장음표시 사용
11쪽
uarum. separatum uocatur:iri quo et transtitum concladitur, in ' proprie cohaereat cum narratione, et quod nes hemneuolum, neque docilcm, neque attentum facit auditore rem. De exordio satis duium est:deinceps ad narrationem transeamus.
De tribus narrationum generibus. imilonites Narrationum tria sunt genera. V tum est,quo exporgynm, nunM rem gestim, et v quodq; trahimus ad utilitate nos iram,uincendi causa, quod pertinet ad eas causas,de quibus iudicium futurum est Alterum genus cst narratiorenps,quod intercurrit nonnunquam,aut fidei,aut criminaritionis,aut transitioius, aut alicuius apparationis,uel laudationis causa. Tertium genu3 est, id quod a causa ciuili remotum est, in quo tamen exerceri convenit,quo comoetilius illa3 superiores narrationes in causis tra&re postamu . Eius narrationis duo sunt genera:unum,quod in neregorijs,alterum, quod in personis positum est. I d quod in negotiorum expositione positum es , tres habet partes: rorum' ' Abulam,hictoriam,argumentum. Fabula,s quae ncs u ru,nes uresnules coiisset res:ut eae,quae tragoedijs trais nissori . sunt. Historia,es gesti res, sed ab aetatis nostrae memmoria remori. Argumentum,s feri res, quae tamen fieri
gumentum. potuit,uelut argumenta comoediarum. Illud genia narraestioniri,quod in persolus positum est, debet habere sermoisius 'piutatem, animorum disimilitudinem, grauitatem, leuiritem, iem,metumsusticionem, desiderium,difim
lationem, misericordiari rerum uarietates, 'rtunae comes mutationem,ins eratum,incommodum,subitam laetitiam, iucundum exitum rerum:uerim hoc in exercendo transfgetur.
12쪽
LIBER I. raretur. Illud, quod ad ueritatem pertinet, quomodo trare ctari conveniat, aperiemus. Treis conuenit res habere narrationem,ut breuis,ut diluces ut uerisimila sit: quae . .
quoniam fieri oportere scimus, quemadmotam sciamim
cognoscendium est.. Rem breuiter narrare poterimius, si inde incipi vi Numitorii narrare, unde necesse erit:et si non ab ultimo initio reta 'petere uolemus,etsi siminatim, non particulatim naris /rabimus,e si non ad extremium, sed usq; eo, quo opaeserit,prosequentur:oesi transitionibus nullis utemur,msi non deerrabimus ab eo quod coepimus exponere, Crsi exitu rerum ita exponemus, ut ante quos quae Acri sunt, sciri pos inlitametsi nos reticuerimu : quod genus est, si dicam,me ex prouincia red se, princtum quos in prouinciam intelligatur: et omnino non modo id quod obest, sed etiam i quod nes obest, neq; adiuuat, satius est praeterire: et ne bis, aut sepius itan dicamus, cauentam est: etiam ne id, quod semel supra diximus, deinceps dicamu3 hoc modo : Athenis Megaram uesteri aduenit Simo: ubi aduenit Megaram,insidias ficit uirgis ni: insidias postquam 'cit,uim in loco attulit. Rem dilucide ne abimus , si ut quidque primum gem Dilucida.
