Syphilis ... libri tres. Vita ejus, eodemque res gestae a Dre. A. Cattaneo descriptae

31쪽

LIBER PRIMUS

Et vitiata parens produxit semina tellus. Interdum poenas animalia sola dedere , Aut multa, aut certa ex ipsis. Memini ipse malignam Luxuriem vidisse anni, multo pie madentem Autumnum perflatum ala Stro quo perditus omne Caprigenum genus e cuncti S animantibu S unum

Corruit stabulis laetas ad pabula pastor

Ducebat tum sorte , alta SecuruS in umbra Dum caneret, tenuique gregem InulCeret avena, Ecce aliquam tussis subito irrequieta tenebat, Nec longe mora mortis erat: namque acta repent Circum praecipiti lapsu, re omenSque Supremam Ore animam, socias inter moribunda cadebat.

Vere autem dictu mirum ) atque aestate sequenti Inffirmas pecudes balantumque horrida vulgus

Pestis febre mala miserum pene abStulit omne. Usque adeo varia assecti sunt semina coeli Et Variae rerum Species, numerusque ViciSSim Inter mota subest, interque moventia CertUS.

Nonne VideS , quamvis oculi sint pectore anhelo Expositi mollesque magis non attamen il SOS Carpere tabem oculos, sed se se immergere in imum Pulmonem' et pomis quamquam sit mollior UVa Non tamen iis vitiatur, at ipsa livet ab uva. Nempe alibi vires, alibi sua pabula desunt: A si alibi mora certa, Deo ipsa foramina multum Non faciunt, hinc densa nimis, nimis inde soluta

Ergo Contagiam quoniam natiara, genuSque Tam Varium est et multa modis sunt Semina miris Contemplator et hanc cujus CoeleSti S origo .es . uae, sicut desueta, ita mira erupit in auras Illa quidem non muta maris , turbamque natantum . Non volucres, non bruta altis errantia SylViS. Non armenta boum , pecudeSVO. armentRVO Equor ut Infecit, sed mente Vigens ex omnibuS unum Humanum genus, et nΟStros eSt paSta Sub aruiA

32쪽

IO SYPHILIS,

Porro homine e toto, quod in ipSo Sanguine crassum Et sordens lentore foret, foedissima primum Corripuit, Se Se paScenS uligine pingui.

Tali se morbus ratione et sanguis habebant. Nunc ego te assectus omnes, et Signa docebo Contagis miserae: atque utinam Concedere tantum Musa queat, tantumque Velit defendere APOLLO , Tempora qui longa eVolVit, Cui Carmina curae, Haec multas monumenta dies ut nostra Supersint. Forte etenim nostros olim legi SSe nepoteS,

Et signa, et faciem pestis noviSSe juvabit. Namque iterum, cum fata dabunt, labentibus annis Tempus erit, cum nocte atra Sopita jacebit Interitu data: mox iterum post Saecula longa

Illa eadem exsurget, Coelumque, auraSque ΓeViSet, Atque iterum ventura illam mirabitur aetas.

In primis mirum illud erat, quod labe recepta ,

Saepe tamen quater ipSa Suum CompleVerat Orbem Luna priuS, quam Signa Sati S manis Sta darentur. Scilicet extemplo non Se Se prodit aperte, Ut semel est excepta intuS, Sed tempore certo Delitet, et sensim VireS per pabula captat. Interea tamen insolito torpore graVati, Sponteque languenteS animis et munera obibant

AEgrius et toto SegueS Se Corpore agebant. Ille etiam suus ex oculis Vigor, et SuuS ore

Dejectus color haud laeta de fronte cadebat. Paulatim caries foedis enata pudendis Hinc atque hinc invicta locos, aut inguen edebat. Tum manifesta magis vitii se prodere Signa. Nam, Simul ac purae fugiens lux alma diei

Cesserat, et noctiS triStes induxerat umbras, Innatusque Calor noctu petere intima suetus Liquerat extremum Corpus, nee membra fovebat

obsita mole pigra humorum, tum Vellier artuS, Brachiaque, Scapulaeque gravi Suraeque dolore.

33쪽

LIBER PRIMUS.

