장음표시 사용
401쪽
Tuon A CICAZ 309 vel autem lactei systematis repletio evitanda ; ad copiam humorum nimiam ab uberibus arcendum , cum linteis quadruplicatis, tepidis, haec sullulcienda ut
moderate comprimenda , - Singula corpo vis colatoria Probe adaperta servanda, eorum eXCretione S Sl De Im-
Metu Promovendae , inprimis vero lochia ad debitum 1 luxum dirigenda sunt. Hac simplici Sub methodo , axem edi Ortam externorum, adstringent am, quorum actio Prostaudius haud penetrat, atque vel inutilis , Vel no-Xia est , non indigemus subsidio. Culor lectuli, potu SHquosus, tepidus cuius , transpirationem, ClySte Iemolliens, salis amavi aut arcutii duplicuti solutio, al- rim et Urin Am, - qiales animi, crurum pedumque ab omni res Pigerio defensio, piaritas et sotta S ge Ultu-lium , lochiorum fluxum Secuti dabiant. Si tamen , vel ob neglecta haec praecepta , vel ob nimiam mulieris ad secretionem lactis pio clivitatem , vel ob incautum refrigerium , inflammutio mummu IlIcorripuerit ac febrem accenderit: secundum regulas alibi CXXXIII.) jam traditas, hoc incendium, cum dubito ad statum Puer Perae vespectri, ii u Ctundum, FG- solutio tumoris , quoad fieri licet , tentanda , Si
ero e Vitctri Sui . uria tio non qMent; cum emollientibus ect promovenda, et ad regulas chirurgicus conducenda est. Venue Sectio hine saepe , robustas maxime Ap Ud seminBS . Ciam certe noli omnis mammarum in puerperis inflammatio, ut nuperus hac de re s Criptor Prae-ieudit, asthenicae sit indolis. re scii ritur, ac ni HS iterum cum blandis remediis movenda est. Butyri recentis , olei amygdalini , ungrienti althaeae , volatilis, ad ubera tu cinctio, - empla Strum ex Spermate ceti, Ut VOCant, Cum oleo non rancido, blandiorem ad ignem Parutum, - cntaplasmatis leviori S, ex mica Puni S, cum
B qua Vegeto in in eiuli parati, impositio, inflammationem mi minariam , ni Si Dimis provectum , frequenter dissi-Pubunt. Ob summam vero lui jus partis Sensibilitatem, aepe tum hyoscyami folia. emollienti calu plasmati superaddita, tiam prudens opii ad Vesperas rista S, apud delicatulus indicula sunt. Jum saeculi decimi et septimi sub sin se, Galliae chii urgias celebris, tumoribus md mmarum ineleis, fit potissim iam a taxilium, herbam cicutae, in uritia coctam, ac demum lintea duplicatu b
402쪽
hocce lixivio madidia, inito superimposita, laudavit.
Spe vero resolutionis nmissa, in his solis o mollientibus externis, donec absces Scis mammae Piampntiar, et donec omnis circa hunc durities disparuerit , continuandum est. Tristissimos insana carnificum chiviai gorrim, ni, SceSSUS mammarum, De Ciliam Persecte maturos, adaperiendi, eorumque sinus crudeli cum Specillo per intima uberrim penetralia quaerendi saepius creandi in libido , innumeras jam puerperas aliasque mulieres , sub dirissimis crucialibus, hoc fonte, e quo
primam , Vix nuti , vitam fugimus , spoliavit. Reliqtiam a sanato jam absce Ssia mammae diari trem, istius cum aqua tepida, in cujus pilata, salis allidini vegetabili fixi drachmae diane Sol Atae sint , s molat n-tio , vel cataplasma ex cicuta, hyoscyamo, furina lini, Croco et oleo , - vel, si his remediis malum diutius restiterit, mammae futuro sorsitan a puerperio per Prolem propriam , Satis vegetam , sueti O , saepe dissipant.
Quod si scii rhus in mamma Perus se offerat: hians, a sola injuria externa productum , ut locale prorsus ilium, nisi infelix ad sciri hos dispositio mulierem tenuerit , Cum optato plerumque ex niti exscindi licebit; ejusdem autem mali, ex causis internis, De C quidquam intellectis, exorti, suscepta eXStirpatio, LR-riore, si ullo, Succes Sta coronabitur. Tu mores mammarum lym halicos, plerumque cysticos, aut me licerides , chirurgia, cum Sacci ipsius exstirpatione, aut lenta suppurati Oue , consumptione, pertractat.
