Syphilis ... libri tres. Vita ejus, eodemque res gestae a Dre. A. Cattaneo descriptae

51쪽

LIBER TERTIUS

SED jam me nemora alterius selicia mundi Externique vocant SaltuS: longe aSSonat aequor Herculeas ultra metas, et litora longe Applaudunt semota. Mihi nunc magna Deorum Munera, et ignoto deVecta ex orbe Canenda, Sancta arboS, quae Sola modum, requiemque dolori, Et finem dedit aerumnis. Age, diva, beatum

Fronde nova, juvet in medica procedere palla Per latium, et Sanctos populis oStendere ramoS :Et juvet haud unquam noStrorum aetate parentum Visa prius, nullive unquam memorata reserre. Unde aliquis sorsan novitatis imagine mira CaptuS, et heroas, et grandia dicere facta ASSuetus, canat auspiciis majoribus ausas Oceani intacti tentare pericula puppes

Necnon et terras Varias, et flumina, et urbeS, Et varias memoret genteS, et monStra reperta

DimenSaSque plagas, altoque orientia coelo Sydera, et insignem stellis majoribus Arcton. Nec taceat nova bella, omnemque illata per orbem Signa novum, et positas legeS , et nomina noStra. Et canat s auditum quod vix venientia credant Saecula) quodcumque Oceani complectitur aequor

IngenS, Omne una obitum menSumque Carina.

52쪽

3o SYPHILIS,

Arboris unius satis est, USumque res erre :Et quo iuventa modo suerit, noStrasque sub auras Advena per tantum pelagi perVenerit aequor. Oceano in magno, ardenti sub sidere Cancri Sol ubi se nobis media jam nocte recondit, Hac ignota tenus, tractu jacet insula longo Hispanam gens inventrix cognomine dixit :Auri terra ferax sed longe ditior una Arbore, Voce Vocant patrii SermoniS Hyaciam. IpSa tereS, ingenSque, ingentem vertice ab alto Dissundit semper viridem, Semperque Comantem Arbuteis sylvam soliis: nux parva, sed acris Dependet ramis, et plurima frondibus haeret. Materia indomita est, duro et pene aemula ferro

Robora , quae reSinam Sudant incenSa tonaCem.

Dissectae color haud simplex. In cortice lauri Exteriore viret laeVor, pars altera pallet

Buxea at interior nigro Sussia Sca Colore est,

Juglandemque ebenumque inter. Quod si inde ruberet, Jam poterat Variis aequare coloribus Irim. Hanc gens illa colit, studioque educere multo Nititur: hac late colles campique patenteS ,

Hac omnis Vestitur ager nec sanctius illis

Est quidquam, aut potiore usu: quippe omnis in illa Spes jacet hanc contra pestem, quae caelitus illiCPerpetua est. Validos abjecto cortice ramos Multa vi tundunt, aut in segmenta minuta Elimant, puroque SeobeS in sonte reponunt, Dum bibulas noctemque diemque emaceret humor. Inde coquunt: nec non illos ea cura satigat, Vulcano ne sorte furenS erumpat aquae ViS, Et superundantem Spumam projectet in ignes.

Spuma quippe linian, si quidquam e corpore toto Abscedit, si quidquam aegroS depascitur artUS. Dimidia absumpta, SupereSt quod Cumque, reponunt, Divini laticis. Quin et segmenta relicta

53쪽

RurSUS, Ut ante , coquunt, addentes SuaVe liquens mel. Scilicet hunc unum mensis accedere potum

Et lex ipsa jubet gentis, mandatque SaCerdoS. Servatum at laticem, et decocti pocula primi Bina die quaque assumunt, cum surgit ab ortu Lucifer, et sero egreditur cum Vespei Olympo.

Nec prius abSi Stunt potu, quam menStrua CUI Sum Luna Suum, et totum peragranS perfecerit orbem, Fraternasque iterum Convenerit aemula bigas Interea Caecis se se penetralibus abdunt,

Quo neque Vis venti, non halitus aeris ullus insinuet se se , et gelidis afflatibus obsit. Quid mirandum aeque memorem Super omnia Vietum Quam tenuem, quam magna sibi jejunia poscant 'Quippe Solet satis esse, ipsum dum CorpuS alatur Dum SupereSt vita, et tantum ne membra fatiscant. Ne tamen, ali , ne tanta time ; sacer ilicet haustus Ille modo ambrosiae, vires rescitque, s Vet IIJe, Inque occulta gerit jejunis pabula membris Nectare ab epoto binas, non amplius, horaSImponunt Se Se Stratis, medicamen ut intro Large eat, et Calido sudorem e corpore ducat. Interea vacuas pestis Vanescit in auras

