장음표시 사용
401쪽
mone sanatu . Item manum ha. bens eoatracta εΑ morte allusnberatuI . submersu vitae testitui ut . Duo pueri mortui resuscitanis
petenti, cum a porrigente diceretur : Accipe ut diabolum imbuas : protinus inimissum esse cacodaemonem . Illam, intumescente vehementer
utero, exclamasse, flammigerantem sibi per fauces transsilistim titionem, miserisque ac inconditis gestibus visentes partim perterrefacere, partim ad lacrymas permovere : atque ita per biennium vexatione durante , demum sarcophago Divae Elis abethae praesentatam , cum paululum ibidem panis ac undae sacrae insumpsisset, confestimque recepta mente, exactoque nequam spiritu, cum iis qui aderant, stupentibus,ad sanitatem redivite . Notum etiam apprime est, Theodorico Trajectensis dioecesis incolae, contractam, ac prorsus inutilem ad humanos usus manum habenti, qui bis Divam Elisabetham iis viserat, minime tamen voti compos etlactus, eum tertio plena fide iter esset ingressus, occurrisse virum aetate senili, reverendo vultu, facundia prompta, ac quo tenderet, interrogasse. Cumque ille Marpurgum ad celeberrimam. Diva: Elisabethae tumbam, respondisset, data mox benedictione , subjecisse , ut consequendae calutis certus pergeret, manumque foveae sepulcrali penitus inferret, atque dei neeps divum quoque Nicolaum honore prosequeretur. Praeterea imprudentes nominasse eos , qui perquisitis Saninorum reliquiis, votis itie pro more Christiano solutis , statim disicederent: cum perseverans in precibus ardor , fidesque Deo & Saninis maxime phaceret, atque his dictis evanuisse: illum ejustemodi verbis auditis, immissa tumbae manu,
perquam celeriter curatum fuisse. VI. Celebre quoque admodum est, Hermannum ex Coloniensi territorio, clausum carcere, nervoque constrictum, post invocatam integra fide Elisabetham, noctu eamdem conspexisse , consolantemque, non saeingenti laetitia audivisse: in patibulo deinde appenslina permissuque judicis, cum satis ad mortem pensilis fuisset , depositum, praesentibus patre ac patruo , mirabiliter revixisse . Inligniter etiamnum liquet, Bu- eardum Moguntinae dioecesis stliolarem, profluentibus aquae vorticibus, dum incautius piscatur, absorptum mortuumque; post invocatam per eos qui aderant, supplici voto Diriae Elisabethae opem , vitae redditum esse. Itidem Berclinum, ejusdem territorii puerum quadrimum, post in dubiae mortis signa diutius adnotata, imploratis per matrem meritissamatissimae Elisabethae vivum sanumque surrexisse. Qu in & alterum pari serme aetate puerum , miserabili in puteum eventu prolapsum , sacta ad Divam Elisabetham devotione per eum, qui tum fortuito supervenerat, mortuumque difficulter admodum extraxerat, protinusiue redivivum in pedes constitisse. Famatum praeterea non mediocriter est, Frideri cum e Moguntino territorio natandi peritissimum, cum in amnem
se lavandi gratia mersisset, & pauperi cuidam olim coeco , tunc meritis Divae Elisabethae videnti , undas per contemptum inspergeret ; qui
exasperatus coepit vicissias precari, ne unquam vivus, cui innatabat, e
sumine egrederetur, vindice Elisse bellia, a qua lumen ipse adeptus esset: eonfestim obstupescentibus nervis & viribus subtractis , ad ima lapidis instar ruisse, extractumque haud dubie pro mortuo , post votum Divae Elisabethae per propinquos nuncupatum, extemplo pristinum vivendi
VII. Clarum item est , Ioannem e Moguntina dioecesi innocentem, una eum iure quodam deprehensium , mortique pariter ad judicatum, rogasse praesentes , pro se Deum ac divam Elisabetham precarentur , ne aliter quam meruisset, supplicium lueret. Nec mora , e duobus in pa
402쪽
tibulo suspensis , strangulato noxio, insontem missam coelitus accepisse vocem , consideret Sanetissimae Eliabethae, cujus esset quam primum patrocinio liberandus, statimque rupto ianiculo , illaesum decidisse , exclanaalseque: tu me pientissima Elisabetha liberasti. Quibusdam autem delapsum appendi de integro debere dicentibus , respondisse judicem , nolle se denuo suspendi permittere, quem Deus liberasset. Ferunt