9. DCCCXIX. Suffocatio foetus a muCO;
A diuis hiet Coacta. Inter retentiones thoraci cas internus, quae hue spectant , prima nobis se os fert, non infrequens muci coapiosioris apti l f elum recens Dat Uria, non modo in
ore ac faucibus , sed et ipsis in bronchiis collectio. Vel scilicet eadem, quae foetus Corpusculum n nativitate obducit, materia, sedimentum quasi ad fauces ejus deposuerit; vel propriae harum glandulae mucum copio Siorem lite secreverint; vel ipso Sub partu mucus genitalium maternorum , Ore naribusque Pusiouis Sub-
403쪽
in ira verit; tenax interdum gluten epiglotti dem istius
ibi egit, ejusque motum praescindendo, respirationem ex Ct adit , et ambitae statum in eodem in iussit. Si milis aliquando viscidissima materies tum H PBI tu , tum , Ubi puer petr horas absque potu in cunis jae Uerit , Serius, linguam ejus palato adglutinat ac motum hujus, nisi prius cum spatula solutae, impeditae Su-Ctionis, ac suffocationis cum periculo, praevertit. Ute-Vt Ui hominis morbos , . etsi mortalitatis ratio his Vitae exordiis, illa, quae primos instantilis aetati S BI DOS icti a magna premit , adhuc major esse Videatur ,- De C a longe fici idem cognoscimus. Nec Prim Re respirationis obstacula , quae hunc saepe in ultimamc0nvertunt , satis intelligimus. Quo propior Suae Origini foetus; eo quoque gelatinosum, muco Stam magis
ejuydem Corpus talum, et eo magis conspicua glRndu lartim m illo moles est. Magnus istarum Diam erris insupersiciem oris, saucitam, laryngis, tracheae, bl Onchio viam internam, dominatiar; qna vero Stab rerum conditione , aut quibus a causis in foetum agentibus, Hut maior muci , quam futuris harum viarum officiis competat , quantitas secernatur ; aut istius liquidi augeatur nimis tenacitas: hoe non minias ignorum US. Tristis interim experientia docet; non paUCOS foetus, ViX latoris exciti os , vel primis aurae vitulis CupiBndae moliminibus succumbere , vel Don adeo militis a partu horis , Sub faciei livore atque calari hi suffocativi phaenomenis, morienti iam steriores jam agere, BC sortem illorum iniquam , sub istis, subire. Cum vero inexspectati hi jus obitus in causas culter annio mi Crasinquirerct: Saepius ille non aliam, quam insolitam muci lenticis, interdum in frusta concreti , vel fauces et asperae Arteriae introitum operientis , obstruentis ,
et ipsam hanc fistulam et hi onchin os pleniis, in qu ' solubilis, copia in , - glandulas autem mUCOSIS: Rebeae praetumidas, detexit. Quod vero hic mucus Don tum praegressi alterius morbi graviori S esse e tu, qWdm Praecipuo membranae piluitariae vilio, hic loci constuXerit : insantes. hac muci copia prompti US ed 'et M , innio periculo soliciter erepti commonstrant. Nec enim homuncio hocce obstaculo se ipsum, per i Ussim
Cum impetu susceptam , liberare hucusque didicit; aut
404쪽
saltem vires ipsi , post partus lenti injurias sublatas ,
hoe ad voluntari iam tentamen , necdum ConceSSae Srint. lIpsa foetias . forsitan ad talia dispositi, praevio capite per horas in pelvi materna haerentis , et pectore Abiateri constrictione compressi, inversa positio, qMOdmucus justo copiosior suo pondere ex bronchiis la-ryngem versiis decidat atque hunc demum obruat , lindricit. Nullum haec mortis, qMosdam apud foetu S, causa, Ctim ea, qtan toties Prieri, sub Cynanche laturigea,
vel trache itido f. CL XIlI.ὶ succumbunt, Con Spirat;
nisi quod in istis, non tam mucus, quam potius lympha , per inflammationem laryngis aut asperae ni te-lxiae , sub sebre aculis ima morbo se secreta, et in Pseudo membrannm condensata, spiritum praecludat. l
