Institutiones pathologiae praelectionibus academicis accommodatae

11쪽

PATROLOGIAE PRO LEGOΜΕNA. a

beantur , semioticam tamen trios boraim in quarta Parte addimus, quo ea signa , quae ex generali idea morbi, ex caussarum indole , & tandem ex actionum Varietate deducuntur , non tantum suo ordinet proponi , sed & medici iudicium de morbo praesenti &futuro OJus eventu accuratius determinari possit.

neatur.

Pars I. NOS OLOGIAM seu generalem morborum considerationem sistit; agit itaque. Cap. I. De morbo in genere ejusque divisione-II. De disterentiis morborum essentialibus selli col. Sech. 1. De morbis particularum , solida& suida componentium. 2. De morbis fluidorum. 3. De morbis solidorum. . De morbis partium compostarum , viscera & organa constituentium. IlI. De disterentiis morborum accidentalibus. Pars II. ET IOLOGIAM seu causas morborum explicat , ideoque agit. Cap. I. De caussis morborum in genere. II. De caussis occasionalibus. III. De caussis praedis ponenti blus.. IV. De caussa pro Xima. Pars. III. SYMPTOMATOLOGIA Μ sve essectus

morborum fusius proponit, & propterea Cap. I. De symptomatibus in genere. II. De actionibus vitalibus laesis.

12쪽

n PATHOLOGIAE PROLEGO MENA:

Cap. III. De actioniblis animalibus laesis. IV. De actionibus naturalibus laesis. V. De actionibus sexus laesis. Pars IV. SEMIOTICA Μ pathologicam seu signa morborum exponit agitque Cap. I. De signis morborum in genere. ΙΙ. De signis morborum an amnesticis. III. De signis morborum diagnosticis ;explicat igitur. Sect. 1. signa morborum in suidis haerentium. a. signa morborum in solidis haerentium.

signa morborum compositorum.

IV. De signis morborum prognosticis. Sect. I. ex actionibus vitalibus.

a ) de pulsu ut signo b ) de respiratione ut signo.

a. ex actionibus animalibus, motu, sensu , & somno. 3. ex actionibus naturalibus. a ) de actione primarum viarum ut signo. b ) de se & excretionibus ut signis. v. De signis mutationis morborum in cru-ἱ ditate , coctione & crisi ,

PARS

13쪽

προ-

PARS I. NOS OLOGIA

SIVE

CONSIDERATIO ΜORBI GENERALIS

IN hac tractatione nec nuda morborum nomina indicare , neque definitiones eorumdem , vulgo receptaS , recensere animus est : nos potius a sanitatis notione ad morbi ideam progrediemur , &pri marias , easque ex ipsa corporis natura petitaS , notiones coordinabimus, quo essentiales morborum differentiae a symptomatibus & aliis accidentalibus affectionibus distinguantur.

DE MORBO IN GENERE EIUSQUE

DIVISIONE, g. 8.b Anitatem vix ullo in homine esse perfectam

nec actiones, a corpore perficiendas, semper aequali in omnibus partibus consensu vel conveniente constantia, peragi , Cxperientia quotidiana docet. Ρο'roepatCt , non omnia corpora aequali robore action

perficere , sed inde variam in variis assumi deberct, sanitatem. Si igitur sanitatem persectissimam , quam in physiologia delineavimus , cum imbecillitate plurium hominum , qui sani vident r, comparamus , ipsa jam idua morbi inde oritur.

14쪽

6 PARS I. CAP. L DE MORBO

Vix vero morbus praesens esse dicitur , si homines pluribus actionibus necessariis subeundis haud impares inveniuntur. Eos enim , a quibus actiones cum cita defatigatione suscipiuntur , imbecillos tantum appellamus. Tunc vero aegrotare ut plurimum dicuntur homines, cum in actionibus uni versalibus vel particularibus corporis insigni, quae dam observatur laeso v. c. languor ex motus an guinis pCr minora vasa impedito, hinc per majora accelerato , quem in febre observamus dolor in parte nervosa tensa , ut dolor dentium tumor in faucibus, deglutitionem laedens.

g. I C.