etiam Volcmaro , coenobitae sanetitatis eximiae in territorio Moguntino, qui contrita molari lapide manu altera , intensissimis diu noctuque doloribus angebatur ; post invocatum divae Elis abet hae subsidium , sub nocturnis tenebris Sanctam apparuisse , tactuque placido adeo celerem tulisse opem, ut cum mane confratribus restitutam in pristinum decus manum ostendisset, cur tos verterit in stuporem. Palam quoque est, puerum ex eodem territorio, clausis genis ita natum , ut a glabro superciliorum vertice dedue a pellicula totos oculorum operiret orbes; iam quinquennem saero divae Elisabethae busto praesentatum : postea quam mater imploratis supplici devotione Sanctae illius meritis, sumptam e sepulcro terram , destinatae luminum arcae allevisset; cum ingenti omnium qui aderant admiratione, dirupta membrana , visum recepisse. VIII. Nee minoris est miraculi res gesta , quae sequitur. Beatrix, Moguntini territorii puella, post varias infirmitates , quibus diu mi reque vexata suit, ad postremum, ante quadam struma, post vero gibboenormiter excrescentibus , duplici pressa pondere, prono in terram capite, junctisque ad genua manibus, reptare coepit, omniumque oculos miserabili spectaculo sauciare. Hanc cum mater ad tumbam diva:
Elisabethae eorbi impositam deportasset, nec ullam per decem dies opem fuisset experta; impatienter admodum tulilla sertur , dixisseque: quid tu , o Domina Elisabetha , Omnibus pietatis tuae beneficia confers, & me solam miserrimo infortunii genere dejectana sine solatio derelinquis 3 Cumque sic questa, qua venerat, rediret, minitans se ab ejus invocatione , quoscumque posset, aversiuram; & iam milliare ampliusique con- secisset: pulcherrima quaedam matrona noctu quiescenti puellae apparens , post contactum blandissima lenitate jugulum dorsumque , mandattit surgat, ambuletque . Quae mox plenissimae sanitati reddita, eum p stridie, quid per quietem vidisset matri enarrasset, effecit ut ambae denuo ad sepulcrum Liberatricis suae redirent, gratias immortales eidem agentes , ac sic Deo collaudato , ac dimita ibidem corbe , pro testim
nio tantae rei, domum quam laetissime reverterentur. Tradunt praete-aea , Gertrudem ex eodem territorio , ob crus utrumque contractum ,
incurvato corpore miseram, in senanis admonitam , ad divum Nicolaum ut proficisceretur, eo deportatam, unius quidem cruris incommodo liberatam fuisse : alterius vero incolumitatem, non nisi contacto sepulcro divae Elisabethae recepisse, cum prius ad amentiam usque suisset excruciata doloribus . Aliam quoque Gert rudem ejus dioecesis, cum per annum & amplius, molestissimam fuisset experta caecitatem , ac ali nis semper manibus deductar ad invocationem divae Elisabethae elarissime illuminatam fuisse constat. IX. Perquam celebre etiamnum est , Henrieo ex Moguntina similiter dioeCesi coeco penitus , posteaquam divae sepulcrum Elisabethae invisi siet, ita mirificum optatae lueis impensum suisse beneficium, ut post eidem haemorrhoide ac vitae desiperatione laboranti, cum pulverem memorati busti aquae permistum insiumpsistet , desideratum provenit auxilium .
sum tecipit. Curva strumosa testituta . Contractum erus electum. Cceeur motb
403쪽
Colomanni alte rius Fratris saniactat Elisabet pietas.
lium. Mechii ldi quoque Trevirensis territorii puellae, quae coma, surda, nauta, & clauda erat ; suscepto a parentibus ipsius ad divam Elisabetham
voto , opem si luberrimani, omnimoda sanitate consecuta , impensam esse , tam veraciter, quam constanter litteris mandatum est . Sed & He-luvigi, ex eodem territorio foeminae, oculis jam per annum captae: cum invocatis divae ineritis Elisabethae ad ejus se tumulum duci procurasset, Iucem quidem unius oculi impraesentiarum esse restitutam comperit; alterius vero, nonnisi domum reverse, cum ei Sancta per noctem adstitisset, monens , ut arae adhibita, ventulum sibi panniculo byssino, super quem Corpus Christi poni solitum est , fieri postularet: hocque facto, plenissimam geminatae lucis gratiam protinus collatam esse. X. Quid denique Theodorico, Moguntinae dioecesiis incolae contigerit, silentio praeterire non oportet. Is utroque crure debilissimus, nuncupato ad divam Elisabetham voto , cum ejus se tumbae , partim reptando, partim aliorum auxiliis viam conficiendo repraesentasset; nec per decursum integri mensis quidquam opis asiecutus suisset: qua venerat, solita domum tarditate revertitur. Cum in itinere adhuc constituto, juxtaque alium aegrotum noctu quiescenti, visium est persundi se plurima aqua, totumque madescere . Quapropter somno experrectus, in adjacentem stomachari coepit, quaerens ab eo, se undis esse persu-
