장음표시 사용
11쪽
riosum , quod loquuti fuerint homines, reddent rati nem de m in dia viastat; Ergo etc.
q. D. H. dist. maj. Si etc., de verbis otiosis, hoe est, quae in seipsis nec bonitatem, nec malitiam moralem continent, conC.; de Verbis otiosis, Sive perniciosis , et calumniosis , n' maj. , et Contra d. min. , n. consm. De verbis otiosis multiplici ex capite cogis ossumus ad rationem reddendam in die iudicii; vel nempe quia aliis asserunt displicentiam , qualia sunt quaedam dicta ridicula , ct mordacia , quae licet iocandi caussa, quandoque proserantur , aliis displicent, et ossensioni sunt; vel quia in iis plus temporis insumitur ac recta ratio Suadet; unde et peccatis aperitur via , iuxta illud : in multiloquia non deerit peccatum Proverb. Cap. X. v. I9. ); vel tandem quia in se vitiosa sunt, et aliis injuriosa , qualia fuerunt illa Pharisaeorum 6 Matth. Cap. XIl. v. M. ): Menon elicis fremones , nisi in Beelzebub principe Dommoniarum. Oliosum verbum , ait Chrysostomus Hom. 43. in Matth. ) , est, quia men a est , quia columniam habet. Et de his verbis loquitur citato in loco. Siquidem postquam ostendit calumniosa esse illa verba Pharisaeorum, quod ipse in Beelzebub principe Daemoniorum ejiceret Daemonia , a Birmat, quod ipsi , Iioc est Pharisaci , cum sint mali , non possunt bona Iriui ; quippe ex abundantia cordis os loquitur, est
Bonus homo de bono thesauro profert bona r et mmius homo de malo thes ro profert mala; et conci dit postea: Dico autem robis, quoniam omne Nembum Osiosum , quod locuti fuerλι homines , reddent rationem de eo in He ii cit i).
1ὶ Pro exposita Thesi, qui plura cupit, legat Henno Tomo I. Tract. de Actibus hum. Disp. III. q. VI. Du-Pasquier Tomo IV. Di p. I. q. VI. Poncium Disp. XXII. q. I. Boy vin P. III. de Actibus humanis pag. x35.
12쪽
ῆ. 32. Obiis. 2. Si darentur altus quidam indisserentes in individuo , posset humana voluntas in medio consistere , ut nempe neque bonaisit , neque mala moraliter ; Atqui hoc, ex doctrina S. Augustini, esse nequit; Ergo salsa propositio.
S. 13. n. dist. mal; in medio consistere ratῖone actus nec boni, nec mali moraliter, conc: , ratione Status gratiae , vel peecali, nego maj: , et contradi-Suncta min. , n. conSm. Dum S. Augustinus plutibus in locis dicit, hominis voluntatem non posSe in m dium consistero, hoc Solum intelligere vult, nullum esse statum medium pro anima, dum agitur de grati a , et peccato; quippe vel anima est in gratia, et certe tunc non est in peccato ; vel est in peccato, et tunc ab ea exulat gratia ; gratia enim et peccatam sunt veluti lux, et tenebrau , quae invicem exclu- duuntur , nec momento Simul Stare possunt. At non
idem dicendum de hominis voluntate, quoad actus potest enim ipsa in medium consistere , quia actus elicere potest, qui nec bomi, nec mali sint in ge
q. I 4. Contra. Atqui nee etiam Tatione actus potest homo in medium consistere Ergo n. r. Prob: Suhsm. Ille nec etiam ratione actus Potest in medium consistere, cui licitum non est in creatura , tanquam
ultimo sne quiescere; Atqui homini non licet, iu eatura , tanquam in ultimo sine quiescere ς Ergo etc. f. i5. R. dist: mai; Cui licitum etc: negative,n: mai:, positiis , Sonco, et dist: min. , non licet, s sitive, coner, negative, n. min.', et ConSm. Cuiueus sit ultimus finis hominis , nulli mode propterea potest quis positivo in creatura , quiescere, Ita ut creaturam sibi pro fine principali Proponat; hoe enim esset Deo valdo injuriosum , et hominiquammaxime noxium; Nemo enim ignorat u Ab unon vero Deo, atque optimo, et naturam nobis esM ,
n qua lacti ad eius imaginem sumus; et doctrinam,
13쪽
n i ta Eum , nosque noverimuS et gratiam , qua illiu cohaerendo beati sumus , ait S. Augustinus Lib.
