De tanagraeorum sacris quaestiones selectae

21쪽

sic Plutarchus ειτα παυονται καὶ . . . Si alii quoque ritus Sacri, quo iam commemoravit, secuti essent, non intellegeremuS, Cur eos non allaturus fuerit. Sed ipsu in omfecit: παυονται. Quo verbo finem fecit enarrationi. Itaque videmus eum non de adventu, Sed de discessu tractasse:

id quod tiam ali argumento fulciri potest. Liber vehementur a Lycurgo Il. , 128 sqq. vexatus et coactus est confugere in mare ad Thetidem. Hoc quem tractamus loco deum ad Musas frugisse seminae dicunt. reller Ber. d. Saelis Ges. d. V. 855 B. 7, 26 iam dudum demonstravit

dei fugam ad Musas idom sibi vult atqu0 ad Thutidum ei Gilbur p. 487), scilicet a nymphas fontium, et putat

Iliadis mythum a seminis Boeotis mimica tantum arte 8Se

Bacchanalia Αγριωνια igitur erant festus discedentis Libori dies Libo ips deus fuit seris ab Agrio, de tempestatis brumalis, vexatus et victus cs Usener Gotti Synonyme Rhuin Mus 53, 375 76). Quibus ex fundamentis

naturalibus ortus est mythus, qui caerimoniis sacris illis repraesentari solebat. Aliud xstat argumentum apud Hesychium S. V. 'Aγριανια ' corr. X γριανα νεκυσια παρα ργείοις καὶ γωνες ἐνωὶ βαις. Nonnullis locis deum tradiderunt non effugisse, sed interfectum esse, ut Delphis, ubi etiam eius Sepulcrum monstrabatur. Neo minus est monendum Iovem quoque Cretensem, cuius mentionem iam feci, interfici et sopoliri. Quam ob rem νεκυσι vocabulum sic explicandum esse puto: Argis Libser sepraesentatus est Bacchanalibus non fugiens, sed interficiendus sicut Delphis Ind sequitur Bacchanalibus discessum, non adventum dei celebratum esse. Qui dies festus magna in Boeotia parte ausus esse videtur, fortasse etiam Tanagrae Plut ἐν τοῖς παμ ημῖν 'Aγρμονίοις).

22쪽

νηχομεναι . . .

Cum mos esset Graecorum ceterarumque gentium, Ut, quicumque Sacrificia conficere solorunt, nisi expiati aut purgati ad deos non venirent, minime est mirandum, quod feminae sacerdotes adventum dei exspectaturae et celebratura diligentissim lustrabantur. Diversissimae exstabant res, quibus lustrationis causa utebantur de quibus uberius

praeScriptis erat Statutum, quomodo celeribus maculato Spurgari oporteret. Quo quisque magi erat maculatuS, Odiligentior lustratio sertis normis orat praescripta Asseram nunc nonnulla Xempla utilia Empedocl. 452 κοηνων ἀποπεντε. - Eurip. Eleutr. 799 λουτροισι καθαροῖς ποταμίων 9Eιθρων πο - Praeter aquam alia quoque adhibori solebant Lucian Necyom. 7: κάθνὶρ με καὶ πεμαξε καὶ περιγηγνισε δαδὶ καὶ σκίλλy. SaepiSSimo utebantur aqua; attamen in duorum lustrationibus Opus erat lympha aut aqua marina Iph. aur. 1l61 θάλασσα κλυζει πάντα τἀνθρωπων κακά. - Paton-HickS, inscr. O COS. 38 ὁ ἱαρευς απορ ραίνεται θαλασσα. - Philo de sacris. 848 C: οἱ μιεν αλλοι

μενοι ci Hermania, Gr. ni. IIη 23; olido, Psych II ',Αnh. p. 405 Sqq.). Porro cum eo loco ageretur de dei adventu celebrando, oportuit seminas puter litus, quod aberat amplius docem stadia, ut ibi in mari x pra0scripti lustrarentur. Q in X lustratione Rap l. c. coniecit tiam aliis in urbibus, ubi collegia Bacchica suorunt, tales lustratione fuisse, neque aliter iudicavit siligo si Frauun p. 22 Thyiaden p. 9).

