C. Velleii Paterculi quae supersunt ex Historiae romanae voluminibus duobus

111쪽

actus, seu Sallustii exemplo, quem Omnes historiam con scribentes a Velleio inde admirari it exprimere coeperunt, Invitatus Oratio AEnim eius Ita parca est atque Concisa, ut vix salvo sensu demi aliquid verbis possit. Moi ira quidquid incolumi sententia facile abesse poterat, Vel quidquid a lectore intelligente et docto facillime poterat mente suppleri. id relegavit ab oratione, et quantum pro Romani sermonis, maxime Graeca v. c. in requente genitivorum usu imitantis, Ingenio seri poterat, Vel l

re notioneS, earumque inter se rationem, paucisSimi Ve bis constringit, vel plures sententias uno Verborum Complexu concludit. Ut igitur apud Sallustium, ita apud euleium frequenter obviae Sunt Verborum cuiuscunque generis, particularum, nominum. Substantivorum aeque ac siectivorum, verborumque ellipses, Sed optimorum Scriptorum AEXemplo comprobatae Nonnunquam adeo, quod commune est omnibus irevitatis studiosis, vocabulum ex praecedente Cognato, sed diversae formae,' repetendum adsumi iubet, V. c. ΙΙ. 1z. consul ad factus est e consulatum petens; ΙΙ. s. stipendiaria ad facta est Num dia ex praecedente stipendium. Plures deinde motiones vel sub adiectivorum neutris V. c. ΙΙ. 4. meliora et uti

liora pro partes meliores et utiliores cons. II. 49. illa gloriosa, haec terribiliora ly vel sub epithetis nominibus

adiectiS V. c. ΙΙ. 24. externus metus pro metus ab hostes eaeterno, ΙΙ. 50. arma principalia pro bellum inter principes civitatis, complexu est lari ratione enuntiationem, pluribus Verbis absolvendam, uno Vel duobus constringit, ut civium voto maior ΙΙ. Mi in id is hoc, pro eo consilio, quod e contextu explicandum est II. T. II 4 imperio nostro et suo quaErens OrbEm, Cil. novum, ΙΙ. s. h. e. quaerens Orbem ONum, cui no imperemus, et ip8 imperet Nonnunquam eadem dictionis parSimonia rem ructam quandam declarat, ut non nisi Iectoribus rerum non ignaris perspicuus AEAS POSSit, V. c. II. 46 invictum frunisurn par consulum, ricit. in Contentione de consulatu cum competitoribus; et MOX: cousulatus Pompeii et Crassi non honeste h. e. per Vim

petitus II 49. cum Lentidus salva rep. Salvu ESSU OuFOSSUt, Scit ob aes alienum gravissimum contractum. lu-ribui denique propositionibus una Verborum comprehensione ' concludendis admodum inserviebat patrius Sermo, qui asserebat elegantem et frequentem usum larticipio rum, adiectivorum participii loco usurpandorum, ablati-

112쪽

vorum absolutorum gerundiorumque quorum auxilio euleius egregie S USUS.

Etsi vero brevitas dicendi regnat in Vellei opere,

auctor tamen ei non ita se addixit, ut, ubi animus commotus rationis angustias respueret, in arctum cogeret sensus contra, ubi et perspicuitas rei declarandae, et gravitas atque magnitudo rei inculcandae copiam requireret, Vim eloquentiae, quae hac re continetur, patefecit. Haec copia inest vel in rebus enarrandis, vel tu verbis.

Illud genus persecutus est, id, quod caput rei erat, per

ParteS, quae Sensu animumque movendi vim habebant, explicando, ut res eo Clarius Perciperetur atque ponderaretur. Vid. V. c. ΙΙ. 22. 66. 0. 106. 120 etc. Eadem animi sensus commotio, quae illa progenuit, protulit quoque eiuSdem Sententiae, quae graviter scriptorem assiciebat, exaggerationem per novam pluresVe Similes V. C. II. 14. 22. S. extr. M. Pariter in dictione copia ex eodem animi commoti ori te orta est, cumulatis Synonynii Seu

Similibus v. c. II. s. 2. 103. In aliis locis, ubi uno verbo desungi poterat, abundantiori dictione numeris et perspicuitati consuluit huic quidem Dei adiecto vocabulo,

Praecedens magis declarante, v. c. I. T. ferri gestarique vel proprio, tropicam dictionem explanante V. C. animum quateret atque terreret, ΙΙ. 110. Xtr. ineScaudae illiciendaeque multitudinis causa, ΙΙ. 13. Xercitum maiorem, quam ut temperari posset, neque habilem gubernaculo II 143. vel ropico, altero eiusdem generis clariori, V. c. hirtus atques horridus, II. 11. respublica suens atqus procumbens, II. s. extr. Et proprio, altero graViori, ut leges perniciosae et eaeitiabiles, II. IS.

ita, ut per gradu nonnumquam adscendat, V. C. Oratio,

ac vis forensis, perfectumque prosae eloquentias decus, I. II. De essectum declarante, ut victi si ictique, II.

