Io. Francisci Buddei p.p. Elementa philosophiae instrumentalis seu Institutionum Philosophiae eclecticae tomus primus secundus

41쪽

f. XXXV.

Cum primis vero et anilia pneumatica hic commemoranda est, cuius ope aer ex coris

poribus educitur, et in ea rursus impellitur; cuius stru fhuram praeter alios prolixe describit miserΔι Sevuradius. Inuentionis gloria otioni Guerikio, Consuli Magde-hurgico, viro in gentis Germanicae decus nato, debetur. Ab aliis tamen, HRoberto Bolio, Dionysio Papino, D. Christophoro sumio, amplificatum est hoc instrumentum, et ad alios subinde usus traductum. Et plurimi sane essedius eo producuntur, qui diligentem considerationem promerentur, et de

quibus facilius est coniecturas, quam certas et indubitatas proferre rationes. g. XXXVI. Eiusdem Guerihil et aliud celebratur i uentum. Duo scilicet hemisphaeria cu-Prea auulia separataque, sibi inuicem imposita, interiecta cera conglutinauit, deinde ex hoc concavo ope antliae pneumaticae aerem eduxit, quo ipso animaduertit , tanta vi cohaerere haec hemisphaeria, ut pro varia eorundem latitudine,non nisi notabili equorum numero, sue ponderum appenserum quantitate, seiungi queant s. Cuius effetius causam in aeris grauitate vulgo quaerunt.

f. XXXVII.

42쪽

f. XXXVII. Cum prolixum nimis foret de omnibus

inuentis huc spetuantibus agere: ceseroquin enim et demia flentorea a Simuel Moriando itulenta,similibusue instrumentis, hic dicendi locus esset: praecipua, ad reliquas philosophiae huius partes , pertinentia ,, paucis indicabo. Aqua itaque dum sequitur,hydrostatica inuenta adducenda eisent: quorum et in dolirina naturali, et in memdicina amplissimus usus est; sed haec ad mechanicam potius persinen r. Praetermitti

tamen hic non debet, campana urinatoria a Georgio Sinclaro excogitata et accurari mime

descripta a Io. Christophoro Muranio: A qua non multum discrepat D. Alphonsi Borelli machina urinatoria, siue nauis, qua nauigare commode sub aquis licear, cuius tamen examen ecfidit emul e ne quid de hydras ide similibusue dicam. S. XXXVlli

Magis ad naturam aquae, particularumque, ex quibus interdum componitur, UR-rietatem, intelligendam, facit illorum institutum, qui aquam marinam dulcem reddere conati sunt, eumque in finem varia excogitauerunt experimenta. Ipse Robertuc

Byle, cui multum naturalis philosophia debet, hic ingenii exercuit vires, in peculiari epistola , quomodo aqua marina dulcorari

queat.

43쪽

sunt obseruationes,ad corporum lucidorum naturam inuestigandam aliquid conseren

tes.

. XLI. Τerra denique superest, cuius ex variis

corpusculis compositionem ut clarius euiniscerent,haud sine frustu,non nulla ex inuentis hactenus allatis, praesertim chemicam artem in subsidium vocarunt naturae scrutatores. Nec desuerunt qui noua quadam ratione totius telluris, cum omnibus eius partibus,genesin,explicare voluerunt, quorum conatus nescio an inter collimenta

Potius, noua, quam inuenta,reserendus sit. f. XLl I. Exemplum nimirum omnibus praeivit Carthesius, a quo tamen in quibusdam disces.sit Thomas Burne iis, qui prae ceteris in hoc argumento industriam suam exercuit. Sed vi foecundus admodum est coniecturarum campus, ita nec aliis defuit ingenium,alia , adhuc ratione telluris generationem concipiendi, ut ex Guillelmi Wlasioni et Dethlemi Cluuerit, commentationibuS patet. f. XLIII. De toto mundi systemate idem censendum. Excogitatum hactenus nihil est, quores extra dubium poneretur. Meri S con- Iecturis agitur. Aristotelicum systema merito exploditur ab omnibus. Pythagore-

44쪽

um, quod sorte plerorumque veterum phialosophorum fuit, reuocauit in scenam NLeolam Opernicin. Idem Cartesio se approbauit: magnaque omnino se commendat vero similitudinis specie; aliis tamen scriptura sacra obstare videtur. Ast quod Debo Brahe concinnavit, ut media quadam via ince deret,impeditum nimis videtur,& simplicitati . quae in omnibus naturae operibus conssiicitur, repugnare.