Praeceps est admodum, sopitibus . ex pituita in la-rynge, trochea, bronchiis collueta vel, strangula loria inlinstar , in asPhyxiam stit, itaneam delapsis, vel saltere istis iocationi proxime expositis, succurrendi occasio non absimilis sero illi, quam commis, vel pu3ionibus supino in cunis stili decubita , vel adultis adeo , seclgravi a morbo fractis, ne se ipsos erigere ne Sciis, minatur 3. DCLXX l. in . Ante omnia vero , trunco infantis ad nnteriora et in latias inclinato, ne oris sauciumque CAVO R Spuma et muco, liae saepe collectis, cuni linteolo, vel clam digitis liberalo, in casu aqphyxia ei compressis foetus navibus , per scum purior non sati prompte nil mantas Sil) ox ore sani hominis, ori puelupplicito, in pulmones pellendus, - horn X vero et ni, domen , Per Vices, comprimenda, relaxanda sunt. Homodo scilicet pituitam aut naticum concretum circlaryngem, Vel in eo ipso forsitan stagnantem, ut mechanicum obstaculum, ni, angustiore loco, nmpliore iliti sistulam urgemus, libet loremque neri externo ibane , viam pandimus. Noc ea , quae in asPhyxta suffocatione quondam et hoc in opere proponemus frictiones cum pannis calidis, volatilia navibus admita, clysteres et alia negligenda sunt. Qianua primo vel Puer re Spirare inceperit ,- vel in casta, quo is, necdui quidem sussocatus, per sterio rem tamen ac dyspnoear l
405쪽
ΤΠΟRAClCig 403 pituitae lonacis , n Viis respirationis haerentis, copiam iudieaverit; vel cum digito, vel cum barba pennae, profunde satis faucibus udactis, vomitus excitandus est. f. DCCCXXI. DF pnoea mUCOSa. Sunt homines, laxioris, phlegmatici habitus, inprimis feminae, Viri Obesi, literati , artifices, vitae sedentariae Submis Si, qui singulari saucium, bronchiorum alonia in Structi , majorem, prae aliis, pituitae tenacis copiam in istis secernant eam irae, matutinas praecipue ad horas , saltate interim aut Parum , aut nihil turbata , rejiciant. Multi tamen ex istis , vel et tales, qui certis temporibus nullam fere pulmonum adsectionem produnt , - alii sub tempestate inprimis
humida frigidaque , hoc viscus a pituita sibi obrui ,
que gravari , - tandem , qua Si per frinem, Constringi , ac animam vix non et verba deficere , scido res viscidos sibi ad frontem ae jugulum, Prae Hr XietBle, exprimi, cordis palpitationes, cum pulsu in ordinato, parvo, intermittente, aliquando tardo, ne cedere, tus sim praeterea molestam , inutilem , his addi miseriis, d lyumque Siccari, Puctus assurgere, Urinus pnllescere, Persentiunt. Isae sub flebili verum positione, musculi, qui sanis sufficiunt, thoracem sutis eleuctre neque Uni;
bed illos quoque aeger, qui pectori cum jugulo et
brachiis communes sunt, in subsidium e VOCcti et, quis punctum fixum his muscolis conciliet, trunco Semper recto, caput reclinat, et brachia tensa rati ostiae e latere pulvinaribus aut sedilis manubriis defigit. Sic aut qui laluo P, quinque, aut plures etiam Per dies, in 'gis vel o ad noctem, res his versantur in angustiis; 00nde, feliciore sub omine, spula tenacissimn , Si 'lini scriniariorum similia, in litos longiores sucile du-Πune Blba , nunc flaviuscula, nunc vim descen- '.' ' qu Hildo snnguine , satis etiam copios O , Vel giis remi Sin, - Primum qri idem spumosa, cum. Qui late , ut ex eorum adhaesione ad fauces, qVR i a penna his immersa, et vomitus inter dram Pro ' ψζtur, tandem vero copiosissima pluresque DOD
''qVRm helves adimpletura , longo Satis tempore di ui ensibili aegrorum levamine , succedant. Uxinde
406쪽
4 RETEXTlo XLS M. L. simul nunc jumentoso e turbidaeque redduntur, BC Se- lvius ali triando sedimentum album , mucΟSum , de PO- Dunt. Sudor nequalis matutinas ad horas e Cute emu-Drit; qui brasdam venter solvitur et aquosa demittit. Somnus, qui nntehac vix rillus fuit , nunc aliquis
conceditur ; praecordia solvuntur, tussis minor et iu-Γior, VOX Sensim clavior fit. lnterdum dolo i , in le-lmissione , ad scapulas proditor.
