장음표시 사용
11쪽
CAp. I. DE SAL iv EimmediatE per Canales ed excurrentes, deducat, ut proin custodiri potius & deglutiri, quam exspui debeat. Et Casparus Theophilus Bierungius Salivam naturaliter constitutam
non purum putum eXCrementum, sed maximi usus esse, cum aliis autoribus firmiter se persuasum esse, dicit Thesaur. theor. 'M. f. Schol. 3. I. pag. m. m. Et quamvis Hieronymus MercurialiS l. a.p. . scribat, eos , qui inculpata valetudine fruuntur, debere interdum ab ore ducere salivam, quae, nisi per os educatur, ad ventriculum vergeret, &sane magiS CΟnferre, eam educere per os, quam dimittere, ut in Uentriculum praecipitetur; Rectilis tamen Iohannes Viridetus, deprim. reson. pari. I. cap. yl. m. . illos, qui salivam quid excrementitium volunt, maximh hallucinari statuit, cum illius evacuatio insons non sit; hinc homines bene habiti, sanitateque integra fruentes, parum exspuant; siquidem secundum Theod. Zwingeri l. a. Saliva, utut a nonnullis sputatoribus, sive propter nimiam copiam, sive per malam consuetudinem,
frequentius exspuatur. eapropter tamen pro inutili excremento non est habenda, sed materiam praecipuam stomachici fermenti aut menstrui exhibet, adque ciborum digestionem maxime facit. Cui, loco omnium, addondus Georgius Ba-glivius, qui in Tractatu de Fibramotrice hinc inde salivae dignitatem defendit, p. m. I . inquiens: Sapo Corporis humani Saliva est, liquor omnium in humano Corpore ultilissimus ,viriumque& activitatis incredibilis; &pag. 1ν7. Salivam ob insimes suas ac pene innumerabiles virtutes, quas in nobis sundendo, solvendo, abstergendo ac celeriter penetrando producit, quaeque paucis notae, & a paucis, quantum debet, explicatae sunt, primarium Chylificationis menstruum pronunciat; item: p. a, pergit idem Autor: silmmopere decipiuntur, qui salivam pro inutili excremento hahentes fere continuo spuunt, & ita magno cum vitae distri. mine ventriculum hoc naturali & maxinic necessatio sapone pri-
12쪽
privant: & deniquep. 2ου. Salivam existimat liquorem sol ventem, cui par in natura rerum non inveniatur. Item Ue in annus Boerhavius B itur. med. g. M. p. m.-Salivam spuitione voluntaria nimis excretam δυσπεψίαν& αἶροφίαν Creare, atque D. Excretionem nimiam Salivae concoctionem primam, ninc reliquas turbare, siccitatem, tabem,
bilem atram, sitim proferre, & parciorem vel sublatam ciborum masticationem, saporem, deglutitionem, digestionem impedire, dicit. Cumque humores a massa sanguinea secerni consueti 1 nonnullis in excretitios sive utiles, & excrementitios sive inutiles dividi soleant, Theodorus Zwingerus L a. p. 3G. salivam, ob varias, quas Corpori praestat, utilitates, in excretitiorum seu utilium censu resert. 3. 4. Est autem Saliva, proprie sic dista, Liquor seu hu- i . mor tenuis vel serosus, limpidus, pariam viscidus & in sano homine utplurishm insipicius aut subsalsus, ex sanguine arterioso in peculiaribus oris & maxillarum glandulis secretus
per certos ductus , Ilvai S direm in ore collactiis, ad v, Hos usus utilis &necessarius . g. s. Distere scilicet Saliva non solum a sputo seu hum Dsseremia. re tenaci, in ore redundante, sed etiam a muco excrementitio, ex ductibus narium quandoque ad os procidente ;& quidem tam ratione Ortus, quam consistentiae& usus: quod S
liva ex certis glandulis & ductibus limpida masis & fuida
sponte & citra singularem commotionem &tussim fauciumque constrictionem; etiam per somnum in ore & sub lingva secernatur; sputum vero cum muco magis crassum & viscidum sit, atque vel ex asperie arteriae parte glandulosa, vel ex membrana palati pituitaria, vel ex tonsillis secretum screatu . vel tussi cliciatur, & mediante Pulmonum, Linguae, Muscu-Iorum Sc Oris motu ejiciatur. Consentientem hac in re habemus Georgium Woli gangum delium, qui Phlsiolog.