17. caput pro rostris erectum et ostentatum, II. 19. vel adiuncto participio modum rei declarante, ut, si nomentisquam stantis maneret Carthaginis, . 12. cognomen virtute partum vindicavit, . 13. urbem excisam aequavit solo, ΙΙ. . vel circumscribendo, ut , Emporum claustra I. 17. os Pindari, I. I S. id, super quod adscendi non potest, II. 3. praeceptorum disciplinae, II. 4. plurimo igns emicani incendium . militarii tumultus, II. 125. Ad iumerum orationis quod attinet, eum Velleius concinuitate membrorum, inprimis in morum notationibus,

113쪽

sententiis, antithetisque probe consecutus est Id. o. g. II. 1. pr. 1 S. r. 29. 46. S. 65. 73. b. 89 126 Sed huic concinnitati adversantur nimis longae periodi di paribus antecedentibus, quibus multarum rerum, ad unum caput pertinentium ' ambitum una Verborum comprehensione constrinXit cum conSequentibus brevioribus iunctis, vel contrario modo, V. c. II. IS. pr. et med. Ingratum quoque est, deprehendere rationem atque periodos, easque longiores, parenthesibus longioribus discissas, v. l. 1. et II. 13. S. S. quo sit, ut lectori a rerum nexu et summa distracto iterata lectione, ad initium sit recurrendum. Sed ut illa membrorum periodi ratio dispar excusationem habet in festinatione scribentis: ita dilaceratio

haec sententiarum per parentheSe condonanda vigori me moriae, res Vel temporis, Vel ausae, vel effecti ratione connexas adVocanti, meque minus Studio in summa parsi

monia et brevitate notabilia plurima complectendi, mihilque quod lectorum intereSSet, rebusque intelligendis illustrandisque prodesset, praetereundi Numeros quoque auriumque Sensum Offendit nonnunquam vel larundem literarum, et syllabarum, Vel Similiter Sonantium recursus, qui mereti inprimis elegantem mensum insuaviter affecit in locis ΙΙ. 20. Itaqus, cum ita etc. et 35. inter ultimos interrogatus Sed in eiusmodi locis non semper aurium nostrarum iudicium Valere Videtur cum quid Veterum pronuntiandi declamandiVe ratio in his Voce viva correxe rit minime pateat Deinde etiam 'criptori velociteri et

cum graviore quodam et Su res VolVenti, nec satis vacanti

verbis et numeris, aliquid indulgendum esse videtur et in his, et in iisdem vocabulis Iost breve intervallum iteratis am Vellei id quoque genu negligentiae obrepsit, v. c. I. . . H. 22. z9. 109. etc. etiamsi saepius facillim negoti Variare poterat dictionem, neque, ut nequiret, dicendi tam inops erat. Nam in rebus simillimis declarandis saepius Variandae dictioni operam dedit, v. c. I. s. extr. II. 13. extr. 50. S. 8 9. Iuli. 110. etc. inprimis in morum et ingenii descriptionibus Sed prae

ter excusationem festinationis, Supri dictam, fit nonnunquam, ut iam paulo ante Surpato nullum melius aptius que occurrat. Nonnunquam Vero iterationum eiusdem vocabuli culpa grammaticis et librariis, ut in aliis . scriptoribus breviter dicentibus, ita in selleio dandae est Illi enim vel vocabulum modo deScriptum quod animo obversabatur repetebant; Vel interpretationis causa Mar-

114쪽

gin adscribebant, sive vocabulum e contextu animo repetendum, Sive integram Sententiam, Vocabulum vicinum continens, ut II. z. extr. Quae denique iterationes eiusdem vocis gravitati consulunt, eae per se habent excusationem, adeo laudem, ut I. 12 extr. I. 35. r. S.