Periodicum autem aliquando decursum , anni tem Poribu S, seriori autumno Verno Irae ne commodat tam , interdum brevioribus intervallis , Ad tempe Statum vi Cis Situdines , vel Cueterarum secretioniam Ad Peditus ,
circumscriptum, dyspnoea haee absolvit. Sorat niteo, quibus atmosphaera, non tam humida et frigida, quam ιCulidior et siccior, - sunt quibus coelum fligidum
et siccum osticiat. Sic Viennensem tracto 'imus, quinquagi ut a quinque nianorum mntronam, asthmate , Ut OCHiat, Pli Miloso, a triticis modo annis, nec alio prius morbo, adsectam. IIclie mens rLia decimo quinto aetati S anno Prim rim conspecta, qta inquagesimhim quartum ad annum cis liae ordinali in re diverant. Iisdem, duobus jam ab annis, cessan libris, stati atmosphnern sicca et gelida , dySpnoea mucosa superaccessit , ne simili lsub aeris conditione continuo rediit; sub coelo humido evanuit; sub tonitru vero inflante, mox iterum recruduit. Sic seminae extim plum habetiar , qriae omni
meus e semel spritum quasi puriforme foetidissimum , ad tres libras rejiciebat; bene interim se habebat, Deque tussi labor bat , nisi dum sputum periodicum
immineret, firmosa semper haec mulie P. Suia gratiae nobis ad siue in , se tringinta duos annos Diam eruntem feminctio , Cum ad hiae virgo esset, sub aspectu floridissimo, saepissime pitrii tam multam, cham facilitate, pulmonibris cjicere, ut ite haec nihili habere vidimus. Cum ea se X Agesimum jam annum si pernSSet; clys-DDOea nata Osa frequentiris, Siab tempestate hiam illa et si rigida laborare, ac mullum, Sub illa , pituitam cXpel-llo e -nli sti ot Aialom po Si annos, et morbo Semper Ou-lcto' quum vis hieme, plures per menses sympto motat supra exposita puti, et quavis ceu te nocte pliates c Cusi, Simae illicis materiae libras rejicere coepit, Hc perliari uos, uestivo tempore liaud purum Scibic 'aiu, rejicere
407쪽
oluit. Atqui haec , nisi quod iam longi morbi nos
psi testes fuerimus , non tam rara sunt. Rarior vero Datronae Ticinensis, quadragen Rricte, CASUS e St: qucte, liutius jam a medicis , quorum nil mei tam non exi- uum Constituerat, pro Phthisicia declarata, antecessoris suoque nostri auxilium implorare constituit. Argumenis medicorum , quae phthisin ex ulcere pulmonum conclamatam in aegra Comprobarent , expositis , virile celebris, Solus, morbum pro asthmate humido ha-oendram e SSe, edi Xit; atque, non sine mBguo ultorumicandulo, mulieri huic nos itissimae, ut montes Apenninos deteret, Re non modo praesentem calidissimam aesta. em , sed autumnum quoque ibidem transigeret, Con- ilium dedit. Obtemperans huic matrona, mox Sese nuillam, quae ipsi vicinas ad Alpes propria fuit, trans
viri curavit, ac altiore hoc iti loco vix mensem tran- egerat , cum liberius se respirare , tussis violentiam putorumque copiam imminui, desiderium ciboriam, omniam viresque Amissas sibi redire, et , ut paucis
licamus, s Anitatem, qHalem ea n Unquam Spei H PC RUS aruerat, restitui animadvertit. Quare , nec adventante ite me, caram sibi hanc habitationem relinquere , Seum consti triens, per duos fere annos in eadem com-NOrnta est. Cum vero tune negotia domestica huncae minam , sirio ardente, in Urbem revocassent ; mOX
tristinum in morbum ea relapsa est. Pristinae hinc ne dicorum de hoc opinioni haec recidiva ansam dedit. runc no Strum quoque consilium expetitum fuit. Di ne-lecessoris nostri, in Helvetiam jam reversi, judicio ,3er eventum felicem jam satis confirmato, adhaerentes,
egi Am, Ut montanum ad nerem recurreret, P I SUI Si
nus, ae Optatus hoe iterum consilium Successus Perisinos coronavit.