Secto, cap. 2 p. m. I . sputum ex ore, faucibus, pulmone;
13쪽
CAP. I. DE SALIVAE Salivam vero e ductibus salivalibus excerni scribit. Juxta
Isbrand. de Die merbroc. Anarom. Lib. I. cap. 2 . fol. m. spersputum intelligunt Medici tenacem humorem in ore cum molestia redundantem, qualis vel ex Catarrhi defluxu in eo colligi, vel ex salivae aliqua corruptione generari, Vel cum Tussi ex pulmonibus rejici solet. Per Salivam vero intelligunt liquorem naturalem, in bene sanis non superfluum, nec excernendum, adoris humectationem Scalimentorum commistionem, eorumque ad coctiones praeparationem ac se mentationem necessarium. Distinctio etiam aliqua constituenda videtur inter salivam& mucum istum, qui e cerebro per os cribriforme delabitur, & partim per nares evacuatur,
partim per palati posteriora ad fauces descendit: non quod hi humores ratione originis multum differant silla enim separatur in variis faucium orisque glandulis, hic vero in glandulis plexui choroidi interjustis & in glandula pituitaria, a
que in ipso cerebro, ex ejusque I entriculis per processus papillares quoque donuit ad nares, palatum, fauces & os sed quod mucus ratione longioris morae in via, tape alienam qualitatem adeptuS sit, antequam ad os perveniat, atque hinc crassior, tenacior, subflavus, alioque modo male Coloratus ac pravi saporis evaserit &C. Haec Diemerbroc. Inquit etiam hielchior SebiZius Manual. kiι Spe . Mediciv. Practis.
Scudilυαλον ab Autoribus saepe inter se confundantur, adcliut ipse quoq; Galenus lib. Io. Ihnpl. dicat, nil interesse, siveo Γλλον sive NΤυμον, appelles, revera tamen unum idemque non
sunt. Nam tri αλον Vel σιιλον proprie pituita est, quae a glandulis ad lingvae radicem stis prosecta os totum humectat, reperiturque tam in sanis, quam in aegris, & άέοααlικ ejicitur. nlυο ρια Vero, sputum sive sputamen, excrementum est tussiendo προω rῆικο ς Vac tum. Nam quando superfluus aliquis humor thoraci, pulmonibus aut asperae arteriae molestus est. Natura
14쪽
Natura illum tussi expellere nititur, sputumque miscet. Praeter σιαλον & ουβυσμα est & aliud quoddam excrementi genus,q aod exspui let, βλήδεα sive Mucus a Galeno appellatum, quod non a tonsillis, ut saliva, nec a thorace aut pulmone, ejusque canna, sed a Cerebro prodit. Hoc enim ut- plurimum excrementa sua serosa & phlegmatica ad nares Scos deponit. Unde partim per nares emunguntur, partim per os ejiciuntur. vid. etiam Daniel. Sennert. Pract. Medicis.
Secundum sententiam Stephani Blancardi Oper. Med. Tom. L.
p. m. 2Ia. Illiut. medicis. cap. 7. saliva & sputum una eademque res est, verum narium mucus & quae 1creando excernuntur,
diversae naturae sunt. Mucus ille humor est, qui ex Cerebri ventriculis excernitur, & si merit aliquando tenuis satis perinfundibulum ad subjectas partes transit; vertim si abundet. vel spissior nimis sit, & per infundibulum transeundo impotens, per olfactorios nervos amerilis ad Aaros procedit,
vel per posteriora ad fauces in os. Anterius procedens dicitur Mucus, & posterius Screatus, qui screando eXspuuntur. Sed haec sunt conjecturae: pergit Blancardus, potius dicerem, Mucum a glandulosis acinis, quibus narium membrana, uti& laryngis. gaudet, secerni &c. Sic Benjaminus Broechusus Ra v. philosophico-medic. cap. V. pag. m. UI. Per salivam non
designat viscidum & crassum illum humorem, qui e tonsillis tussi & screatu exprimitur , & quem Communi nomine sputum vocamus: sed tenuem illum aquosum, salsum & acidum rorem intelligit, dum sub forma vaporum, nonnunquam cum aliis sanguitiis particulis, vel separatim per partium tubulos propellitur, vel unitim aliquando ex vasis illis minoribus, in quae collectus erat, in Vasa majora detruditur per motum Circularem, quem omnes a motu pulsuum arteriarum insequi necessum habent. Gualtherus Charleton
15쪽
leton Exercit. de Oeco n. animal. Exercit. 7. g. s. p. m. Ia7. de hac
disterentia haec habet: Mucus, qui vacuus acore, e Capite delabitur, esto excrementum pituitosum, a sanguine in Cerebri membranas, per Carotides ac cervicales arterias, delato segregatum, & partim per nares , partim per palatum denuo excretum. Ad cujus familiam spectat forsan & sputum, quod Circa palatum, e glandulis pituitariis, circa basin Cerebri existentibus destillat: item Liquor salivalis, qui ab humoribus in Tonsillas & glandulas sublingvales, una cum sanguine a corde propulsis, ibidemque separatis gignitur.