Et dictu mirum l) apparet jam pustula nulla

Jamque nomae CeSSere omnes jam sortia liquit Membra dolor, primoque redit cum flore juventa :Et jam Luna suum remeans nova Circuit orbem. Quis Deus hos illis populis monstraverit USUS :Qui demum et nobis casus, aut sata tulere Hos ipsos: unde et Sacrae data copia SylVae, Nunc referam. Missae quaesitum abscondita Nerei

aequora, in occasum, Solisque cubilia, pinus Litoribus longe patriis, Calpeque relictis

Ibant Oceano in magno, pontumque SeCabant Ignaraeque Viae, et longis erroribuS actae. QuaS circum innumerae properantes gurgite ab omni

54쪽

32 SYPHILIS,

Ignoti nova monstra maris Nereides udae Adnabant, celsas miratae Currere puppeS, Salsa Super pictis volitantes aequora VeliS.

Nox erat, et puro fulgebat ab aethere Luna, Lumina diffundens tremuli per marmora ponti, Magnanimus cum tauta heros ad munera satis Delectus, dux errantis per caerula ClaSSis Luna, ait, O, pelagi cui regna haec humida parent, Quae bis ab aurata curvasti cornua fronte, Curva bis explesti, nobis errantibuS eX quo Non ulla apparet tellus, da litora tandem Aspicere, et dudum SperatOS tangere portUS, Noctis honos, coelique decus, Latonia Virgo. Audiit orantem PHOEBE , delapsaque ab alto aethere, se in faciem mutat, Nereia quali Cymothoe, Clothoque natant, juxtaque carinam

AStitit, et summo pariter nans aequore satur :Ne nostrae dubitate rates lux craStina terras

ostendet, si loque dabit succedere portu. Sed vos litoribus primis ne insistite : dudum Ultra sata vocant: medio magna insula ponto Est Ophyre; huc iter est vobis hec debita sedes Imperiique caput. Simul haec effata, carinam Impulit: illa levi cita dissecat aequora CHI Su. Aspirant faciles aurae, et jam clarus ab undis Surgebat TiΤΑΝ , humiles cum surgere colleS Umbrosi procul, et propior jam terra videri

Incipit. Acclamant nautae, terramque Salutant, Terram exoptatam. Tum portu et littore amice

Excepti, Diis vota piis in littore solvunt.

Inde, ubi quarta dies pelago, crepitanSque VocaVit ela Notus, remis insurgitur, altaque rurSum Corripiunt maria, et laeti freta caerula Sulcant. Linquitur incerto fluitans Anthylia ponto, Atque Hagia, atque alta Ammerie, execrataque tellus

55쪽

Cannibaliam, et ripa Gyane nemoroSa Virenti. Protinus innumerae panduntur turribus altis Insulae oceano in vasto, quaS inter opaciSUndantem sylvis unam, CUI SUque Sonantem

Fluminis aspiciunt, magno qui Spumeia S alveo

Hujus in ora placet pronas appellere puppes Invitant nemora, et dulces e flumine lymphae. Iamque Solo viridante alacres, ripaque potiti In primis terram ignotam, Nymphasque Salutant Indigenas , Geniumque loci, teque aurifer amni S , Quisquis in ora maris nitida perlaberis unda Tum duram Cererem, et patrii carchesia Bacchi Aggere in herboso expediunt: dein quaerere, si qui Mortales habitent pars sulvam fluminis undam

Mirari, mixtamque auro diSquirere arenam. Forte per umbrosos SylVarum plurima ramoSAssidue volitabat avis, quae picta nitenteSCaeruleo pennas, rostro Variata rubenti Ihat nativo Secura per aVia luCO. Has juvenum manu S ut Syl aS Videre per altas, Continuo cava terrificis horrentia bombis 2 Era, et flammiserum tormenta imitantia suimen Corripiunt, VULCΑΝΕ , tuum, dum TheutonaS armaS , Inventum, dum tela Jovis mortalibus assers. Nec mora, signantes certam sibi quisque Voluerem. Inclusam, salicum cinereS, Sulphurque, nitrumque, Materiam accendunt servata in reste favilla. Fomite correpto dissusa repente furit vis Ignea circumsepta, Simulque cita obice rupto

Ιntrusam impellit glandem volat illa per auras Stridula et exanimes passim per prata jacebant

Dejectae Volucres magno micat ignibus aer Cum tonitru , quo Sylva omni S, ripinque reCII 3Θ, Et percussa imo sonuerunt aequora stando. Ρars avium nemus in densum conterrita. et ni toS

56쪽

34 sYPHILIS, Se recipit scopulos : quorum de Vertice summo

Horrendum ima canit dictu mirabile l) et aures Torrificis implet dictis, ac talibus infit.

