De interrogationum enuntiativarum usu Horatiano ...

41쪽

iustam formam retinuisse cum decurtata saepissime utatur, tum quod ne quin quidem apud Horatium in oratione recta cimi conjunctivo conjunctum exstat, denique, quod ille conjunctivus ἡputetis sententiariun nexu postulari mihi videtur et si qui pronomem relativum hoc loco esse probamus. facile explicari potest'. dam ver inquirenti mihi accuratius in hanc rem si loci in mentem Venerunt, quibus etiam cum accusativo pronominis relativi no conjiinctum est ioci sunt hi Plaut. d. glor Ι,1, 13, Vergil. in . 10, 673; Catull. 64, 180 sqq. Am patris auxilium sperem, quemne ipsa reliqui Conjugis an fido consoler memet amore. Muines fugit lentos incurvans gurgite aemos' Etenim si particulam no omittimus et hoc et illo loco, e sententiarum nexu apparet, illud pronomen non interrogativum sodrelativum esse. Hoc igitur loco qui pro nominativo habendum est, ut particula ne interrogationi efficiendae inserviat: in is autem exemplis, ubi ne cum pronomine Vel adverbi interrogativo conjungitur, larticula abundantia quadam addita vim iu- terrogativam pronominis vel adverbii auget. Sat. II, 7, 34 Nemon oleum fert ocius ecquis

Audit

sat Π, 7, 5 no mihi dominus, rerum imperiis hominumque Tot tantisque minor 3 epist. II, 2, 148 Quod quant plura parasti Tanto plura cupis, nulline faterier audes'

'inandinm erravisse, qui ura. IV, p. 77 et 8 contendit, in ejusmodi sententiis non poni conjunctivum et ob eam rem hoc loco putatis legendum esse, inepromptu est neque causa est, cur a tradita lectione recedamus. Nam plures et meliores codices praeter binos ordinis secundi et tertii Ρarisini 799 et 213 Dessaviensis A et Gothinus B l e hibent putetis cf. ellerum, II, p. 507), ut hanc lectionem Optimam esse appareat Atque lacile perspicitur, quare Horatius conjunctivum scripserit. Nam illo modo causam MDrri praecedentium verborum is seri studiorum , quia est qui nesciat os Heladornum a. h. l.).Dj0jtjgso by IOO IC

42쪽

Particulam no miro quodam modo hoc loco usurpatam esse, Ea umerus recte quidem animadvertit in edit epist.), sed rem distinctius non explanavit. Itaque mihi liceat paucis adnotare, particulam ne arbitri quodam in conclusione positam esse, ubi particulam nullam exspectaremus.

Sequitur ut eos locos asseram, quibus absolutus conjunctivus in interrogationibus directis cum indignatione prolatis exstat. Quo interrogandi genere is, qui loquitur, leviter significat, se suspicari, alterum a se aliquid iniqui postulare, quam postulationem interrogando refutat. articula autem ne A addita, quae in ejusmodi interrogationibus plerumque pronominibus personalibus affigitur cf. Magi opusculum paulo infra commemoratum p. 26ὶ cum subtilitate quadam indicatur, eum, qui sciscitatur, in dubio

esse, utrum est, quae suspicetur, recte se habeant neene. Qua de re accuratissime disputaverunt Magius die ogmannie un-Willigo de missbilligende frage mi dem conjunctivomit ut unddem conjunctiv, mi dem accusatis und infiniti sp gr. ymn. Sinugari. 1862, p. 21 - 26); ushnem Π, p. 1006 6 1007; es etiam uellerum, eber die remannie unWillige Oder miss-billigendo fragen im lateinischen progr. Gortit 1878 p. 6 I, 18 19ὶ Draegerus i. c. I, p. 279; bbarius, de assectvolle infra und die Dago de vereundemn oder auch des inWillens

Sat. I, 10, 78Μen moveat cimex antilius, aut cruciet quod Vellicet absentem Demetrius 7 epist. Π, 3, 265 Non quivis videt immodulata poemata judex, Et data Romanis venia est indigna poetis. Idcircone ager scribamque licenter Τ