Sic Thomas Warthonus Adenograph. cap. II. p. m. Iaa. Per saltivam non intelligit crassium illum viscidumque humorem, qui e tonsillis screatu aut tussi sputum dicimus) exprimitur; sed illum tenuem &aquosum, queni Graeci σιαλον &σιελον VO-cant. &c. Vid. etiam Cap. II. g. δ. de Glandulis Salivae.oλιοι ais ex s. hactenus allegatis patet, non solum Veteres. c. biso 3 sed nonnullos etiam recentiorum Autorum , Mucum narium e Cerebro per os cribrisorine delabi, demumque per nares & posteriora foramina in fauces descendere opinari; cui sententiae quoque favere videtur Iosephus Langonns Dissert. deSalio. human. cap. I. p. m. ubi non modo ali nata Diemerbro ccii verba, sed etiam sequentia ex eodem. pluium tine Autoris mentione,Omissis & mutatis quibusdam recenset:
scilicet Liquor iste, homine sano existente, in Cerebri Ventriculis satis fluidus & tenuis existit, non tantum vero instar salivae oris, sed fere instar lymphae, aliis lymphaticis Vasculis contentae, & propter hanc tenuitatem, per minima ossis cribrosi foramina in spongiosa narium ossa Elabitur, in quibus per diuturniorem moram ab aeris frigidi inspirati &exspirati transitu crassitiem, colorem, aliasque a saliva alienas Netaturi qualitates tape acquirit, &c. Cum vero nec omnes dictae glandulae Cerebri pituitariae, nec allegati ductus per Anatomiam appareant, potius mihi talis mucus, ceu humor nimis
16쪽
mis viscosus, ex glandulis, quibus pituitaria seu narium sinus circumvestiens membrana reserta est , sitrari videtur; quan- ὸ GDisdialis do scilicet humores corporis nostri nimis spissit &Crassi ora---ω ν dunt; vel potest etiam materia salivalis, per se alias satis limpida, ex diuturna intra lauces stagnatione, aut ipsius masse sanguineae vitio, lentorem contrahere, ut mediante exspuitione nimis tenax & viscida rejiciatur. Est: autem Gicta membrana pituitaria, juxta Raymund. Vieussens Neurograph. ' MMAE M. uniuers. Lib. I. cap. 1 s. p. m. III. fungosa, laongiosa & glandulosa pars, quam plurimis diversi generis instructa vasis, proprie ac primario adscendentis ad Caput sanguinis. aquosis lentisque
succis excrementitiis excipiendis & excernendis apta. DLcitur autem pituitaria, quoniam aquosae, crasse ac viscidae ascendentis ad Cerebrum sanguinis partes, wae pituitae nomine donari solent, ad eam membranam amandantur, & in ea a sanguine secernuntur, ac deinceps vel screatu, vel narium emunctione extruduntur. Haec, praeterctvam qubdpluribus iri locis smerficiem 'iabui emi se eliambus soramianibus distinctam, H acu pungatur vel digitis Comprimaturi micum statim emittit, & si e propria sede exempta in aquam immittatur, spongiae ad instar partibus illius imbuitur. Eum praeterea glandulis quamplurimis, vasis, quibus irrigatur, intertextis constare, oculari inspectione patet, proptereaque ipsam fungosam, spongiosam & glandulosam allegatus Autor cum aliis Vocavit. Talem membranam e capite exemptam & aquae immissam spongiae ad instar illius partes ab ruere. Oculari inspectione etiam observavit Franciscus Justitos, Medicus & Chirurgiae Profestar, Ferrariae in magno D. Annae Xenodochio, & quidem in sectione Capitis Militis seva Periplaevmonia extincti , secundum Joseph.