Quippe, ubi per cunctas ierant contagia VenaS, HumoreSque ipsos, et nutrimenta sutura

Polluerant, natura malum Secernere Sueta

Insectam partem pellebat corpore ab omni Exterius: Verum CraSSo quia corpore tarda Haec erat, et lentore tenax, multa inter eundum Haerebat membris exsanguibus, atque lacertis. Inde graves dabat articulis extenta dolores. Parte tamen leviore, magi Sque erumpere nata, Summa cutis pulsa, et membrorum eStrema petebat. Protinus informes totum per CorpUS 3ChoreSRumpebant, faciemque horrendam, et pectora foede Turpabant: species morbi nova: puStula Summae

Glandis ad effigiem , et pituita marcida pingui:

Tempore quae multo non poSt adaperta dehiscens, ΜV.COSa multum sanie, taboque fluebat. Quinetiam erodens alte, et se funditus abdens Corpora paScebat misere: nam saepius ipsi Carne Sua exutos artUS , Squallentiaque ossa Vidimus, et sindo rosa ora dehiscere hiatu, Ora atque exiles reddentia guttura VOCOS. . Ut Saepe aut cerasis, aut Phyllidis arbore tristi Vidisti pinguem ex udis manare liquorem Corticibus, mox in lentum durescere gummi. Haud secus hac sub labe solet per Corpora muCor Dis fluore: hinc demum in turpem ConCreSCere callum. Unde aliquis ver aetatis, pulchramque juVentam Suspirans, et membra oculis deformia torvis Prospiciens , scedoSque artuS , turgentiaque ora , Saepe DeoS, Saepe aStra miser crudelia dixit Interea dulces SomnoS, nocti Sque Soporem Omnia per terras animalia sessa trahebant Illis nulla quies aderat, sopor omniS in auraSFugerat: iis oriens ingrata aurora rubebat:

Iis inimica dies, inimicaque noctiS imago. Nulla Ceres illos, Bacchi non ulla juvabant

34쪽

II SYPHILIS,

Munera: non dulces epulae, non Copia rerum, Non urbis, non ruriS OpeS, non ulla Voluptas

Quamvis saepe amnes nitidoS, jucundaque Tempe. Et placidas summis quaeSiSSent montibus auraS. Diis etiam sparsaeque preceS, incensaque templiSThura et divitibus decorata altaria donis Dii nullas audire preceS, doni SVe moVeri. ipse ego Coenomanum memini, qua pinguia dives Pascua Sebina praeterfluit ollius unda, Vidisse insignem JUVENEM, quo Clarior alter Non suit. Ausonia nee fortunatior omni . Vix pubescentis florebat Vere juventae, Divitiis, proavisque potens , et corpore PulChro rCui studia aut perniciS equi compeSCere CHI Sum, Aut galeam induere, et pictis splendescere in armis Aut juvenile gravi corpuS durare paleStra

Venatuque seraS agere, et praeVertere CerVOS

Illum omnes Ollique Deae, Eridanique puellae

optarunt, nemorumque Deae, rurisque puellae Omnes optatos suspiravere hymenaeoS. ForSan et ultores Superos neglecta Voca it Non nequicquam aliqua, et votis pia numina movit Nam nimium fidentem animis, nec tanta timentem Iuvasit miserum labes, qua SaeVior USquam Nulla fuit, Dulla unquam aliis spectabitur anniS

Paulatim v0r id nitidum, flos illo juventae Disperiit, vis illa animi tum squalida tabes

Artus horrendum) miseros obduxit et alto Grandia turgebant foedis abscesSibuS OSSI

Ulcera proli divum pietatem ) informia pulchros

Pascebant oculos, et diae lucis amorem , Pascebantque acri corrOSIS Vulnere narCS.

Quo tandem infelix sato, poSt tempore Pas Vo Etheris invisas auras, lucemque reliquit. Illum Alpes vicinae, illum vaga flumina flerunt.

Illum omnes Ollique Deae , Eridanique puellae

35쪽

LIBER PRIMUs.

Fleverunt, nemorumque Deae rurisque puellae :Sebinusque alto gemitum lacus edidit amno. Ergo hanc per miseras terra S SΑΤUBNUs agebat PCStem atrΟX, nec Saeva minus crudelis et ipse Miscebat Mavors, cunjunctaque sata serebat. Quippe lue hac nascente, putem simul omnia diras Eumenidas cecinesse sera et crudelia nobis. Tartareos etiam barathro dira omnia ab imo

Excivisse lacus, Stygiaque ab sede laborem, Pestemque, horribilemque famem , bellumque, necemque Dii patrii, quorum Ausonia est Sub numine, tu tuo Tu Latii, SATURNE pater, quid genS tua tantum Est merita ' an quidquam Superest dirique gra isque Quod sit inexhaustum nobis ' ecquod genu S USquam AverSum uSque adeo coelum tulit ' ipsa labores Parthenope, dic prima tuos, dic sunera regum ,

Et spolia, et praeda8, Capti Vaque Colla tuorum. An stragem insandam memorem , SparSumque Cruorem