Fuerunt, qui latinitatem Vellei reprehenderent, tanquam inelegantem et a munditie aevi Auguste recedenatem sed dictione eius cum optimorum Scriptorum eXemplis comparata, lacile resutantur. Alii contra, iique elegantiae arbitri locupletissimi, ut B. Rhenanus G. . Vos sius et uretus, Velleium nulli inter Latinos secun dum castum ac nitidum in dicendo dictionem eius plane Romanam atque elegantem historiam ab eo terssinprimis atque eleganter esse e licatam, iudicarunt; quibus adstipulatur Ruhithenius. Quodnam priorum historicorum exemplum Xprimere studuerit oster, idem utinkenius in raes sub fili. primus Verissime observavit. Etiamsi enim ingenium habebat optimorum auctorum Iegantia nutritum, ut adeo

eorum Sententi RS, Colorem atque Ornatum nonnunquam

fere expresserit tamen deserto Livio eloquentissimo, cui forsitan novitas sua obstitit Sallustii aemulationi studuis-Se, ab hoc, ut vhnkenii verbis utar, artificium indolis humanae describendae didicisse, huius imitatione incacem esse et brevitate nervosum, ab hoc denique totum pendere cum in verbis, tum in rationis Structura est manifestum. Sallustius enim omnibus historiarum scriptoribus inde ab Aruntio Augusti aequali, scriptore belli Ρunici deperdito, tam mire placuit, ut, in quae hic ultro

inciderat, Studiose et temere quaererent, et amputatas sententiaS, Verba ante exspectatum cadentia et obscuram

brevitatem pro cultu haberent vid. Senec. Epist. 114. Ex his Sallustii aemulis forsitan et rogus ompeius fuit, quem sententiarum et brevitatis studium ad nimium acuminum argutiarumque aucupium abduxit, qui istud genus, Bubnkenio iudice, ut Ovidius in ligatam, ita in prosam orationem invexit, et Velleio in eo quoque dux fuit atque exemplum.

Addendum quoque est aliquid de chronologia Velleii,

eiusque tempora rerum notandi studio. tiamsi enim oratoriis sensibus et diserti oris sono concinnavit historiam Suam PraeciSamo tamen cuiuscunque facti vel eius, in

115쪽

quo rerum summa vertebatur, Vel qu0d praecipua memoria dignum habebat, annos, erudiendi lectores causa, ad iecit. Quo in negotio Varronis, antiquitati Romanorum doctissimi, aeram secutum Sse, patet ex . . Sed, ut decet disertum enarratorem, in tempore Signando Variat, vel consules anni, in quem res memorabili quaedam incidit, nominans, vel annum talem retro numerans inde a Vinicio, ad quem scribebat, conSule, h. e. inde ab anno U. C. TS3. vel addens nonnunqiuam etiam in rebus maximi momenti et praecipua memoria dignis aetatem Urbis.

Praeterea, in transitu quoque ad O a rerum capita, eo rum tempus, vel breviter repetitis r us, in idem spatium incidentibus, vel numeratis anni Sive ante, Sive postrem modo enarratam praeterlapsis, notare solet. Ut vero nobis memoriter narrantibus Solet accidere, ut Verus annus rei gestae non Succurrat, Sed nobi fluctuantibus, in eo, qui a Vero non multum aberret, acquieSgendum sit,

adeo memoria decipiamur ita Velleio quoque, fastos et

rerum annales Volvere non Vacanti, memoria frustrato,

rerum nonnullarum tempus definire accuratius non licuit. Quo factum est, ut annorum numeris notatis, quasi cavens sibi, frequenter addat illud ferme, ubique sere obvium, ut nonnunquam numeris, quo Vocant rotundos, BC-

quieScat, utque a Vero, qui aliunde constat, anno, ubi hoc fiat, non multum aberret. Sed magnam partem numerorum, qui Scriptorem erroris arguunt Sive in annorum, siVe aliarum rerum computo, librariorum, quos nulla aliare magis aberraSSe constat, vitio corruptam esse, facili negotio probatur.

