Elementa medicinae

21쪽

PRAEFATIO. Irlientes non paucas puerperales febres, dicam etinat plura quae apud nos observantur puerperarum infortunia evitabunt i5 . Quando ini si es quantumvis delicatulos pro a Sthenicis animantibus acceperint, non blandioribus eos remediis, syria pomarmato, Oleo Sc; sed validis, dummo id apta dosi adhibitis stimulantibus, eos tractabunt i alapinpa , diagridio, liquore cornu cervi succinati ;coque 'alidioribus, quod contra communem apud nos consue udinem est, quo delicatior fuerit i n-

fa cis det, ilior ille 7 . Ubi in putri dis febribus

6 Adsertio iem hanc post plurium annorum praxim non inis felicem satis fidenter evulgare non pertimesco , Sthenicamque Cura tionem puerperis in uniuersum prodesse I astheni eam Vero nocere extra dubitationem observavi . Hinc a venaesectione sale Catharistico anglico etiam in iis casibus fere semper abstineo , in quibus Jac e mammis avocari debet a tantaque vini copia, quod aptius populo & Noso comio cardiacum est , in puerperis passim utor , ut insolens praescriptio multam non semel apud huius systematis igna-aeos pepererit admirationem. Neque vero credatur velim me erroneae muliercularum nostrarum opinioni favere, quae validam copiosa misque nutritionem puerperis necesgariam esse in earum perniciem deis praedi Cant: e Xcitare equidem puerperas astheni Cas volo; sed non ope ciborum , quorum labori ma ac dissicilis immut Atio ventriculum caeterum debilem defatiget 3 iisque potius substantiis , quae robur magis immediate sine virium vitalium de fatigarione Concilient, si uti vinum, Cortex pesuvianus , & alia excitantia sunt , quibus pro Opportunitate uti consuevi. Postremus equidem etiam nutrientium ciborum effectus est virium restauratio ; sed si eos silio maci asthenia in bonos su Ccos convertere non valuerit , gastrica potius Colluvies in puerperis quam virium refocillatio sequatur ne Ces Se est . Quapropter meam Circa puerperii morbos praxim quod adtinet. id potissimum Contendo , ut auditores humanissimi qui Noso comitam ostrum frequentant, 8otius discant quid non faciendum sit , quam qn id plerumque in puerperarum damnum se andum . τ) Circa infantum medicio am id diuturna experientia compeii in eomum morbis plus range in universum excitantibus medica mentis prosici quam debilitantibus ; quae tamen nou ideo prorsus ab eorum mediCina exulare velim. Sic si evacuatio intestinorum iri debilioribus innotulis promovenda sit, id melius diagri dio . ia lappa sit , quam blandis lenientibu u convuls ones, eclam psiam,

22쪽

non ad humorum tantum corruptionem praecauuendam, sed ad enervatam solidorum vim restaurandam animum' adverterint, maXimam sinapis anglicae, capsicorum ,. aliorumque huius sensus

excitantium utilitatem persentient 8). Fortasse

muni vincere velis, id saepe vino antimoniato, tartaro emetico , si iis chionibus excitantibus, liquore cornu ce, vi s iccinato satis Copiose

adhibito; quin etiam inustione cervici ad licata satig feliciter obtinetur: quod quidem essi CAcissimum praesidii genus veteribus adhibitam nostra aetas perperam negligere Consuevit . Tandem peculiaris illa astheniae species funestam eoruni perto tum corpus duritiem producens , quam Galli Eudurcissem eur du t Issu eelisit Ire satis apte adopellant; qui eque haud recte meo quidem iudicio frigoris actis mi potissimum tribuitur : hunc inquam infantum valde gravem morbum post plurima capta experimenta nusquam melius curari cognovi quam dc actione caloris farinarum calentium ope universo Corpori adplicatarum , conservati; & ope liquoris a nodyni mineralis lar. giori desi adhibitis quod porro inter excitantia remedia in Systemate Brunoniano recenseri debet 3 aliquando etiam satis copiosa liquo-1i, Cornu cervi succinati dosi . Ex quibus omnibus colligitur id qaod superius posui . validam nempe potius & essicacem in genere, quam blandam & debilitantem medicinam in infantibus esse contra Cominmunem Consuetudinem adhibendam .

