Elementa medicinae

51쪽

dio credenda. Denique eadem nunquam in quemvis unum prae caeteris locum, tanquam is- morbi sedes

esset XLVIL-VIII. LIV. , inani de saeps nocitura spe dirigenda. Plura uni' hoc praestant, quod sic latius corpori recta incumbit. vis, & incitabilitas plenius de aequalius adficitur XLVIII. LV ). Quique in locum remedia dirigit idem agit , quod iis qui, virgula reci

sae, succidere arborem speret. Quae remegia coinmunia, quae localia sint, Post , suo quaeque loco,

memorabuntur .

XCIII. Si quod symptoma cum aliis certae notae&cognitae naturae plerumque in morbis coniungitur , de eo alias sive solo adparente, sive contrariae ut videatur sgnificationis Concursum comitante non eX concursu, Sed de hoc ex eo inj curatione iudicandum', & respondentia rem. dia tractanda. Sic certa eius natura, incerta concursu praecipit. Contrarius usus, teste sanguinis in convulsionibus & spasmis detractione, & opii in crudis vulneribus administrati om

XCIV. Idem hoc praeceptum parvam sanguinis sive largius, sive parcius , sive saepius, sive rarius in omni bus morbis , quorum dyspepsia ullo modo signum sit, detrahendi , & cibi ex plantarum genere inculcandi notat confusetudinem . Ut qui acidum eructant , ii pleuritidi non opportuni sunt id est, qui signum habent formae morborum antiphlogisticae , ii contra riae formae morbis implicari nequeunt : Sic aeque Verum contrarium, qui pleuritides laborant phlogisti 'cae formae propria, ii in nullum antiphlogisticaesormae morbum, id est, auxiliorum stimulantium. indignum incidere possutat.

52쪽

XCV noniam omnis morbus communis, Oppor timitas omnis in aucta vel imminuta incitatione XXlIL LXII. consistit, versaque hac in contrarium statum solvitur LXXXVIII ; ideo ad Occurrendum pariter & medendum morbis semper proposito consiliot LXXXVIII utendum, stimulandum aut debilitandum, nunquam quiescendum, nec naturae quae sine

externis rebus f X. ad XIV.) nullae sunt, viribus

fidendum. XCVI. In medendi consilio sola materiae morbis eae ratio habenda est, ut tempus quo eXeat corpo Te detur. Quae sive noxarum eXcitantium more LXIX.ὸ alias stimulando alias debilitando, seu sui morbi propriam formam dando, & sic communi morbo localem

adfectum LXXVII adiiciendo agit , in utravi. renullus novi consilii locus est. XCVII. Si enim morbus ut communis rite administretur, omni S eruptio , quae hanc sequuntur , omnis inflammationis, omnis eXulcerationis Species, commmunis curationis felicitatem sequuntur, & ubi ex illa mala contrarius eventus est, localia pho ratione symptomata e Xasperantur . UOG variola iamdudum,

hoc rubeola nuper , sed nihilo tamen incertius , hoc restis, quoties paullo peritius, & idoneis genere &mensura auxiliis tractata est, hoc cynanche gangrae nosa, & alii Typhi cum simili partis vitio declarant. In his duabus periculum Vitae Semper ct communi Sadfectus magnitudine est; nec sine hac localis formidini esse debet. A deoque idem de prioribus verum est , ut quamvis admota materia est , nullus tamen sine noXis communibus praeeuntibus morbus iustus Communis sequatur, pro earum vehementia pericu -

53쪽

culum Grescat, dc tota e communibus au Xiliis c ratio pendeat. Quae res sive ullam materiam sive contagiosam, sive aliam , ad communis, quem comi latur aut insignit, morbi causam conferre, aut Siquid conferat, a solitis noxis non differre demonstrant

