Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

511쪽

exhaustus lanquebat ; simulae vero cessat malum, & vires renasci incipiunt, denuo equitationi indulgebat'. sicque eidem se periculo

exponebat , nimis audax ideo , quod toties jam evaserit. Huc etiam pertinent acria diu. retica; praecipue cantharides in gonorrhaea, aut scopo aphrodisiaco exta ibitae. Et Ar nicum similem labem producere, expertus est Taelenius a). Ille enim arsenicum repetitis sublimationibus fixum reddere tentans, pos multas siblimationes, dum Vas chemicum recluderet, sensit suavissimum inde exsurgere halitum, quem inspiravit incautus ; verum post horae dimidium inter alia pessima symptomata, & sanguinem minxit cum ardore into. Ierabili. IV. Classis causarum spasmi sunt, a calculo praecipue excitati. Contingit aliquando,

asperum, nec magnum tamen calculum in pelvi, vel ureteri alterutro haerentem, ita irritare sensilissimas has partes, ut uterque reus pasmodice constrictus sit adeo, ut nihil uri. nae in vesicam demittat. Quandoque tamen tetentus ischuriam observavit in illis, quibus prima vice calculus a rene per ureterem

descendebat in vescam, licet nulla suspicio foret in alterutro rene aliquid vitii haerere:

512쪽

simul ac autem, calculo in veficum delapso; acerrimi illi dolores nephritici sedabantur, urina post paucas horas prodibat copiosa. Caucalus vero, post aliquot dies cum urina ex. pnisus asper quidem erat, sed mole adeo pata, vus, ut ViX videretur credibile, ureterem a tali calculo obturari potuisse, neque patebat ulla alia ratio, quare urinae secretio per alterum renem fieri non potuerit , ni si hoe constrictioni spasmodicae vasorum renalium Obacerrimum dolorem adscriberetur. Sequens

observatio praetica, PavL de Wind confirmat ulterius modo dicta. Μulieri post partum fetidem , lochiis debito modo prodeuntibus ,

supprimebatur omnino urinae excretio. Nul- Ius autem tenesmus urinae reddendae aderat, nee tumebat vesicae levem tantum dolorem in sinistro abdominis latere percipiebat. Variis frustra tentatis, quinto a partu die cathe. ter in vesicam immitebatur, absque ulla evacuatione urinae. Die sequenti vomitus continuus fere ortus fuit, & quamvis lochia flue, re pergerent, & nulla febris adesset, periit undecima post partum die; totaque hoc tempore bis tantum paucas urinae guttRS EXcreverat aegra. Aperto cgdavere nullum vitium in utero, Vesica, ureteribus, inventum fuit, uti

513쪽

nti nee in visceribus abdominilibus ; verum

atrique renes apparebant inflammati, neque tamen tumebant praeternaturaliter. In sint. stro rene inveniebatur asper calculus , pisum magnitudine ae litans. Admodum verosimile

videtur, ultimis illis parturientis nixibus calculum asperum reni valide impactum fuisse. unde spasmodica contractione utriusque renis vasa se constricta fuerint, ut impediretur Omnis urinae secretio ad mortem usque. Facilis nune est explicatio essectuum. quos inflammatio in renibus excitata producit. Vasa immeabili sanguine repleta vicina minora comprimunt, vel si quod adhue trans primitur per vasa minora, illud mereaqnosum & tenue est. Unde Aretaeus a nihil magis; timuit in renum acutis morbis, quam urinae interceptionem, illos celerrime perire dixit, qui nihil omnino emittunt, notatque tremores , convulsiones , distentiones sequi urinae ab hac causa retentionem ; uti etiam somni interrupti, & cum terrore e somno evigilationes, delirium, sopor profundus, ibidem inter symptomata hujus morbi enume.

rantur. Doluit Hildanus V primogenitum filium septenem sie periisse et corripiebatur enim dolore lumborum cum febre, & urins

514쪽

496 suppressione. & licet pilires medici omnem

operam adhiberent, septima morbi di si moriebatiar. In cadavere autem insigne renum& vicinarum partium inflammatio, jam gan graenosa reddita inveniebatur.

a) Aretaeus de causi &-morb. L. II. e. IX. b) Hildanus de lithotomia. p. 7 9.