23쪽

Apollinarem autem cultum Tanagra arte c0niunctum

fuiss0 cum Bacchi ven0ration cf. Gilbor p. 487 nunc explicabo. Illarum B000tia rogionum cultus Apollinaris fuit Ionicus, qui ex Delo in Atticam si Boeotiam Strabo p. 403), indo selphos erat translatus. Ubi cum uterque deus arte coniunctus esset cf. Aug. Mommsen Delphica li4 sqq.), o Thyiades Delphos petiturae eadem via sacra uterentur atqu0 theoria Delphica, quin cultus Apollinaris et Bacchi Dulphicus quandam vim habuerit in cultu Tanagrae Bacchico, praesertim cum pollinaris cultus Tanagraeus purissimus traderetur, dubitari non potest. Ceterum Tanagra Bacchi et Phoebi tompla erant propinqua Pau8 9, 22, ). Liceat nunc tractar de fabula Liburi cum Tritone coniuncti. Qua se quaestione a viris doctis vehementissim disceptatum est. Referendi sunt ad illam fabulam nummi quidam Tanagrasei, in quibus fabula illa expressa esse videtur. Imho0f-Blumor Uien. Num Zeitschr. 9, 33 Sic unum ex his nummis sescripsit: Unt0 dum Goballi ines Tompeis odor ortilius stetit inlishin Dionysos in urgem Chiton, einen antharos in de recliten, inenahyrsos in de linken Haud Zu hoiden pituit, aut 0hen P0Stamenten, AtehengW0 manniici, Figuron, dummoti gug0Wondet, nil ili be-krangond. v 01 Fusson inlishin 0w0gi sicli in riton, das artigo stupi uruchwendend. Praeterea segitur inscriptio TAN - Γ I-sZx In altero latero legitur: AVT. I. ΝΙ ΩΝΕΙΝΟΣ ΕΣΕΒΗΣ. circum M. Aurolii caput

laureatum. Eundem nummum allatum esse cense in Catalogo nummorum Mus ei Britannici Centrale re0c 6640. 60)cum utriusque loci descriptio plane congruat. Primus Imhoos-Blumeri nummo et loco Pausaniae collatis . Curtius Arch Z0it. 883 255 d Triton egit. At arbitratus est ritonem quoque fuisse artificium, id quod

ist PauSaniae verbis refutatur. Idom primus statuit Liberum aduleScentem repraesentatum isse sicuti Aesculapium rub

24쪽

o iis rebus colligitur, quae fabulam illam sequuntur; quibus egit Pausanias de natura Tritonum et se aliis bestiis mirabilibus. Qua in se offendit se te . 0lteri Arch Z0it. 1855, 263 sqq. etiam Aeliani loco allato demat anim. 13, 2 l):

εἶναι, et statuit Bacchi Statuam, qualis in nummis posset conspici, non esse Calamidis, Sed recentioris aetatis, cum tales statua post Phidiae demum aetatem fingi potuerint. Quam ob rem putat eum artificem, a quo nummorum imaginos imprimebantur templi Bacchio statuam imitatum esse; Calamidis autem eam non iam fuisse, sed artificis aetatis inserioris. Praeterea Volter affirmat, cum Pausania teste desit portenti caput, nummi autem praebeant, factum deSSe a formarum scalptore, eundemque Tritonem reprae-Sentasse Xgitatum neque capite carentem, quo facilius aspici posset portentum illud, quo erant elati Tanagraeorum animi. Contra quam Xplicationsem Voltersi dissseruit orniche Arch Zuit 1887). Maxime ea in r0 Gndit, quod Voltersputaverat eam ob causam in nummis Tritonem capite non

strentem esse repraesentatum, ne obscurior fieret figura.

Qua in remollersi assentior allim anni Pausanias p. 29 30)quoque argument usu dicentis scalptorem portentum ita repraeSentaSSe in nummis, quemadmodum praeberent Tritonem imagines sit artificia. Ergo ill tantummodo leges certas

Duas narrationes subesse Pausaniae verbi nemo negabit, ac primum quidem narrationem sacerdotum, alterum Xplica-