Est: itaque morbus praeternaturalis quaedam di positio corporis, actiones ejus laedens , cujus praeisssentiam medicus cognoscit & dijudicat, si, actionulaesa sensibus percepta , ex physiologicis doctrinis

repetit , quaenam caussae in corpore sano ad hanci actionem perficiendam concurrant, & ex corpor Uaegroto accuratius considerato intelligit, cur haec actio fieri nequeat : v. c. dissicultas deglutiendi est actio laesa , quae aliquando a sero & muco , in faucibus tumorem producente , & descensum boli facilem impediente Oritur.

g. II. Comple Xus omnium eorum , quae in aegroto Corpore praeter naturam eveniunt & observantur ,

ab aliis multis morbus dicitur. Hinc non tantum morbus ipse , sed & causae & accidentia C; US , confuse simul perspecta , ab imperitis & sorte non nullis medicis assumuntur , & nomine quodam recepto, saeyius vago & obscuro , insigniuntur ; CX qua confusa

15쪽

IN GENERE EIUSQUE DIVISIONE. 7

confusa corporis morbo affecti consideratione nulla huius vera diiudicatio elicitur. g. IZ. In morborum genesii primo cautiae , successivo applicatae Sc auctae , dispositiones oualdam corpo ris praeternaturales inducunt , quae morbum sis tunt , g. IO. qui sine effectibus esse nequit , sed hos potius ut accidentia , quae symptomata dicero solemus, coniuncta habet. Medicus autem ad aegrum accedens haec symptomata primo considerat & colligit , ac ita ad laesionem praecipuam seu morbum ducitur , in ejus autem examine nunquam tuto procedet , nisi inde ad caussarum consideratio'nem regrediatur.

cendi neutro ordine satis commode instituitur, cum generale examen nunc a caussis, nunc ab effectibus , incipere queat: exponendae potius sunt mutationes & in fluidis, & in solidis, nec non incompositis partibus , visceribus nempe & organis , quaS medicorum attenta observatio ut dispositiones , quae a mones laedunt , io. cognovit & in

ordinem digessit, quo paulo post causi e & symp tomata , & in se , & in relatione ad signa subiungi queant. His enim bene perspectis , medicus habitum acquirit, morbum ut complexum omnium

Μultae iraque res , quae in examine morborum medico se offerunt & coniunctae sunt, accurate se parandae δί in ordinem redigendae videntur , quo

methodus doctrinae patholo icae recte instituatur, Cum

16쪽

3 PARS I. CAP. II. DE DIFFERENTIIS.

Cum autem precipua cura eo cc nvertenda sit, ut ex ideis varie inter se comparatis ad pii niariam actionem laesam deducamur , ex qua ad reliquas Opte regredi liceat , optimum videtur , in nosi logia generales morborum disterentias , a medicis inventas , proponere , ita rationem omnium morbo rum universalium eruere & delineare. g. m. Disterentiae morborum igitur , a nobis nunc dis quirendae , exigunt , ut illas ex natura sive compo 1itione corporis Cruamus, & omnes. modos possibi Ies, quibus vel totum corpus, vel CjUS partes praeter naturam assiciuntur , ostendamus . id quod praecipue in capite sequenti de differentiis morbo rum essentialibus praestabimus. Cum vero a medi cis variae etiam morborum disterentiae accidentales , Corumdem theoriam egregie illustrantes , in hanς

recipiantur , de iis paulo post acturi sumus.

DE DIFFERENTIIS MORBORUM ESSENTIALIBUS.

per reciprocam & aequalem earumdem actionem vi ram & sanitatem perfici, universa physiologia docuit: in praeternati irati itaque harum partium dispositio De , actiones laedente, IO. Corporis morbos positatos esse, liquido constat. Et licet vix omnes morbos per corporis leges mechanicas tantum explicare

Uzamus , csin a animae os erationes saepius lae-

dantur

17쪽

MORBORUM ESSENTIALIBUS.

dantur, & intima nervorum natura atque motus, ab iis dependentes, nobiS non pateant, medicu S tamen hos morbos eatenus dijudicare valet , quatenuS ex

corporeis qualitatibus dependent ; qualis est v. c. mania Sc melancholia , ex sanguine atrabiliari 1pissis orta. Meth. docis. med. g. 69. TO. g. II. Subsistamus itaque in corporeis conditionibus praeter naturam mutatis , quas vel iP particulis , solida& fluida componentibus, in se consideratis, Vel in fluidis sive humoribus, collective sumtis, vel in solidis, scilicet fibris & canalibus minimis, observamus Quo vero ex his primis principiis ad compo sitos magis morbos progrediamur , partium deinde compositarum , sive viscerum & organorum corporis , morbos expen stiri sumus, qui fabricam partis laesae mutatam , & motus fluidi in solidis perversos aut prorsus impeditos , accuratius definiunt.

