De interrogationum enuntiativarum usu Horatiano ...

11쪽

CAput I. De interrogationibus disiunctivis.

Priusquam de interrogationum disiunctivarum usu, qualis fuerit apud oratium, accuratius disseram, pauca praemittere mihi liceat do omnium interrogationum disiunctivarum commimi vi ac natura et de particularum utrum' et an origine. Acquiescendum autem mihi esse judico in iis, quae viri doctissimide hac re praeceperunt Κuehnerus, at gram. II, p. 1012 sqq. Draegerus, hist synt. I, p. 318 324 II, p. 464-470 Handius, Turs. I, p. 296-361. Docent enim illi viri docti disiunctivas

interrogationes ita formatas esse, ut si altera pars fieret, alteram non fieri, vel si alteram affirmaremus, alterum negari DecesSe Sit. Qua de causa eae tantum particulae in ejusmodi interrogatioitibus exstant, quibu vis disiungendi inest. Quaruni e numero primum de articula utrum mihi dicendum est. Quae particula, quam primitus neutrum genus pronominis interrogativi uter fuisse apparet, paulatim naturam pronominis abiecit et in notionem disiunctivae particulae abiit. Quamquam apud scriptore aureae, quae Vocatur, latinitatis inveniuntur exempla, ubi primaria vis facile perspicitur ex eo, quod utrum ' intem ogationi disiunctivae, cujus partes perisne' et an inter se opponuntur, praemittitur cf. Orssen, kritistae eitrasge gur at forment. p. 303 sq.). Vim autem principialem melches on eiden' paulatim prorsus evanuisse, optime apparet ex iis exemplis, in quibus particula non duo sed tria enuntiati membra disjunguntur. Sed de vocabulo utrum

hactenus.

Restat ut de vi ac natura particulae an ea profer , quReviri docti, qui summam operam in linguis inter se comparandis posuerunt, de hac re docuerunt,tottius etym forsch. I, p. 20 sqq.; Corssenus, rit. eitr. p. 303 sq. Boppius, vero gram. II. Rufi II, p. 181, qui miro quodam consensu dicunt, an particulam ab illa Dj0jtjgsui. , OO Tle

12쪽

late patenti pronominis sanscritici a-na bene radice derivandam esse Propria igitur et genuina huius vocis significatio fuit alternationis vel disiunctionis et ob eam rem cum Graecorum particula ,,aν et Gothorum an cognata est a Potitum l. c. p. 381 Leo myer. an martech lath goth. p. 6 et T). Jam vero ex usu, qui in lingua latina est, apparet, particulam an inde ab antiquissimis monumentorum reliquiis usque ad auream, quae dicitur, aetatem et apud rerum scriptores et apud poetas ita usurpatam esse, ut tantummodo in interrogationibus disiunctivis iisquo sententiis poneretur, quae cum illis arte cohaererent et ex illis ortae essent cf. megerum lat. gram g 16, 4, adn. 1.). Neque evanuit haec propria vis nisi apud posterioris demum aetatis scriptores et apud poetas, qui Augusto imperatore floruerunt cf. uelinerum,

l. c. II, p. 1023 Draegerum l. c. II. p. 460 sqq.; advigium, lat. prachi. 463 Handium, urs L p. 30 sqq.) Plerumque autem disiunctivam vim inesse particulae, inde facile intelligitur,

quod nunquam prius interrogationis disiunctivae membrum particula an introducitur. Nam omnes interrogationes, quae abhin' nullo praecedente membro incipiunt, ad disiunctivas revocandae sunt cf. advigium, . c. 463, uehnerum l. c. II, p. 1018 sqq. Draegerum l. c. I, p. 321. ita ut prius membrum,

si distinctis verbis non expressum est, tamen sive e praecedentibus verbis sive et toto sententiarum nexu cogitatione supplendum sit. Vis autem interrogandi, quae primitus particulae non inerat, ei allata est ex oppositione particularum utrum ' et sene , quibus

propria notio interrogandi subsit cf. Potitum l. c. p. 23). Qua facultate interrogandi praeditum an dissert etiam ab aliis particulis, quibus nihil efficitur, nisi disiunctio vel verborum vel

enuntiatorum, Velut aut est.' Jam vero refutanda est eorum

opinio, qui per Ve' interrogationes disiungi vel opponi existiment. Nam quod apud nonnullo posterioris aetatis scriptores exstat passim ille usus, ad auctores aureae aetatis non pertinet, apud quos, siquando a codicibus Ve' pro vulgari ne exhibetur nescio an librariorum lapsui calami tribuendum sit. Quae postquam de origine particulae an praemisimus, jam transeamus ad usum disiunctivarum interrogationum oratianum accuratius illustrandum.

