Historia rerum anglicarum Willelmi Parvi : ordinis Sancti Augustini canonici regularis in cœnobio Beatæ Mariæ de Newburgh

51쪽

CAP. XI. De vita sceleratia et condigno interitu Gaufridi de Magna Villa. ODEM tempore rex Stephanus cepit Gaufridum de Magna Villa in curia

sua apud Sanctum Albanum: non quidem honeste et secundum jus gentium, Sed pro merito ejus, et metu ;Scilicet, quod eX pediret quam quod deceret plus attendens. Erat enim idem Gaufridus homo auda- Cissimus, et magnarum Virium, Simul et artium; praeclarum illam arcem Lundoniensem cum duabus aliis munitionibus non ignobilibus possidens, et subtili astutia ingentia moliens. Cum ergo proster huec ipsi esset regi terribilis, acceptum ab eo injuriam rex caute disSimulabat, et temPuS Opportunum, quo Se UICiSCeretur, Observabat. Injuria vero quam regi nequam ille intulerat talis erat. Rex ante annos aliquot episcopi, ut dictum est, Sales-biriensis thesauros adeptus, Summa non modicuregi Francorum I Odovico trunSmissu, Sororem ejus Constantiam Eustachio filio suo desponderat; intendens assinitate tanti principis contra Comitem AndegavenSem ejusque filios successurum sibi filium roborare: eratque haeC Cum SOCru Sua regina

Lundoniis. Cumque regina ud alium sorte vellet

cum eadem nuru SUR IOCum migrare, memoratus

Gaufridus arci tunc praeSidens reStitit; nuruque de manibus socrus pro Viribus Obnitentis abstractantque retenta, illam cum ignominia abire permisit.

52쪽

HISTORIA ANGLICANA. LIB. I.

POStea vero reposcenti, et justum in motum pro tempore dissimulanti, regi Socero inSignem praedam aegre resignavit. Et videbatur haec injuria oblivioni jam tradita: Cum eCCe, Congregati S Per ediCtum regium apud Sanctum Albanum proceribus, praedo ille inter caeteros assuit, quem reX, illico tempor1SOpportunitatem nactus, justissimae indignationis loris astrinxit; eique arcem Lundoniensem Cum duobus reliquis quae possidebat castellis eXtorsit. Munitionibus ergo nudatus, Sed tamen relaXutuS, homo ille quietis nescius, animo ingens, uStu ViX comparabiliter praeditus, et Supra modum sapiens

ut faceret malum, collecta improborum mΛnU, monasterium RameseyenSe inVRSit; neC Veritu S, CX- pulsis monachis, locum tam celebrem et SanCtum facere Speluncam latronum, et sanctuarium Dei

convertere in domicilium diaboli, crebris eruptionibus atque excursionibus vicinas infestavit pro-Vincias. Deinde sumpta ex Successu fiducia, longius Progredien S, regem Stephanum acerrimis 1atigax itterruitque incursibus. EO sic debacchante videbatur dormire divinitus, et non Curare re S humanaS, vel etiam suas, id est ecclesiasticus: dicebaturque a laborantibus piis, exsurge, quare obdormis DO-mine V At postquam, ut ait apostolus, Sustinuit Deus in multa patientia Vasa irae apta in intellium, excitatus est,'' ut ait propheta, tanquam dormiens Dominus, et percusSit inimicos Suos in posteriora,'' id est, in sine, quorum anteriora felicia videbantur. Denique paulo ante impii illius interitum,

sicut veraci multorum relatione Compertum eSt, parietes ecclesiae quam inVn Serat, et claustri adja- Centis, Verum Sanguinem Sudarunt: qUO, Ut POStea

53쪽

LIB. I. JII ISTORIA ANGLICANA.