M,VIII. de Ciu: Dei Cap. 1 o. ); et ibidem Lib. XXII.
M Cai': 3o. : Ipse sinis erit desideriorum DOStror im, η qui sine sine videbitur , sine fastidio amabitur , sineu fatigatione lati dabitur n. Hoc autem non Ossicit, quo minus possit homo in creatura negative quiescore , quia potest non ulterius lendere. Quare Inerito
damnata fuit ab Alexandro VIII. haec Propositios iii ord: . : Omnis humana actio deliberata est Iut dilectio , set Mundi. Si Dei, Charicas Patris est:
ia Mundi, concupiscentia carnis, hoc eSi mala rat. q. 16. Contra. Atqui nec etiam negative potest honio in creatura quiescere; Ergo n. r. Prob: SubSm. Tam Deus postulat ut omnes actiones humanae ab PSO rendeant, tamquam ultimo sine , quam P0stulet, ut pendeant ab ipso , tamquam caussa prima efficiei ie; Atqui hoc posterius verum est; Ergo ele; Adeo
g 17. R. neg. maj.,met paritalem. Ralio dispa- Miatis est , quia Deus ut prima caussa essiciens , est a USsa essendi simpliciter, seu bonitatis naturalis; At Pro Deus ut sinis ultimus moralis , non eSt CauSSa ssendi simplicitor, sed hene, et honeste esSPndi. Porro honitas moralis , seu honestas non Se extendited omnes actiones sicut honitas naturalis; et physica se eX tendit ad omnes. Quare illud tantum concludi debet, quod non res 1 lur ad Deum, tamquam ullimum finem moralem Don esse Leue , et honeSte ς at nouεlatim est male, quia potest esse indisserenter.
Quaeres. Ouid sit et oluntarium 8. f. id. n. oluntarium est illud quod a principio intrinsico, voluntate Scilicet, procedit cum cognitione sinis uae cognitio si est pei secta .Voluul Axium orit persorium; impersectum vero si impersecti . Quaeres. Quoluplex sit. Coluntariam Aerfectum 'L- 9. H. DupleΣ, ncccbSurium nempe, et li-
14쪽
herum ; Primum est illud , quod a voluntate procedit cum cognitione ad unum aliquod determiuata , uti amor Beatorum in Patria. Secundum est illud quod a voluntate procedit cum cognitione indisserenti ' hoc est quae repracsentat Objectum neque ut Summe amabile, neque ut odibile; Ita Voluntarius est
amor cuiuscumque objecti particularis in Mundo, necnon Dei ipsius in pracsenti vita; et in genere, Omnes ac luS, qui nec laude , nee vituperio digni sunt. Quaeres. Ouotvlex sit voluntarium liberum f. 2o. Duplex; directum nempe , et indirectum. Primu ui est illud , quod voluntas Positive , et eXpreMe intendit, sive immediate per se , Sive per alium: medi te. Hoc pacto voluntarium est surtum , quod deliberate quis committit. Secundum vero est illud , quod Volunt 3S, positive quidem non intendit, sed aliquod aliud intendit , ex quo praevidere poterat, et scire illud esse sequuturum; Hoc modo voluntarium appellatur homiciatum in ebrietate commissum , si is qui homicidium commisit , praevidere poterat , et defe-bat , illud in ebrietale sequuturum ESSEἀQuaeres. Quid sit in 'oluntarium' g. 2I. R. Iuvoluntarium est illud , quod vel ad Versante voluntate, vel praeter voluntatem fit; itaeSt omne id quod vel vi , vel ignorantia fit. Idque vel est chsoLIum, si illud voluntas absolute aver--lur, ac respuit; vel secundum quid, ut aiunt, hoc est natatum ; si nempe , licet illud voluntas respuat,
ob aliquam lamen circumstantiam vult; ita est traditio pecuniae suri volenti occidere , nisi ei pecunia
Quaeres. Quid sit Qis 'f. 22. n. i. Via vulgo dicitur majoris rei ει tua , qui ν melli non potest. Estque vel absoluta , et efficaa, si nullo pacto superari potest; in Pax vero
Sive Secundum quM, si aliquo modo Superari Potest.