25쪽

sacrificio in lit0ro acto p. 6lli T). Mihi quidem, sicuti

iam demonstravi, feminarum lustratio instituta anto Liberi orgia fabula pars antiquior esse videtur, cetera non item. Neque enim fingi potuit seminarum lustratio. Qua demum re vera nixa Tritonis et Bacchi fabula nasci potuit. Neque senim quisquam Tanagraeus ignorabat instituta sacra contra fabula illa deorum, quarum Origines ex institutis Sacris ducebantur, varie enarrari potuerunt. Ac ne alia quidem, quae Uerniche protulit, probari posse arbitror, cum vir illud0ctissimus traditione genuina neglecta X arbitrio, quomodo sabula nata esset, excogitaverit. At cur non tradidit ausanias sacra in litore facta esse a Trit0n perturbata Neque enim ea re Bacchi et Tritonis fabula ficta osso alia: immo, multo simplicior fabula esset sactv - Neque vero hunc in modum Pausaniam corrigere licui. Seeundum er- nichii sontentiam in litor sacra sunt deo marino, Neptuno aut ius fili Tritoni. Cui se colobrando occurrit deus novus, dona hominibus accepta laturus. Quo facto omnes neglecto de veteriore recentiorem celebrant. Ita pro Neptuno ab illa otat Liber colitur; neque iam sacra fiunt in litore, sed in urbe, ubi Bacchi templum aedificatur . Qua in re

valde miror narrationem tantopere posse converti carbitrio.

Nihil traditum os de sacris in litor factis, sed de lustratione agitur aqua marina curata porro non est traditum cultum ex litore in urbsem translatum esse. Quicumque

probe novit cultum Bacchicum illud testimonium o fominis

lustrandis fabula partem genuinam esse non ignorabit, neu est causa, cur ex arbitrio testimonia vetera mutemus. Praeterea

eam quaestionem Bappii et Uenigeri libellis iam commemoratis Xpeditam esse puto. Sed aliis quoque in rebus urni heerraVit, cum scriberet I anagraeas diem festum egisse p. I 16)Bacchioum et sacerdotes Tanagraeos Bacchico. p. lli prim0

26쪽

Saeculo a Chr. n. ad sabulam sulciendam pistricem in sacro Liberi posuisse. Contra apparet Tanagraeas femina non segisse festuma sed tales res publie instituta esse. Praeterea docui 0rba Pausaniae non omnino significare feminas, Sed corin feminas, collegium sacerdotum, quod, ubicumque Libur colebatur, inveniri potest cf. Ueniger, 16 Frauen l. c.)0xc0ptis Phigalia et uelangist, ubi mares erant Sacerdote S. Neque pro solum illud collegium die solemni deum venerabatur, sed omnes cives contra illi coll0gio munera Sacra mandata erant, quibus totum per annum fungebantur tum aut qui di0bus iustis sacra illi erant faciunda. Nec minus e verbis meis apparet sacerdotes Tanagraeos Bacchicos non fuisse quam ob rem pistricem compararesa cordotes Bacchiaci non potuerunt, potuerunt Tanagraei. Quibus rebus demonstratis ne a quidem, quae inde Onclusit ei niche, retineri OSSunt. Attamen ex fabula duos cultus eosque inter Se adversarios exstitisse conici facile potest. Mihi qui doni fortuito Lib0 cum Tritone coniunctus esse videtur tum autem, ut a fabula Xplicaretur, adscita est seminarum lustratio torti quoque anno ante Liberi festum instituta. Cum nim Bacchus multis pugnis interfuisse diceretur, haec quoque fabula nata est. Et cum portenti caput paulatim periisset aliam fabula formam excogitari

OPUS erat, qua enarraretur Tritonem pugnantem caput amisisse, et X Euhemeri ratione non iam tradebatur deus interfecisse portentum pugnans, sed tradebantur Tanagraei alluctum se dono et captum. Qua in re summa vis est in vino cetera re minoris Sunt momenti. Quo crebriores exstant statuae et imagines, quibuS Bacchia repraesentatus est luxurioSu et mollis eo magis est monendum non semper talem homines deum sibi excogitasse Sed saepenumero bellicosum. Talse deum cognovimus in gigantomachia cf. Horag. Carm. l, 12, 2 l). nec minu dimi-