Iam habes, benevole lector, opusculi Vellei eiusque

virtutum vitiorumque descriptionem, non quidem perfectam, scriptorisque indolem Satis explanantem, nam Sen sui tuo, familiaritate cum eo contracta, multum relinquendum est: attamen iudicium tuum de ostro aliquantum moderaturam. Habuit is inter recentiores eruditos, qui vel virtutes vel vitia eius altius inspexerunt, et lai datores uos, et vituperatores aequioribus tamen et sapientioribus, iisque longe pluribus, probatus est. Inter Franco Gallos autem praecipuum admiratorem et felicissimum imitatorem nactus est virum elegantissimum He-

naullum, lectione Vellei indesessum, et pussuli, Abregeehronologique do histoire de Franc inscripti, et ad exemplum Vellei concinnati, auctorem, Nostri opus in

116쪽

mitabile operis historici praeciei Xemplar vocantem vid. Memoir de 'Academi des lascr. et Beli Leitr. Tom. XXVIII pag. 11. Seqq. II.

DE VELLEI INGENIO, MORIBUS ET FIDE.

Opus Vellei vindicat sane auctor primum ingenti

quendam vigorem, et in fugitando omnino, et in sentiendo, quidquid in quaque re insit non solum magni, grande, animumque percellens, sed etiam quid pulchri atque honesti, idque cum quodam assectu Deinde haud in conspicuum est ingenii acumen auctoris, quo, quae multitudinis culos animumque fugiunt, penitius perspexit, cui

vero nonnunquam nimium indulgens ad argutiarum vitia abreptus est. Hanc ingenii vim ipse tam rerum experientia, Vel ex antiqua, Vel e sua memoria hausta, quam doctrina, antiquiorum Omnis generis scriptorum lectione Comparata, nutri erat. Quarum illa quidem sese aperit vel consiliorum, causarum et essectorum perspicientia, Vel sententiarum, quibus instruit, sapientia haec vero elucet ex antiquitatis, Sive domeSticae, ii e exterae, non uniVE sae solum, sed etiam in partibus minuitoribus, adeo plu-Iosophematum, vid. II. 9. 123. unde rationis colorem

duxit, cognitione, neque minus ex ratione ad optimorum scriptorum Vestigia expressa. Ex his omnibus enata quoque est auctoris prudentia tam apte seligendi et componendi historiae suae argumenta, eaque ad commOVeudos delectandosque lectores enarrandi, Sed etiam circumspiciendi de periculo ex opere suo, inprimis e iudiciis de rebus personisque propoSitis, Sibi exorturo, caVendique, ne Tiberium aulicosque offendat atque irritet. Ad animi vero indolem auctoris quod attinet, hominis sane probi, Omnisque honestatis studiosi mores praese tulit. Odit omne nefas, ac turpitudinem, se eraque nota animadvertit in homines magnis morum vitiis et agitiis infames, in Sardanapalos, Marios, Sullas, Cinnas, Clodios atque Curiones, Antonio Plancosque Contra in virο-rum magnorum perSonis non Solum magnas virtutes, publice patefactas, sed etiam mitiores, animi humanitatem et liberalitatem spirantes, in lucen protraxit. Mores et disciplinam Romanam, luxuria, avaritia, potentiae insatia-

117쪽

bili cupiditate corruptam, indeque bellorum caediumque

civilium mala, summa cum detestatione deplorat. ius est erga maiores atque cognatoS, tu erga patriam, pius et gratus erga omnes, qui de se bene erant meriti, inprimis erga Augustum Tiberiumque, qui ad honores ipsum

Qui cum animi pii gratique erga bene de nobis me

ritos sensus facile nos abripiat ad eorum admirationem studiumque, ut cum graVi assectu in laudem eorum effusi extollamus eos, Vitia eorum autem Vel taceamus, vel obumbremus, Vel adeo Xpurgemus fieri solet, ut in adulatorum numero habeamur. Idem accidit Velleio, Imperatores uos, quorum beneficii obstrictus est, admiratione et laude prosequenti. Inde apud doctos in adulationis, et quidem abieetae, crimen incurrit, cum aliorum scriptorum auctoritas hos Caesares, inprimis Tiberium eiusque amicos, quam CVeriSSime notaVerit. Horum vituperatorum Nostri princeps est Iustu Lipsius et in praefatione et in animadversionibus passim eum carpens. ritimus contra eius defensionem suscepit Ruhnhenius in praef. editionis suae, deinde maiori cum cura Iacobsius in versionis vernaculae vellet praelamine, denique quam diligentissime Carol. MorgenSternius, una cum Xamine Iocorum de adulatione Suspectorum, in Commentatione criatica de id historica Vellei Paterculi, inprimis sadulatione ei abiecta, quae editioni noStrae maiori praefixa St. In adulandi autem studium velleio vertitur non solum, quod Caesares, domum Augustam, Caesarumque amicos, praeter aliorum historicorum fidem, qui illorum malas artes et nequivam testantur, vel a vitiis humanis immunes, Vel praetenta ipsis iis vitiis honesti specie, humana natura longe Superiore ostendat, et fictis falsis, speciosissima laude exornet; sed etiam quod iniquus sit in eos, qui invisi erant Caesaribus aulicisque, quodque personarum laudem ituperationemVe Suam e gratia odioque, quibus aula eo proSequeretur, temperet; V. c. ILII G. 125. - 101 coli. 103 100 129. 130. Quam maxime autem ossendit Tiberii Seianique, foedissimorum hominum, aus Illius quidem adeo per totam imperii A gusti enarrationem ita dissipata, ut potius Tiberii, quam Augusti, memoria tradatur. Sed ad fluendum hoc adulationis crimen auctori no- Stro obiectum, Multa in promtu sunt j Primum si Vel-

