Praelectiones in diversos morbos chronicos

261쪽

perant. optata in tali diarrhoea summopere

nociva Drent. Verum enim vero non rara caussa diar..

horae Omptomaticae in febribus est biliosa acrimonia ad intestina consuens. Non hic loquimur de bile acri jam ante morbam collesia, 1ebremque vel cum vel sine di arrhoea causante. Sed Termo est de aerimonia biliosa, quam ipsa generat sebris, motu, caloreque suo. Narcotica nocent, prosunt demulcentia, hordeacea, avenaecta, subacida, seponacea, emulsiones non nimium saturatae, utpote saeile rancescentes, quin & nitrum, quod & in hae bilis constrifitione, &inphlogis ica diathesi sanguinis mire confert. His addi clysmata possunt. CLuodsi tenesmus adsit, clysma eg hydrogata & semine lini contuso paratum sepius profuit. Est & alia diarrimas tomatica, obproe-

existentem intesinorum laxitatem, usu nitro. sorum, acidorum, seponaceorum , aut emulsionum inducta ; haec qnidem remedia ab aestu, febri omnino indicatissima sunt, etsi ni. hilominus ob diarrhoeam contraindicentur. Hoc in casu parca horum saponaceorum dosis sit Sumantur putius decocta &juscula ex cerealibus parata, liisque exiguae nitri portiones involvantur , ne id stimulo suo intestina velli.

262쪽

cet. Deinde & absorbentia addi debent, quaa simulum acidum invertant , & fermentationem a syrupis assumptis ex calore inductam impediant, his jungi debent clysmata demulcentia & subadstringentia, in graviori malotheriaca foris adplicata cum vino rubro, imo optum interne datum, nisi calor summus &caput turbatum eorum usum vetaret, in auXilium vocari debet.

Est & alia febrium diarrhoea, quam jactitatio, inquies, denudatio corporis, potus frigidus in ritu febrili affatim haustus, inde nata perspiratio suppressa aecersit. Fluxus

hie alvinus ex sua natura optata ferret, nisi febris ipsa contraindicaret. Juvant epithemata calida ad abdomen adplicata, potulenta calida, uti insusum theae, tecto probe corpore assumenda, clysma modice roborans , ex lacte cum cortieibus granatorum cocto. His nil proficientibus, ad optata caute exhibenda confugere tandem medicus debet. Non reticenda diarrho a febrilis est ab apb- this nata. Interdum di arrhoea, ant dysenteria ob somitem in intestinis haerentem non eX- clusum, sed aut adstringentibus aut optatis retentum aphthas progignit. Uerum etiam non raro aphthae ob quamcunque causam in se. bribus natae diar rhoeam excitant, quando sci-

263쪽

as 3 licet dedidentibus aphthosis crustis humores

in patula valcula copiosius ruunt, & per alvum elabuntur; fluxus hie alvi vires morbo praegresso jam dejectas, penitus saepe convellit & non raro mortem inducit. In hoc casu post potuIenta nutrientia, tenuia , avenaeea hordeacea & lac, rheum tollum, corticis pe-ruviani dedohium prius dilutius, dein satua alius, aquae spadanae, lacte remixtae aliquando profuere. Attamen & opium & syrupum papaveris dolores, ab denudata & excoriata tunica villosa oriundi sibi poleunt. Agmen diarrhinarum claudat illa, quae a putrida viscerum corruptione post eorundem inflammationem hepatis maxime, in febribus nascitur. Haec autem diarrhoea Omni arte me-

diea superi6r est.

Dysenteriam latius sumptam medici voeant alvi fluxum acerbis doloribus intestinorum ac tenesmo stipatum ; hine omnis diar. hoea torminosa & tenesmodea a stimulo quocunque aeri, muriatico, acido, putrido, atra bilario, ichoroso, cancroso, enata dysenteria a variis autoribus appellari consuevit. Nos