LanZon. l. a. p. 7. ubi plura ex Raymundo Heussiens reperies. Huc pertinet etiam Palati superioris tunica, quae tota innumeris percula soraminibus, a glandularum glomeraminibus B Orta
17쪽
CAp. I. DE SALIVAE orta recipit vasa: qvb retrorsum magis perrexeris, ebmagis conspicua. vid. Nicol. Steno de Mus L es Glandi l. p. m. . Item e)usdem obf. anat. de Narium Vases p. m. Io7. De hac membrana summi Palati pituitaria vid. Conr. Victor. Schneid. de Catarrh. Lib. III. cap.'pag. m. XoI.seqs. Sc Lb. V. Sect. a. cap. 2.p. I J. Hanc Palati tunicam delineat Godefridus
n. II. De muci palatini ver, origine ita scribit Theodorus ZwingeruS La.p. m.3G. Nos Muci istius Iralatini originem, Pace magnorum Uirorum, non E Cerebro, sed aliunde ma- es deducimus, firmiter persuasi, humorem serosum cumnguine circulante per ramulos arteriolarum, tam eXternarum, quam internarum, ad glandulosam Palati tunicam delatum, inibi secretum & postea ab stere per respirationem transeunte, volatilioresque particulas auferente, nonnihil in issatum, substantiam illam mucosam efficere. Cui a cedit & ductuum naialium mucus , quem illi subinde cum incommodo persentiunt, civibus ista materia in allegatis modo ductibus cumulata, licciorque reddita in Palatum Propendet, ac ob lentorem dissiculter exscreari potest, De muco Tonsillarum modo allegatus Autor l. e. haec habet rMucus Tonsillarum est humor Saliva nonnihil viscosior, in hinis illis Faucium glandulis cavernosis, a lateribus Uvulaestis, imo in ipsa Uvulae membrana secretus atque in Palatum emissis, unde postmodum per exscreationem rejicitur. Viscosior redditur hic mucus propter ampliores Tonsillarum poros, per quos non tenuis solum humor, sed & crassiores particulae transire possunt. Sic etiam Alucuuinalem potius ex glandulis membranae narium, quam ex ipso Cerebro ideo derivat Stephanus Blancardus, quia, si per siphonem per nervos odoratorios liquorem versus nares injicias. Experientia teste nihil emanat. Sicuti autem verae Salivae
exspuitionem dissuasinius, ita sputi crassioris ac muci narium exscreatu stadcmus. g. 7.
18쪽
g. 7. Circa Elementa seu principia Salivam constituen- tia Autores in diversas sententias abeunt, imprimis vero triplicis generis particulas, videlicet aqveas, viscidas seu gelatinosas atque salinas in eadem reperiri statuunt. De primis nimirum aqueis, nemo facile dubitabit, & Franciscus Syl-Vius Di put. med. r. f. M. Operifol. a. Salivam ex Aqua multa, Paucoque sale ac Spiritu imprimis constare dicit. Imo Saltivam este lympham ex eo probat Christ. Κceperus Di p. deSm libat. critis. cap. I.p.3.1 eq. quod fluidissima sit, & evaporatione super ignem iam nullam in Vase post: se relinqvat gelatinam, prout serum sanguinis astalet. Deinde viscidas par ticulas salivae inesse, concludere licet partim, quia in ca sp naositas observatur, plurimis bullulis permixta, atque insu-
erficie per quatuor, quinque & subinde per sex dies in S,
iva, vitro excepta, permanens juxta observationem Antonii Nuchii Sialograph. eq. a.p. m. as.seq. Licet enim, a lingvae musculorumque, maxillam inferiorem Hoventium, motu
lulas excitari, non negemus, minime tamen exinde seu a solo motu, tenacem reddi salivam, Iosepho LanZOnol. aQ.I. concedere possumus, cum a tali lingvae& maxillae motu, vel
ejus conquassatione, in aqua simplici seu fontana non aeque bullulae per aliquot dies permanentes, uti in Saliva, oriantur; unoe in hac major Visciditas praesupponenda erit; quam etiam probat destillatio; siquidem Antonio Nuch E duabus Salivae Unciis cum semisse residuum ad drachmas tres. m teriam purulentam tenuiorem & nonnihil viscidam prae se serens, in Retorta superfuit. u. La. p. s. scilicci Salivam hominis sani altiori examini subjecturus ex Retorta vitrea lento igne destillationem instimit. Primo statim momento dum igni incalesceret Salius inplurimas abiit bullulas, quibus sensim & sensim dissipatis, statim novae, sed non adeli copiosae, in superficie conspiciebantur, idque ad finem de-