118쪽

1eius Caesarum potentiorumque aulicorum laudem adulanter et cum admirationis sensu praedicaverit, id imagis seculi, quam ipsius viti dandum esse videtur. Etenim Omnes sere, qui Romani nominis erant, vel beneficiis Imperatorum obstricti, Vel metu dominationis adacti inde

ab Augusti initiis ad infimam adulationem delapsi sunt.

Ea quoque est Scriptorum poetarum principum, poetico quidem spiritu excusabilium, aeque ac prosaicorum per tempora dominationis imperatoriae vox perpetua et ita communis, ut Servilis animus, quem istae Voces spirabant, vix ab ipsis, vix ab aequalibus sentiretur.

Qui deindo penitius intellexerunt illos scriptores et ipsum Velleiu in eos non fugit liberalis quidam animi istorum spiritus, sed prudenti arte mire temperatus Velleius enim bene inulta dedit, in priori maxime peris parte liberioris spiritus documenta, quibus veri aequique

sensum probavit, et a partium Studio alienum Se praestitit. Cum enim optimatium calisae ac partibus addictum se patefecerit, tamen, vel Vitiis adversariorum earum paritur castigatis, virtutes horum non reticet, potius egre gie collaudat contra in optimatibus etiam more praVOS,

temeritatem, Saevitiam, impotentiam, aliaque vitia agnoscit et vituperat. Id adeo facere non dubitavit, ubi ad Caesaris et insequentia tempora pervenit, de quibus, ipse post exstinctam libertatem sub unius auspiciis natus, cum prudentioribus sensit, qui rem Rom. ad eam temporum

necessitatem esse redactam putarent, ut unius imperium communi saluti quam maxime conduceret. Catones adeo, Brutos et CasSios admiratur, eorumque virtutem , sortitudinem, ingenium, inprimis M. Bruti, insigniter celebrat, fortunamque eorum cum gravi Sensu enarrat; vid. II. 35.6S. D. 2. neque tamen, quae vituperanda erant in Catone reticet, vid. II. 45. 49 et percussorum Caesaris

ingratum animum atque causam improbat. Caesaris adeo

errores et imprudentiam tangit, Il. 35. 44. 45 26 neque ea, quae Augusto imputari poterant, et a nonnullis vere imputabantur, silenti praetermisit vid. ΙΙ. iis T . Sed in his rebus tractandis ea arte usus est, primum ut in adversariis Caesaris nimiam caveret laudem , quamque Iis tribueret, eam haud immerita vituperatione temperaret; deinde ut Caesarum errore lenissime tangeret, id.

II. 35 tum ut eorum, quae hi deliquerant, culpam in alios relegaret id. II. 50. s. G. 4. denique in bis omnino famam iudiciaque aulae sequeretur Certissimum

119쪽

enim est, Augustum imprudenter acta Iulii Caesaris improbasse, Seduloque axisse. Sequens ita aulae famam atque iudicia Velleius duces quoque habuit scriptores maxime poetas aevi Augustet; neque unquam sane magis consilii erat, eorum prudentiam imitari, quam sub iberii, suspicacissimi et saevissimi hominis, imperio. Huic vero rei se studuisse, inprimis in virorum personis, invisis iberio, diiudicandis ipse prodit, II. 3. z. 102.