sum . um rem, ut erat, conjiciens , ne at se quidquam liquoris lecto intulisse : subjungitque, credere se perrusionem ejusimodi salutarem ipsi&esie&sore: tantummodo surgeret, grestumque moliretur . Mira &gloriosa rest Qui cubitum debilissimus ierat, sanissimus e lecto surrexit: ita ut impositos humero scipiones, quibus iriter reptandum uti solebat, ad sepulerum divae Matronae, tam vivaciter, quam feliciter tulerit :actisque pro adepto munere gratiis, laetus domum remeavit. Hucusque Iacobus Montanus apud Suriunt. XI. Andreas autem sanctae Foeminae Pater , paulo post canonizatam filiam vitae finem posuit: nam statim ab Elisabethae obitu ingenti tristitia eorreptus est, quod Filiae praestantiam, ut par erat, non coluerit, quod item illius humilitatem dc miseriam tolerarit. Vix ab ea defuncta annos quatuor superesse potuit, nam corporis languor eum tantus invalit, ut paulatim deficiente virtute, hoc anno naturae cesserit, sepultus honoratissimo senere in Coenobio quod Egres appellant. Hujus vero Andreae progenies videns in cunistis terrarum partibus se ipsam , Margaritae suae tam fulgidae splendoribus illustrari; mox concepit & incoepit erga Fratrum Minorum ordinem, per singula Regni sivi loca totius pietatis& samiliaritatis viscera frequentius & cumulatius aperire. Uenerabilis namque Frater ejus Dominus Bela Hungarorum Rex, ut primum Q cessit in regno, ordinavit & praecepit, magna & ardua negotia Fratrum Ninorum fidelitati committi, ac etiam per eorum consilia finaliter terminari. Ipse autem per totum vitae suae quasi continuum cursum , Fratribus Minoribus verus obediens Confrater fuit; inter quorum brachia, proximante mortis hora, requiestens, non obstante multorum contradictione , & allegatione varia, apud Strigonium, in Ecclesia Fratrum, Minorum nomini sanct ae Sororis suae Elisabethae consecrata, se praecepit finaliter sepeliri. XII. Colomannus item beatae Elisabethae Frater a serore, velut ab unguentaria taberna suavissimum virtutum odorem trahens , nupta sibi
404쪽
tisistitius a Principibus ejusdena Regni electus aliam vitae rationem inivit, quam plerique solent, de quo haec etiam Codex MS. Lovaniensis habet. Hos Rex gloriae Dominus virtutum, easti seminator consilii, in totaliter illibatae castitatis benedictionibus praevenire taliter dignatus est , quod prima nocte sivi castissimi conjugii convenientes, pari voto, parique consense, glorioso Uirginis Filio Regi Virginum obtulerunt suae purisisimae castitatis lilia ; promittentes firmiter ea perpetuo immarcestibiliter inviolata conservare: quod veraciter complendo , per duo decim annorum spatium & amplius, simul manentes agnum sine macula Sponsum virginum, progressu mundisiimo sunt secuti. Colomanno in praelio eum Tartaris carsis , Salonaea , Monasteriis Fratribus Minoribus, item Sororibus sanctae Clarae extrue is , mundi vanitatis pertae a , sanctae Clarae Instituto se addixit. Facta Monialis, multis exemplis sane aevitae atque miraculis illustrata , de qua nos alias dabimus plura. XIII. Elisabetha vero undique celeberrima ,&in aris, Templisque ad Christianorum euitum exposita, tribus coronis decorata depingitur, cujus causam refert Molanus his verbis : pingitur cum tribus coronis, ut significetur, vitam sanctissime transegisse in statu virginali, maritali, re viduali; quomodo hanc picturam explicat Iudocus Cliclitovaeus integro sermone, quem unicum edidit de Natali hujus sanctae viduae. Aliquando in disco pisces praeseri, ad memoriam miraculose extractorum e sontepistium ad infirmorum appetitum, quod miraculum jam narravimus. Iuxta eam pauper nudus adpingitur , ex panis sinu rosas monstrans, inde est , quod e coquina, acclamantibus ministris , cibaria extrahenti pauperibus ante fores palatii languestentibus distribuenda , Rex pater obviaret filiolae infantulae quadrimae inquireretque diligenter quid portaret in gremio sic repleto , atque illa responderet rosas, atque ita verae pulcherrimaeque apparerent patri periculum facienti. Huic simile accidit etiam Elisabethae Lusitanae. Scripserunt ejus gesta Vincentius Belluacensis, Pisanus, Antoninus, Rodulphus, qui scribit, Gerardum quemdam Monachum sanisti Quintini vitam ejus edidisse. Extat in bibliotheca Minorum Lovanienti membraneus liber MS. auctore Fratre
Minore Anonymo , qui se vidisse testatur, quae de ea stripsit, & ab aliis
certa fide accepisse . Saepe hune citamus auctorem in iis quae alii omiserunt. Jacobus Montanus Spirensis ceteris exactius Divae vitam retulit, cujus vitam exscripsit Surius & Sedulius, ex quibus praecipua nos transcripsimus. Divus Bonaventura de ea sermonem habet, Pelbartus a T ia esuvar tres, Clichtovaeus unum,dc alii nonnulli. Tamdem insigni eam decoravit elogio Vincentius & Hert mannus citati. Haec, inquiunt, vitiorum fuit extirpatrix, virtutum plantatrix , scala morum, exemplum patientiae, speculum innocentiae.
