장음표시 사용
241쪽
teras philosophia experimentalis celebratur. Nam si ii a phisicae iucumberetur, non solum non plu-xis' serent a Socrata sutores, quam Sophistae , cum illi tamen aliquod saeiant opus, humano generi utile, hi vero nullum omnino; sed in eo sane Deo Opt. Max. quodammodo similes fierent, cuius intelligentia, et opus unum idemque sunt. Geometriam autem , etsi ego a limine salutavi , introspexi tamen synthetica Antiquorum methodo innumeras Euclidis propositiones, quae Sunt ma gnitudinum , elementa, Percurrere, ea ue legere quae distractae, ac dissipatae nullum inter Se ρος τι vernacula lingua, na Porio habere prius vide-debantur; atque ex iis elementis, non in Pro hiematis solum, quae circino, et regula, saltem mentesactis construit, sed ve I tu theorematis ipsis,
quae vera com templatur, eam facere vera: quod
Sane praestare nequit, nisi qui praestanti ingenio Praeditus sit: unde geometra in illo suo figura-xum Mundo est quidam Deus, uti Deus opt. Maxin hoc Mundo animorum , et corporum est quidam geometra. Et sane qui geometriam in mechanicactusus delapsam ad opera sive urbana, sive militaria esscienda profitentur, apud nos Dialos momentoso,
et scientiae reserto vocabulo vocantur, Ingoeniori.
Nec quae de synthetica dicimus, analytica methodus quicquam obturbat; quae ex quadam divina ingenii Occultavi nata est, qua ipsi algebristae divinansibi videntur, quum suis rationibus recte Sub-
242쪽
α36 In Acta Eruditorem ductis vera demostrant; et quae saepe synthetice Iaboriosissime praestarent, ea ipsa analytici expediti, ac saciles, atque . adeo solertes essiciunt': quae nisi quaedam ingenii vis, humana major sit, alia sane esse non potest. In Physica Vero, cuius medicina est appendix , iam docuimus; in politica , ad quam Senatoria, imperatoria, oratoria, et iurisprudentia revocantur, mox, in specie de Oratoria, planum faciemus, eos unos solertia Praecellere, qui ingenio plurimum possunt. In una Theologia, quam ab Dei Opt. Max' qui Primum Verum est, divino Ingenio docemur, nos nostrum hominum infirmum ingenium disperdere, illius
que vera humanum captum exsuperantia, magis, qu/m quae Sunt geometricis apodixibus demonstrata , Credere vera fas est; cum ex quadam minima illius divina ingenii particula , humanum
captum quoque etiam , ut diximus, excedente , alcebra sua indubia vera demonstret. POStremo philologia in rhetoricis docet, ingenii acumen sine veritate Stare non posse; quod res, que distractae, dissitaeque quam Iongissime vulgo videbantur , in aliquam latentis veri communem rationem Stringit, et acuit; in qua complurium Iongarum ratiocinationum compendio tacto, res illae concinno inter Se nexu aptae , COIligataeque esse deteguntur. Unde Aristoteles rationem assert, cur tantopere acuta dicta delectent; quia mens. Suapte naturaveri famelica, acuto dicto audito, in brevi sum-
243쪽
Loqiensia Nolae. U7ma, temporis momento complura discit. Contra arguta dicta finguntur ab infirma , brevique phan
rasia, quae aut nuda nomina rerum confert, aut solas rerum Superficies, neque totas componit, aut aliqua Sive absurda, sive inepta menti nec-opinanti obiicit, quae expectans Conveniens, et aptum, Sua expectatione deluditur, et frustratur: unde cerebri fibrillae ad aptum, et conveniens objectum intentae, et ab alio non expectato turbatae tumultuantur atque ita turbantes trepidum motum Suum Peri Psorum truncum in omnes nervorum ramos di SPergunt; qui motus totum corpus concutit, hominemque de suo recto statu deturbat: ex quo
fit, ut bruta animantia expertia risus sint; quia singularem sensum habent, quo ad singula objecta singillatim attendunt; quorum quodque ab alio sese helluae objiciente diςcutitur, et deletur: ex qua unare perspicue palam iacias, ipso risus sensu bel-
tuis a nutura negato, eas omnis esse EX pertes rationis. Atque heic certe, nec sane alibi, occultus ille risoribus sensus subest , qui eos ipsos latet,
quum Seria risu excipiunt; quod, cum risus Sit .