pium erit et primum exponemus, et rerum, ac temporum ordinem construabimus, ut gestae res erunt, alit ut
potuisse geri uidebuntun Hic erit considerium, ne quid perturbate,ne quid contorte, ne quid ambigue, nequid noue dicamus, ne quam in aliam rem transeramuS , ne ab ultimo repetamus , ne longe prosequamur , ne quid
quod pertineat, praetereamus, etsi persequaa
13쪽
,L A D II E R E N. mur ea,quae de breuitate praecepta sunt:mis breuior eo dilucidionet cognitu scilior narratio spin verisimilis nai ratio erit,si,ut mos, ut opinio,ut natuis rapo ulat,dicemq3f spatia temporum, personarum diagnitates , consiliorim rationes, locorum opportunitates conitibunt,ne rei sti posit,aut teporis parum fuisse, aut causam nullam,aut locum idoneum non fuisti aut homianes ipseos acere,aut pati non potuisse. Si uera res hinnis hilominus haec omnia narrando conseruanda sunt: ni scis, pe ueritas, niti haec seruata sint, fidem non potest sacere. Sin erunt falli,si magis erunt conseruanda De his rebus caute confligedum est,quibus in rebus tabulae,aut alicuae iussima autoritas uidebitur interfuiset Adhuc quae dista sunt, arbitror mihi constire cum caeteris aertiis scriptor,hu ,nisi quia de insinuatione noua excogi inrug, quod eam soli praeter caeteros in tria tepora diuisemus, ut pia,
ne certam uiam,' perspicuam rationem exordioru haesberemu . Nunc,quod reliquu est, quoniam de rerum inis
uentione disputandum est, in qua singulare consumitur oratoris officium,dabimu3 operam,ut nihilo mirus induisyriae;quam rei utilitas postulabit, quaesiye uideamur, si prius pauca de causarum diuisione dixerimu3. De diuisione causarum. causarum diu lo in duas parteis diissuta est. Prim
perorata narratione,debemus aperire quid nobis conueis niat cum aduersari sui ea quae nobis utilia erret, nuranient,quid in controuersia relinquatur,hoc modo:I nteris fictam esse ab Oreste matrem, couenit mihi tam adversa
mi:im Fcerit,et licuerit nescere,id est in controneris
14쪽
P. Item econtrario:Agammironm esse a chlaemestra occisum confitentur:cum id ita sit me ulcisci paretem tragant oportuisCDeinde,cum hoc ecerimus,dilibutione debemus ut Ea diuiditur in duri preteirhenumeratione, in expositionent Emmeratione utenum, dicemus nuae mero, quot de rebus dicturi fumum Eam plag quam trium partium numero es e non oportet: nam et periculosium es nequado plus nullus e dicamus, et suspicionemret auditori meditationis, et artiferum,quae res fide ab misgat oratori.Expositio, i in res,quibus de rebus dicturi sumus,exponimu3 breuiter, et assolute. Nunc ad conis firmationem transeamum
De confirmatione di consutatione. Toris es uincend ratio, persuadendi, posita est iueonfirmatione, et confutatione. Nam cum 'adiumetirino a exposuerimu3,contrarias di luerimus, ct I Animirum munus oratorium conjicerimus. Vtrunq; igitur sacere poterimus, si constituti olim cause cognouerim T. De causistim constitutionibus. causarum constitutiones alij quatuor ficerunt:noster doctor Hermetes treis putauit essee, non ut de illo, qui quam detraheret inventione, sed ut ostenderet id, quod
oportuis et simpliciter, et singillari modo Decre, illos di iburae dupliciter, et bipartito.confiitutio,ill prima deprecatio de sorticum acina cohalaia fatoris infimilatione coniuncta constitutiones iris, ut diximus,li es sunt:coniecturalis,lagitima,iuridicialit coae coniecturalii iecturalis, est cum de Facto controuersia est, hoc modo:
mx insitu post rumum restiuit quas Freperinfania, gladio
15쪽
. corpore cruentum telim educit. Teucer interuenit:
cum 'atrem occisis, et inimicum 'atris cum gladio
cruento uidelicapitis arces in Hic, quoniam coniecturaueram quaeritur,deficio erit controuersia, et ex eo comitifimu fitutio cause coniecturalis nominatur. Legitima conmatutio est,cum in scripto,aut ex scriptis aliquid cotrouerissiae nascitur. E a diuiditur in parteu siexscriptum et sermientiam,comariri leges,ambiguum,definitione, translurae seripio ae tioncm, ratiocinationem. Ex scripto et sententia nascia uismi ras tur controversi cum uidetur scriptoris uoluntas in scriapto ipso dissentire,hoc modo: Si lex sit,quae iubeat eos, qui propter tempestitem navim reliquerint, omnia peradere,eorum navim, terasψ(si ilauitis conseruatafo qui remans runt in naui. Magnitudine tempestatis ora emnes perterrit navim reliquerunt,et in scapham conis iscenda urit, praeter unum aegrotum. Is propter morbum exire, et Mere non potuit: casi, et fortuito nauis inportum incolumis delata est: illam aegrotus pos idet: narinim petit ille, cuius erat.Haec constitutio legitima est ex re renitariis scripto et sentcntia. Ex contrarijs legibus controueras a costetit,cu alia lex iubet, aut premittit: alia uetat quidispiam fer hoc modo: Lex uetat eum,qui de pecun s rea petundis damnatim fit,in cocione orationem habere. Alitera lex iubet,augurem,in demortui locum qui petat, in concione non linare Augur quidam damnatus de pecuni' repetundis,in demortui locum qui petat nomnauit, pratitur ab eo mul': constitutio haec est Iegitima ex conin acae ihi hargi legibu . Ex ambiguo controuersia nascitur , cum