XIV. Nullus praeclarius eam laudavit ipso Pontifice, qui data ad Beatricem, Philippi quondam Gemianiae Imperatoris filiam , 3c Ferdinandi tertii Gallellae, & Legionis Regis uxorem, quam Pontifex obpietatem & in sanctam sedem assectum sincere diligebat, eneomiastica& erudita epistola , paucis a canonigatione diebus, ponderoso , &pio sylo conseripta, impense Divam commendat. Eam damus ex regesto
405쪽
GREGORIUS &e. Beatrici Ilusiri Reginae Capellae, Toleti , Legionis.
JEsui fluui Sirach diebus isti obtulit nobIs sal admirabile,opul excelsiquod
fornacem caritatis in ardoris operibus eusodivit. Vas .inquam lectum, Do
mino consecratum annamRHiera Elisabetham, quae interpretatursaturitas Dei mei, guc in pauperibus er infirmis consuevit Dominum saepius saturare. Triburisne panibus, suos mutuo in nocte tribulationis suae ab amico antiquo recepit, veritatissilicet, caritatis fortitudinis Dominum legitur refecisse, ut seruatis illustat ustoribus , purissatis amembus, oe membrircorporeis roboratis, Dominum intellectu cognosceret, diligeret , per Ufectum profectum boni operis satiaret. Ne igitur langueret per ignorantiam Se ritatis , voluntas ster inopiam asiectionis desceret, earo suae conditionis Det' Irma sectum boni operis impediret, illuminatus extitit intellectus, puris eatur assectus, ct efiectus boni operis piritu fortitudinis roboratus. Ne --tem istorum parcum usum quis prophan acuitate negligeret, Dominum dixisse didicimus: Qui appenditis argentum vestrum non in panibus , &subitis in ructuosum sine satietate laborem , quia quidam argentum eo
quentiae suae ins ritu mendacia, non in spiritu peritatis appendunt, scutadulationum artifices , fabri laudis , Aut Assatis, or alii non in pirituearitatis ,sed vanitatir, or inanis gloriae rapidi, quae numquam suos satiat
amatores, ianguam in Duunt in urbanitate verborum, laborum , morum,
di operum dissonantiam fabrieantes. Tria quoque fercula in mensa Do ininica coram caeli, or terrae Dominatore Elisabetha amatrix aeterea elicis tir
posuit, dum prohibita renuit, praerepta servasit, oe exaudivit confiis Redemptoris, quae necessaria sibi humanae naturae subtrahens , vigiliis, jejuniis , ct orationibus debita ingulis jure disribuens, erraturam Creatori ,
sensualitatem rasioni, or carnemolauulseroire coegit. De hae quidem Aristum es '. Uas ad tali rabile, opus excelli, val admirabile, vas misericordiae aurosapientiae ct lapii spretiosi, hoe es operibus incorruptis ornatum , in quo tot studit Dominus ebarismata munerum supernorum, ut mundaret, or Iergeret vasa irae in interitum opta, ct yyenderet divitias, ct copias gratiarum in vase misericordiae, quod Dominus ingloriampraeparavit. O pas admirabiae in virtute humilitatis, abjectione eo oris, astem
compasonis, eunctis seculis admirandum i In humilitatis quippe virtute , quae cum esset de sirpe Regia, excellenti principatuum dignitalepraecelsa, factapauperum oe egenorum ancilla, exinanivit se formam servium ace pient , ct usque ad mortem infirmis, peregrinis or pauperibus obedisit. In abjectione corporis , quia quae decorari consueverat regalibus ornamentis, murenulit aureiI, argento, monilibus , margaritis se lapidibus pretiosi, spoliata repente mundanae ambularis exuviis, ha, tum pauperis oraseres sesis assumst, ut silibus involuta pannis Iesu Christi Domini viseri Ineuns-bulis vagientis, cum eo feret M obrium hominum abjectio plebis, ct exprimens in praesepio vagitur Infantis, jam civis emissis emina , cum Aet ni decantabat ; Gloria in excelsis. In amem quoque compassionis , fuia nos suum manus Regia tornatilis aurea plena hyacinthissiuatismosina ,sor det tergebat in morum, or pauperum : verum etiam lavabat, is alligabat osculans eunctis horrida vulnera leprosorum . Manur ei tornatilis, quia faci- sit ad opera Redemptoris ἱ Aurea, qui uolam caritatis ingrediens, proin
406쪽
