Praelectiones in diversos morbos chronicos

281쪽

solam non sufficere , quemadmodum tamen sufficit in bilio a febre, sed opus esse subinde

repetita emeli, litterpositis blandioribus, dein etiam fortioribus antis epticis, qualia sunt cortex peruvianus & maxime amicae radix; hinc dysenteriam putridam eadem remedia satiabunt, methodus eadem, scilicet primo evacua17S, demantiseptis a. GLuodsi mora ipsa, neglectu, mala medicatione obenteria I plex biliosa abiisset in

putridam, methodus eadem in usum vocari deberet , quam febri biliosae in putridam transmutatae adaptamus.

Malignam dysenteriam pono, seu , ut verius loquar, febrim malignam pono, dysenteria , tanquam quodam accidentali symptomate stipatam, febrim inquam, ubi ingens, solidorum torpor & flacciditas, & humorum multis ex abdomine resorptis pravis succis coinquinatorum proventus adest , quaenam erit medendi methodus 8 respondeo, initio evacuari ea debebunt , quae prava in abdomine latent; at vero, sit id ob virium vitae debilitatem fieri amplius nequeat, neque tutum id

sit, conservandae vires Vitae erunt cortice pe-ruviano, arniea, camphora, sero luctis vino

282쪽

27pismis &e. atque in universum id omnino erit agendum in maligna hac dusenteria, quod ageremus in simplici maligna febre. Hinc etiam incrassantibus, humores potenter inspissantibus remediis locus erit, praecipue sit per alvum non jam cruentae quaedam striae abeant, largus sanguis & meracus prodeat. Ρο tenter inspissantia remedia appello alumen, succum catechu, sanguinem draconis, acaciae, decoctum tormentillae &e. En jam ubi me-ehodo Hpticae locus , & quando aut quonam

in morbi stadio locus sit. Sed narcoticorum quis usus erit respon. deo 1) in biliosa dysenteria vix ullus , fors post: umeticum utiliter dabitur quemadmodum multi solent ad turbas componendas. α) Ubi dysenteria in diarrhoeam convertitur pertinacem & vires exhaurientem, felix quidem conversio est , attamen diutius per. stans diarrhoea noceret; hinc opium subinde dari potest, ut induciae fiant, & ut remedia cetera roborantia non tam cito per alvum profundantur. Item ubi alvi fluxus post: dysenteriam ex mera quasi consuetudine redit, juvabit aliam & praecipue Cutaneam e XCretionem promovere, sudores elicere: iis elieitis alvus fiet moderatior. i Opium huic suopo servit. In

283쪽

In dysenteria putrida, & maligna per se

optum nunquam convenit. Subinde per accis dens , ii magna humorum quantitas per alvum abeat: ad initio id nunquam sit. Cum compositae possint dysenteriae dari, id est, inflammatorio. biliosae, inflammatorie putridae quemadmodum dantur pleuritides compositae, patet, methodum medendi debere esse pariter compositam. Ceterum de dysenteria aestiva nota adhuc sequentia: ib facile una species in aliam transire potest, biliose in putridam &e. si evacuationes in initio negligantur , inflammationem jungi posse, si e lefacientibus e. g. vino rubro tractetur, quem abusum Zimmermannus inesis. se inter suos nequentem Gebat et) uaeritur, an contagiosa dysenteria sit 8 respondeo ea ratione contagiosam dici posse, quatenus aerem rin cubiculo coinquinat, qui deglutitus ad morbum biliostim alias disponit. Contagium idem in omni aere observatur, ubi multi homines, aegri praecipue concluduntur, Verumtamen nondum evid tum est contagium tale, quale e. g. in variolis, morbillis, ubi exiguus fomes alterius corpori adplicatus sat certo morbum eundem, variolosum, aut morbillo sum producit ; contagium certe, si datur, id volatile non est. Au.