Qui Solis violatis aveS, SaCraSque Volant S, Hesperii, nunC VOS, quae magnuS Cantat APOLLO, Accipite, et noStro Vobis quae nunciat ore.' os quamquam ignari, longum quaeSita, Secundis Tandem parta Ophyrae tetigistis litora ventis.

Sed non ante novas dabitur Summittere terras,

Et longa populos in libertate quietos

Quam vos infandos pelagi terraeque labores Perpessi, diversa hominum post praelia, multi

Mortua in externa tumuletiS Corpora terra.

avibus amissis pauci patria arva petetiS, Frustra alii socios quaeretiS magna remenSi AEquora: nec nostro deerunt Cyclopes in orbe. Ipsa inter se se vestras discordia puppes In rabiem serrumque trahet: nec Sera manet Vos Illa dies, foedi ignoto cum Corpora morbo, Auxilium sylva miseri poscetis ab ista, Donec poeniteat Scelerum. Nec plura locuta , Horrendum stridens densis se se abdidit umbris. ollis ossa rigor subitus percurrit, et OmniSPalluit, ac gelida fugit sormidine sanguis.

Tum vero Sacras VolucreS, DiVOSque Precati, In primis Solem, et sanctum Servantia lucum Numina supplicibus venerantur agrestia Votis Pacem orant, rurSumque ophyren, fluViuinque salutanti Interea e sylvis nigrum genuS ora ComaSque , Ad naves nova turba Virum Concurrit inermis, Pectora nudi omnes , evincti frondibus omnes Pacis eris : tanta qui celsas mole carinas Mirati , vestesque Virum, fulgentiaque arma , Λ ix satis expleri possunt: et ab aethere missi Sive homines, sive heroeS Sint, Sive Deorum

57쪽

LIBER TERTIUS.

Numina, adorantum ritu, precibuSque Salutant: Ante alios ipsum regem, cui munera laeta,E ripis collectum aurum, et Cerealia dona, Et patrios fructus, et mella liquentia portant. Vestibus ipsi etiam nostris, et munere multo Donati, exceptique mero no a gaudia mi Scent.

Non aliter, quam si mensis, dapibusque Deorum Μortalis quisquam adscitus, felixque futurus

Hauriat aeternum, coeleStia poCuin, nectar. Ergo , ubi amicitiae securos, foedere utrimque Firmavere animos, habita et Commercia gentiS,

Ipsi inter se se reges in litore laeti Complexu jungunt dextras, et foedera firmant. Alter gossipio tenui pectusque semurque Praecinctus, viridi limbum pingente Smaragdo,

ora niger: jaculo armatur cui deXtera acuto, Squamosi spolium sustentat laeVa draconis. Alter at intexto laenam circumdatUS auro, Quam subter rutila arma micant, capiti aerea cassis Insidet, et pictae volitant in Vertice cristae Fulgenti ex auro torques cui candida colla

Cingunt, atque ensis lateri dependet Iberus. Et jam commixti populi, hospitioque recepti, Hi tectis domibusque, altis in navibus illi Laetitia ludisque dies per pocula ducunt. Forte loco lux sesia aderat, Solique parabant

Ultori sacere umbroso sacra annua JUCO. Hesperiaeque, Ophyraeque manUS CODVenerat omniS. Hic convalle cava, ripae viridantis in herba, Selectorum ingens numerUS , matreSque Virique Confusi, plebs atque patreS, puerique SeneSque Astabant, animis tristes, et corpora foedi, Squallentes crustis omnes, taboque fluentes Quos circumfusos albenti in veste sacerdos Pura lustrat aqua, et ramo frondentis Hyaci. Tum niveum ante aras caedit de more juvencum

58쪽

36 sYPHILIS,

Et juxta positum pastorem sanguine CaeSi Respergit, pateraque rigat: Solique potenti

Ad numeros paeana canit: nee caetera turba Non Sequitur, mactantque sues, mactantque bidentes Visceribusque veru tostis epulantur in herba. Obstupuit gens Europae ritusque SaCΓΟΓum, Contagemque alio non USquam tempore Vi SRm. At dux multa animo tacitus Secum ipSe VolutanS,

Hic erat ille , inquit, morbus Dii avertite casum )Ιgnotum interpres PHOEBI quem dira canebat. Tum regem indigenam ut sermo fandique sacultas Iam communis erat), Cui sint solemnia Divum , Scitatur; quid tanta astet convalle sub alta Languentum miseranda manus : quid paStor ad aras Sacra inter, caesi resperSuS Sanguine tauri. Quem contra, Hesperiae o heros sortissime pubis Rex ait, hi gentis ritus, haec Sacra quotanniSUltori de more Deo celebramus: origo Antiqua eSt, vetereSque patrum seCere parenteS. Quod si externorum mores, hominumque labores Audivisse juvat, primaeva ab origine CaUSSam Sacrorum, et pesti S miserae primordia pandam Forsitam ATL 11s Vestras pervenit ad aures Nomen, et ex illo generis longo ordine ducti. Hac et nos, longa serie , de Stirpe prosecti Dicimur heu quondam selix et cara Deum gens ,

Dum caelum colere, et Superis accepta res erre Majores Sue ere boni: Sed, numina poStquam Contemni coeptum est luxu saStuque nepotum, Ex illo quae sint miseros, quantaeque Secutae Erumnae, Vix fando unquam Comprendere poSSem. Insula tum prisci regis de nomine dicta Ingenti terrae concussa ΑΤΙ ΑΝΤΙΑ motu Corruit, absorpta Oceano : quem mille carinis Sulcavit toties, terrae regina mariSque.