16쪽
I, I B E R . LMptum Du, ut plures res significat hoc modo:Pateris imitas, cum Flum haeredem siceret, testimento uasa
ingentea uxori legauiti Tu lites haeres meus Terentiae uxori meae triginta pondo vasorum argenteorum dato quae uolet. Post mortem eius vasa pretiosa,Cr caelata mare
gnifice,illa petit. Tullius se quae uelit ipse triginta ponet
do ei debere dicit. Constitutio esst legitima ex ambiaguo. Ex definitione causa constit, ctim in controuersia LR definito est, quo nomine Mim appelletur,ea ta huiusmodi: cum Lucius Saturninus Iegem frumentariam de semifibus, er trientibus laturus est, Q . cepio, qui per id teli ita poris quaestor urbanus erat, docuit senatum, aerarum non pose pati largitionem tantam. Senatus decreuit , eam legem ad populum 'rat, aduersug rempub. uiderieiuniscere Saturninus 'me coepit, collegae intercedere, ille nihilominus ciuellam detulit. Cepio, ut illum contra senatusconsultium intercedentibus collegis aduerim remGpublica uidit hirae,ctum uiris bonis impetum acit, pontes dicturbat, claus dei cit, impedimento est, quo fectu fim
ratur lex: accersitur Cepio maiestitu. constitutio e , Ierigitima ex definitione: uocabulum enim definitur ipsum, cum quaeritur, quid sit minuere maiestitem. Ex transita E3uMutioitione controuersia nascitur,cum aut tempus dii rendum, aut accusatorem mutandum , aut iudices mutandos religdicit. Hac parte costitutionis Graeci in iudiems,nos in iurientia iuuabit. In iudicijs tamen nonnihil ea utimur, ut hoc. modo: Si quis peculatus accusatur, quod uasa argentea
publica de loco prinio dicatur sustulisse , posset dicere, quam
17쪽
terim D si agi,non peraltatu oportere. Haec partitio his stinue costitutionis his de causis raro uenit in iudicum, quod in priuata amone praetoria exceptiones sunt,meausa cadit is,qui non quemadmodum oportet, erit:crin publicis quaestionibus cauetur legibus, ut ante si reo commodum sit, iudicium de accusatore Fat,utrum illi ta
ratiocinatione controuersia coniis, quam res sine propria lege uenit in iudici , quae tamen ab alijs legia iussimilitudinem quandam aucupatur. Ea est huiusmoadi: Lex est:Si furiosus ex Et, agnatorin gentilium p in eo, pecuniab eius potestis esse. Et lax: Qui parentem necasse iudicatus erit, is obuolutus, et obligatus culeo, deuruatur in profluentem. Et rex: Patres ilias uti sui per multa pecunia uesia Iegauerit, ita ius esto. E crsi pater alias intemtus moritur , familia pecunias eis ius agnato gentillamo esto. Mileobu iudicatus est matrem necasse, ei damnato stata filiculo lupino os obuolutum est, re filiae ligneae pedibus indutae sint, di in carcerem ductu3 est. Qui defindebant eam, tabuistis in carcerem affirunt, testamentum ipso praesente con feribunt,testes rite afuerunt, de illo supplicium paulo post sumitur. Ii qui haeredes erant, testimento haerediantem adeunt. Frater minor Malleoli qui eum oppis gnauerat in eius pericula , suam uocat haereditatem haege agnationis.Hic certa sex in rem ni a af rtur, Crmen miliae aseruntur, e quibus ratiocinatio nascitur,
quare potuerit, ut non potuerit iure testimentum icere.
18쪽
LIBER I. constitutio lagitinita esst ex ratiocinatione cuiusmodi essent legitimae confiitutionis,ostendimius: nunc de iuridiclaei constitutione dicamus. luridicialis confiitutio iuridiciali est, quiummum conuenit: sed iure,an iniuria actumsit, quaeritur. E iu confiitutionis partes sunt duae, quarum uita ab olum, altera assumptiua nominatur. Avoluta est, Ahm '
quin id iram quod Actum est, ut aliud nihil fris a uis
matur, recte herem ese dicemus. Ea est huiusmodi: Mismu quidam nominatim Accium poetam compellauit in scena, cum eo Acciu3 iniuriarum agit: hic nihil aliud deae findit,nisi licere nominari eum, cuius nomine scripta denoetur agenda. Alsumptiua pars est, quum per se destiso
infirma est, sed assumpta ex extraria re comprobatur. Assumptiuae partes sunt quatuor, concesseo, remotio crimis nu,translatio himinis cmpm concesse est,quam Conrestio erireus postulat sibi ignosci. Ea diuid itur in purgationem, in deprecationem.