264쪽

Vero, dum de dysenteria agimus, illum speciatim morbum consideremus, qui plerumque& ordinario, sub aestatis finem, autumno invadere solet, &nonnisii appropinguante hieme mitescit, quique epidemicus & intestinorum gravissimo dolore, convulsionibus, molestissimo tenesmo, sordium mucosarum I biliosarum, sanguine plus minus tinctarum, pure&sanie remixtarum dejectionibus asiligit. Cavilla est materies aeris biliosa. putrida,

corrosiva. Calor nempe aestivus siccusque copiosiori bilis generationi favet, ejusque aerimoniam eXalint; quamdiu autem perspiratio libera est, attenuata haecce materies per corporis superficiem difflatur. Verum sub exi. tum aestatis, autumnoque Vespertina frigora incautos facile laedunt, materiemque acrem

ad interiora repellunt, perspiratione suilicet suppressa. Symplomata sunt: horror aliquot horarum hominem antea sanum corripit. Lassitudo, tormina, hisque per aliquas horas duran. tibus, accedente Vertigine, anXietate, nausea, vomituritione, Omnibus signis' 'assectarum primarum viarum, suceedit tandem evacuatio per alvum parea, sed frequens, flava, deinde mucosa, saepe sanguinea, tenesmodes. Pul. sus parvus, sed ad initium minus frequens. Foe

265쪽

Fcedes subinde castanei coloris, virides , nigrae fluidissimaeque. Quamlibet alvi depontionem tormina gravissima praecedunt. Ob graves tenesmos tandem intestini recti prolapsus. Subinde secedunt grumi sanguinis. In gravissimo malo intestina inflammantur, suppurant, gangraenescunt. Gangraenae succedit singultus, delirium, pulsus admodum celer & exilis , sudores frigidi, animi deliquia

Attamen plerumque mitior morbus est; multi febre omnino carent, sitique. Curationis scopus primarius in cita evaeuatione per vomitum positus est. Hue facit tartarus emeticus aut seorsim in pulvere, aut aqua solutus. Juvat itidem radix ipecacuantia ad grana XXXu. data, ad serupuluin unum cum grano uno tartari emetici. Diu tanquam specificum haec radix habetur, licet sola sua virtute emetica prosit. Usum ejus ab Americanis Brasiliae sei licet incolis didicimus. Radix haec sequenti etiam ratione adhiberi potest. Scilicet drach. ij radicis ip

caeuantiae vesperi in aquae fervidae une. j v. insunduntur. Mane sequenti facta cola rura, uno hausto hauritur tota dosiis. Eandem radicem jam heri infusam binis subsequentibus diebus eadem adhuc ratione infundunt,

266쪽

as6 colaturamque mane hauriunt. Inde primo die vomitiones aliquot producuntur , die altero paucae & modicus admodum , tertio demutii die nullus amplius vomitus oritur. Haec est

methodus Brasilientium. uodsi vomitorium actionem suam absolverit, dolores ut plurimum Valde rGmittunt, alvus rarior fit. De. coctum radie. graminis, hordei mundati, Ta- marinil. tam ante quam post vomitum ekhiberi debet. Die sequeuti post assumptum emeticum sumitur mane drachma media rhei, his. que omni altero die, donec & tormina cessa. verint , & alvus naturalis sequaturi uod si factis inihilominus evaeuationibus tormina

sepius redeant, conveniet medicamentum mu-cilaginosum e. g. saturatum decoctum rad.

Altheae, fol. Altheae & Malv, item summi arabicum aqua solutum, emullio. uodsi ne sequidem dolores sat mitigari pollini, vesperi anodynum exhiberi potest , ita tamen ut mane dari pauxillum rhei , quod & alvum optato pharmaco sopitam reseret, & reliquias materiae dysentericae expellat, & simul debi.

lita intestina roborat, exhibendum erit , in. terdiu vero medicamento niueilaginoso abranis intestinorum mucus restitui debet. Absoluta morbi curatione , recidivas praecavere

267쪽

2, 7 oportet eo magis , quod vix ullus morbus tam facili negotio ac dysenteria revertatur. Diaeta leniter roborans, medicamenta roborantia, corporis exercitium, abdo ninis frictio, & equitatio ad restituendum viseerum relaxatorum tonum aptillima, nota sunt. Ceterum sequentia adhuc observanda sunt; diversi autores diversas admodum methodos de- predicant in curanda dysenteria adhibendas, quasve propria eXperientia in malo tape epi-demico prae ceteris utiliores inveniunt. Sunt qui venae sectionem & methodum antiphlogisticam adhibent, cum lenioribus tantum purgationibus. Alii vero aut noxiam aut saltem inutilum venae sessionem esse alserunt. Curationis diversitas pendet a natura febris, quae dysenteriam comitatur. . Plerumque aut nulla aut exigua febris adest , eoque in casu vente sectio aut nocet aut saltem necelsaria uouest, nisi plethora peculiaris illam indicet. Si vero epidemia talis fuerit, ut febrem In wmatoriam dysenteria sibi comitem habeat, vetite sectiones & methodus antiphlogi sti ea ad initium eousque in auxilium vocanda est, do . neu dissiata phlogosi evaeuantia superiussuripta locum habeant. Quodsi febris biliosa a nobis suo loco descripta dysenteriam comitetur, metiIOdum his-