Ex illo et pecudes, et grandia quadrupedantum

59쪽

LIBER TERTIUS.

Corpora non ulli S unquam reparata diebus internum periere: externaque Victima sacris Caeditur, externus nostras Cruor imbuit aras.

Tum quoque et haec infanda lues, quam nostra Videtis Corpora depasci, quam nulli aut denique pauci Vitamus, Divum os sensis , et Apollinis ira

De coelo demissa omneS graSSatur in urbeS. Unde haec sacra novo primum Solemnia ritu In Stituere patres, quorum haeC perhibetur origo.

Si philus sui fama est) ipsa haec ad flumina pastor Mille boves, niveas mille haec per pabula regi

Alcithoo pascebat oves: et sorte sub ipsum Solstitium urebat sitientes Syri US agroS :Urebat nemora, et nullas pastoribus umbras Praebebant sylvae r nullum dabat aura levamen. Ille gregem miseratus , et aeri Concitus REStu, Sublimoni in Solem vultus et lumina tollen S, Nam quid, Sol, te, inquit, rerum patremque Deumque Dicimus, et sacras vulgus rude ponimuS araS,Mactatoque bove, et pingui Veneramur aCerra , Si nostri, nec cura tibi est, nec regia tangunt Armenta ' an potius superos Vos arbitrer uri Invidia ' mihi millo nivis candore jUVeneae, mile mihi pascuntur oves vix est tibi tauruSUnuS , vix aries coelo si vera seruntur)UDUS, et armenti custos cauis arida tanti. Demens quin potius Regi divina facesso, Cui tot agri, tot sunt populi, cui lata ministrant AEquora, et eSt Superis, ae Sole potentia major 'Illo dabit sacilesquo auras, friguSque Virentum Dulce seret, nemorum armentis, aeStumque leVabit. Sic fatus , mora nulla , Sacras in montibuS aras Instituit regi Alcithoo. et divina sacessit. HOC manus agreStum, hoc pastorum cetera tui ba Exequitur: dant thura socis incensa, litantque

Sanguine taurorum, et sumantia viSCera torirent

60쪽

38 sYPHILIS,

Quae postquam rex, in solio dum sorte sederet. Subjectos inter populos, turbamque frequentem, Agnovit, Divum exhibito gavisus honore Non ullum tellure coli Se vindice, Numen imperat, eSSe nihil terra se majus in ipsa Caelo habitare Deos, nec eorum hoc esse, quod infra est Viderat haec, qui cuncta videt, qui Singula lustrat, Sol pater, atque animo secum indignatus, iniquoSI ntorsit radios , et lumine fulsit acerbo. Aspectu quo Terra parenS, correptaque ponti AEquora, quo tactuS Viro Sia Canduit aer. Protinus illuvies terris ignota profanis Exoritur. Primus egi qui sanguine fuso

Instituit divina sacrasque in montibuS RI RS, Syphylus, ostendit turpes per CorpuS aChorOS. InsomneS primu S noctes, ConVul Saque membra Sensit, et a primo traxit cognomina morbuS,Syphilidemque ab eo labem dixere coloni Et mala jam vulgo cunctas diffusa per urbes Pestis erat, regi nec Saeva pepercerat ipSi. Itur ad Ammericen sylva in Cartheside Nympham,Cultricem nemorum Ammericen, quae maxima luco Interpres Divum responsa canebat ab alto. Scitantur , quae CauSSa mali, quae Cura SuperSit. Illa resert: spreti Vos, o vos numina Solis Exercent: nulli fas est se aequare Deorum Mortalem: date thura Deo, et Sua ducite Sacra, Et Numen placate iras non proseret ultra. Quam tulit, aeterna est, nec jam revocabilis unquam Pestis erit: quicumque solo nascetur in iSto, Sentiet. Ille lacus Stygios , satumque SeVerum Juravit. Sed enim, si jam medicamina certa Expetitis, niveam magnae mactate juVencam Iunoni. magnae nigrantem Occidite Vaccam

Telluri: illa dabit scelicia semina ab alto Haec viridem educet scelici e semine Sylvam :