27쪽

cantoria singulari certa ruino cum Neptuno Plui. u. Onu. 9,6), cum Gigone Steph. ByZ. p. 208 ed. Mein.), cum Argivis Perseo, cum Thebanis Pentheo, cum Thracibus Lycurgo ducibUS. Nec Bacchus solus cum Triton dimicasse dicebatur, sed eti9m Hercules, cuius pugna testimonium exstat intempli fragmento Assi reperto. Stophani Compte r. 867, 162 statuit eam pugnam antiquioribus temporibus celeberrimam sui SSe, cum etiam vascula nigris figuris picta eandem rem praebeant. Attamen ut inde lucramur ad Trit0nis et Liberi pugnam explieandam. Quomodo illa pugnae explicandae Sint utrum e rebuS naturalibus, ut Gilburt Grisich. Gotterluhi 0 90 310 arbitratur, an e pugni cultu Bacchico propagando ortis, diiudicare non Rudeo, Cum utraque Xplicatio argumentis possit fulciri. Quam ob rem non mirum est, quod apud Eduardum Mey0r Gesch. d. itori. 2, p. 100 116 732 invonimus utramque Xplicationem coniunctam. Praeterea id est reputandum in explicandis fabulis lementa diversissima esse discernenda, cum uno tempore non totae fabula natae Sint. Quapropter singulorum temporum vestigia indaganda

sunt.

Restat, ut nonnulla addam de Calamidis, qua sertur statua. Si esset re vera Calamidis, quam praebent nummi, antiquissimum fuisset artificium. Curtius putavit in nummo illo Bacchum Calamidis ut adules contulum XpreSSum SSe. Contra Collignon Gesch. d. r. lastili I, 20 statuit nec ex statuae habitu nec ex sestitu colligi posse, imaginem nummi praebere statuam Calamidis expressam. Si habitus Scalptore mutatuq nummum autem statuam Calamidis praebere, praeSertim cum haud bene sit conservatus, demonstrari non posse Veri autem simillimum esse videtur, Si quando fuit omnino Calamidis statua Bacchica Tanagrae, artificem quondam Calamidis statuam illo tempore perditam

28쪽

- 28 aut raptam non accuratius imitatum esse. Sic lare quaestio potest expediri. Praeterea alii quoque nummi Tanagraui Liberi imaginem praebent. De quibus apud Mionnotum D 0scriptiondus sed stillos ant Tom II, p. 108 o. T Tet de Bacchus, cour0nne de terre, a r. Suppl. III, p. 520 O. 100 4 eiud Bacchus couronne de terre no 104 Tot de Bacchus, ouronno de torre no i ii Tot de Bacchus indiuia agitur. QuRmquam utrum XpresSum Sit eiusdem Statua caput an alius, diiudicari n0n iam potest.

Do Apolline.

Boeotiam quasi abundasse specubus et fontibus, apud qua loca pollinis vaticinatio et divinatio floruserunt, quis est, qui nesciat Nam deus ille praeter ceteros sui deus vaticinandi et naturae observandae. Tria autem Oracula

Ph00bi t 0lubra suurunt amplissima toti Apollinis in to omonto Herodot. 8, 35 Paus. 9, 23, 6 Plut de des or. 4l4; C. I. G. S. 2723 2724 a b c d situm a Francogallis viris

doctis nuper detectum Ismonium Thebanorum, fabulis ritibus sacris, donis dedicatis clarissimum nec minu ea re, quod aptat antiqui0re in Boeotarum rebus publicis plurimum valuit Herod. l 52 5 59 8, 34 Paus 10 10 Plut Sol. 4); Tegyraeorum, in quo natum esse Phoebum traditum erat. Nunc autem ea praetermittam et acc0dam ad rem mihi pr090Sitam ipsam Tanagra quoque urbs insignis sui sit Apollinis cultu se fabulis, quae de eius origine pervolgatae erant. Urbs enim vald coniungia esse videtur cum propagatis sacris Apollinis illis, quae Delo profecta sunt. Ac primum quid se agamus de cultu, pindo de fabulis. De veneratione rarissima exstant testimonia. Duplicem autem