8 Sinapis Anglicae usum quam maxime in febribus putridis

Profuisse etiam prae cortice per uviano, cuius vis adstringens Crises impedit, apud clarissimum Callis en post plura experimenta legimus in novis Actis Societatis medicae Hauniensis tom. r. s ubi videre est effectum excitantis huius remedii tantum, ut morbi epidemice grassantis mortalitas antea multa , post usum sinapis imminuta admomum fuerit: circa ejus do sim & propinandi modum vide loc. suis Praeitat . Quod vero ad capsicorum usum pertinet, doleo hoc effica A nostratis remedii genus inter ossi ei nalla remedia recipi non consuevisse. Eius tum vires tum incommoda recenset Hernande in in historia Alexisti, plura de eodem Carolus Clusius peculiari commenta Stolo col egit. Virtutem febri fugam in intermittentibus protractis & re- Pullulantibus seminum capsici agnovit cl. Bergius Mater. med. to m. Σ. pag. rq . Eandem antea maximi in praxi nona inis Eit mullerus Praedicaverat: quin celeberrimus hic auctor ait se parare Consuevisse essentiam quamdam e capsicis in spiritu vini infusis ventr eulo

σι ragulariter amicans, appetῖttim provocantem, muctimque ventr c. II ct . sordes abstergentem Oper. ex editione Neapolitana cum notis to m. q. pag. Io. Ego vero non essentiam, sed extractum aquosum diligenter admodum a me paratum aliquibus abhinc annis adhibeo adversus intestinornm & ventricali debilitatem optimo estectu ; hoc

23쪽

PRAEFATIO. I9 etiam processu temporis non ita absurda dc generaliter improbanda Salva dotii methodus circa hecticorum curationem videbitur, in qua prosecto qui eam experimentis subiiciet, id singulari observatione dignum animadvertet ; nempe largiorem vini, ciborum, laboris, caloris, aliorumque e Acitantium usum , nisi sanaverit, longe tamen abfuisse ut ramum attulerit detrimenti, quantum ex communi theoria expectasset.

Multa adhuc ad 0stendendam Brunonianae huius editionis utilitatem possemus recen Sere, nisi haec ultra praefixos praefationi limites nos abducerent. Quapropter id unum sub finem monebimus, quod si nova haec Brunoniani operis editio clatissimorum in Italia Medicorum suffragia meruerit' curabimus ut aliud eiusdem Au cli Oris opus anglico sermone conscriptum 9), italico aut latino sermone redditum typis quo que nOStris edatur, in quo dc obiectiones, plures

celeb. Vir refutare sategit; dc Cullenti systems, doctrinasque suo tempore Edimburgi potissimum

receptas infirmare aggressus est

'escio an esticacius, ventriculoque aptius remedium iri aliquibus. Casibus habeamus : de ipsius propinandi modo te dosi alias dicendi

locus fusius OCCurret.

9 Libit huius titulus est Robert's Ione's an inquiry into thestate os medicine on the principies of the inductive philosophy,

Edimburg r 8 r. 8vo. - atque eius in ita licum aut latinum sermonem vertendi non exiguum in se laborem suscipiet , adnotationibusque etiam fortasse augebit pro eo quo medicae scientiae incrementa quaelibet amore prosequitur dignissimus Iacobus Masinius, CH ius noC modo ingenium , sed & maximam in observando sedulitarem . & medico-chirurgicam in universum doctrinam plurimi se ciendam sciens Prudensque Senseo.

25쪽

ΕLEMENTA

MEDICINAE.PARS PRIMA ET RATIONALIS.

nem tuendi, edversae occurrendi ac medendi , scien tia sII. Idem, ad plantas conversum, studium, Agri cui tura nominandum . III. Secunda valetudo est , omnium actionum iumcundus, facilis & iustus usus. Iucunditas , nisi memtaphorice , minus ad plantas pertinet. 1V. Adversa valetudo in omnium, aut aliquarum,eXercendarum molestia, dissicultate, aut perturbatio ne consistit. Haec morbos respicit. U. Morbi sunt vel universo corpori communes, communes dicendi; vel aliqua parte contenti., locales nominandi.