ciebat insudis pietatis; plena hyacinthis qui colorem habent aereum, quia pro amore caelestisρatriae copios superum eo attebatur inopiae. O Bas ad- Mirabile t Vas electum l Has misericordiaei in quo Orannis principibus o magnatibus mundi vinum verae compunctionispropinasti. Inter quos sororium iuum GremGnradum , quondam Lant avium, aetate tenerum , mundo carum , mortalibus gratissum inebriasi praecipue poculo vafr bujus , ita ut caleatis diritatu Uribus, rejecta none , nudus Wofugeret de manibus Niorum cruei lentium Iesum Christim ad aflum eratis , eQussignaculum impressit pectori, serium cori, ut per rurebae sciolum posset Crucifixi consortium ρromereri. Debriasi quoque poeulo vaseis hujus Agnetem ancillam Chrisi, virginem, natam Regis Bohemiae ,sororem tuam, in cujus aetate tenera βω rebus viperis experimur coelestis conversationis insegnis,us ut IN Dialis culminis oblata fastigia fugiens, Aut reptilia venenata ,'nuda vexillum triumphale crucis arripiens , jam procedat obviam spons uo , occen-yis lampadibus, choro sacrarum Virginum eomitata. Opus excels; Patris crFilia Spiritus sanctifuit opus, operatum dr operans; operatum ab As Hore naturae, operant donogratiae exquisita in omnes voluntates i ius. Opus novum, quod cit Dominus super terram, qui an ga Elisabetha circumdedit virum Dominum Iesum Chrisum gremio raris sui, quem qfectu conce-su , Uectu peperit, profecta nutripis: ad damna qui essesentia θ' fur rasitandast cessit nuntiatio operis novi Bujus, quae camelam proentibus futuris indicit. Nuntiatione hujus operis jus msrum conservatur il sum, damnum depellitur, utilitas publica proeuratur. Nuntiatio proponitur novi operis, ne ossiciatur Iuminibus domus nos,ae, quae eo itionis erdilectionis radiis it pratur , ut auo cognoscere , altero Dominum nostrum diligere valeamus. Sed adversarius noster Diabolus duos videtur erexisse parietes , ut lucem nobis aeterni luminis obscuraret, ignorantiam excitaIis in mente, cum dixit eritis sicut dii scientes bonum 3c malum , quia eum homo elatus eorum Deum tumuit ignorantic caeritate pere sur , tamen veritatis amist: alium starietem, eoncupiscentiam in earne construxit, eum dixur cur
praecepit Deus ne comederetis de ligno scientiae boni, & mali; & mulier videns quod pomum visu esset pulchrum,& ad vescendum suave, tulit&comedit illud, deditque viro suo. Unde juxta verbum Domini necessistem moriendistpoenalitates mortalitatis incurrit. In primo obscuravit intellectum, insecundo vero deformavit Ufenum, ne cognosci posit potentia Creatoris , nec benescia Redemptoris amari. Verum nunciatis Mjus operis men rem illuminat, ct concupiVcentiam refraenae, sequi volumus lumen Chri- si , eujus sancta Elisabetha illaminata radiis domicilium humilitatis incoluit , ct abstinentiae gulae aemulc deservivit, ut irato pariete ignorantis tumore HGionis erecto, tenebrarum obducto nubilo , claritas iis luris ina ce Hur Upareret, ct destrum macerie concupiscentiae sensualis, reformato UNem , amorem divini nominis interiret. Fornacem etiam in ardoris operibus eseudivit, quando Dominum or proximum ardenter amavit, ct δε huans eum igne devoranse , ae ardoribus sempiternis, avaritia matre ut giorum extincta, manus suas a muneribus iniquis exessis; ideo in exeelsis Ositat εω munimenta Iaxorumsulomitas ejus es eaelestiumspirituum licit tibal aggregata, ardoris opera, guibus fornacem caritatis jugiter accendebat eouditionis , reparationis,stretributionis esse eonfiderans sudiopiae intentionis invenit. Iuod Deus creaserat ibam ad imaginem O smilitudinem suam, ut eam faceret bonorum Dorum participatione preticipem, cr guae Oculus non vidit, nec auris audivit, neque in cor hominis ascenderunt, i
407쪽
aeterna gaudFapraepararet. Ignem igitur dilectionis internae non solum hae consideratione triplici euso 2pit ,sed etiam caritatis iam der semper operibus pietatis accendit, quas nec aquarum impetus, nee ventorum satus, nec torrensspinarum Iribulationum . angustarum extinxit. Ideoque jam ea
IUD thalamo eu cara a Virgine Matre Dei, in mulieribus benedicta in Fribilis gloriae diademate eo matur , quae Ecclesiam triumphantem laeti σπι, militantem fulgore miramorum tuu M. Ges enim sident ,suri audiunt, muti loquuntur, claui ambulant, mortui resurgunt, or alii variis detenti languoribus recipiunt per Usus Beatae merita sanitatem . Girusma igitur is Christo 'MOMDElisabethae eonvergationis exemplam propter duo posuimustaram te qua pretio Omam Margaritam primum ut in hoe speculo e m eulafrequenter assticiasine quid in anguus confesentiae tuae lateat, uod oculos disinae majestatis omendat. Secundo ut nihil deese viaeat ad ornatum , quod ad de rem Mosae ea sis exigitur, ut eum invitata fueris ad cubiculum Asueri, siluet Retis aeterni, appareas ornata virtutibus , ct etatis operibus decorata. Datum Perusi vi I. Idus Iunii anno