29쪽

religionem Apollinarem rospiciendam Sse censoo, cum deum et in uri, ipsa et in Dolio prope oram maritimam veneratione prosecuti sint. D Phoebo in urbe colobrato haec tantummodo verba

a Pausania 9. 22 l tradita sunt: Ἐν ανάγρα δὲ παρατο εὐον του Λιονυσου Θεμιδός εστιν, ὁ δὲ Αφ00dίτης. καὶ τριτος πον Ῥαων πολλωνος, isto D ὰλ αυτω καὶ tuesti; τε καὶ λὶτω. Neque alii locis, ubi commemoratur ultus ille, quicquam traditum est nisi quod fuisse celeberrimus cognoscitur. Contra quo loco se templum situm fuserit, satis con Stat. Nam ea de quaestion Pausanias 9, 22, 3 nonnulla attulit. Atque sui situm in ea rogione Sacra, in qua Omnia sere sana erant ita. Multo clariorem aut0m Delii pollinis senserationsem in Delio, quod vocatur, uisso constat. Quod sacollum ex Delo insula conditum ess a Strabon0 9 p. 403 C docemur si αυλὶLον το ερον του πολλωνος ἐκ Axὶλου φιδ9υμενον, Γαναγραίων πολίχνιον υλίδος διέχον σταhίους τριακοντα. Quo ex delubro, totius orae maritimae antiquissimo, Cultus cum aliorum oppidorum, tum Tanagraeum urbanum receptos eSse veri simile est. Nam Tanagra colebantur una Apollo

Diana, Latona. Eosdem deos in Delio selebratos osse iisdem fere verbis Pausanias 9, 20 1 tradidit 'Eστι h τῆς αναγραίας ἐπὶ θαλuGGa καλουμενον υνὶL0ν ἐν GDτω καὶ Αρτεμι ὁ ο καὶ Λητους εστιν ἀγάλματα. Quod testimonium si contulerimus cum illo loco, qui est de deis urbani. 9, 22, I),

intellegemus verba consentire. Quos tres deo vnn Oniunctos licet appellare Delios, quippe qui primum Deli

veneratione communi usi sint. Ubicumque autem una in honore habiti occurrunt, cultum se Dolo insula derivatum esSe affirmari potust ita religionem habebant communem Delphis Athenis, in to monte, bis, Halicarnassi Mantinease, Mileti.

30쪽

in Sacro ex Delo advocto nomen orat Delium, pollini ipsi in hoc fano culto cognomen orat Dolii; nam Deli quoque idem cognomen ei fuit. Utrum unum templum tantum laserit in Deli an plures aedes, ex Pausaniae verbi non apparet. Attamen Delium oppidulum fuisse cum x trabonis tostimonio tum ex his Thucididis locis conicitur 4, 76 4 89, 1 97, 3 90 1 ὁ δὲ Iπποκρατλης . . . A ,ήλιον

ἐτειχιζε . . . τάφρον μεν κυκλω περὶ τὸ ιερον καὶ τὸν νεωνεσκαπτον . . . H λίθους αμα καὶ πλίνθον κ των οἰκοπε-δων των εγγυς καθαιρουντες . . . πε γαρ λὶν στοα κατεπεπτωκε . . . Quibu e locis collatis apparet Dolium non solum templum fuisSe, cum porticu commemoretur, Verba autem περι το ερον καὶ τὸν νεων ad Solum templum referri non possint; τ ιερον οὐ τὸν νεων re eSSe striRS Xvorbis dilucide perspicitur neque dubitari potest, quin διερον Significet idem atque vulgo τεμενος Neque enim, ut Thucydide est acc0pimus, potuit fieri, ut unum templum castellum fieret thonisinsium pugnantium cum Boeotis. Attamen, quibuscumque locis Pausanias egit de Delio, de fano tantum cogitare videtur 1, 29, 13 9 6, 2; 0, 28, ). Ex qua re colliger lico illius aetat oppidulum evanuisse Delium, ita ut modo sacellum superess0t; nam ubique Oeotia conspexit Pausanias ruinas et saepius ScripSit: solixi

συνεστηκε τῶν Βοιωτιακων πολεων Θεσπεια και Τάναγρα των δ' αλλιον ερείπια καὶ ὀνοματα λελειπται.

At offendit in Pausania t0stimonio 9, 20 1 Schub arte lacunam statuit. Nam collatis Steph. yg. S. V. Ariaον Axiλιον, πολίνιον Βοιωτίας ἐν ν ανάγρα καὶ ιερον πολλωνος et Strab0nis l. c. testimoniis, quibus agitur de Delio, cum hoc loco pollinis desid0ravit simulacrum clarissimum cs ind. crit.). Ideo iniser verba εν δε τψ . .. καὶ Ἱρτεμιδος lacunam Statuit esse et ex conisextu haec verba esse eiecta: ναω πόλλωνός τε Tum locus correctus talis sit ἐν di co