26쪽

ELEMENTA

VL Illi ab initio communes semper sunt; hi tantum in cursu , idque rarius. Illis semper opportunitas VIII. , his nunquam, praeit. Illorum communitas e X vitae principii labore est, horum ex onfensa locati . Illorum curatio in totum corpus, horum in partem aegram, dirigitur. VII. Ad medici officium attinent communes omnes,& localium quotquot, adfecta prius parte , caeterum demum corpus, cum aliqua perpetuorum similitudisno , Secus habent. VIII. Opportunitara ad morbos est corporis status, a secunda valetudine ita recedens, ad adversam ita vicinus, ut illius adhuc, quam insidiose simulat, contineri finibus videmur.

IX Hi status III. IV. VIII. animantium vita sunt ; cui haud absimilis plantarum, sed imperfe-

X. 1 n omnibus vitae statibus IX. homo & r.l

quae animantes a mortuis se, vel alia quavis inanimi materia , hac sola proprietate differunt ; quod ex ternis rebus. & quibusdam sui propriis actionibuε, sic adfici possunt, ut ipsis vivis propria , suae actio nes , ossiciantur. Quod dictum , quicquid in rebus*itale est, comprehendit, eoque ad plantas pertinet. XI. Id X, ) facientes Tre externae fere omnes sunt, calor, victus , sanguis, hinc segregati humo res , & aer . Venena & contagiones incertius eodem ripectant.

27쪽

XII. Corporis ipsius actiones idem X. θ praeitarim; tes, contractio muscularis , Selagus, & cerebri in coiatando , adfectus ciendo ViS, Sunt.

XIII. Earum rerum Sc actionum X XI. XII sublato opere , mors certa : Nihil fere aliud vitae ne

cessarium .

XIV. Proprietas X) , per quam utraeque XIII

agunt , diaci tabilitas dicenda , ipsae Potestates incitantes nominandae , Vocabulo corpus , tam corpus sim pliciter dictum , quam etiam mente , animo, vel ani ma , praeditum , Sjgnificatur, systema vulgo dictum. XU. Potestatum incitantium comunis effectu S, Sensus , motus, mentis actio, & animi adfectus, Sunt . Qui effectus cum unus idemque sit ; omnium igitur potestatum opus unum & idem quoquct esse , nec alia rum aliam actionem eXistere, concedendum . XVI. Potestatum incitantium , in incitabilitatem agentium, effectus Incitatio nuncupandus . XVII. Eaedem, quoniam aliae manifestis impulsibus agunt, idem aliarum effectus eandem Operi S rae tionem arguit, & omnibns vis agendi quaedam ines se videtur, stimulatrices adpellanda .

G A P. III. XVIII. Quid sit incitabilitas , quoque pacto ab inci

tantibus potestatibus XIV. adficiatur, ignoratur . Sed, quicquid est; vel eius aliquantum, vel eius vis aliqua, unicuique vivere incipienti tribuitur. Tributi sive vis, sive copia, in aliis animantibus, & iisdem alias, . alia est. Partim Ob incertam rei naturam, partim B . q

28쪽

in sermonis communis egestatem, ritem huius doctrio nae novitatem, incitabilitas modo abundare, cum stimuli parum admodum est; modo deficere , exhau-Tiri , aut conami, cum is vehementius incubuit , passim deinceps dicetur. Tam hic, quam alias, ubique rebus veris standum; lubrica causarum, utpote fere incomprehensibilium, quaestio, venenatus ille phidosophiae anguis , cum cura fugienda . Nequis rgitur, per modo relata dicta , incitabilitatis naturam respi ci aut , an materia sit, & sic , modo augea tur , modo imminuatur an adhaerens materiae facultas , nunc vigeat , nunc langueat , definiri , aut ullo modo reconditam quaestionem attingi quod magno scientiae malo sempet fere factum interpretetur ,