Proprius hominis, cum id faciunt, tunc vero ii, se sibi hominem sapere videantur. Sed risus est ex illa nostra hominum natura infirma, qua
244쪽
M Aeta Eriadisortim Decipimur vecta recti. Namque ex hac risus a nobis sic explicata natura inter Severos gravesque viros, et belluas ridicul ihomines sunt quasi medii. Ridiculorum autem appellatione heic accipio, et qui temere, ac immodeste rident, qui proprie risones appellandi sunt, et qui ad risum alios commovent, qui proprie appellantur derisores : etenim severi non rident, quia ad unum graviter attendunt, nec ab alio inde deturbantur; belluae neque etiam rident, quia attendunt ad unum quoque, sed ab alio tactae, ad illud totae protinus convertuntur; risores Vero, quia Ieviter attendunt ad unum, inde facile detur-hantur ab alio ; derisores autem Iongissime a viris gravibus abscedunt , et quam proxime accedunt ad belluas, qui ipsam veri speciem depravant, nec Solum depravant, Sed pervertunt; et vi quadam sibi, Suaeque menti, et vero iacta, de qua loquitur Parasitus Gnato, ubi apud Comicum inquit; .... POStremo imperasi egomet mihi ,
quod unum in se est, contorquent ad aliud : quod verum PoeIao suis sabulis abdidere ; qui ,
eum tales homines inter viros, et helluas sint quasi medii, satyros risores confixerunt. Hinc derisoribus ex sua ipsorum hac perversa natura Sem
Per veri egeniA Divini veritatis thesauri sem
245쪽
Lipsiensia Nolae. I is per occlusi sunt; et quum vera , et Severa deridendo sibi plaudunt, tunc illud Disinas Sapientiae verbum vere in eos accidit: si sapiens eris : tibi ipso fueris; at cerisor, tu solus damnum portabis. Ex hac idem risus explicata natura fit, quod ridiculae comoediarum personae Validius oblectant, quum serio ineptiunt; uti saepestigent, quae ridendo student ad risum commo- Vere Spectatores. Et sane iacetia nusquam lepidior est , quam ubi Mimi viros Severos , et graves
vultu, incessu, et actione imitantur, eaque ratione eos in proscenio deridendos traducunt. Quae omnia huc redeunt denique, quod risus ex dolo Venit, qui humano ingenio veri avido tenditur;
eoque effusior venit, unde veri major est simulatio. Hinc eleganter, et vere Cicero dixit, risus se m esse subturpe; non improbiter tume, ut enormiter salsum , quale est quiddam contrarium
et multo magis aliquod sui negans, quod scholas dicunt contradictorium, quod gravi dolore mentem assicit, quae proinde ad improba mendacia irascitur, et indignatur; sed paulla turpe, ut quemadmodum acute dictum de eo est quod in speciem videbatur aliud mox idem re ipsa comperitur , nempe aliquod verum, quod sub salsi latebat imagine ; ita dictum argute de eo sit, quod videbatur idem ; deinde re ipsa aliud esse detegitur, nimirum aliquod salsum, quod quandaIn veri Speciem Praeseserebat; ex qua specie n -Opinanter
246쪽
a4o G Aeta Eruditorum objecta, uti ex quibusdam ridiculis comoediarum
personis repente visis, risus oboritur: quem Di Mina Sapisentia docet, , essct in ore stultorum quia cerebrorum fibrillae in ramentibus, qui Latinis satis sapienter menta non om ta e dicuntur ,
semper titubant, vacillant, lapsant ; quod per
Conspicuos corporum motus natura ipsa Sensu quo dam verum esse nos docol; quum aliorum lapsu CasuVe conspecto , vulgo homines vix contineri
Possunt, quin rideant. Hinc quia haec mentis imbecillitas stultitiae landus est, philosophia in eo tota occupatur, atque ad id praecipuum collimat , ut firmet constantiam sapientis. Indidem intelligere datur , quam diverso voluptatis genere Sp ctatores assiciant sabulae rect moratae, et quae Liatinis erant sive oεcae: sive atalicina , quae nunc nobis commedie burtischo vocantur: illae namque voluptati m asserunt sapiente homine dignam; cujus mens semper ad uniforme, conveniens; et aptum intendit ; quae delectatio eadem numero est, atque illa qua spectator Iudi, sit ex genere Pilae, persunditur, quum videt, quo lusoriactum intenderat , et quo oportuerat, eo Pil. ealeam Cecidisse: quare fabulas recte moratas di
ficile inveniunt, nisi qui in philosophiae moralis
studio sint plane consummatissimi r fabulae autem ridiculae genere voluptatis oblectant impotenti , et effreni, quae homines sanae mentis insanos iaciunt, quibus risu omnem rectam reSOl-
247쪽
Lipsiensia Notae. B4 vunt rationem. Quae est ratio , cur Demo thenes, orator procul duhio omnium acutissimus, qui ea incomparabili dicendi ratione perpetuo utebatur, ut auditores ab Proposita Caussa in res alias , quam maximo longinquas averteret , et abdiac ret, ita , ut illi , quo Demosthenes errabundus evaderet , mirarentur ; is interea in iis rebus longissim provisis rationem aliquam inveniret squae ad caussam, quam ageret , diceretve, esset quodammodo assecta, eamque proposito suo feliciter com Poneret, et aptaret; eaque acutissima dicendi ratione intorquebat curta suo illo dictionis ge-gere rotato enthymemata ; quae fulminum insta eo vehementiora Cadebant, quo magis ea suerant improvisa: unde Oratorenthmematicus dictus est, et fulmini a Longino comparatur: quam is dicendi rationem complures annos ejus auditor, a Platone didicerat, qui dialectica Socratica usus,