Uno loco in jusmodi interrogationibus conjunctisum a particula ut pendentem invenimus, qua structura is qui sciscitatur id, quod alter revera inique postulavit, acerrime repellit. Cogitatione igitur aptissime potest supplem postularine potest ΤμDj0jtjgsui. OOOQIe

43쪽

Atque etiam hoc loco particula no adjuncta dubitationem levem ejus qui loquitur, exprimi liquet. Bla autem particula neμ, quae primitus Verbo postulandi affixa erat, postquam illud verbum Per ellipsin missum est, retenta et in nunciato pendente positaeSt. s. ragium, . c. p. 29 p. 26 - 35; uelinerum, Π, p. 1007 - 1008; uellerum l. c. p. 13 17 Handium, urs.

IV, p. 83 Obbarium in philol. Om. 25 1867 p. 42-43. Aut II, 5, 18 Uine tegam spurco Damae latus Haud ita rojaoΜe gessi certans semper melioribus. Restat ut breviter dicam de uno loco, id quem sanandum oditores et interpretes mirum quot conjecturas inter se diversas Protulerunt. Exstat autem in

Illuc, unde abii, redeo nemo ut muruSSe probet ac potius laudet diversa sequentes ubi plurimi codices primi et secundi ordinis os ellerum, ipsi. II, p. 431 - 432 exhibent eam, quam protuli lectionem. Quae

1ectio ab editoribus nonnullis atque etiam a Benuei auctoritate duorum codicum Blandiniorum commoto recepta est et duplici modo explicari potest Particulae enim ut' aut vis comparativa inhaeret, velut raunhardus in oditione Horatii 1833 anni judi-Carit, et in finemon se probet indignatio vel admiratio inest, nut ut A cum particula ne interrogativa in nemon arte conjungendum est ut indignatio modem modes his verbis hutne e rimatur, quo sat Π, b, 18. Id igitur omnes, qui nemon legunt, consentire necesse est, admirationem vel indignationem his verbis exprimi atque in hanc sententiam interpretari videntur etiam cro et orphyrio. Illa autem indignatio a totius satirae rationes jam initio ejus dilucide prolata prorsus abhorret; atque etiam sententia, quae ex subsequentibus verbis efficitur, obstat o. 113 - 1193. Etenim Horatius, qui hoc sermone docere studet, cum alios homines tum maxime Maros nunquam contentos futuros esse, hoc loco omnia, quae hucusque protulerat, paucis complectitur At si cum indignatione his verbis poeta quaereret sententiam proferret ei contrariam, quam ab initio sermonis Onfirmandam sibi proposuerat. Quae cum ita sint, codicum opti-

44쪽

morum lectio nemo ut et opiniones eorum, veluti enuesi usus sum editione 1869 anno in lucem prolata), sinit, aliorum, qui indignationem hic exprimi existimaverunt, prorsus ejiciendae sunt. Atque tertii ordinis codicum lectionem ne non sit silentio praetermittendam esse censeo, quippe quae nullo modo explicari possit. Sed codicis Blandini quarti, qui dicitur vetustissimus, lectionis quamvis improbabilis mentionem facere liceat mihi, qui legit qui nemo ut avarus μ, ea de causa quia illam lectionem Cruquius et ex recentioribus editoribus Μῶninius, Hauptius, Lehrsius, L. uellerus receperunt, Hermannus es Le*g. it. Zeit. r. 251 - 1829 comprobare et confirmare conatus est. Illi autem viri docti haec verba explicaverunt rationibus inter se plane diversis, quae conamina Schuelatus in edit satir. 1881ὶ sagacissime refutarit. tque etiam Reifigius verba distinguit sequi nemo ut marus se probet Τμ ita, ut duplici interrogatione utatur. Quam interpretandi rationem parum probabilem esse,

Oresitu sedit III, 18b i docuit. Nipperdolus autem Frilaginius, Doederlinius Horat sat Leipg 1860 quorum priores quin',

D declinius nemoque' legunt, in ea re consentiunt, a scripturacodicis vetustissimi laudini emanasse, quam auctoritate hujus unius codicis sustentari et sensu probabili carere elegantiaque poetica Schuelgius demonstravit. Quae cum ita sint, cum ex nulla earum, quas protuli, lectionum sententia satis probabilis efficiatur, aliorum codicum scripturam probandam esse judico, quorum in numero tertius Blandinius primum locum obtinet.