23. Coroll. Vis ergu absoluta tollit voluntati
15쪽
suam indisserentiam , et liberialem , quae ad voluntarium requiritur. Hinc si quis aliquid per vim absolutam saceret, quod esset alioquin contra legem Dei, non peecaret; Quare Si puella cum repugnantia suae
voluntatis, et eum resistentia ex parte virium sui corpo Tis , doctoraretur, non peccaret; imo mereretur. Unde
S. Lucia Virgo, Paschasio minitanti pam mittere ad lupanar, ut amittendo Virginitalom a Spiritu Sancto deforeretur , respondit : Si invitam jusseris mi Irari , castitas mihi GPlicabitur ad coronam.
Quaeres. Quid, et quotvlea sit ignorantia 'g. 24. R. Ignorantia est descientia scient sinin su7jecto ad eam habendam idoneo. Eaque multipleX est; nempe mincibilis , si adhibita morali diligentia vinci potest, ac stiporari , invincibiais vero si
nequit superari; Antecedens, conmmuariS, et com cy-nS , prout nempe, vel antecedit omnem volu tatis datorminationem, ita ut ea ablata actio, non sieret ; vel comitatur actionem ; ita ut ea ablata aolio etiam fieret; vel consequitur voluntatis deici minationem , quatenus agenS , cum poterat, noluit scire quod tenebatur scire. Ignorantia rnvincibilia est etiam anter iter S, consequens vero vincibili f.; et haec iterum dividitur in crassam, seu SUinam, eb affectatam. Prior est illa, qua quis negligist Seire , quae communiter omnes alii homines ejusdem Status. , es co ditionis sciuut; postexi Orevero est illa , qua quis , data DPera , non Vult Scire quae scire tenetur , ut sic li- Leri , et absque coscientiae remorsu , agat quod vultu ,
iuxta illud Usal. 35. v. 4. . Noluit intelligere ut
hcne ageret. Tandem ignorantia alia est Iuris , alia
acti, ali Poenoe, prout nempe quis vel ignorat legem , Vel taclum , vel poenam. Ex his porro ignο- antiae speciebus, sola ignorantia iuvicibilis auteceri
16쪽
3 dens tollit voluntarium; nam ea ablata , non fieret, quod stante ipsa sit i). Quaeres. In quo posita sis malitia moralis pq. 25. n. Malitia moralis consistit in disconvenientia actuum humanorum a recta ratione. Nam
Omne factum , ait S. Augustinus Lib. de utilitat. cred. Cap. XII. 9 si recte factum non eat , Peccmtum est. Nec recte factum esse ullo modo Polrat, quod non a recta ratione prosciscitur ZQuaeres. Quid sit moralitas Θῆ. 26. R. Moralitas nihil hic est aliud quam
actionum humanorum relatio ad regulas morum. Hae Pute in raegulae duae sunt , intrinseca una, eatrin- area alia ; illa est conscientia, haec lex glerna.