SECTIO Ι

D EMORBIS PARTICULARUM SOLIDA. ET FLUIDA COMPONENTI UΜ. g. I 8. IN disquirenda corporum natura ad elementa regredi , & ex his mixta , ex Varia Corum propor tione formata , dijudicare , dissicillima, immo im possibilis res est. Licet enim per attentam particularum aggregatarum considerationem quasdam mixtarum affectiones hariolari potius, quam definire quae-mus, obscurae tamen sunt id C. p , quae vix aliquam A clari

18쪽

1o PARS I. CAP. II. DE DIFFERENTIIS

claritatem adipiscuntur : hinc varia , quae hac in rocirca pathologicam minimorum mixtorum explicationem tentata sunt, indicare facilius , quam ad . certam cognitionem deducere poterimus.

g. I9. Basin corporum nostrorum essicit terrea particula , quae cum aquosa intimius conjuncta salinam constituit, & ita ad oleos ana solvendam sibique uni endam apta redditur. Plirhol. g. I 38. QUAE particulae omnes vera in proportione , & in variis corporis partibus, & in variis corporibus suo modo mi Xtae , particularum nisus regulares , indeque aequales motus & veram sanitatis ideam in qualibet pasticula mixti sistunt. Hinc sola proportio mixtionis , in particulis aggregatis laesa , morbum , nisus irregulares efficiendo , inducit , qui tamen vario modo se exserit.

Cum vero perversa haec mixtionis ratio in soconsiderari , & ex proportione laesa accurate docta rari nequeat , eruamus effectus inde provenientes , densitatis & raritatis, elasticitatis atque molis auctae& imminutae , nisus maioris & minoris inde dependentis & ratiocinando magis quam experiundo morbosas dispositiones, a minimis corporis partibus incipientes , quodammodo deducam US.

Minima itaque aggregati particula justo densitat

dicitur, si moleculae componentes, in arctius spatium contractae , materiam propriam nimis coipio fam habent, interlabentem vero excludunt. Talis

particula , in fluidis mota , impetu suo in vicinas

vehemenst

19쪽

MORBORUM ESSENTIALIBUS. Q

Vehementius agit, easque resolvit, in solidis autem, cum Vicinis connexa, non aequabiliter cohaeret. Rarior VCro non adeo arcte compacta particula, materiam interlabentem copiosius admittens, facilius inmixtione sua resblvitur , & solidis apposita non arcte satis adhaeret.

Ex his elasticitas declaratur, illa scilicet vis par ticularum, qua compressae in pristinum statum redire nituntur, per quam ideo nisus particularum in soinvicem definiuntur : penitus enim durae particulae, quae ulterius comprimi non possunt, vix in universo dantur , neque in nostro corpore, Ct am in morboso statu , inveniuntur. Duritici tamen diverfigradus sunt , quibus elasticitas augetur, & non nUn- quam in morbum vertitur uti & contrarium statum mollitiei sive elasticitatis imminutae in partici

lis , solida & fluida componentibus , inveniri post

concedimus.

g. 23. Moles particularum seu earumdem volumen auia geri minuique potest , ita, ut, licet mixtio aequabi lis sit, & elementa in justa proportione cohaereant, magnitudo tamen ea non sit, quae ad aequales aggregavi particulas constituendas convenit. Simili ratio ne & figura particularum variari potest , ad quam tamen sessa sus nos non deducunt , cum sphaerica , in omnibus corporis nostri humoribus admissa , nec semper certo definiri , nec recessus ab ea in aliam quamlibet morbosam cui denter indicari queat

Et si igitur certum est , in his primis , corpus componentibus , particulis mutationes morbosas Omnino

20쪽

PARS I. CAP. II. DE DIFFERENTIIS

omnino deprehendi , claram eae tamen morborum cognitionem nobis non suppeditant. Relinquamus aliis elementarium, mi Xtarum S aggregatarum par ticularum distiuisitionem ex assectionibus corporum D niversalibus determinandam ; nos ad compositas progrediem: ur , quae nostris sensibus magis patent, vel proxime ex certis experientiis, indolem minimarum particularum indicantibus, genuino ratiocinio

deduci possunt, & morbosas conditiones , in solidis& fluidis separatim consideratas, examinabimuS.

SECTIO II.

DE MORBIS FLUIDORUM.

s. Collectionem particularum aggregatarum , quae ita inter se cohaerent, ut pondus, piso circiter aequale, separationem Carum efiiciat, fluidum constituere in genere assumimus,Phy si L i aquam potissimum, copiosus admixtam, hanc dispositionem in fluidis corporis nostri perficere cognoscimus Phrysol. 138. simulque declaramus , fuida , quae solidas partes in corpore nostro semper CXs pCrant, Physol. S. 1 I. in diversis tona peramentis diversaria indolem servare, P sol. 3. 633. quae tamen di VCr- stas, dum modo solidis proportionata sit, sanitate in non laedit, Physiol. g. 616. hinc, laesam tantum CO-rum proportionem & ad solida relationem morbos

humorum inducere , certum est. f. 26.

Consideratur vero haec proportio laesa in quantitate & qualitate : priorem in humoribus collecti-