3. XLIV. Nihil certi itaque cum de totius huius uniuersi dispositione constet, multo minus

de natura corporum coelestium, quae tanta distantia a nobis remota sunt. indubitati quid asseri potest, si pauca quaedam exeipias , ad quae recentioris aeui inuenta viris doctis viam muniuerunt. . S. XLV. Inter ea vero eminet omnino tubus opti-eu , quem a perfectione uocare solent. Huius inuentio G duam a Galliaeis tribuitur , licet ab aliis alii tubi optici inuentores celebrentur, praesertim Germani quidam. Quam tamen litem ita compOnere nonnulli annituntur, ut asserant, Galilaeum ex solo rumore inuentionis ad se perlato coepisse ipsitim excogitare,tum cata sam effectuum telescopii, tum conficiendi artificium, adeo ut post molimina et tentamina

45쪽

mina varia peruenerit tandem ad unius exactissimi constructionem. 6.XLVI. Huius itaque telescopii beneficio variae detectae sunt stellae, veteribus incognitae,

ut circumlouiales, satellitesque Saturni. Et

circumloui alium quidem detectionem Galilaei sibi vindicat, dubiam illi hanc gloriam reddente Simone Mario. Detectae quoque sunt maculaesotires, quarum itidem inuentionem sibi tribuit Galilaeus, renitente Christophoro Scheinero , Mundelfhei mensi Sueuo, Iesiuita, qui sibi hanc gloriam vindicat sustragante Leone Antio. b. XLVII. Sed et de natura siderum, praesertim eris rantium, seu planetarum, telescopia nos certiores reddiderunt. Nec enim vix quisquam hodie est, qui dubitet, esse planetas, corpora, nostrae telluri haud absimiliarnonnulli autem eo usque progressi sunt, Vt de incolis etiam planetarum, eorumque moribus, artibus & rebus gestis, nos certiores reddere, audaci satis conte itura, conati sint. os inter numerandus cum primis

si pro conielluris, certas veritates sisteret, res nouitate prorsus admirabiles detexisse, merito censeretur. Quicquid autem huiussit: multa egregia de astris, veteribus incognita, nobis innotuisse, Hevelit, aliorumque

46쪽

clari ssimorum astronomorum labores nos

dubitare neutiquam sinunt. g. XLVIII. De sole autem, qui prae reliquis vasti s5mis huius uniuersi corporibus, oculos animosqlle omnium ad se rapis, singularia maxime et paradoxa proposuit Ummaratu In sua ichnographia solis. Sed hactenus intra conatus viri istius sententia substitit , quae si accuratiori studio sub examen re-Docetur, noua sorte inde enasci veritas potest, quae doctrinae naturali magnam lucem praebeat. g. XLIX. Perlustratis itaque hunc in modum singulis corporum generibus, tum iuXta methodum quam nobis praescripsimus, de corpore generatim, eiusque causis ac proprietatibus, agendum. Et in hac demum

tractatione,tanquam in centro, omnia ista, iquae hactenus enumerauimus, inuenta et experimenta, concurrunt. Posset vero ψaliquis existimare, habere et hic,quo nostra se aetas praeserat antiquitati, nouas scilicet hypotheses et principia, quae intimos naturae recessus nobis pandant, quaeue adeo inuentis nouis, quibus exculta est doctrinae,

naturalis, merito sint addenda. Sed hic ego secus sentio.