19쪽
stillationis perduravit. Destillando itaque E duabus unciis eum semisse Salivae duas extraxit, 'quae insipidam claramque Iympham repraesentabant: Residuum quod in Retorta superfuit, ad drachmas scilicet tres materiam purulentam & ubscidam prae se tulit, quae gustu explorata de acredine nonnihil participare indicavit. Poreb Saliva ob visciditatem suam in combinandis diversis rebus. instar glutinis, quamvis levioris, usurpari potest; Ut jam de Mercurii seu Hydrargyri mortificationc seu per salivam facta extinctione nil dicam, quippe quae mortificatio non nisi Mercurii minimorum disi continuatio quaedam atque inviscatio est ; ubi globuli ejus
minores trituratione divulsi a glutinositate Salivae detinentur, ut in massam magis contiguam non adeo prompte abeant, pariter ac alias per Terebinthinam fieri solet. vid.Joh. Bolin. Disput. de Ur. uniuerses. animal. g. s. Salinas denique Salivae particulas Per peculiarem ejusdem ainivitatem evi cunt Medici, quatenus saliva Ciborum texturam mox amasticatione notabiliter resolvit, atque alimentis subitaneam, simul tamen sensibilem, immutationem inducit; quin & tumores sic dictos frigidos, vel a sero viscido oriundos a jejuno illita discutit. Quibus pariter adhuc examen Chymicum addi potest, ubi scilicet avocatis per digestionem, evaporationem aut destillationem ad siccitatem usque factam, particulis aqueis, ultimo sal superest, atque notabili acrimonia in residuo se exerit ; uti Materia illa viscida post destillationem remanens gustu explorata de acredine nonnihil participare Antonio Nuch l. a. indicavit. Denique Johanni Bolinio l. a. Salis inexistentiae testis videtur humoris hujus, Salivae scilicet, sermentandi promptitudo , qualem passim deprehendimus, de qua infra plura. Paucissimam tamen quantitatem salis Salivae inesse testatur experientia; & juxta Georg. Phil. Nenter. Phasiol. cap. a s. p. Salivae uncia una vix grana salis tria in se continet; unde etiam, quoniam sal hocce
20쪽
23 hocce , etsi admodum acre , a magna aquae copia dilutum est, nullus manifestus in Salisl deprehenditur sapor. g. 8. Tertium hoc Salivae principium, nimirum sal sit an iri aliis acidum , aliis alcatinum, aliisque utrumque Creditur. Ad acidarum Salivae particularum defensionem inclinat dericus Hommannus Fimiament. Medicis. cap.F. p. m. a C. Sali-Vam, inquiens, constare ex particulis serosis, acetosis, subtilibus & spiritibns animalibus; item Johannes Viridetus de Irim. Coction. Part. I. cim. I. p. ms. Salivam ex aqua plurima, sulphure crudo, mediocri quantitate, spiritu paucissimo de sale acido componi ait, &p. O. seq. it. ρA.seq. VaritS rationibus& experimentis sententiam suam confirmare annititur. Rationes autem eorum , qui in Saliva sblummodo acidum oc- Cultum concedunt, plerumque sunt sequentes: i) quia Saliva Mercurium figit, r) addita farinae sermentat, 3) Vasa cuprea corrodit, praesertim si sit Saliva Scorbulo & Lue venerea assectorum. vi candenti serro admota maculam seu co
lius album relinquit, quod a sinas. In rioli videmus. ompetiginem sanat illita; 6) quia viscosa est atque η solutioni Tornae solis commixta rubedinem illi conciliat, item a solutione Heliotropii tactae oris glandulae juxta Joh. Virid.
& de prim. Comon. Part. I. c. II. p. s. sfatim Colorem rubrum Contrahunt, quae solutio verum est salis acidi Criterium 8)e vestibiis maculas tollit, 9) ad lapides projecta, eos maculis albis tingit, acu aqua sorti fuissent tacti, to Lacti ebullienti immissa secessionem causatur. Scilicet, si ancilla; dum lac vaccinum excoquutat, inter coquendum illud gustant, &deinde Cochlear Saliva adhuc madidum iterum lacti ebullienti immittunt, tunc observatur hoc lac , non aliter, ac si liquor plane acidus admixtus fuisset, secedere, certo indicio, ab acido in saliva contento hoc provenisse. vid. Anton. Nuch alograph. cap. a. p. m. Meg. Porro Nicolaus Heinsius de Cura LMq. m.IS. Acidum Salivae ex ulceribus putridis oris pro-