Gallorumque, Italum que pari discrimine, cum jam

Sanguineum, et defuncta Virum, defunctaque equorum Corpora Vol Ventem, Cristasque atque arma trahentem Eridanus pater acciperet rapido agmine Tarrum' Te quoque Spumantem, et noStrorum Caede tumentem

Abdua, non multo post tempore, te pater idem Eridanus gremio inscelix suscepit, et altum Indoluit tecum , et fluvio solatuS amiCO OSt Ausonia insuetix , en quo discordia priscam Virtutem, et mundi imperium perduxit avitum. Angulus an ne tui est aliquis , qui barbara non sit Servitia, et praedas, et tristia su nera passus 'Dicite vos, nullos soliti Sentire tumultus,

Vitiseri colles, qua flumine pulcher amoeno Erethenus fluit, et plenis lapsurus in aequor Cornibus, Euganeis properat se jungere lymphis o patria, o longum suelix, longumque quieta Ante alias, patria o divum sanctissima tellus.

36쪽

i4 SYPHILIS, LIBER PRIMUS,

Dives opum, Decunda viris laetissima campis, Uberibus, rapidoque Athesi, et Benacide lympha,

Irumnas memorare tuaS, Summamque malorum

Quis queat, et dictis nostros aequare dolores, Et turpes ignominias, et barbara jussa' Abde caput, ΒΕΝΑ Ε , tuo et te Conde Sub amne Victrices nec jam Deus interlabere lauros. En etiam, ceu nos agerent crudelia nulla Nec lacrymae, planctuSVe sorent, en dura tot inter SpeS Latii, spes et studiorum, et Palladis illa occidit: ereptum musarum e dulcibus ulnis Te miserum ante diem crudeli stinere. MARCEAΝΤΟΝΙ , aetatiS primo sub flore cadentem Vidimus extrema positum Benacide ripa , Quam media inter saxa Sonans Sarca abluit unda To ripae flevere Athesis, te Voce Vocare Auditae per noctem umbrae, ManeSque CATULLI , Et patrios mulcere nova dulcedine lucos.

Tempestate illa Ausoniam rex Gallus opimam Vertebat bello, et Ligurem ditione premebat. Parte alia, CaesΑΗ serro superabat et igni Euganeos, placidumque Silim, Carnumque rebellem

Et totum luctus Latium, moerorque tenebat

37쪽

LIBER SECUNDUS

NUNC age, quae Vitae ratio, quae cura adhibenda Perniciem adversus tantam, quid tempore quoque Conveniat nostri quae pars est altera coepti in Expediam, et miranda hominum comperta docebo.Quippe noVa cum re attoniti multa irrita primum

TentaSSent, tamen angustis solertia major In rebuS, creScensque usu experientia longo

Evicere datumque homini protendere longe

Auxilia, et certis pestem compeSCere VincliS, Victorem et se se claras attollere in auras.

Credo equidem et quaedam nobis divinitus esse Inventa, ignaros satis ducentibus ipsis. Nam, quanquam sera tempestas , et iniqua fuerunt Sydera , non tamen omnino praesentia divum Absuit a nobis, placidi et clementia Coeli. Si morbum insolitum, si dura et tristia bella Vidimus, et sparsos dominorum Caede penateS, Oppidaque, incensasque urbes, S VerSaque regna,

38쪽

6. ST PHILIS,

Et templa, et raptiS temerata altaria Sacris

Fulmina dejectas si perrumpentia ripas

Evertere Sata, et mediiS nemora eruta in undis Et pecora, et domini, Correpta die rura natarunt

Obseditque inimica ipsas penuria terraS Hae eadem tamen, haec aetaS quod sata negarunt Antiquis in totum potuit sulcare carinis Id pelagi immensum quod circuit AMPHIΤRITE

Nec visum Satis extremo ex Atlante repostos Hesperidum penetrare sinus, Prassumque sub Arcto Inspectare alia praeruptaque litora Rhapti, Atque Arabo advehere, et Carmano ex aequore merCCS Aurorae sed itum in populos Titanidis usque est Supra Indum, Gangemque Supra , qua terminus olim Calygare noti orbis erat: superata inambe , Et dites ebeno, et selices macere SylVae. Denique et a nostro diversum gentibuS orbem . Diversum coelo, et Clarum majoribus astris

Remigio audaci attigimus ducentibus et Diis. Vidimus et vatem egregium, cui pulchra canenti Parthenope , placidusque cavo Sebethus ab antro

Plauserunt, umbraeque sacri ManeSque Maronis Qui magnos stellarum orbes CantaVit, et hortos Hesperidum , coelique omnes Variabili S oras. Te Vero ut tu Ceam, atque alios, quos famas sutura Post mutOS CinereS, quoS et Venientia SaeCla Antiquis conserre volent, at, BEΜBE tacenduSInter dona Deum nobis data non erit unquam Magnanimus LEo, quo Latium, quo maxima Roma Attollit caput alta, paterque ex aggere Tybris Assurgit, Romaeque si emens gratatur OVanti. Cujus ab auspiciis jam nunc mala Sydera mundo Cessere et laeto regnat jam JUPITER Orbe Puraque pacatum diffundit lumina coelum. UnuS, qui aerumnaS post tot, longoSque labores Dulcia jam profugas revocavit ad otia musaS.