Legitur enim in illis libris mss. nemo ut ita, ut hiatus inter illa verba intercedat. Illa autem scriptura nemo ut paucis codicibus tradita, ab optimorum librorum nemo ut sola literasin adjuncta disteri, ut verisimile sit, librario jam antiquissimis temporibus in hiatu offendisse et, ut illum tollerent, literam n vocabulo nemo μ adjecisse. Quam emendandi rationem librarios illis locis, ubi in difficili lectione haerebant, secutos esse confirmat Kellerus ad carm. III, 14, 11 epit. I, p. 23 sq. Itaque lectionem, quam megerus, rellius, uterus, lachnerus, ellerus, alii in textum receperunt, nemo ut primitivam fuisse in promptu est. In hiatu autem offendendum non est propterea quod producta syllaba mo in nemo posita est in arsi. Cujus modi

45쪽

exempla apud Vergilium locisque duobus apud Horatium inveniuntur scam. I, 28, 24 epod. 13, 3 cf. Wagnerum, quaestiones Vergilianae r. XIJ. Huc accedit, quod lecti aptissime potest inplicari. Nam ut notione finali positum cum illuc arte

Conjungendum et constructi contracta est, ita ut ut nemo se Probet avarus μ exstet pro ut dicam neminem avarum se probare Cujus rei exempla sunt sat Ι, 2, 15 Cic. ad Att. VI, 9 do D. V 26 IV, 19, 5b; de leg ΙΠ, 15, 33 II, 3, 6; Quintil. VII, 1, 35 Com. Nep. Hann. 1. Qua interpretatione

Comprobata omnia apte inter se cohaerere et quasi ad amussim sibi respondere manifestum fit.

Restat ut eas interrogationes vel ut rectius dicam exclamatione commemorem, quae constructione accusativi cum infinitivi proseruntur Quo interrogandi genere, quod apte comparari Potest cum accusativo nudo in exclamationibus usitato, Horatius ctis locis utitur, ubi is, qui quaerit, aliqua re ita concitatur, ut neque accurate considerare neque distincte enuntiare possit, quid

de illa re sentiat. Unde fit, ut exclamando loquens nihil aliud indicet nisi id se illa re eodem ipso tempor vehementissime affici. Cuju generis in exemplis ellipsin, ut voluit umptius Iat gram. 609), statui necesse non est. M. Metinerum l. c. ΙΙ, p. 31-33 Draegerum, I, p. 30 et 306 Magium p. 35-40; uellerum l. c. p. 19-21 et gur1sire vom infiniti is lateinischen, progr. Gortit 1878, p. 12; Obbarium philol. Om 2b, p. 41-42; megerum, at gram.

Contrane lucrum nil valere candidum Pauperis ingenium querebar adplorans tibi. Sat. I, 9 72Huncine solem Tam nigrum surrexe mihil Sat. II, 4, 83Τen lapides varios lutulenta radere palma Et Tyrias dare circum intuta toralia vestes' Dj0jtjgsui. , OOQIe

46쪽

interrogationes no partioula introduotae obliquae. Tres inveni locos, ubi particula ne' in obliqua interrogatione posita est. Sat. I, 4, 64Nunc illud tantum quaeram, meritone tibi sit Suspectum genus hoc scribendi. sat. I, b, 5 Donasset amne catenam Ex voto Laribus, quaerebingat. Π, 3, 263 Quaero, faciasne quod olim Μutatus Polem, ponas insignia morbias et ponas).