Purgatio est, consultast negat 'cille Ea .ditur in fraudam, imprudentiam,neces itudinem. Fortu 'M nam,ut cepio ad tribunos plectexercitu3 amisione. Inrae prudentiam, ut ille, qui de eo seruo qui dominum occideae rassupplicium sumpsit,cuifrater esset, antequam tabulas testimenti aperuerit , cum referuus te, timento manumissus esset. Neces studinem, ut ille qui ad diem commeatus non uenit, udd eum aquae interclusisient. Deprecatio est, quum et peccase, et consulto ficisse Deprecati confitetur, tamen postulat ut sui nupreatur. Hoc in cdicio non me potest usu uenire, nisi quando pro eo dicismus, cuius musta rectesciri conmnt. Hoc modo in locob communi
19쪽
re ADHERE; communi per amplificationem in ciemus, qu)dsiboei , tamen ei pro pristinis beneficijs ignosci conueniaret, uesi vi nihil postulat ignosci. E rgo in iudicium non
uenit aut in senatum:at ante imperatorem, aut in concia causa potes uenire. Ex translatione criminis
causa conicit, qum 'cise nos non negamus,sed aliorum peccatis coactos Scise dicimus, ut Orestes, quini se deis
findit,in matrem constri crimen. Remolio Ex remotione criminis causa come, quum a nobis non crimen, sed culpam ipsam amovemus, et uel in hominem transferimu3, vel in rem quamplain confrimus. In homionem trans tur,ut si accusetur is,qui P. Sulpitium se feratur occidisti et id iussu consulto defindat, et eos dicat non modo imperasse ed rationem quos ostendistiquare . id acere liceret. In rem conmtur,ut si quires ex te, mentoc; arario. quod acere iust russit, ex plebiscito uetetur. Ex compararetione causa constit,cum dicimus necessie fuisse, alterutrum sacere: et id quod ferimus,satius fise sacere. Ea causa huiusmodi est: caeus Pompilius, quam a Gallis obsidereis turines effugere ullo modo possienuenit cum hostium duae
cibus in collocutionem: ita disces it,ut impedimenta relinis queret, et exercitum educeret: sariri ese duxit amittere impedimenta,quam exercitum: exercitum eduxit, impedimenta reliquit,accersitur maiestitis. Quae constitutiones et quae constitutionum pretessint, fatis uideor ostendisese Nunc quomodo eas,et qua via tractari conveniat,deae monstrarium est, si prius aperuerimus, quid oporteat ab ambobus in causa destinari, quo ratio omnis totiug oraretionis constraturi constitutione igitur reperta , stirim
20쪽
quaerenda ratio est. Ratio est, quae causam'it,' continet defensionem, Ratio. hoc modo, ut docendi causa in hac poti tam conserumus. Orestes cim confiteatur se occidisse matrem, nisi attulerit icti rationem,peruertit de honem:ergo a teain:quae nisi intercederet,ne causa quide esset. Illa enim, inquit,patrem meum occiderat. Ergo ( ut ostendi) ratio ea est, quae continet definsionem,sine qua nec parua quia dein dubitario potest remorari damnationem. Inuenta ruratione, firmamentim quaerendum est, id est, quod contiisnet accusationem, quod affertur contra rationem dea Fnsionis, e qua ante dictum est. Id constituetur hoc mota do: Num usu fierit Orestes ratione, hoc pacto : lare
occidi, illa enim patrem meum occiderat: utetur accus torsirmamento, hoc modo : Sed non abs te occidi,neque indemnatam poenas pendere oportuit. E x ratione de Frontis, exfirmamento accusationb,iudirij quaectio neta scatur oportet, quam nos iudicationem, Graeci rum Amnappellant. Ea constituetur ex coniunctione firmamentier rationis de fone, hoc modo: cum dicat Orestes se patris ulciscendi causa matrem occidisse,rectum ne fuerita filios ine iudicio cla nectram occidi. Ergo hac raestione iudicationem reperire convenit.Reperta iudicatioene,omnem rationem totiu3 orationis eo conferri oportere
fit. In omnibus constitutionibus, et partibvi constituationum, hac uia iudicationes reperientur, praeterqui niti coniecturali constitutione in ea nec ratio quare merit, quaeritur: ficisse enim negatur: necfirmamentim exquiratur,quonia nonsubest ratio. Quare ex intentione t