284쪽

274no priori dysenteria plures inaniaci petierunt,

inclusi utpote ergastulis ix aere bono, delii. tuti. 3 In dysenteria alvus ponitur ramentosa cruenta plerumque, etsi subinde & vim lis; cave ne idcirco ab emesi indicata desistas. Ρost emesim enim inde videbis alvum bonae notae. 4 Cave ne dolor saepe enormis te decipiat ; in biliosa dysenteria is per se non est inflammatorius; & non tantum adinittit, sed& petit emeticum. Cave ne tu dejectionum frequentia ad usum opii seducat. Frequentissime dejiciunt, sed perparum pro una vice. Saepius putant solummodo se dejeciise ; & solum te. Desinum cum molestissima muci cruori silue eX- prellione palsi sunt. Gravis Observatio. 6 Dysoria in morbis biliosis plerumque Observatur, quam maxime tamen in biliosa dysenteria, uti & ilehuria. Cataplasmata emollientia, balnea proficiunt raro; potus emollientes , mucilaginosi , oleossi saburram augent & dyssuriam: emeticum urinae libertatem rostituit. At vero in in inmatoria venae se. ctio : idem symptoma provenit a consensu. Dysenteria male confunditur cum diara rhoea. Dysenteria subinde tollitur, quin diar. rhoest sequatur, Subinde in diarrhoeam feli

285쪽

citer convertitur ; malum videlicet gravius convertitur in niuito levius. Fiunt tunc de. jectiones subinde aeque crebrae, sed nihilominus dolorifieae, & plus excernitur, & foeculentum. Tunc autem curam Oppono diarrheae convenientem. Saepe post odio & decem dies dysenteriae dura abeiant stercora, antiqua nempe , quae diu ibi haeserunt. 8 An fructus horael dysenteriam facere possint maturi non possunt. Ρossunt quidem di arrhoeam facere, eamque salutarem . sed non dysenteriam. Succi fructuum, praecipue succos uvarum recentium Most) saluberrimus testan. te Tigora reperiebatur. Ipsiniet utique succishorraeorum in syrupis praescribimus. Horaeorum defectus potius dysenteriam invitat. Vidi dysenteriam in iis, qui fructus nullos comederunt ; maniaci nostri non comederunt, mi nec ii, qui in carceribus facti sunt dysentertui. Carnes, pinguia, ct vinum copiosam maxime invitat dysenteriam, cum calore aestivo. 9b Separatio bona quidem est, attamen aere aperto conversari prodest. Dysenteriei Adiarrhaeici aerem maxime inquinant. Hinc in loco umbroso ubique perflato esse deberent. Id observent medici castrenses.

Iob Canones practi ei sunt: ab curare febrim priueipem, S a G

286쪽

et distinguere dysenteri Rin ipsam, a

suis sequelis, scilicet a diari licea &c. IIJ De usu opii adhuc quaedam uti & de

alterantibus; alterantia continuus faciunt vo-rnituritiones, movent sudorem. Id e. g. Ω-cit i pecacuantia parva dosii cum Opio. Haee methodus non convenit in dysenterteis sabur-ralibus C. g. biliosa, nisia postquam ea fuerit in diarrhoeam conversa , repurgato abdomine. Tunc consuetudo dejiciendi tollitur sudoriferis, ct vomituritionibus&c. tunc Opium facit , ipseacuantia regimen calidum. Sed nunquam oblivisci debemus, Opium ventriculo esse inimicum. Iab Non quaevis alvus cruenta, frequens torminosa, teni s Oidea senteria appellari debet. Sunt enim homines, quibus vasa sanguifera intestini recti sive vasa haemorrhoida. ita multo sanguine in fareta sunt, quae distenta dolorem primo lumborum, dein pruritum

in ano, bor boryginos, tormina , status χνω& κατω erumpentes, febriles motus anxietatem, praecordiorum tensionem, palpitationem.

que eScitἀnt. Strangulatus humorum & di in fiuilis sanguinis per vasa abdominalia circulus , horum symptomatum causta est. Accedit, alvus parea, frequens, dolorifica, tenesmus; intro tractio ani, ita, ut nequidem

287쪽

277enema possit ad plicari; item stranguria, ischuria. Complexus omnium istorum sympto ma- tum colica haemorrhoidalis dicitur. Tandem alvus cruenta sequitur, quam eerte obent xleam appellare non convenit.

I 3J Distinguitur alvus haemorrhoidalis adysenteria per hoc I uod in fluxu haemorrhoidali adsint

symptomata superius descripta , ita tamen, ut nullae saburrae biliose signa observentur, quemadmodum tamen fieri solet in dysenteria. et) In fluxu liaemorrhoidali si inhil juncta plerumque sunt tubercula haemorrhoidalia externa aut interna, saltem digito possunt deprehendi. 3) s uocunque anni tempore fluvias haemorrhoidalis. & homines huic alias tapius obnoxios invadit, secus ac fieri in dysenteria soleti Malum a lumbis incipit & partibusano vicinis, in dysenteria vero a ventriculo& abdomine. s) Sanguis in dysenteria aut purus subis inde abit, aut cum Decibus intime commixtus. In fluxu haemorrhoidali foedes sanguini non sunt conjunctae, sed has aut sequitur excretio sanguinea, aut praecedit , ira . ut αfoedes & Linguis seorsim in excipulo spe.