39쪽

LIBER SECUNDUS. II

Et leges Latio antiquas, rectumque, piumque Restituit: qui justa animo jam concipit arma

Pro re romana, pro religione Deorum. Unde etiam Euphrates, etiam late ostia Nili Et tantum Euxini nomen tremit unda resusi, Atque Ψgaea Suos Confugit Doris in Isthmos. Ergo, alii dum tanta canent, dumque illius acta Inclyta component, dum sorte accingeris et tu Condere, et aeternis Victurum sintexere chartis, Nos, quos sata Vocant haud tanta ad munera, lusus Inceptos, quantum tenui S seri muSa, Sequamur. Principio, quoniam assecti non sanguinis una Est ratio, tibi sit morbo spes major in illo, Sanguine qui insedit puro: Verum, quibuS atra Bile tument, Spissoque reSultant Sanguine Venae, Major in iis labor est . pestisque tenaeius haeret. Quare operae pretium est validis atque acribus uti omnibus hos contra, mi SeriS nec parcere membriS. Quinetiam meliora sibi promittere cuncta

Ille potest, qui principiis novisse sub ipsis

Serpentem tacite valuit per Viscera labem.

Namque, ubi pasta diu, vires per pabula longa Auxerit, et jam se vitium firmaverit intra, Heu, quanto tibi libertas speranda labore est lErgo omnem impendens operam te opponere parvis Principiis , memorique animo haec praecepta reconde In primis ego non omni te aSSueScere Caelo

Exhorter: fuge, perpetuo quod flatur ab austro, Quod caeno, immundaeque graVe est Sudore paludis Protenti potius campi mihi liber et agri Tractus, et apricis placeant in collibus aurae, Et molles Zephiri, pulsusque aquilonibus aer.

Hic jubeo) tibi nulla quies, nulla otia Sunto.

Rumpe moraS, agita assiduis venatibus apros Impiger, assiduis agita venatibuS UPSOS. Nec tibi sit labor aerii cursu ardua montiS

40쪽

Vincenti, rapidum in valles deflectere cervum Et longa lustrare altos indagine SaltuS. Vidi ego saepe malum, qui jam Sudoribus omne Finisset sylvisque luem liquisset in altis.

Sed nec turpe puta dextram Summittere aratro, Et longum trahere incurvo sub Vomere sulcum Neve bidente solum, et duras proScindere glebas Et valida aeriam quercum exturbare bipenni, Atque imis altam eruere ab radicibuS Ornum. Quinetiam, exercere domi quo te quoque POSSis Parvam mane pilam VerSa mihi, VeSpere VerSa, Et saltu, et dura poteS exudare palaestra. Vince malum: nec te fallat, quod desidis otii Assiduo desiderium, lectique Sequetur. Tu lecto ne crede, graVi De Crede Sopori.

His alitur vitium, et placidae Sub imagine pacis Decipit, e dulcique trahit somenta quiete.

Necnon interea effugito, quae tristia mentem Sollicitant: procul esse jube curaSque, metumque Pallentem, ultricesque iras, omnemque MinerVae Addictum studiis animum: sed carmina, Sed te Delectent juvenumque chori, mixtaeque puellae. Parce tamen Veneri mollesque ante omnia Vita Concubitus; nihil est nocuum magis odit et ipsa Pulchra VENUS, tenerae Contagem odore puellae. Quod sequitur, victus ratio tibi maxima habenda est; Nec sit cura tibi, neve obServantia major. Principio , quoScumque amnes , quOSCumque paludeS , Quosque lacus liquidi pascunt, quosque aequora, PiSC omne genuS procul amoVeo. Sunt, quΟS tamen USUS Liberius, cum reS Cogit, concedere poSSit. Omnibus his est alba caro, non dura, tenaXque, Quos petrae et fluViorum ad VerSa mariSque satigant Tales nant pelago phycides, rutilaeque per undaS. Auratae, gobiique, et amanteS SaXea percae. Talis dulcissuum fluviorum scarus ad ora