XIX. Quoniam incitabilitatis et liquantum , quam Vise Xiguum , semper in vita subest X. XIII. ) , nec po testatum incitantium actio , validior , imbecillior , unquam deest ; omnibus igitur his vis stimularrig XVII. maior, minorve, nimia, iusta, deficiens,

an esse iudicanda . Magna sanguinis coria nimis st mulat, eoque morbos, in nimio stitnulo positos, coII citat; sed eiusdem penuria, quamvis debilitans, &morbos, quos debilitas causa continet , adducens, etiam stimulare, tantumque eo minus, quo ipSa maior sit, intelligenda . Eamdemque omnium potesta tum incitantium ratio , nisi quod venena & contagio

res XI excipi posse videntur . Sed

XX. V nena aut non Dei uni communes U. ) , de quibus hic agitur, morbos; aut, si faciant, idem,

quod Solitae potestates XIV. o, egendo, latus dem

29쪽

XXL Aliae contagiones morbos, in nimio stim

comitantur. Quos utrosque Si non Solae contagiones ,sΡd solitae etiam in stimulo positae, noxae, quod constat , coniuncto opere creant ἰ ideo, quoniam idem hac in re effectus est, eadem quoque causa : id est, eadem utrarumque operis ratio sit , necesse est . Quin& minus solitis nOXis contagio ses va Iere posthac demonstrabitur. Eodem pertinet, quod auxilia nulla, praeter illa quae pendentibus e solitarum noxarum opere morbis medentur, e Contagionibus illatos tollunt . Denique magna debilitandi in quibusdam contagionibus vis non magis, quam e frigore par aut maior debilitas suboriens, diversam actionem arguit. XXII. Quoniam solae potestates communes XV. omnia vitae creant, Solum earum opus stimulans est

XIX. ad XXII. in stimulo igitur omnia quoque

vitae, Omnis sive secunda , Sive adversa valetudo, nec in ut Ia alia re consistunt . Et XXIII. Potestatum essectus XU. incitatio, continens vitam causa, Citra Certos, quibus perire mox

dicetur , fines pro stimuli XXII.) magnitudins, suboritur ; secundam valetudinem mediocris, maior nimii stimuli, morbos, minor in deficiente hoc , seu debilitate positos escit.

XXIV. Hasc incitabilitatis XIV. & incitationis

ratio est; ut, quo potestates imbecillius egerint, seu stimulus minor fuerit; eo magis incitabilitas abundet; quo validius stimulus incubuerit, eo illa exhaustior subsit; illic admotus stimuIus incitationis plus, hic minus , usque suscitet. Ad illud illustrandum, puer aut sobrius exiguo cui nondum assueverunt Stiis

30쪽

'mulo, summam quam Capere possunt incitationem to nanciscuptur et huius exempla sint adultus aut potator. Sed eodem pertinent omnes IoteStates, huc parum , illuc nimis incitantes .

XXV. Ut incitatio ex incitantium potestatum XIII in stimulo; non sine incitabili tale X. XIV.) nascitur,

sic haec stimuli dc incitabilitatis inter se ratio reperitur; medius stimulus mediam quoque, seu Semiconsumptam incitabilitatem adficiens, summam parit incitationem . Quae tanto minor usque subnascitur, quanto vel maior ille, vel haec cumulatior iusto sit. Hinc iuventutis vis, pueritiae et senectutis infirmitas. Hinc, intra modicum magis temporis interval- Ium ex medio vitae genere vigor, e largiore, par

ciore debilitas. XXVI Quod cum ita sit, suus cuique aetati, Suus cuique habitui, si incitatio rite regatur, vigor eSt. Pueritia ela ea , quam incitabilitatis copia facit, imbecillitas exiguum stimulum recipit, minore languet, maiore fatigatur. Senectus &ea, quam incitabilitatis defectus creat, infirmitas , largum stimulum postulat, parciore deiicitur, obruitur largiore .

Hinc XXVI. quo abundantior incitabilitas est ,

eo facilius saturatur, minus stimuli recipit. Quae stimuli impotentia eo procedit, ut iminimus demum suffocet. Contra quo plus incitationis detritum est , eo Etiam usque stimuli minus patitur, donec mini

mus vitam e X tinguat.

XXVII. Sed certi fines, intra quos haee XXIII. ad - VII. ) fiunt, sunt. Sic, ut dictum XXV.),

suboriens incitatio duabus conditionibus finitur. XXVIII. inarum altera est exhausta vehemente