13쪽

Interrogationes sunt σ1reetae.

Utrumque membrum particulam habet. 1. utrumne ranepod a TUtrumne jussi persequemur otium Non dulce ni tecum simul' An hunc laborem mente laturi decet Qua ferre non mollis Viros' hUtrumne' particula, cujus vis affixo ne' augetur, duae partes disiunctionis maiore i inter se opponuntur quam simplici utrum'. Qua Vocula, quae nusquam nisi apud Horatim et rerum Scriptores posterioris aetatis invenitur, Horatius tribus locis utitur cf. uelinerum l. c. II, p. 1016 sq. Draegerum l. c. I, p. 320 Handium urs. IV, p. 80; advigium lat. prachi. p. 418 0 419. - Rectius rellius interrogandi signum post simul omigit.

Μoliusne fluctus Ire per longos fuit, an recentis Carper flores Τοd. III, 27, 38 Vigilansne ploro Turpe commissum, an vitiis carentem Ludit imago ΤSat. II, 3, 67 Tune insanus eris, Si acceperis, an magi excors Reiecta praeda' epist. I, 1, 5 Isno tibi melius suadet, qui An qui hortatur et aptat 3Dj0jtjgsui. , OOQIe

14쪽

Thebanos aptare modos studet auspice Musa, An tragica desaevit et ampullatur in arte 3

epist. II, 1, 41

Inter quos reserendus erit veteresne poetas, An quo et praesen et postera respuat aetas 3 Non duo sed tria membra particulis sene an - an di8junguntur ita ut si unum affirmetur, cetera membra neganda

sint, his locis epod. 7, 13

Furorne caecos an rapit is acrior, An culpa responsum date.

An reta An pingues Asiae campi collesque morantur Τ

in priore disiunctionis parte interrogativa particula omittitur. Od. III, 4, Auditis, an me ludit amabilis Insania 'epod. 16, 23 Sic placet, an melius quis habet suadere 'Sat. I, 3, 22 Ignora te, an ut ignotum dare nobis Verba putas ΤΡronomen uterne' subsequentibu disiunctivis membris praemittitur et in suas partes dividuin in Sat. II, 2, 108 Uterne Ad casus dubios fido sibi certius hic qui

Pluribus assuerit mentem corpu8que Superbum, An qui contentus . . . aptarit 'Im exemplo subsequente Melleri et Oideri lectionem a Kmeger recedens afferam Dj0jtjgsui. , OOQIe

15쪽

Quorsum abeant an ut creta an carbone notati' Hoc loco codicum et editorum lectiones valde inter se discrepant Libri manuscripti exhibent haec: sanii 'inarisinus 7971),hsan creta Parisinus 7974 et 7972), sane a ' cod. DessaV.

Α), unus codex eae sanine creta. Ex hac scriptura arcilii conjectura profluxisse mihi videtur sani creta', quam Benileius quoque in textum recepit nulla causa commotus, nisi quod sanin proxime accedit ad lectiones nonnullis codicibus, quos quidem nileius excussit, traditas sani creta et sani an creta.' Quid mirum autem, quod auctoritate Bentiet adducti multi recentiores editore eum secuti sunt, velut liter. , rumerus, BrmnhRM.,

orellius, lachnerus, . uellerus Quamquam in hac lectione ostendendum non est, tamen his temporibus haud ita pauci exstiterunti Fritetschius Doedeclinius, Dillenburgerus), qui optimorum atque plurimorum codicum scripturam, quos enueius non inspexerat comprobantes sani ut in textum receperint A. eller. epit II, p. 549). Et recte quidem. Nam quod nonnulli in eo offendunt, quod comparandi particula ut iocabulo sani postposita est, me apud Horatium etiam altero loco sat L 3 89 captivus ut audit' idem factum esse. Qui usus in graeca quoque lingua invenitur, Veluti

mann Wieta gram g 13 4 et adnotatio. Iam vero addendum mihi esse videtur, apud nonnullos editores hunc locum prava distinctione laborare, cum interpungant quorsum abeant sani' Quae quam falsa esset, enueius dilucide exposuit, ut non sit, cur aliquid addam. Sed alius discriminis mentionem fieri operae pretium esse videtur legunt enim alii notandi ), alii notati ,