XCVIII. Ut superante pariter de deficiente incitatione in morborum periculo imminuitur, in ipsis

supprimitur Sana perspiratio, quod iam Submon Stratum , fusius postmodo e X ponetur ita ea , quo Certius omnis nocens materia corpore demittatur, ac curate e X pedienda , e X pedita servanda . Sed ne hoc quidem novum consilium submonet ; quoniam sola illud facientia ea aurit quae diathesin utramque pro sui quaeque operis vi alias solvere solent, dc quavnon localiter sunt sed . communiter opifera. XCIX. Cum aliquis qui superiore vitae temporct lautius vixerat, igna aetate prove has sive consilio, sive coad tu de golita vivundi indulgentia haud paulum remisit , .& .aliquam humorum copiae cum Vigo te speciem retinet; non ideo, ut vulgo fieri solet, plet hora & vigore nimio laborare protinus censendus. Sed contra , nisi recens huius Causa quod fieri potes.t pa

te at , directa debilitate XXVII L-J X. eoque magis

si noxis nimis ante roborantibus , quorum cin numero replentia sunt , re eta debilitantes successerint , premi

iudicandus XLVJ . : Et non .debilitans seu antiphlogistica curatio, quae rectam , nec nimis phlogisti- a , quae prae Cipuam gausae parae N Jn directam , debilitatem eoque mali vim augerent, adhibenda, sed media 'ia , quae tonica dici solet , insistenda . . Quoniam morbi sub quo , ne verba plura

54쪽

,, ELEMENTA

st, fiant, etiam opportunitas comprehenditur , mam

gnitudini opis aptanda magnitudo est XCIL) ; igitur aetas, se Xus, habitus, constitutio, coelum, so- Ium denique omnriam potestatum incitantium , omnium noxarum , Sive bene ante, Sive male admni Distrata sint, auxiliorum opera , in medendi consilio pensi habenda sunt. CΙ. Mulieres male repletos, male stimulatos, temneriora firma habentes, refrigerari , humectari , sive superne, sive inferne, Sive aliunde consuetoS, omnes denique tam e nOX is, quam e curationis genere , nullo praecedente vigore, languentes, recte debilitas incessit. CΙΙ. Contra senibus, viris , nimis repletis, Stimu latis nimis, tantoques magis quanto diutius id sa-O a m sit, plenos & vegetos ante habitus habentibus ;item sive cum humore, sive sine hoc , sive undeun de supra modum calefactis, uno verbo omnibus cum es solitis offensis, tum ex in idoneis medendi rationibus, ubi pristinus iam in languorem. vigor. versus

est, in directa debilitas dominatur. CIU. In in directae debilitatis curations , quaecun que eius magnitudo sit, quocunque nimii stimuliphneres orta sit stimuli, qui pro auxilio potissimum utendus est , non multo minus eo qui morbum fecerit primum adhibendum, dein minus minusque , domnec morbus solvatur s XXXII. - III. - IV . adden

dum .

CIV. Ubi status morbosuq ab unius stimuli eX- essn proficiscitur, ut id quod dictum CUL) faciendum ; ita pluribus stimulis natum malum plia rium usu, sed eadem prorsus ratione tractandum

55쪽

ui in utroque casu a, e Xcessu nocente ad natura εmodum descendatur XX XL - IV. ; nisi quod etiam

reducta ralute plus. iusto per consuetudinem stimulatis indulgentia quaedam aliquamdiu concedenda est . CV. Cuiuslibet stimuli nocens effectus simili alio prius convellendus, dein ad huic similem transeundum, semperque a violentis, diffusibilibus magis, quos natura sana respuit, ad mitiores, diuturniores& naturae convenientiores, es nec consuetis praesidiis servari salus possit , transgrediendum .

CVI. In in directa debilitate debilitans curatio ad vigorem, restituendum vitanda est XLVI. ut poto cum nullum debilitatis genus altera debilitate, nec quivis eius quasi gradus altero gradu medendus sit. Soli cursui igitur ad indirectam debilitatem recta debilitantia , ad vigorem , extingui periclitantem , firmandum conveniunt ; cuiusmodi frigida lavatio , ciborum mediocritas, imbecilla potio, & similis aliorum ytimulorum remissio sunt XXXVIJ. . CVII. Ad rectam debilitatem medendam , a mi nimo stimuli primum incipiendum , dein ad plus us

que donec vitiosa incitabilitatis labunda latia paulla tim deteratur, & tandem salus reducatur, ad Scen '

CVIII. Quantum unius stimuli defectu asthenicum malum nascitur , unius quoque & eiusdem abundan tia debita sol vendum pluribus deficientibus e Xortus mor bus, iis omnibus debita copia subministratis tollendus;

ut in utro due casu a defectu morboso ad salutarem. naturae modo perveniatur .