eum, quicum de alia re disserebat, de re, quae illi videretur alia, interrogabat; et ex eo, quod ille sibi, tanquam aliud, dederat, conficiebat, id ab illo sibi datuin, illud ipsum esse, de quo eum illo dissertatio erat instituta e quam interrogandi artem id enim Dialoctica Graecis sonat Philosophorum sapientissimus Socrates excogitavit
apposite ad exco Iendam Graecorum naturam , qui omnes Orbis terrarum nationes ingenio supera runt : is, inquam, DemOSthenes, qui acumine tantum valuit, risum nunquam e citare suis ora
248쪽
u42 G Acta Eruditorumtionibus potuit, et si quando voluit, in eo, ut Cicero tradit , tam ineptus fuit, ut ipse potius
esset ridiculus . Ex his omnibus iste ignotus Erro colligat , quantum sit ingenium , Contrarium veritati, ut nihil aequo, atque ingenium, veritatem studiosissime consectetur: quod, quia heic res nata est, pluribus notavi; ut isti Enoni adprobarem , quam vere is cum vulgo putet , doctrinam de eloquentia a philosophia erae reni
o o veritatis graphycum amatorem, qui sor eam naci libri 8. , me in eo me iam Eruditos ce
lare nomen, me Ino esse Λhhatem palam ae manifesto mentitur l Quod cum magis magisque Cogito , mecumque animo reputo, demiror sancut prava consuetudo rectam hominum naturam
non solum depravat, sed pervertit: namque istum ignotum Erronstm in salsis, fictisque cogitationibus innatum , innutritum , adultum , confirma tumque eSSe necesse est; qui , uti per ea , quaQsuperius de me finxerat, dixit, meram systema esse rigmentum; ita heic per ea, quae de meo libro mentitur , mes non indulgere Oeritati opinatur. Itaque iste infelix, quam gravi, tam mi Sero exemplo, se unum ex iis hominibus ess
probat, qui ut divine divinus Plato dicebat , in
antro ab ejus ore aversi tolam , itam traducerent , Cum Semper umbras, qDa S in imum antrum proji- Cercnt, contemplati esSent, si sorte Postea, sic
249쪽
Provecta aetate, ad os antri converterentur , extra antrum posita corpora umbras esse PerPeram, Perverseque judiCarent...
H Scilicet in Seientia de communi omnium
hominum natura, per omnes Populos, gentesque longe lateque diffusa , et per omnes aetates Circumagente, constantiam desiderat iste severus sy-Stomatum Censor, et gravis; qui in ista brevi fabula, quam de me singit, omni ex parte sibi non constati Principio etiim illa quam inter se minime convenientia Neapolitanum auctorem novi Systematis ad ingenium Romano - Catholicae Religionis accommodali suum inter Romano-Catholicos Celare nomen i et systema Romano-Catholicum universae Italorum Catholico-Romanae nationi esse taediol An auctor suum iccirco celavit nomen, ne eo Italorum taedio opprimoretur3At enim novarum auctores doctrinarum viae ad opprimendum patent
Omino duae, nimirum quando ii suae Reipublicae aut Beligionem , aut Regit non novis doctrinis suis labefactant. Deinde illa quam vix credibilia Z pe-xexiguum duodecim, non amplius, soli Irum li-Bouum universam Italorum nationem ad taedium . commovisset et auctorem, qui gentiles suos universos commovit, tam bene latere, ut ipsius et Praenomen, et Status, et ordo ignoreturi Postremo quam illa sibi contrar a Z Nam cur universam Italorum uationem taedio, is liber assecli An quia multo labore contra Grotii, et Pusendorsit --
250쪽
α44 Acra Eruditorumctrina3, et principia disputat 3 Sed nationum
naturam id proprium certe consequitur, ut qui cum sortissimis externarum natiotium viris mitius labore, Sive acriter pugnat, is prae gloriae ae mulatione genti suae plurimum afferat voluptatis, ejusque universa in se studia mirum in modum conciliet. An quia id argumentum ab TransaIpinis iam satis, superque sit celebratum: unde illa uberrima veri Plorum seges; G otii, Seldent, Pu-iendorsi , ejus docrinae Principes ; Van mue-enii , Bamotracti, Eoo clori, Zuiciari, Grotii alii, Gronorii, in triarii, omnes Hugonis adornatores ; Alta ei, Zont apii, Gesri, ΙΤΟ-ma vii , et praeter hos Melebriorcs, alia minoris notae quamplurimi 3 Sit ita sane. Sed si hic Mi
cus nomine horum Transalpinorum de Iure naturali gentium edissertatis novam methodum sOIam
ConcinnaSSet, tamen res non erat, ut tantum tae
dium in Italia universa commoveret; hac Praesertim aetate, in qua, cum facilitati unice mos geratur, soli novarum methodorum tituli libros suavissimos faciunt. Sed is vobis id Vici plane no-ςiam de integro πstema esse nunciavit. A qui crebra, usitata, senescentia satietatem, fastidium ac taedium gignunt; omnia autem no a PlaCere, in vulgatissimo proverbio est. Verum ignotus -- ait, Potius, quam Systema , id morum esse δέ mentiam. E,to, quando nihil aeque , ac figmeiata delectant, ubi sunt apta, decora, sibique ex omni