Ea exempla, quae nunc proseram, ab iis quae modo enumeravi, ita differunt, ut interrogati enuntiativa non per ne simplicem particulam introducatur, sed isne particula pronominibus interrogativis, quae ipsa per se inserviunt formandis interrogationibus, adnectatur. Quo modo vis particulae sine interrogatis tantopere Vanuit, ut per se non interrogationem indicet, sed pronominibus atque etiam particulae disiunctivae, utrum apud Horatium affixa, ut supra demonstravi, vim interrogativam illorum vocabulorum augeat et acuat. Qua de re disputaveriint

Handius, i. c. IV, p. 78 Draegerus, i. c. I, p. 313; uel erus, i. c. II, p. 100b. Pronominibus interrogativis addita est no particula his locis

Oratio est recta. 8at. II, 2, 107 Uteme Ad casus dubios fide sibi certius hic qui

47쪽

Hic pronomen interrogativum uter particula nose auctum interrogationi disiunctivam praemittitur ita, ut riuramese subsequente interrogatione quodammodo in suas partes dividatur. SM. ΙΙ, 3, 295Quone malo mentem concussa Timore deorum.

Oratis est obliqua. SM II, 3, 317Bla rogare, Quantane, num tantum, sufflanse, magna fuisset.

1. b.

Jam accedimus ad eos locos, quamvis pauci sint, quibus Per nonne quaeritur. Quae particula ex non et ne com-Posita affirmativum responsum requirit, cum is, qui interrogat, id se quaerere simulet, quod alter concedat assensuque probet necesse est. f. ue erum l. c. II, p. 1011; Draegerum l. c. II, p. 313 maduig. l. c. g 462, c. meger lat aram. Db15, 2;GOSSrm. lat gram. p. 489.

Ea I, 2, 111

Nonne cupidinibus statuat natura modum quem, Quaerere plus prodest et inane abscindere soldo ΤTribus subsequentibus exemplis, quae omnes eandem interrogationem nonne vides exhibent, levem adhortationem inesse Oxistimem.

Nonne rides ut . . Antemnamus gemunt, ac Vix durare carinae.

Possunt imperiosius Aequori Sat. I, 4, 109 Nonne vides, Albi ut male vivat filius '

48쪽

Nonne Vides, . . . ut ΡMiens, ut amicis aptus, ut acer 3

Ex his exemplis apparet, oratium particula nonne raro usum esse. Saepius apud eum invenitur non , simplex negandi particula, qua interrogatio vi quadam majore atque affectu profertur. Cujus rei causam ex alacri sermocinandi quo poeta utitur genere, repetendam esse judico. Atque etiam apud priscos poetas latinos ita rem se habere ab Holigio, synt prisc.

p. 268, 19 et 249, d confirmatum est. In interrogationibus obliquis apud Horatium particulam senonne non inveni f. Draeger II, p. 464. 2. R.

Particulam senum' e pronominis demonstrativi radice, non μῶν - μθ ουν, ut Reifigius affirmat, exortam et accusatiomgeneris neutrius esse, omnes fere viri docti consentiunt E BOppium, l. c. I. ais p. 535 aliter Reisi us yoriesungemueber lat. SprachW.,

hernu . .maas p. 471 Pollio excepto, qui in libro, qui inscribitur etymol forsch. II, p. 14 et I p. 106 et 366, Π mss.')contendit, num particulam esse coalitam ex duabus partibus Une - ,,um , quarum priori negatio, alteri pronomen indefinitum inesset. Sed eum erravisse, luculenter et magna cum sagacitate demonstravit,ax Schmiduus commentatio de pronomine Graeco

et Latino 1832 p. 614 97, qui arbitratur, in particulis senum,

nam enim cognosci posse quasi vestigia pronominis, quod ne in antiquissimis quidem monumentorum reliquiis linguae latinae inveniatur, sed in lingua anscritica aut demonstrandi aut affirmandi habeat vim vel notionem, atque affirmat, in num eandem significationem temporalem inesse, atque in dum inm, cum. Propria igitur vis hujus particulae est hoc tempore Vel hac rerum condicione cita ut num pater venit cidem sit ac palamevenit hoc tempore 30 )3 At tria exempla quae Handius i. c. IV, p. 316 protulit, ut em-ceret, apud Livium et linium num exstare sensu temporali, laudicant et omnibus locis nunc scriptum fuisse pro .,num verisimile est LPraegerum l. o. I, 314. Dj0jtjgsui. , OOQIe