' Quod Heindonius lectionem notandi' defendit ho modo notandi

aber is allela richtig nichi notati, te enti aus mehrere codd. ge-schrieben at Sin si schon creta de carbone notati, o han nichigefragi Merden, quorsum abeant Diea quorsum abeant vir offenbar dure de Digende gusat erylaert , ex his verbis apparet, Virum do tissimum non satis perspexisse, quid sibi vellent enitet explicationes. Fingit enim poeta homines ad medicum adduci, qui in eorum mentes inquirat. Ille alterorum nomina creta depingit, ut sanos illos esse indicet, alterorum earbone inseribit et in numerum insanorum refert.

16쪽

quarum lectionum posterior magis arridet non solum propterea, quod majorem praebet interpretibus diffiicultatem, sed etiam quod fide optimorum librorum nititur cf. ellerum et Holdorum edit

II, p. 133; irchnerum l. c. I, p. 17. Sat. II, 6, b Quid militibus promissa Triquetrariaedia Caesar an est Itala tellure daturus 3 epist. I, 1, 2

Roscia, dic sodes, melior lex an puerorum est

Nenia 3 epist. I, 4, Quid nunc te dicam facere in regione Pedana 3

Scribere quod Cassi Parmensis opuscula incat, An tacitum silvas inter reptare salubres 3 pro dicamne te scribere ejusmodi aliquid, ut vincat, an dicam te reptare 3

epist. II, 1, 37

Inter Perfectos veteresque referri debet an inter Viles atque novo83B.

De modorum quidem usu, qui in interrogationibus bliquis apud Horatium invenitur, in universum animadVertendum est, eum ab illis legibus, quae omnino de illa re valent et a scriptoribus optimis aureae aetatis constitutae sunt, non recedere, praeterquam quod interrogati directa pro obliqua nonnunquam poetarum licentia posita invenitur. Oratio enim tam concitata est tamque celeriter fluit, ut poeta rimarium et secundarium enuntiatum non per hypotaxin alterum alteri subjungat, sed per parataxi juxta ponat ita ut utraque sententia per so stet Quem

Postquam autem notati sunt, discedunt a modico hi carbone, illi creta notati. Itaque e verbis praecedentibus quorsum abeant 3 supplendum est habeant ita ut verba mihi cronis explicationem secuto hoc fere modo interpretanda videantur: quorsum abeant abeant ut sani creta notati, an abeant ut insani carbone notati cs irchnerum in edit satir.

17쪽

usum e Virido sermocinandi genere, quod in poematibus exstat, derivandum jam apud comicos poetas saepissime inveniri Holigius, Synt priscorum etc. II, p. 110 Ed Behkerus, de syntaxi interrog. Obl. etc. Hansius id eisig. p. 597 adn. 504 exposuerunt Letiam uelinast liv. synt. p. 234 et 235. Loci Horatiani, qui huc pertinent, sunt hi Sat. I, 2, 23 Si quis nunc quaerat quo res haec pertinet' illuc

Sat. I, 2 69 Diceret haec animus: Quid vis tibi Τsat. I, 3, 19; sat. I, 9 6 epist. I, 3, 6 epist. I, 6, 42 epist. I. 15. 11 epist. H. 16. 74 epist. I. 17, 3 epist. I, 20, 6; epist. ΙΙ, 3, 450 epist. I, 3, 461-63. Huc accedit quod duobus locis mil. I, 27 6 et Od. ΙΙΙ,

24, 64 indicativus post himmane riuantum et senescio quid exstat, ubi ut Holigi verbis utar, plerumque haec bina in unam notionem quasi pronominis indefiniti comprehenduntur eo duae enuntiationes, quae proprie sunt, in unam contrahuntur V. p.