121. ne igitur dubitandum sit eum in reliquis etiam ex aulae Sententia suam temperasse. Id sane in Seiani laudibus perspicuum est, cuius gratia apud Tiberium orentis tempora cum enarraret, recedendum non erat prudenti scriptori a Principis de hoc homine iudicio, ex indolis morumque eius specie temperato cons. acit. Anii. IV. 1. Se l. Metus sane iberii atque aulae rexit Velleium inscribendo, sed non prorsus corrupit ad infimam adulationem, et Vera historiae depravationem potius intendit quam maxime eius prudentiam atque calliditatem, ut, eum semel otium ac silentium opere suo incertum, qua ratione ad scribendum compulsus sit suscepto, fugisset, periculo suo evitato, de historicae, quam posset fieri, satisfaceret. Ubi enim ad iberii initia pervenit, primum

maxime in iis virtutibus laudandis versatur, qua nemo, neque aequalium, neque Scriptorum Serioris aevi, qui gravissime eum castigant, denegare ei ausus est, . . ingenii dotes, virtutem bellicam, res praeclare fortiterque bello gestas, Singularem laborum patientiam et Officiorum curam, duriorem Vitae disciplinam, mollitie luxuriaeque fugam prudentiam ducis, humanitatem erga milites, seVeritatem erga eosdem miti clementia temperatam, mode Stiam, civilem animum libertatisque, quantum Sub unius auspiciis fas erat, studium. Vid. Sueton. ib. IS. 24.26-30. Neque, quae de Seiano praedicat ΙΙ. 127. seq. averitate abhorrent cons. Tacit. Ann. IV. 1. seq. Deinde ero cum uterque multas virtutes simulanter fingeret, qua rum Vanitas postea deprehensa est, Velleius vel pravitatem animi eorum bVelatam, pietate erga rincipem praepeditus, haud perscrutatus perspexit, vel perspectam haud aperire potius, et vulgi specie obcoecati, et aulae Imperatori faventis, iudicia sequi maluit, eum iberius, quem sive colebat, sive metuebat, nihil aegrius ferret, quam recludi, quae premeret arcana pectoris; vid. acit. Ann.

IV. I. abhorret igitur Velleius a recentioribus Script II.

120쪽

ribus maxime eo, quod ille in externa magis rerum Specie honesta acquieverit; hi vero, ultimam maxime Tiberii vitam moresque postea patefactos posterisque traditos, intuentes, nullo periculo tum, cum scribebant sibi imminente, internos istius sensus animique foeditatem in lu-Cem protraxerint. Tum ne incideret in acta Tiberii vi luperanda, utque ossensionem, in quam descendendo ad singula facilius incurrere poterat, evitaret, summam tun- tum imperii eius persecutus est, Xcusationem huius Onsilii in viva aequalium memoria habens; vid. ΙΙ. 126. pr. Ita sane fas erat scriptori multa mittere, multa, quae prseterire periculosum erat, breViter attingere, atque honestatis specie ab aula ipsa praetenta obtegere. Denique non praetereundum est, oratoriae amplificationi et exornationi, cui Velleius studet, aliquid con cedendum esse, ubi adulatoris personam induisse vide tur. Illa enim essectum est, ut multa os adulatorium re-Sonent, quibus, ornatu detracto, nil nisi mera veritas subsit.

Neque in vitium verti potest Velleio, quod in Tiberii gratiam iusto iniquior esse videatur erga Xtero ho- Stes, inprimis erga Germaniae populos, a Tiberi debellatus, ita, ut eos, qui nunquam Romanues obedierint, armis captis, rebelles dicat eosdem perterrito tantum, repulsos et dissipatos, pro fractis penitus, viciis, atque de ditis habeat, omninoque eorum decori multum detrahat. Hoc sane arrogantiae Romanae St, qua Omne Seriptores huius populi laborant. Quae omnia cum ita sint, animus et voluntas eius profecto adulandi vitio ita corruptus non fuit, ut exueret subito veritatis studium, quod in superiori operi parte prodiderat. dem potius studium in extrema quoque Particula e rerum electu et callida ratione eas tractandi

elucet.

In aestimanda igitur Vellei fide voluntas eius vera

narrandi in dubium vocari nequit; in quantum vero ob secutus ei fuerit, facile ex eius animi indole sensibus erga iberium et domum Augustam, ex Principis, quem enarrabat, ingenio et moribus, temporumque e conditione, comparatis aliorum auctorum testimoniis, exigi poteSt. Idem vero veritatis studium patet quoque in antiquior historia tradenda ex ratione quam minime temeraria, qua, quae tradita acceperat, retulerit. Nullius enim,