claruit, significabatur et immanitas sucinoris, et jam imminens judicium ejusdem immanitatis. Vorum, Cum improbi in ueprobum sensum dati signotam horribili minime terrerentur, nequam ille CaStellum hostile oppugnans, inter Con SertRS Suorum catervas, vilissimi peditis sagitta in capite per-CUSSUS eSt. Quo vulnusculo vir serOCiSSimu S, quumvis illud primo derideret, post aliquot dies absumptus, ecclesiastici una thematis Vin Culum, nunquam eo absolvendus, Secum portavit ad inseros. Duo otium satellites ejus crudelissimi, quorum UnuSequitibus, alter peditibus praeerat, diverSis casibus interiisse seruntur. Ille enim equo decidens, eliso

iniquitatum suarum pondere, in medio mari, nuVim qua vehebatur fecit immobilem. Quod cum muX- imo nautis et aliis qui simul vehebantur esset Stupori, antiquo eXemplo jaCta est SorS, et cecidit sors Super Rainerum. Et, ne forte hoc casu accidisse Videretur, iterum et tertio sorte jacta et fideli inventa, judicium Dei declaratum est. Itaque ne universi cum ipso et propter ipSum perirent, CXΡΟ- situs est in Scapha Cum UXOre et peCunia male nC-quisita. N avis illico eXpedita est et cursu solito 1erebatur. Scapha Vero pondere peCCatoris SubSedit, fluctibusque ubSOrpta OSt.

Τ Reprobum. H. L. R.; improbum, C.

54쪽

HISTORIA ANGLICANA. LIB. I.

De Noberto Marmiun et ejus interitu. ΛΝE memorato invasori duo in Anglia consimiles fuisse noscuntur, RO-bertus, scilicet cognomento Marmi un, qui eXΡUISis monachis ecclesiamCΟVentrensem, et Willelmus Albe- martensis, qui eXCluSis regularibus Clericis ecclesiam invasit et polluit Brelintoniensem. Quorum alter, scilicet Robertus, divini pondere judicii contritus est: alter Vero, id est, Willelmus, clementim divinae reSpectu compunCtus, largis CrebriSque ele-em OSynis in paupereS eXΡenSis, et non ignobilium

Denique Robertus Marmiun homo belliCOSus, sero- Cia, astutia, audacia, fere nulli Suo tempore impar, cum, jam multis late debacchando Successibus clarus, praeclaram illam CCCteSiam, eXClusis Ser is Dol et intromissis satellitibus diaboli, profanasSet; Cestrensem quoque Comitem, Cui SpeCialiter adversabatur, Crebri S et magnis CXCursionibus fatigaret, eidem comiti cum ingentibus copiis adventanti in Sullaturus egressus eSt. Cumque in Conspectu suorum pariter et hostium equo Spumeo cum fastu nimio veheretur, Suae artiS immemor, nam CrebraS, ut dicitur, in campo fossas secerat, quibus hostes vel urcerentur vel impedirentur, judicio inquam Dei, suae artis et operis immemor, incidit in foveam quam fecit; fractoque femore emergere non ValenS, a quodam ignobili hostilium partium Satellite, CUDCtis hinc inde videntibus, capite trunCatu S QSt, CiS-dem sero diebus quibus super praedicto Gaui rido

55쪽

LIB. I. HISTORIA AΝGLICANA.

judicium Dei celebratum est; muod et in hujus interitu pro causa consimili claruit. Horum quidem exitio, et perspicuo circa illos Dei judicio prδ nominatus Albem artensis non est territus, quo minUS DOSt annos aliquot scelus consimile attentaret. Sed, ut dixi, misericordiam non judicium de manu omnipotentis Dei, poenitentiae et satisfactioni re-

CAP. Xm. De Mariis casibus regis Stephani. ΝΝΟ rogis Stephani nono, qui illo- A.D. 1144rum duorum nequam interitu fuit insignis, idem reX Castrum Lincolnien Se, quod comes CestrenSis obtinebat, Obsedit. Ubi dum munitionem eXStrueret, Operariis Subita hostium irruptione praefocatis, Confusus abscessit. Verum anno Sequenti A. D. 1145

hujus jacturae maculam expiavit. Cum enim comes Gloucestrensis et Caeteri partis adversae munitionem quantum sibi utilem, tantum etiam hostibus nocituram, apud Ferendunum ConStrUX-iSSent, reX Cum Sua militia et Lundoniensibus Copiis ocius advolans, eadem munitione per dies aliquot sortiter oppugnata, tandem cum ingenti et cruento labore potitus est. Sic igitur circa partes alternabat fortuna, et quibus per SecundOS Paulo ante SuCCeSSus arridebat, hos Sini StriS repente Cusibus eludebat. ' Verumtamen hunc SUCCOSSum, qUOvidebatur anni praecedentis dedecuS CXPiuSSe, anni

Quod et in.J II. L. R.; quod ' Verumtamen. J H. L. R.; Vein, C. rum hunc, C.