Non apti l omnes interim, quod vix monilimus, dyS-0BDea mucosa idem ex aere puriore frigidoque AEUXii vim experitur; sed plurimis sere, hoc u molo COPPer '' , coelum tepidum ac siccum opportuniris est, quinii Circo facile sit, iam diversos inter Se esse Clus , EX ratiocinio , praedicere. bie etiam rarum eqt , hoc morbo Semel adspctos . ζζeSSione graviori ab soliata, omnis dyspnoeae Vivere
RPζrtes; plurimis nempe ex illis, praeter iusiguem
408쪽
lassitudinem, anhelitris aliquis, inprimis sub accliviumns Censra , ncit Stati celeri deambri latione, aut ab ne iis in humidiam et frigidum mutationibus, Adhaei et; tUS- sis vero, interdiu licet satiς moderata, de nocte BU-l.
getur, et pituitae tenacis rejectio plus minus Continuat. Ut igitur magno Graeciae monente scriptore, hi Begl I. re in morbi cessationibus, licet ipsi non decumbentes Ohambia leni ; seciam tamen illius signiam circiam sei rant. M. Ne irae scinestae prorsus aegris, inprimis jam exhaustis,i atque debilioribus, accessionis tristia e X empla de .mul. iquem rerum CXittam, stat, P lsra tundem minimo, R- Cillante , extremi taliam sub frigore, Accedentibus deli- ii iis , lipothum iis , aut sopore quasi a poplectico , non
injuste praesagimus. Mialtos etiam ex tantu muci rariis trientis jactura, in hes cum febre lenta, Alios pneumonori hagia et phthisis ipfn pulmonalis, alios catal PhUS , ut Vocant, Stasimentivus , - alios demum, eli quidem plurimos, hydrothorax, exspectant. Sunt tamen. Non pauci, qui seros ad annos horrenda haec mala serant; et causidicias , quem , quadraginta et D OV empnnte annos, sub qua vis ac Cossione exspiratiariam e S. e Verebamur, nil praesens usque temptas non modo xi
Sit, sed publico gravique ossicio egregie praesedit. 9. DCCCXXII. Causae. - Po si bronchialeS. Cohaesio Pulmonum Cum Pleura. Morbum hucusque descriptum . ab arithmat', quo cliassectionis genus ad ne rosos magis re sevimuS, conbsulte Separavimus. Quamvis nempe Periodicus saepφdyspnoeae mucosae decursias, nervosae indolis pio letiuin ea scis picari indricat ; non omnis tamen periodias hnervoriam ad j a dicanda est ituperio; nec Pntio medendi' iniae in hoc magis dominatiar, nisi dyspnoene Curi Dei vo Pham assectione complicatio subsit, a rictoritatem in motbram Dostriam conspicianna exserit. In cntisas iquae secretionem morbosum in glandillis mucosis in
ducant, alibi sollicite inquisivi in us * DXlV. J; si
eaedem sane carisne, varia ratione agentes, gluti Dis copiosicis socruli retent ut occasionem Drgrim tu
409쪽
mphaticorumque, Vel in paren chymate, vel in hiron litis pulmonum interdiam colligator , copia , et qui ujus effectus sint, jam satis indicavimus. In genere,
landulariam tunicae mucosae in trachen et bronchiis ixitas, ipsorum adeo pol monum saccidit astit prae-ipua tum phthis eos pituitosae , tum hia moralis clys in OeBC CAM SI, SUL Sectione an atomica declaratae sciu-unt. In GSthmale , iat Dominant . Puerili , glandulas ronchiales. praeter sanitatis modum, turgid Is, mn Xite Vero luritim in igniter tia me facitam invenerunt natomici: ita quidem fit totam fere anterioris pectoris gionem ille o CC rapaverit. A tergo qMidem aspera δύ- tria facilius comprimi potest, interim et ab anterioreicie. Hi e X empla doctae viant, inna ct sar Omate, quam glandula th mi ingerit , tophis creta eis referta, illa Ompressu friit. Sic etiam varices vasorum lymphaliorum, livdalides minores, majores, ad ovi adeo mΘ-nitud mem accedentes, modo limpido , modo magisnclo liquore tiar gidae, repertae scierunt. Lut time, Ut