De Conscientia. f. et . Animad. Conscientiae nomen varie sumitur. Et I . quidem pro cognitione , quam quis habet do suo statu morali ; an scilicet reus sit, an noualicujus peccati. Hoc sensu loquuti sunt fratres ac seph Gen: V. 3. y. Non est in nostra consciantia ζιis posuerit Pecunιam in marsupiis nostris; et D. Pau-us ad Corinthios ΙΙ. Cap: I. v. 12. scripsit Gloria nostra ha c est testimonium conscientiae nostrae. El. haec insuper si est de male factis , dicitur remor sconscientι- , seu viermis Isaiae Cap: 66. Vermis
rum, scilicet damnatorum , non miarietur. ΙΙ. - 1) Plura hic non prosequimur, uti materia Pra Sens exigere videtur ; Nam ad Theologias Morales ista
fusius ti actare spectat, ad quos Propterea tyrories no- Stros remittimus. Hic pauca sylum solum delibasse Sulticiat. Disiliaco by Cooste
17쪽
cipitur pro ipsa vianniale ; veluti tum dicit Aposto lus Beb: Cap. IX , quod Jesu Christi sanguis
emundabit conscientiam nostram ab Operstas mortuis. Atque hoc sensu dicere solemus de aliquo viro P ho , quod sit vir bonae Antemeratae, aut 39 Iac , Mel scrupolosae conscientiae , ut significemus , illum talis esse voluntatis , ut non solum peccatum cuiusque generis non admillat, sed et lysam peccati speciem fugiat; sicuti , contra, de viro impio dicimus, quod sit malae, depravatae, vel luam conacientiae , signiscantes , illum caulum non esse in fugiendis peccatis. III. sumitur pro dic lamine rationis de facienda aliqua re, vel sugienda ; et in hoc sensu Conscientiam nos in praesenti capite u urpamus. Ita ue. g. 28. Def. I. Conscisytia , quasi cordis scien-ιία , ex S. Bornardo Lib. de conscientia Cay. - , est actus intellectus mactici, dictantis quid ait sicutim , qtita illittam; quidve sero erea , hic et
nunc, agendum sit , seI Omittendum.
f. 29. Def. a. Syntheresia est hahiaus intellectus , ροι Per prima mise*ia generalia , et practica dictas quid honum sit, quid malum In genere 1noris. f. 3ο. Coroll. In his ergo dissert Syntherosis a Conscientia; quod i. illa est habitus, haec actus; 2. Illa versatur circa Hincap a practica universalia, atque indeterminata , haec applicet illa principia ad
determinatam materiam ; 3. illa ost regula magis remota , et mediata, haec autem magis Proxima, et immediata. 'g. 3T. M I. Quoniam, experientia teste , intellectus humanus non semper quid sit agendum , hic et nunc, vel omittendum eodem modo dictat , sed
aliquando certe , et infallibiliter ; aliquando salse , et erronee aliquando probabiliter , aliquando dubie , ct
Non raro scrupulose; hinc varia enata est conscientiae divisio' in restium nempe, et erroneam, in Pro habilem , clubiam , ct Sc PtiisSam.
18쪽
32. Def. 3 Conses niti reesa est actus sv Υellectus practici, distantia γω sis licitum . quid Hatisitum , quod rexera tale est in se ; veluti Dei praerepta sunt observanda ; sed adest praeceptum Divinum de non furando; Ergo praeceptum hoc, hic et
g. 33. Schol. Conscientia haec duplex distina guttur ; nempe in vecvlatine, et mactio reelam et in praefice solum rectam. Prima habetur quando id quod dictat , non solum tale est ex rationibus, sed etiam a parte rei; secunda vero , quando id quod
dictat, solummodo eX rationibus , non vero a Parte rei Est tale.