56쪽

HISTORIA ANGLICANA. LIB. I.

A.D. 1146. Sui undecimi foedavit infamia. Cum enim Ranul-Ρhus comes CestrenSis pactis Cum eo Celebratis,

fidolis jam illi et devotus essectus, apud 'Vulinge- fordam profusis eum juviSSet auxiliis; ille post modicum eundem comitem ad se pacifice et secure venientem apud ΝOrhumtonum in curia Sua, regiae majestatis et honestatis immemor, hostiliter com-

quae USUrPasSe Videbatur, reSignare coegit. Quo faCto comes relaxatus regi perpes de caetero factus est inimiCIIS.CAP. XIV.

De Turstino Eboracensi archiepiscopo, et Origine Rieoallis et Fontium.

UM in regno Angliae talia proVenirent, SanCtae recordationis Turstinus Eboracensis archiepiSCOPUS, POSt laudabilem annis plurimis administrationem Officii, et praeclara pietatis opera, cum jam fere eXpletum militiae suae tempus esse Sentiret, relicto honore et eXCUSanS ab onere, cum monachis Cluniacensibus apud Pontem-1ra tum ultimos vitae suae dies eXegit, et apposituSest ad patres suos in Senectute bona. Cujus, inter caetera bona quae Operatus eSt, pio Studio et religiosae industriae potissimum attribuenda est fundatio atque provectio celeberrimi monasterii Fontanensis; cujus memorandi operis talis fuisse

57쪽

LIB. I. HISTORIA ANGLICANA.

OccaSio perhibetur. Quidam Eboracensis coenobii monachi, numero duodecim vel tredecim, serventes Spiritu, et Scrupulosam habentes Conscientiam, dum acutius inspicerent quod juxta traditiones, vel Cluniacenses vel alius consimiles, religioSam quidem vitam ducerent, sed beati Benedicti regu

lam, quam profitebantur, minus ad litteram Observarent, aliquid melius sortiusque acturi, num CiStertiensis Ordinis, qui nuper esSe Coeperat, sumajam celebri S erui, Suum monaSterium reliquerunt. Quorum Studium gelumque Venerabilis Turstinusum PleXUS, egreSSOS paterne SuScepit, maternae Pietatis sinu fovit, et in Suis penetralibuS pro temΡOre Occultatos, donec ei S, prout animo ConCeperat, Pro Videret, tandem in loco pascuae collocavit. Et VO-catur locus ille, Fontes: ubi ex tunc et deinceps tanquam de sontibus Salvatoris tam multi hauserunt aquas Salientes in vitam aeternum. Sane paulo ante a nobili viro Waltero Espeo invitati, et a felicis memoriae Bernardo abbate directi, monachi

rant, et in loco qui nunc dicitur Rievallis, tunc

autem Iocus erat horroris, et vaStae solitudinis, manSionem uCCeperunt, Praefato viro tradente, et venerabili Turstino inpiscopalem cum asseCtu Paterno favorem praebente. Horum exemplo monachi

illi Eboracenses incitati, utque ad arripienda sortiora animati, memorati abbatis, Cujus memoria in benedictione est, magisterio se tradiderunt, et distincti Iocis non animis hi et illi a rotam viam quae ducit ad vitam paribus votis et studiis infatigabiliter Currere coeperunt. Benedixitque eis Dominus benedictionibus coeli desuper, benedictionibus

Episcopalem. J H. L. R.; omitted in C.