A renibus inflammatis varia symptomata quandoque producuntur in aliis partibus corporis, licet causa mala in solis renibus haerea , atque ideo saepe turbant di agnosin hujus morbi, cum tot aliae partes in suis funistioni. bus laedantur. Nunquam evidentius hoc apparet, quam dum calculus a rene per ureterem in vesicam tran. sit, & ob molem vel asperitatem in hoc tran. sitn sensilcs illas partes irritat. Symplomata enim hic enumerata fere omnia tune observantur , & quandoque etiam exercitatos in praxi viros fallunt, si aeger primo calculosae nephritidis insultu laboraverit. Error autem

hie in diagnosi raro ullum damnum adfert, cum cura antiphlogistica, & emollientissima remedia, potata Fel per clysmata injecta , aeque prosint nephriticis quam ileo laboran.

515쪽

tibus, uti iam antea dictum fuit. Interim tamen prudens medicus, hujus difficultatis gnarus, non temere definiet morbi speciem; prae .cipue si attendat, & intestinorum mori, squandoque irritatis nervis cohaerentibus &vieinis, stipati talibus symptomatibus , quae docere videntur, quod in renibus aut vesica malum lateat. Monuit hoc Aretius, ubi de colicis agit' a . Dicit enim : η in colicis reus ea in partem hujus doloris adducuntur , Mehuria M. Ibis alia pro aliis accedunt. Amraeulum autem his majus es, quod in testes aeeremasteres inopinatus dolor invadit. Multos

medicorum haec communicatio morbi latet : quidem nonnunquam re cremaseres exsecuerunt, propriam morbi causam eos continere opinati .

quo circa V his pro aliis alia stunt. Imo quandoque post symptomata, quae renes aut vesicam laborare docent, sequitur ileus, tu quidem lethalis, uti videtur indicare Uno-erates b) dicens: Quibus ex stranguria voti

unius succedit, intra septem dies intereunt. nisi oborta febre eo piosa urina effugi. Talem casum vidit Sisietentus, qui ad 'mussim res non debat huic aphorismo, ubi aeger strangu. tia laborans , dein iliaco dolore correptus. febre nata, quae prius vix aderat, assitim

516쪽

urinam emisit, & evasit. Mira observatio apud Pacoetum legitur Oubi in corde & thorace morbosa caussa inveniebatur, una cum symptomatibus nephritidis. Ita autem habet: Ac certe vidimus in doctore Arelatensi urinaedi cultatem cum maximo renum dolore , Narenulis rubentibus, cujus dissecto eadavere renes integri inventi sunt , sed in thorace D. drops , concretus in corde lapis. Ρlurima certe alia observantur in corpore humano,

quae docent , quibusdam partibus irritatis , motus fieri validissimos in aliis, per quos illud irritans vel gravans tolli posset. Dum in puerperio uteri os a tumentibus aquis vel capite infantis incipit dilatari, dolores fiunt in lumbis, spasmi validi musculorum abdominalium, aucti magis magisque , prout aperitur os uteri. Tandem fiunt in ultimo puerperii nixu summi dolores, & tam valida contractio musculorum abdominalium & diaphragmatis, ut foetus eX primatur , quandoque soluta cohaesione ossium , quae pelvim constitnunt. Ne autem credatur, foetum in utero haerentem motu suorum membrorum irritare Vicinas partes, atque inde validissimos fieri spasmos, non vero ab irritatione Orifieii ute-

rivi, c0nsiderandum est , quod perita obste-

517쪽

trix tangens orificium nteri ibi primum siganum percipiat seeuturi mox doloris, & quod

post puerperium a grumo sanguinis trantitu'ro per os uteri iidem dolores renoventur.