49쪽

Ροstea autem genuina significatione temporali, quae non servata est nisi in etiamnum imminuta factum est, ut num , cum praecipue in quaestionibus usurparetur, sensim particulae interrogativae naturam indueret. Vestigia autem levia notionis temporalis aspici possunt iis locis, ubi num eodem modo, quo utrum cita positum est, ut praecedat interrogationi, quae ab insequente pronomine quidnam vel aliis inchoet eandemque quasi introducat vel praeparet f. Orssenum, rit belu. . lat.

forment. 1863 p. 290 - 92. Cujus usus exempla profert

Holletius i. c. I, p. 70, e. Eandem sententiam secutus est Handius, i. c. IV, p. 31 sqq. qui Othicum senu nuna ejusdem originis ac senum esse demonstrat. Et nos quoque in sermone vulgari dicimus: nun vie gehis' vel sena mi ises' ita ut adverbium temporale praemittamus subsequenti interrogationi ). Aurea vero linguae latinae aetate primitiva vis a ticulae senum in interrogationibus prorsus evanuit et num non adhibetur, nisi ad interrogationem indicandam. De usu particula senum . Num particula ut apud alios scriptores ita etiam apud Horatium non invenitur nisi in eis interrogationibus, in quibus is qui quaerit, suspicando negativam sententiam praecipit ita

ut semper negativa responsi exspectetur cf. Mehnerum I. c. Π,

p. 1009. Suo igitur jure anilius, qui omnes interrogationes

enuntiativas in duo genera dividit, quorum utriusque propria sit forma, interrogationes per senum introductas inversas appellat, quippe cum is, qui per .num quaerit, non de aliqua re certior velit fieri sed interrogando id sequatur, ut sententia, quam antea sibi informavit, probetur ita ut sensu negatiVo respondeatur Quomodo autem hic usus exortus sit, in ambiguo est,

Temporalis notio emtata est iis locis, ubi voculae num syllaba demonstrativa ce , quae exstat in hiece, hiccine , affixa est, ut paulatime nunce' adverbium temporale nunc fieret sinaasium, Iortes ueheriat sprachW. hera g. V. Echstoin I, p. 116. Qua cum voce, quae genuinam vim, mutata forma, maxime integram retinuit, apte comparari potest in lingua graeca ον, quae Vox ex eadem qua num et nunc' stirpe pro

50쪽

neque grammatici de ea re disserunt s. Draegerum l. c. Ι, p. 314;Ηandium l. c. IV, p. 318. Me in quidem opinione l. c. ille usus repetendus est ex interrogationibus cum admiratione quadam dictis, in quibus is, qui interrogat, rem de qua quaeritur, omnino fieri posse vix existimet. Equidem vero a uetaeri opinione

recedo; nam causa, cur semper negatiVa responsio exspectetur,

potius in etymologia posita esse mihi Videtur, etiams, nunc pedispici non potest.

-Νum in interrogatione reota posita est.

-Num semel exstat.

Od. I, 24, 15 Quid si Threici blandius Orpheo

Auditam moderere arboribus fidem: Num vanae redeat sanguis imagini' Durum ).- Hic praemisso pronomine quid in quo interrogatio incipit, num in altero sententiae condicionalis membro usurpatur aeque ac sat II, , 65, ubi cum idem valet ac si . Ac plures iidemque meliores codd. xhibent quid, si mum es ellerum et Holder edit. I, p. 40, esserimi, epit. I, p. 88 - 89. neque dubitari potest, qui ex his verbis aptissima sententia efficiatur. Itaque non est causa cur in illis haereamus praesertim cum eadem structura verborum etiam alter loco apud Horatium inveniatur sv supra et lecti bene ad universam carminis rationem concitatam quadret. Quae cum ita sint, plurimi editorea velut ambinus, Bitterus, illenburgerus, auehius in lectione compluribus codicibus tradita nequieVerunt, quamquam non defuerunt, qui auctore eulleio ex codice Μοntepessulano scriberent quod si non . Qua conjectura quid proficiatur, non intellego. Et quod rellius, ut suam lectionem quod si non sustentaret, affirmat quid si etc. esset excitantis , valde errat. Nam Obba