288쪽

143 Alius praeterea morbus est, qui minus

expertis Ofienteriam eamque cruentam mentitur. Videt cet dantur homines , quorum

vasa sangui sera non in recto solum intestino. sed & in colo, in ileo, in jejuno , duodenol, in ipso adeo ventriculo sita, vstricosa hinc inde sunt, & sanguine multo turgida ; quem

admodum crura gravidarum vasis varicosiis peris reptari solent; quemadmodum igitur varices in crure varicoso nonnunquam suapte rvmpantur & sanguinem fundunt, sic & varices intestinorum, ipsiusque ventrienti rumpi nonnunquam assolent. CLuae assectio varia varia sortitur nomina, prout vario in loco haec vasorum varicosorum ruptura fit. Si varicibus

intestini recti disruptis sanguis alvo prodeat cum symptomatibus supra descriptis , morbus appellabitur suaeus haemorrhoidum internus. Si aut intestini coli, eceei , ilei , jejunique varices sanguinem fundant, assectio haec aLvus pliciter eruenta audiet, aut, si grumosus alvo sanguis excernatur , atrae bilis per alvum excretio appellabitur. Si vasa ventri. culi varicosa rumpantur, vomitum cruentum lisbebimus, quem si sanguis tenaX, grumosus, 'piceusque sit, atrae bilis per os rejectionem nominarunt. Alaus ejusmodi cruenta a varice

intestini cujusdam altius locati rupto progna

289쪽

ta cum dat enteria qua agi miis, confundi nequaquam debet. alia longe utriusque morbi idea , aha medendi methodus est.

Isb Alia Θfenteriae species datur, quae subi ide epidemica , aliamque a d enteria bi si a curandi rationem exigit. Hanc dysenteriae i peciem serosam potius compellare Oporter, quam milli us ad annum I 67o Londini

epidemice autumni tempore grassantem adeurate descripsit. Ad caussas hujus dysenteriae pertinet tem- sus pluviosum, quo ex humidissimo aerem uutum humoris resorbetur per Ussa corporis cu-tanea perque pulmones, quove etiam perspiratio consueta cohibetur, unde magna serosi humoris intra vasa collectio sit. et)Tempus autumnale; nam eum aer refrigerari in ripit, is aqueus humor per aesti vos calores sudore aut inconspictia perspirationee corpore ubertim emanat, retinetur jam Mad intestina ex praeterita aestate laxiora, de qbilioraque ruit.

3) Eandem hanc dysenteriae speciem qRO-cunque anni tempore videre est in iis, qui auidulas largins ingurgitant, & quibus haustae acidulae per consueta corporis colatoriari in eliminantur, sed intra Pasa retinentur,& cum sanguine circulant. Fit enim, Ut va

290쪽

sa sanguifera' se subito ab onere suo liberant, ac humorem hunc aqueum superfluumque aliorsena v. g. ad intestina deponant. Haec dysenteriae species subinde vel sanissimos aggreditur, plenissimoque corpore donatos ; ege 1liones alvi copiosissimae sunt, & aquosae ac fere limpidae; corpus, facies, manus intra

paucas horas extenuatum , collapsumque adparet. Tormina saepe non maxima, sed to-

Ierabilia. Cutis arida, oris & faucium maxima ariditas, virium repentina prostratio, pulsiis debilissimi, celerrimique, teipothymiae, convulsio ob vasorum inanitionem, & mors. Celeris ejusmodi subitaeque mortis caussa eκ eo repeti debet, quod vasa sanguifera se tam

Cito contrahere nequeant, ut sanguinem sero destitutum satis arcte complectantur, eumque justum in motum agere queant. Praeterea sanguine liquidioribus suis partibus orbato

secerni ea prompte ac rite nequeunt, sane quibus vita stare non potest. Facile, me non monente adparet, aliam in hac serosa osenteria requiri methodum medendi, ae in illabia Bosa, de qua ante. In serosa optata cardiaca egregie prosunt, adstringentia tuto dantur. At vero emetica purgantiaque pravo certa consilio adhiberentur. Sudorifera a qui.