268쪽

ue febribus biliosis acconi datani adhibere necesse est. Optime conducit tartarus emeticus aqua solutus ad initium propinatus, dein purgantia, potus eX tamarinilis & cremore tartari, quos rheum excipiat, & demum lenia tonica, venae sedito per se non indicatur. Dysenteriam sepius legimus febνi malignae pelechiali, castrensi jurinam. Haec ut plumnium vente sectionem saltem repetitam non fert. Prodest primo emeticum ex rudiee i pecacuan- hae dein rheum, eaque tandem medicumenta, quae in tractatione de febri maligna petechiali laudata sunt. Secundo per plures jam dies, nullis aut male indicatis remediis adhibitis. morbus duraverit eodem Omnino modo tractandus erit, ac si recenter invaderet. Ter- tio contingit, ut curatus jam morbus post aliquot dies denuo, licet longe mitior , recurrat , praecipue si aeger aurae frigidiori se exposuerit, aut in leges diaetae peccaverit. Suniiciet tunc unam alteram ve rhabarbam dosim assumpsisse. Visa es: non raro dysenteria cum febre intermittente conjuncta. Hoc in casu primodysenteriam juxta methodum, superius traditam, deinde vero & sebrem ipsam intermit.

tentem curare oportet. Quarto notandum

purgantia sola raro essectum sortiri bonum,

269쪽

cum materies dyseIaterica circa ventriculum,& intestinum duodenum primariam sibi sedem figere soleat, unde continuo pauxillum hujus materiae ad intestina inferiora destillat , eademque acri suo & dolorifico stimulo ad ex cretionem sollicitet. Emeticum & citius & certius, minorique cum incommodo materiam morbi excutiet, cum e contrario purgans materiae hujus partem per totum intestinorum canalem deducat, ejusque ad Uias secundas resorptioni potius, quam per alvum eXcretioni inserviat. Quinto Vitrum antimonii ceratum, quod prima Viee a Ρaroelio quodam nomine Meete usurpabatur , deinde a Moun-gio & demum a Pringlio aliisque in usum trahebatur, nihil speeisici habere videtur in curatione dysenteriae. Sua Vi emetica prodelisolummodo, quae. tamen adeo in secura plerum. que est , ut ipsi hi hujusce remedii laudatores variis cum cautelis id exhibeant. Vitrum sei licet antimonii summe drasticum magis minusque cera involvi potest. ue quidem

res adeo variat, ut dedosi deque Ocuturo e Diactu nunquam securus esse possis praestare igitur arbitror tutioribus remediis e. g. Radici i pecaeuantiae tartari, emetici uti. Sexto Si aliquid usum emetici contraindicet, confugere oportet ad rheum a CL Degnero adeo lauda-R a tum

270쪽

ctam. unt qui in initio & progressu morbi

tamarindos & imprimis mannam, quam S Iden- γ imus maximopere in hoc morbo commendat, rhabarbaro praeferant, circa finem morbi solummodo rheo utantur, cum & tonica simul virtute polleat. Manna praeter gummosum,nueilaginosum & oleosum principium gaudet simul multo sale acido, hine & inerassando &demulcendo & evacuando prodest. &aerimo. nite biliota e diametro adversatur. Circa finem vero morbi manna exhibita tormina sa-cile revocat, relaxatisque intestinis non bene convenit.

Septimo cum optata, theriacalia, vulgo, etiam a medicis non paucis in sananda dysenteria propinentur, juvat paulisper disquirere , quid boni morbo eorum usus afferre possit, an & sub quibus taRdem conditionibus

optata exhibere queant. Narcotica in principio morbi exhibita necessariam adeo foediim evacuationem prohibent, materiam dysentericam vi sua sudorifera ad vius secundas uris gent. Inde a cohibito dysenteriae fomite in-Xietates praecordiorum, singultum, inflamma.