Ei X. In hac quoque curationis parte, omni sive recta, sive in directa debilitate abstinendum est, id D a

56쪽

'crae cum ob causam CVI. relatam, tum quin stimulatrix , quae sola hic idonea est , curatio , quoties ultra modum tenditur , asthenicam in phio gisti eam diathesin, hanc in in directam debilitatem, hanc in mortem sertit. Igitur ut hinc supra rein lata Tecta debilitantia CVI. vitanda sunt, ita illinc morbi modo curationis vim aci commodandam XLIV. , non est obliviscendum. Sitim, quam debilitas ea a continet, frigida potui data adauget,

in nauseam & vomitum rapit, vinum merax aut potio spirituosa restinguit, subsecuturas alias turbas proinhibet. Sitim, cuius phlogistica causa est, potio me Tax intentat, & easdem quas aqua in altera tumas fero concitat, frigida sedat, futuro tumultui occurrit CX. Quoniam igitur eaedem potestates Omnia Vi

etae XV. XXII.) creant, & nunc nimiam hanc.

nunc iustam , nunc deficientem pro Variante Sua ma

gnitudiue pariunt s XXIII. ; idemque de iisdem p testatibus , quando pro morborum auxiliis adhibentur , dicendum ; nunquam igitur, utramvis diathesin in alteram per imprudentiam vertendam, perpetuum esto SKaeceptum .

57쪽

PARS ALTERA.

De noxis utramque diathesin plagistica- et asthenicam facientibus CXI.Potestates corporis statum, quo ad morbosphlogisticos aut asthenicos opportunitates ipsi ve continentur , scilicet diathesin phlogisticam & asthenicam creantes, Sunt eae de quibus supra memoratum X. - Ι. IL) est. Noxae utramque facientes ''CXIL Calor animalibus dc plantis nascentibus , crescentibus ,& vigentibus, item elementorum formae necessarius, ex summo cui adiicitur corpore animato, hoc universum, ut de plantas , recta , niai aut deficiens, quod frigus dicitur , aut ad eXtremum nimius stimulat. Qui stimulus mediocris iuste , ma' ior id ita facit, ut Satheseos phlogisticae plus mi nusve inferat.

CXIIL Quod eiusdem actio paulo magis in cute quam intus, ubi immutabilis fere temperies perma net, intenditur; ideo illic, qua iret hic paulo magis stimulat s XLVIJ.-IX. Idem fibrarum ubique mus' cularium tonum, eoque densitatem LVIII. ampli-

58쪽

scat. Unde ut vasorum omnium diametri d mminuuntur , ita e X tremorum ubique , magi Hue in cute, ubi maior causae Vis ; ex toto saepe delentur. Sed iusta suppressio ab opportunitate aliena , sola dia thesi ad morbi modum aucta , nascitur .

CXIV. Hinc in rubρola & variola materia irritans una cum perspirabili retinetur, quibus, & omnibus aliis phlogisticis malis perspiratio supprimitur , incitatio tam in summo , quam reliquo corpore intenditur , di catarrhus potissimum inducitur. CXV. Calor ad extremum nimius, sive diuturni rate, Sive intensitate sic noceat, perpetuo debilitat , tonum ubique minuendo, & pro densitate laxitatem Creando. Qui effectus in cute, cui recta caloris vis incumbit, quam intus, ubi temperies parum mutatur, paulo plus valet. Hinc, ut in plagis ardentibus, Sudor ; hinc omnium vasorum , ac prae caeteris perspira toriorum amplificantur diametri . Hinc colliquans in febribus sudor , & consimilis alvus. Hinc humorum,& non e X horum per corrumpentia recta creato statu

Corruptio.