47쪽

Praeterquam enim quod hypothesis prae- cipuae, saltem uniuersales, quae passim hodie receptae sunt, neutiquam nouae sint , sed iam in veterum philo phorum scriptis inueniantur:parum hactenus suis hypothesibus eruditi profecerunt. Et sane, si dicendum quod res est, tota ista disceptatio de

caussis corporum naturalium in meras coniecturas abit: quarum una equidem verosimilior saepe est altera,adeoque eidem praeferenda, coniectura tamen est, in cuius gryliam, alios quocunque modo refellere, ac consulare, magna profecto, ne quid grauius dicam, imprudentia est. g. M. Haec autem cum animo nostro sedeat sententia, ad eam quoque nostram dirigemus tractationem, ut proprietatibus et phaen Omenis, itemque structura corporum naturalium, quantum fieri potest, diligenter indicatis, seligamus deinde causam, quae Pro- habilior videtur, sed ut ultra coniecturae limites non progrediamur, interdum aliis quo ine libertatem eligendi, quod maxime vero simile fuerit, relinquamus. L LI .

Quod reliquum est philosophiae theoreticae, ad doctrinam de Deo et spiritibus pertinet. Et de spiritibus quidem ni hunoui excogitauit recentior aetas. Immo horum

48쪽

horum natura perspectior sorte veteribus quam nobis suit. Etenim nec rationi, nec experimentis,uia ad spirituum naturam exisplorandam patet. Quicquid de illis cogno-icitur, traditioni acceptum reserri debetis. Ast traditio a primis parentibus, virisque sanetis, qui propius commercium cum Deo

habuerunt prosecta, cum recentior et certior apud antiquos esset, plura etiam de spiritibus cognoscere potuerunt. Hinc et frequentior eorum mentio apud illos phi- llosophos, qui adhuc pretium traditioni sta- tuebant, Vt Platonici, quam apud eos, qui omnia ex ratione et experientia metiebantur, ut Aristotelici. g. LIII. Fuerunt equidem, qui aut operationes, aut existentiam spirituum negarent: qui aliis simul occasionem praebuerunt, nouiS, ut illis videbatur,rationibus et argumentis, lium hane, tum illas, adstruendi: sed vire- uera neutra pars nihil noui attulit, ita v-traque haud raro a recto tramite errauit, laltera negando, quae manifesta sunt, altera pro manifestis venditando, quae nondum sunt evidia.

De Deo rebusque diuinis idem censendum. Veteres traditioni insistentes plura

de iis cognita habebant, quam qui rationi hic

49쪽

hic prorsus coecutienti, unice inhaerent. , Nec immerito dicitur, veteres ita philosophatos, ut plurima de Deo, pauca de materia traderent, recentiores de materia plurimum sollicitos, divina parum curare. Cuius rei initium, a Graecis actum, a qu bus haec philosophandi ratio ad nos fuit , Propagata. s. LV. Hinc et mirum non est, quod ut Graeci haud raro Deum cum materia confundebant, ita et nostra aetate reperti sint, qui idem facerent. Sunt fateor hodie nonnul-

Ii, qui veterum vestigia legendo in diuina mysteria penitus penetrasse videntur. Sed apud plerosque philosisphos notitia de Deo arctis admodum limitibus includitur, satisque illis; et nimium sere est, si esse Deum . .

eumque a materia separatum esse, et seiunctum, clare et euidenter demonstrare valeant. Sed hac de re suo loco ex instituto.

50쪽

CAP. II. DE STRUCTURA

CAP. II.

STRUCTURA HUMANI

CORPORIS.

Cartilago, g. V. Membranae, S. VI.

De senarum et arteriarum tunicis, g. IX De senarum Faruulis, g. x.

Integumenta corporis sis uersatia huc etiam pertinent Arcuticula, XIX.

Cutis, S. XX. Pinguedo, ε. LPannieultis earn sis, xxv. Pari es corpori, dissimilares, oeciatim caput et ei- partes, S. XXIII. Cerebrum, e rebelum, me-dusta oblongata, F.XXIV. Menives tenuis et dura,a

Tunica adnatra seu coniun