. 34. Def. 4. Conscientia erronea est acfvs infellectus Aracisci, ea mincipiis falsis , alque erro. Deis , dictantis aliquid esse bonum , vel malum, quod tale reima non est. Talis est e opus misericordiae Deo placet; sed furari pro eleemosina facienda est opus misericordiae; Ergo furari pro eleemosina facienda est opus Deo gratum.
f. 35. Schol. Conscientia erronea duplex est,mtacosiis , et insincibilis. Prior est illa quae , ad Lia Lita morali diligentia , vinci potest , ae superari ; secrianda vero non item ; Unde naec dicitur involun aris , et iacu*asilis, illa vero voluntaria, et culpabilis. s. 36. Def. 5. Consciantia Probabilis est nctus intellectus practici, ea Principias tantum mobabia bus , dictandis quia hic et nunc bonum, quid matam Sit. f. 3 . Schol. Probabilis conscientia duplex est, probabulis nempe ab intrinseco , si landatur tu rationibus intrinsecis; ab extrinseco autem, si fundatur in auctoritate. S. 38. Def. 6. Consciantia dubia est sumensio intellectus inter utramque contrariclianis Partem , ita vi nulli assensum , vel dissensum Proebeat. Haec
19쪽
36 itaque proprie conscientia dici n-: ita eonscien g. 39. Schol. Conscientia dubia, alia diciturve laliae , alia praeliae dubia. Prima habetur cum quis dubitat de re aliqua in genere, quin Veuiat ad Praxim ; ut si quis dubitat, an liceat alicui in necessitate aliqua furari. Secunda habetur cum quis dubitat in specie; v. g. an in hac necessitate, in qua Versatur possit surari. Insuper conscientia dubia alia dicitur iuris , facti alia. Prima habetur , quando dubitatur de existentia legis; an nempe, V. gr. adsit
SVS reServatus cum excommunicatione contra confi
cientes venena in hominum perniciem ; Secunda vero habetur cum quis dubitat de tacto ; veluti , an revera venenum ad talem sinem consecerit. Tandem dividitur conscientia dubia in dubiam positive, si pro utraque Parte contradictionis aequales habet rationes; et in d iam nes fixe , si pro neutra parte rationes habet.
ptis. His breviter expositis , videndum ἰ an conscientia sit humanarum actionum tegula, et quomodo. Id quod, distinctis propositionibus, abwlvemuS. Conscientia est actuum humanorum reoti.
g. i. Prob. Apostolus ad Romanos scribens nil p. III. v. 16.): Gentes quae legem non δε Bene , n euraliter ea , quae legis sunt jaciunt, enu modi legem non habentes, ipsi sibi sunt lex: qui
ostendunt Uus legis scriptum in cordibus suis , testimoniam reddente illis conscientia ipsorum, et in ter se inviicem cogita tionibus accusantibus, aut etiam Hefendentibus. Ex Apostolo itaque , conscientia eSt veluti leX ad Irustroruiu actuum moralium directi tia importat essentialiter actum
20쪽
17nem, ab ipso auctore naturae in humana nostra ratione inserta , et eXpressa ἰ Ergo conscientia est actuum humanorum regula.
Omnino seqvi tenemur conscientiam rectam, distantem aliquid set faciendum , vel omittendum sub PraecePlo. g. 42. Prob. Homo ratione utens debet suas actiones consor mare ad regulas morum ; Atqui conscientia recta est morum, et a tuum humanorum Prae
ei pua , immediata , et tuta regula , quia id quod dictat tale est in se g. 32. ; Ergo et c. g. 43. Coroll. Peccat ergo quicumque conscientiam rectam non s qui tur , vel contra eam agit. Nam teste Gentium Doctore I Oman. Cap. XVI. v. 23. ) ; Od non est ea fide, noc est eX conscientia , et Tecta regula agendi , peccatum rat. Peccatum quidem mortale, vel veniale, prout illud quod conscientia diaetat , sub mortali , vel veniali dictet; Quinimo mortale peccatum , si simpliciter dictat esse peccatum οῦ quia agens contra eam , periculo mortaliter peccandi
Conscientiam erroneam dixiscibilem sequi tenemur positive, negative autem sincibilem. q. 4. Prob. I. p. Homo in suis actibus sequi ' tenetur conscientiam rectam *. 42. ; Atqui con-Seientia erronea , cum est invincibilis , habetur ut re-Cta , quia nullus error apparet , nec adhibita diligentia detegi potuit; Ergo eam sequi tenetur POSitire,