CXVI. Idem rub ola vehemente, in variola con fluente, in febribus & omni asthenicorum malorum genere , ubi perspiratio deficit; non hunc defectum , Vasa quamvis patefaciat, imminuit, sed cordis δcarteriarum actionem debilitando intendit.

CXVII. Frigus XI.) animalibus, plantis, & ele

mentis j nimicum, reliqua Corporis, magisque sum mum, Cuius solius fere temperiem imminuit, recta Semper, semper pro magnitudine debilitat. Hinc pax iter , ac a nimio calore, vasorum atonia & laxitari

gangraena, & reliqua nimii caloris effecta i CL .

59쪽

MEDICINAE.CXVIII. Haec temperiet e X tremorum effecta ex debilitando , non putrefaciendo, e X incitationis non humorum adfectu nasci, hoc patet , quod

aliae noxae debilitatrices , quae movere recto operct humores neque credit fle sunt, neque credi possunt, tam corruptionis symptomata, quam reliqua omni ἀcrsant , & eadem stimulantia quae haec , illa quoquo tollunt . Quin dc antiseptica Credita vel eo prorsus opere carent, Vel neque dantur , neque dari possunt ea copia, qua ad humorum mi Xturam movendam pertineant . Denique rerum in animatarum inter se effetius nunquam recte ad corpora viventia transferuntur. Licet igitur humores haud raro corrumpan tur, ea semper corruptio est debilium vasorum non satis illos permiscentium seu diffundentium , effectus, nunquam ipsa cauSae Origo.

CXIX. Ingratus cum frigoris, tum nimii ad ex

tremum caloris sensus, stimulantis quoque operis, quae quantum e grata eSi Stimulando iuvat, summam minuendo nocet.

CXX. Cum adeo sua natura frigus debilitet CUI.), & omnia debilitantia incitationem imminuant , nunquam igitur morbis, nisi phlogisticis, iisque qui incursu ad indirectam debilitatem sunt XXXVII. ),

opiferum est propterea quod nunquam iam nimis abundans incitabilitas abundantior, sine morbi eXasperatione redditur utpote quae eo stimuli minus, quo abundatior sit, recipiat XXVI.). In mediocri debilitate error minus manifestus I in magna utrius vis generis debilitate , magni mali, vel ipsius adeo mortis periculum, e minimo debilitatis augmine ,

60쪽

CXIL Quoniam vivas fibra, frigus CΙΙΙ. pariter

ac calor nimius CL , relaxat; quod in variolae Ac omnis morbi phlogistici curatione cernitar , non igitur quemadmodum inanimem materiam , vivam qu que constringere putandum. Minuta frigore cutis moles o vasorurin debilitate, humores huc parum percitante , vascula parum replente nascitur. Hac

cam procreat.

CXXIl. Cum autem', quo plus stimulantis operis admotum sit, eo minus usque incitationis exoriatur, donec nihil amplius accedat XXXIV. , frigus pariter, ac quodvis recta debilitans, incitabilitatis com- sumptionem sistendo, &, ut facilius stimulis moveatur corpus, essiciendo, ad indirectam proclivitati debilitatem ipsique huic obstando , pro variante ipsius magnitudine, secundam Valetudinρm, &'omnes dia- theseos phlogisticae Partes, habile concitando est. Quod utique solum, caloris & aliorum stimulorum in directam debilitatem accelerantium impotum cohibendo , & intra vigoris fines continendo essicit. Hinc in regionibus frigidis, defensi veste, domo, igne, motu Suo, corporis animati vigor. Hinc etiam partium, calore nimio resolutarum , admoto frigore, contractio XL. ) . Hinc denique humorum corruptorum , roboratis vasis , non correctis illis reme dium . Hic frigoris effectus in cute , quae Sola fere XVII. refrigeratur, aliquanto maior quam

intus est.

ctus ita humore auretur, ut hic propriam eius no xam auge. t.