58쪽

abyssi jacentis deorsum, benedictionibus uberum Vellerumque; ut non solum in omnipotentis Dei Servitio copiosum multitudinem aggregarent, Sed etiam largioribus eleemOSyni S in pauperes dispergendis sufficerent. Quod autem Domino Christo

tanquam ΛΡOS argumentosae λ servierint, ex fructibus eorum CognOSCitur, numerosis Scilicet Sanctorum CollegiiS, quae ex Se tanquam quaedam rationalium usum eXamina emiserunt, et non solum per Angli- CanuS Provincias Verum etiam in barbaras nationes

De origine Lellatandae. UIA vero duorum insignium monasteriorum nostrae, id est, EboracenSi S, Provinciae, scilicet Rievallis et Fontium feci, ut decuit, mentionem, Bellulandae quoque Originem debeo ex-Ρlicare, quae ex loci propinquitate mihi est notior; nam uno tantum milliario distat a JΝeubui gensi CCCleSia, quae me in Christo a puero aluit. Ut autem paullo altius exordiar. In transmarinis partibus, Sicut a majoribus nCCepi, treS memorabiles viri uno tempore fuere, scilicet Robertus ε qui cognominatur de Arbusculo, Bernardus et ' italis. Hi non ignobiliter eruditi et spiritu serventes cir-

rent, C. R. Monasteriorum nostrin. J Η.L. u.; monaSteriorum scilicet ni Strae, C.

59쪽

LIB. I. J HISTORIA ANGLICANA.

cuibant per castella et vicos, SeminanteSque Se cundum Esaiam super Omnes aquas, de COI VOrSione multorum fructus uberes colligebant: pio inter Se placito constituto, quod Robertus quidem foeminarum Communi labore ad meliora Con VerSR-rum Sollicitudinem gereret; Bernui diis vero et Vitalis maribus propensius providerent. Robertu Sitaque famosissimum illud monasterium foeminarum de Fonte Ebraudi construxit, et regularibus disciplinis informavit: Bernardus vero apud Tirocinum et Vitalis apud Saviniacum, monachis regulariter institutis, Suos qui Sque ab aliis Per quaSdum Prae Ceptorum proprietates distinxit. Cumque ex histribus quasi radicibus servorum utque uncillarum Dei per diversas provincias religiosa germina PUllularent, quidam Suvinia censes monachi Bellulandum

nOStram Condiderunt. Qui cum essent in in initio A D. II4a.

pauci et paupereS, IOCumque aptum quaererent, Ubi, Deo propitio, cum fructu aliquo habitarent; nobili viro Rogerio de Moubrai, qui et Neu burgen Sem sundavit ecclesiam, donante, IOCum priuS ungUStumuCCeperunt; deinde ad locum alium, et de illo ad tertium, et de tertio ad quartum, Sub eodem Patrono, diversis eX Causis migrantes, ibidem fixis

60쪽

HISTORIA ANGLICA ΝΛ. LIB. I.

Dominus, et de rebus angustis ad magnam jam amplitudinem pervenerunt Sub patre Rogerio mirandae sineeritatis Viro, qui adhuC Superstes est, in Senecta uberi, administrationis Suae annis circiter quinquaginta et Septem eXΡletis. Fuit autem monasterii hujus initium post venerabilis Turstini de-CeSSum; memoratis duobus, scilicet Rie vallis et Fontium, in bono jam statu agentibus. Et quoniam

ante annos jam plurimos Saviniacen SeS per CujUS-dam abbatis religiosam instantiam λ in ritus Clare-Vallenses transierunt; haec tria monaSteria Perunitatem disciplinae regularis, arctiori quoque uni

Vinciae lumina, Sacrae religionis praerogativa resulgent. Quid autem sentiendum est de his et aliis locis religiosis, quae in diebus regis Stephani copiosius eXstrui, Vel florere Coeperunt, nisi quod ca Stra Dei sunt haec, in quibus contra Spiritualia nequitiae, regis Christi excubant milites et exercentur tironesi Eo quippe tempore, Cum regiae Dotentiae Omnis jam vigor deperitSSet, potenteS regni, Prout quiSque poterat, Vel ut Suos tutarentur, Vel ut alienos sines pervaderent, munitiones CODStruebant.

Malis ergo sic pullulantibus atque abundantibus per mollitiem regis Stephani, vel potius per malitiam discordias semper nutrientis diaboli, Super-nerat chapter held there in I 142,