nono. XU. Quod de Coiarado sororio Elisabethae Pontifex ait in Epistola , intelligendum ita venit ex historia Lant graviorum . Praemissis irreveren ii facinore ejusdem Conradi in Suffridum Arelii piseonum Mogum inun , incendio Civitatis Friglari, & captivitate Episconi Wormatiensis , pluriumqtie Ecclesiasticorum ; subjungit Anonymus Erphessordensis. PO-stea dictus Princeps Conradus sellieet Ludovici Lant gravit Elisabetheeonjugis stater revolvens illud erudele factum in eordo suo, coOPe rante Spiritu sancto, poenitentia ductus , Civitatem Friet larum intravit,& convocatis Civibus , in foro publice se prostravit ,& humiliter Veniam petivit: & Cives in multis bonis liberavit, Sc decimaem , quam de terra Halsae habuit, Canonicis ibidem proprietatis titulo in emendam tribuit. Demum religioso habitu indutus , ordinis Teutonici Frater effectus est:& donavit justo donationis titulo euriam Gristede hospitalis sanetae Elisabethae Ecclesiae, dedicatae ab eadem , & sundatae in honorem Dei genitriscis Mariae. Anno Domini MCcxxxiii. Conradus Lanigravius iter arri,piens versus Romam , cum transiret Sueviam , intravit curiam Imperatoris Frideriei, & honorifice est ab eo receptus cum suis militibus & armigeris . Et postquam ibi mansit pluribus diebus, ultra progrediens,& Romam veniens , a Papa Gregorio reverenter est receptus, 3c a peccatis suis sibi consessis ab ipso est persena liter absolutus : Et cum ibi esset, ele mosynas largas dedit, & omni die a . pauperibus cibum propriis manibus ministravit. De vita caninae Elisabethae uxoris satris sui, & miraculis post vitam saetis , frequenter cum Papa collationes habuit, & pro cano ni Zat ione ejusdem laboravit; & reversus ad Alemaniam , in ordine suo divinis cultibus die noctuque inherendo profecit: & factus est Teutoni- eae Rector 8c magister. XVI. QDd vero in eadem epistola vocet Pontifex Agnetem Bohemam , Eliabethae sororem , dissiciliorem habet commentarium. NequCenim irores germanae esse possunt aut uterinae, cum Elisabetha Andreae Hungari ,&Gert rudis Suevae, Hungariae Regum, Agnes vero Primi stat Bohemi, & Constantiae Aragoniae, ut quibusdam placet, filiae in Re giis reserantur genealogiis. Id solum restat, ut consanguinitatis gradu alio a primo , conjunctae, eo sensu vocentur rores, quo Abraham Sa Taul uxorem suam, vocavit sororem, & Lot fratrem, cum & illa neptis,
408쪽
S hic suerit nepos. Quare omnino judicaverim , Constantiam Primis lai uxorem, & Agnetis matrem germanam sororem suisse Elisabethae, Hungaram enim fuisse scribit Dubravius, licet Thomas Iordanus in adnotationibus ad euindem , notet nullam fieri uspiam apud Hungaros hujus Constantiae mentionem , nisi dicatur , eam suisse Aragoniam Emerici Regis Hungari viduam . Sed haec Alphoni II. 3c Sancia Aragonis Regibus progenita , postea nupsit Friderico II. ut sustus scribit Zurita in annalibus Aragoniae,& ipse adnotator monet, quam tamen cum Constantia Sicula annosa confundit Bonfinius, & Henrico Imperatori nuptam tradit; sed neque est qui generationem hujus Constantiae Bohemi Regis uxoris attingat, vel percipiat. Id communius , Hungaram suisse ;Belae Regis filiam cit Dubravius, sed Bela III. Geyeetae secundi filius , in cujus dumtaxat tempus haec cadere possunt, solos superstites reliquit Emericum & Andream. Hujus autem Andreae filiam suisse Constantiam ego judicaverim, licet enim nomine hoc nuncupatam non invenerim tria, serie Principum Hungariae, tamen auctor mihi est Paulus aemilius prae ter Eliabetham , alias habuisse filias Andream. Hujus ergo Constantiae filia Agnes recte , neque improprie vocatur a Pontifice sacr ae Scripturae phrasii, illi familiari, soror Elisabethae. XVII. Hoc anno, teste Mariano, Pontifex Assisium venit e Vite bio, Perulium abiens,ubi cum expletam tectamque videret utramque Ecclesiam , mediam scilicet 8c supremam , quae super infimam , in qua sancti Francisci corpus reconditum est, magnifice consurgunt, sacris caeremoniis , & summa solemnitate ipse consecravit vigesimo die Aprilis , Dominica in Albis. Sane consummatam sabricam utriusque Ecclesiae mihi probat egregia imago Christi crucifixi; quam superponi curavit frater Elias transtris seu transversae trabi everganeae Templi superioris, & quam Giunta Pisanus affabre pinxit anno MCCXXXur. su bjecta etiam ad vivum ipsius Eliae vera imagine additis sequentibus litteris .
