, id a ration Tanagrae instituerant, ut denuo in annum futurum deus nubes pra0bereto fertilitatem.