11b) Denique liceat mihi facere mentionem unius loci Od. I, 14,

Nonne vides ut Nudum remigio latus Et malus celeri saucius Africo, Antemnaeque gemant ac sine funibus Vix durare carinae Possint imperiosius Aequor lubi laetori editores plurimorum morundemque optimorum modicum scripturam cf. ellerum opil. I, p. 59 hgemant' et sepossint

Comprobaverunt, i recentiorum editorum numero Nauckius et

L. uellerus cindicativos gemunt et iapossunt in textum receperunt Sed qua causa commoti illi editores hoc loco detoriorum codicum lectionem praetulerint, nam ipsi eam non indicandi in obscuro est Nam quamquam in Servii commentario

ad Vergilii eneid. I, 211 et VIII 577, cum hunc locum affert,

18쪽

post si notione obse positum usurpat indicativum, tamen illa structura multo rarius invenitur neque ulla est causa, cur hoc loco in lectione tradita non acquiescamus es etiam Benueium ad h. l. qui egregie de hac re disputat). Atque cum Nauchius a. h. l. dicit der conjimctiv Waere versiandesmae8siger, diser eniger an seine stelle' mihi quidem persuasum est, si tali licentia, quali Nauchius, uti liceret, jam in interpretandis atque emendandis verbis auctorum certam ac firmis strudamentis nixam rationem omnino non relinqui atque codicum auctoritatem prorsus negandam esse ac rejiciendam. Atque omnem interrogationum disiunctivarum materiam distingui in duas partes interrogationes verae' et non Verae i. opus non esse existimo, cum vix fieri possit, ut certis finibus uterque ordo circumscribatur, cum persaepe noti quaerendi in

vim dubitandi abeat.

Partieulae et trique parti adjungulitur. 1 utrum utrumne Han. 8at. II, 3, 251Nec quicquam disterre, utrumne in pulvere, trimus Quale prius, ludas pus a meretricis amore Sollicitus plores. Sat. ΙΙ, 6, 73Agitamus, utrumne Divitiis homines an sint virtute beati.

epist. II, 2, 199

Ego utrum Nave sera magna an parva, ferar unus et idem.

Verbis serar unus et idem' apparet, oratii menti notionem quid refert' vel nihil refert' obversatam esse it ut illa verba e quibus pendet disiunctiva interrogatio, cogitatione supplenda sint. Oeta igitur licentia quadam usus in apodosi est Verba posuit, quibus causa, cur nihil reserat, affertur Qua Dj0jtjgsui. , OOQIe

19쪽

re mendum est, ne primo obtutu putemus, utrum an hic positum esse pro sive-give' id quod ambinus aliique interpretes docueruui. Immo sententia hujus loci haec est nihil refert, utrum magna naVe ferar an parva nam ego ferar unus et idem. f. megerum, Schmidium, uenigerum . h. l.

epist ΙΙ, 3, 470

Nec satis apparet, cur versus factitet utrum Μinxerit in patrios cineres, an triste bidentalΜoverit ince8tu8.

Divesne prisco natus ab Inacho Nil interest, an pauper et infima De gente sub divo moreris. Neutrum pronominis quis antecedit disiunctioni, qua ex re per8picitur, quid' pro utrum' exstare hoc loco

Dubius sum, quid faciam, . . Tene relinquam in rem.

8M II, 2,32 Unde datum sentis, lupus hic Tiberinus an alto Captus hiet, pontesne inter jactatus an amnis Ostia sub Tuscia Sat. II, 3, 166 Quid enim differt, barathrone Dones quidquid habes, an numquam utare paratis 38Rt. II, 3, 10 Stultitiane erret, nihilum distabit, an ira. Duplex quasi Oppositi vel disiunctio conspicua particularum positione essecta inest loco subsequenti epist I, 14,

Certemus, spinas animone ego sortius an tu Evellas agro ubi non modo animo' et agro sed etiam ego et in inter se opponuntur. Idem fit in Dj0jtjgsui. , OOQIe

20쪽

Tene magis salvum populus velit an populum tu, Servet in ambiguo epist. I, 17, 44

Distat, sumasne pudenter An rapiRS.

epist. II, 3, 114 6 115

Intererit multum, divusne loquatur an herO8,Μaturusne senex an adhuc florente juventa Forvidus.

epist. ΙΙ, 3, 237-239 Ut nihil intersit, Davusne loquatur . . . . An custos famulusque de Silenus alumni. An repetitur hoc loco epist. I, 16,

Od. III, 20, 7 Grande certamen tibi praeda cedat Μajor, an illi. epod. 12 5

Polypus an gravis hir8utis cubet hircus in alis. Sat. I, 1, 49

Quid reserat .... jugera centum an

Millo aret 'Sat. I, 10, 2b

Sermo lingua concinnus utraque Suavior Cum versu facias, te ip8um percontor, an et cum Dura tibi peragenda rei sit causa Petilli ΤDj0jtjgsdi L OOQIe