agimuS, Beger vomicum, membrana tectam, OVO Si
illem, e pulmonibus expurgavit, cum ante sinisset thmaticus, et ita paulo post exstinctus est. Ab hU-0re visci do in hi onchiis , pulmonibus, secreto insurus innumeri. Calcis instar interdum indurantur glandu-e bronchiales; calcidi ii phique 'in amplurimi con3 Pecti erunt in pulmonibus, et sputum sanguinis, et Phthi
ropo, crii vitiati credebantur ob mcillos, quos e XPe-0rabat, humores , a propriis videlicet bron Chiorumandulis Secretos D, testatur insignis Itali se Anatomi is . APulmones sicut solium longo immaceratu flave- ere υ, Observavit gravis de recondita abSCesstium mura, Scriptor. Pulmones collapsos flaccidosque post 'dgRevam tussim et muci rejectionem, de Scripsit stam 'u quondam physiologiis. Post repentincti a Stasso ca-00em in quatuor aegris, inventa sciit pituita lenta, Ontum a X, 'triae insinc membranae cUjrifidam asperne teri de Ohionia erat, tit non esset liber exitus et in Ditu S spis itui ex torno. Glaudialas bronchiales ris sciea Sussocation om tu montes refert bene meritias de Ana -
mia vasorum lym Phaticorum scriptor Anglus. Saepius
410쪽
Τn iis, qui diutius, absque symptomatibus inflamma-l. toriis, dyspnoea laborarunt, rami hi onchiales a mater in mucosa turgere observantur; atque verisimile est, quod, sicut vasmi stati asthmale , ita ficioque stit, Cer-litis a synoeis semi aradisos in fibris bronchi ortam musculosis locum inveniunt: sub quibus peripneumoniae Dothae, Vel calari hi sus oculi vi , ne prompta demum strangulatio stlecedant , nec aliud quid, praeter laxi-it Alem macratasque atras, ab ista. detegat far in pulmo Nil bus. In cy liosi, quae Compressionem mediatiae spi- Dalis ad dorsum inducit, frequenter, ut alibi stisius docebimus, dyspnoea, quam Paresi Pulm OHum ad Scri-i has, occurrit. QMare memoratu dignissima Perennienses Hi os ratis interpres , de laesa ex modullae mi-Πalis a C Dei vortam ex ea egi edientium Vitio, necnon
ex diaphragmatis debilitate Dervosa, respiratione, jam tradidit; et clarus quondam Germaniac medietas majores, inquit, praesertim nervi Septi a dorsoli medulla Progressi , defluxionibus aut aliis morbis solitarii ac separatim' infestati, dyspnoeam quond9m pHri Unt, qualem in asthmaticis, nullis aliis pulmoniam Adfectoria in indiciis apparentibus, contini o aegrotos infestore observavimus. Magnam in pia ero noveniat dyspnoeam, a cyptiosi ad primas dorsi vertebras orirandam , nos ipsi conspeximus. Ex nervis phrenicis incisis , eadem illico respirandi dissicultas . quae in equis asthmaticis Occurrit, ab Anglo scriptore observata fuit. In apoplecticis plerisque proscinda et lenta respiralio, de difficili pulmonum, in propellendo sanguine, labore, facile
in lethalem illis steriorem nati lando, testa illi . Aliquando vero pulmo, forsitan jam antehac dehilior, secretionem muci morbosam eumque habitualem, ie X Blia parte, iat e X utero, Vagina, Vesica, Urethra, in- ltestino vestio, tum saltuose suppressam, Vicarie subit, et ex medorrhoen ingonii, vel quoque coniugi 08Π, dyspnoea imucosa pro pullo lat. Copiosa hinc dyspnoeae a stip- lpressis fluore albo , blennorrhoea Chronica , Oxoriae exempla stant. Nos ipsi quondam crina seminae jri veni, lle Deorrhoea jam septem ab annis laboranti, eo quod iob gravos ratio nos citi ias hoc a morbo liberari, Stap-Ple rogaverit, per in jectiones nitiminosas branc fluxum icohibuissemus , eandem in mugnam dyspnoen in et