Frater Elias feci eri. Iesu ChrisIe pie .
Miserere precantis Eliae Giunta Piyanus me pinxit anno Domini M. CC. XXXVI. Ininione nona. A XVIII. Detecta est haec imago anno proxime elapso MDCxxHI. dum M pro consecratione Francisci Cardinalis Boncompagni in Episcopum Fari nensem is oporteret transversiam illam trabem, cui superposita crux , intereidi. Illa plane confirmavit descriptionem habitus 8c capitii,quam ex sancti Franei sei sociis & discipulis supra posuimus. Porro universu n Templorum opus nihil habet commune cum regulis architecturae Vitruvii a chitecti, quem ex hac arte plurimum commendant, sed structura tota Teutonica est, licet architecti nomen non subsit. A principio ejus curam egit Elias , & ab anno Mccxxxvi. quo iterum Generalatum obtinuit, unde Sc turres Campanariae , ab eo post reliquum opus constructae, & campanis instructae , quarum unam ad convocandum populum saetam ipse se duaraonIs appellavit campanam, quod semper retinuit nomen; alteram dixit campanam primae , praeter quas alias duas campanas seeit fieri , quae aliquot ab hinc annis disruptae sunt. In priori 3c majori incisa haee verba .
409쪽
A. D. M. m. XXXIX. H. Elias fecit eri . Raruo meus Pisanas me fecit, cum Loterismo suo ejus. Ora pro nobis Beste Francisce. Apessaria gratia plena. Alleluse.
,, XIX. Nestio an pro hac Ecclesia, an pro Araeinlitana , aut alia no-- stri Instituti quidam frater Petrus Minoritasu rite artis peritus, aera- is mentum suderit, quod nunc habetur in Diaconia , seu Templo sanistaeis Mariae in Cosmed in , dicto in Schola Graeca , Canonicorum Collegio . ,, Ita campanae summitati inseriptum. Virginis ad laudem, natique issus honorem. Inserius Anno Domini M. CC. XXX. frater Petrus de Ordine Fratrum se Minorum, de elemoOna me est. Fortassis quod abundaverit pro hoc ,, sive alio nostro Templb, vel dono devenerit in Canonicorum pori testatem.
XX. Ceteras insignes aedificii partes non importune hie describemus , quas perlegere vel a longe & in umbra prospicere, gratum fore lectori non dubitamus. De prima & sibi erranea Ecclesia, in qua ter sanctum pignus, Francisci corpus depositum , jam diximus quae licuit.
Secunda & media Ecclesia , in qua communiter Fratres peragunt divina, mirae & insolitae est architecturae. Omnibus eamdem ingredientibus o cultam quamdam amat pietatem, cujus pavimentum variis coloratis, &vermieulatis lapidibus intertextum est. At testudo seu fornix, instar cu-pae vel dolii, cum certis quibusdam figuris exquisita arte ab luta est :dicunt, eas sectas a Giotto Florentino majori ex parte , quem constat sui temporis omnium pictorum suisse nobilissinium. In illis exprimitur vita Christi Jesu , quae variis depictae coloribus, omnino admirandae sunt ,&excolendae. In testudine siunt quatuor trianguli eleganti ordine compositi. In superiori parte ad chorum est beatus Franciscus velut princeps
in sella reclinatoria , indutus veste egregia, cujus capiti affixa sunt haee verba , GLORIOSUS FRAPἰCISCUS . Ibi quoque extat vexillum cum septem stellis, & Angelis circumstantibus, atque buccinis clangentibus, eo spectaculo quo triumphus famae pingi siolet, egreFie perpolito, & politissima arte persecto . In altero triangulo dextrorsum est porticus ambulatoria , in prospectu cum columnis , & in medio est figura veste sui, vigra induta, cum alis & diademate quadrato, quae figura manu dextera tenet iugum,& laeva supponit digitum labello instar silentii; ad pedes, in signum eximiae humilitatis, est Frater quidam, qui aecipit jugum , Spropriis imponit humeris; super caput figurae est hae nota, SANCTA OBEDIENTIA . Hinc pendet ad caput Crucifixus , sed solum appareteorpus & pla a lateralis, a qua erumpit magnus fluvius sanguinis. Dextrorsum est Prudentia biceps cum his notis, SANCTA PRUDENTIA; habet diadema cum sex inscriptis faciebus: est media figura , sub qua est Angelus ductor ejus, 3c duae aliae figurae, & respicientes junctis