ct aaeotii p. 824. Exitus in sanitatem. In sanitatem abit renum inflammatio variis modis. a. Aliarum inflammationum lege res Oi, Iutione benigna: verum ut haec senatio ope solius naturae fiat, debet & illa integra else ,& morbus non Edeo gravis; quod utrumque ex levitate symptomatum morbi cognosci poterit; quo plures enim functiones laesae fuerint, & quo gravius, eo minor naturae inteis gritas, pejorbue morbus, & contra. et . Nephritis judicatur urina. Haec est illa curatio, quae quidem Ope naturae fit, non

518쪽

soo coctionem & excretionem materiae morbosae, de qtio in praecedentibus Ir orbis inflammatoriis jam aliquoties dictum fuit. Simul autem

tunc apparuit, satis frequenter in morbis materiam morbossem, solutam & mobilem reddi.t8m, cum Urina eXcerni. Verum ubi in re. nibus ipsis morbus haeret, facile patet, Omnium commodissimam & maxime naturalem viam esse materiae morbi soluti per ureteres in vεs1eam: simul enim ae Infiteries in. flammatoria fistulis renatibus impasta haerens solvitur , apta evadit, ut per iligrum extremma propellatur, & in pelvim delabatur. Ideo

in renum doloribus, vel calculorum, vel urinarum crassarum mistionem exspectandam esse monuit a): renum dolor repentinus, cum urina suppressione , calculorum , aut urinarum crusrum mictionem Agni eae. In ne, phriti de insammatoria & ille urinae bonae sunt, quae Crassae secernuntur, licet. non subsidant, vel sedimentum inaequale & divulsum hilbeant, quod in aliis morbis suspectum lia. betur. Ratio autem haec est, quia in aliis acu.tis morbis materia morbi soluta, ct mobilis reddita, debet per pulmones transire, sanguini misceri, & cum illo per vasa moveri, antequam ad renes venire possit: nee integra

519쪽

so Igra illa per hane viam exit, adeoque repetita pulmonis ' v forum actione magis subtigitur & levigatur, sicque apta evs.dit, ut sanguinis masse permisceatur, antequam eXeat. Vidit ruistemus in nephritide inflammatoria

optimo cum eventu er cretam urinam crassam,

fuscam , potum e d dilutiorem referente, qualis urina in aliis morbis non adeo boni o mi nis habetur. Hinc Hippocrates b) , postquam de urinis variis egisset, tanquam signis, ex quibus praesagia in morbis deduci poterant, optime monuit seqtientia: ne vero te fallat, si vesica aliquo modo laborans hujusmodi urinas reddat; non enim totius corpoμis, sed ipsus per se indicium est. Facile autem patet, 'idum hoc monitum seque locum habery in re. num morbis, a quibus directa via urina in vesicam derivatur.

3. Haemorrhoidibus. Prosunt haemorrhoides , non quatenus materiam morbosaraevaeuant, verum potius quatenus impetu sanguinis in vasa infarcta renum minuto, non adigitur tanta vi in majores vasorum angustias

520쪽

ticis succedentes haemorrhoides bonum a). Et Galenus bin observasse testatur, evaculltio ne per haemorrhoides consueta intempestive cohibita, quosdam neptiricide correptos fuisse.

a) Hippocrat. Aph. XI. VI. b) Galen. Commetit. s. in L. II. de alimento.

Cura nephritidis. Ubi autem morbus gravior est , nec apparent illae evacuationes , per quas Observatio docuit, hunc morbum quandoque curari, tune opus est per artem succurrere: I. Hinc primo venae sectiones, sangui. sogae ad anum. 2. Potus emollientes ex althaea &e. 3. Fomentationes ad locum I assectum. Clysmata eκ decoctis mollissimis parata, quia intestina crassa evacuant, suppositos colo renes fovent, laxant, emolliunt.

4. Victus lenissimus esse oportet, quia acria sanguini mista per urinam exire solent Pro magna' parte ue adeoque irritarentur ab acriori urina renes inflaaemati. Nocet autem