inanibus prae se serunt magnam religionem . Ex altero latere est consimilis figura cum subjectis verbis, SANCTA HUMILITAS : tenet ae- censem saeuiam . Ad pedes est Angelus, & semihomo & semicanis. In altero triangulo est arx cum turribus hine inde, & in medio turris veluti Gerrum & terminus. & in apice est senestra, & caput mulieris , cum superseriptione SANCTA CASTITAS. Astant duo Angeli, quorum
410쪽
alter exhibet regnum, alter vero palmam. Ad pedes Gerrii sunt duae figurae, quaelibet tenet manum extensiam extra muros , & aspergit aquam super caput denudatae figurae . Alter Angelus lavat dictam figuram instar balneatoris: super has duas figuras, quae tenent vestem Angelo ,
leguntur haec verba , SANCTA MUNDITIA . Ex altera parte , SANCTA FORTITUDO . A latere est Angelus lavans , & homo armis cinctus cum parmula in brachio, & multis aliis figuris : AMOR ET POENITENTIA . Sub amore est homo transfiguratus cum his notulis MUNDITIA; quae propellitur ab altera figura cum his litteris MORS.
In altero triangulo est figura velata, praeter manus & dimidiam partem brachii: manus autem sunt extensae , & accipiunt munera , quae duo Angeli offerunt. Angelus a latere dextro ,& ofieri vestem, & marsupium :altera osseri praetorium : subter vero quaedam subjacet mulier subcinista,& nudatis intra vepres pedibus , quae quantum ex facie, ex vultu, ex oculis, & ex fronte suspicari possumus, repraesentat dominam paupertatem, quam in sponsam suani beatus Franciscus aecipit. Christus vero a latere manum interjungit, atque ejus dextram contingit, cum hac inscriptione, SANCTA PAUPERTAS.
XXI. In choro Capellae majoris est quaedam egregia pietura, quam, dicunt quidam, suisse manus & ingenii monumentum Priccii Capannae, a nemine, quod ego sciam , adhuc satis intellecta. Communis tamen omnium est sententia , ab eodem Giotio fuisse expressam , quamvis praeseserat nescio quid majoris elegantiae & dignitatis . Sub hac fornice modo est altare majus, ubi est tabernaculum pro custodia sanistissimae Eucharistiae eleganter elaboratum , atque opera venerabilis D. Matthaei Assisiatis constructum. Altare vero circumquaque ferreis quibusdam insertis cratibus, Scansulis intortis vallatum est: sub ara in abdito & secessu conditum est venerabile illud corpus beati Patris; ubi alias surinum, sive Ioeus erat, in quo fures & improbi homines publice suspendebantur , vulgo dictus Couis inferni. Nec abs re dignum puto , quia sicut Christus in Calvariae monte conditus est, ut nobis suo exemplo significaret nulla esse ossa , nullos homines , nullos denique daemoniacos adeo damnatos & desperatos , in quos si intret Christus, non vivificet: sic beatus Franciscus, Domino concedente, voluit & vivens & moriens in cunctis esse Christi rniis . Ante scires sacrarii sunt multae, & hae quidem insignes & egregiae picturae, & ut serunt, manu Antonii Cavallini exprestae, qui adeptus est nomen Cavallini, quia optima arte fingebat caballos. Ante cancellos illius Capellae in angulo est sepulcrum cum crate ferrea, ubi dicunt, condita esse quatuor corpora Sociorum beati Francisci. XXII. Sunt in hac Ecclesia multa sacella,&quidem pulchra & egre, sepulcra li
gia; primum est sacellum sinistae Catharinae Cardinalis AEgidii Carrillii Albornotii Hispani Archiepiscopi Toletani,Tituli primum sanctae Sabinae, deinde sancti Clementis, viri celeberrimi, qui laceratum Ecclesiae dominium , & a tyrannis serme totum usurpatum singulari virtute recuperavit ac resare ivit. Multa hujus magnanimi Cardinalis in hanc aedem
beneficia ad annum H Ccc xv II. quo mortuus est, recensebimus. Neque id mirum , si quantumvis magna in eam Basi sicam concesserit, in qua meruit reconditum videre pretiosium thesaurum corporis sancti Francisci; quod cum venerabundus contemplaretur, & impressa Christi vul-NCra notaret, exclamasse dicitur ; vel solum Franciscum ad confirmandam Christi religionem satis sui se . Quae Monasterio legaverit, praefixo Dissili γ Corale