Natura in arctum coacta siue Quadripartitum vniuersae philosophiae compendium, Quaestiones etiam meteorologicas complectens, Gabrielis Beati philosophiae professoris in Collegio Romano Soc. Iesu. .. Quadripartiti vniuersae philosophiae compendii pars

261쪽

tum quia Venti, aque mari- ,

ne valde se immiscent; venti autem nihil sunt aliud, quam exhalationes : tum denique , quia alique etiam exhalationes e sendo maris ad 1uperficiem prodeunt. ibique consus uni,& a late aduruntur.

Io4 Circa maris nictum

pluribus maria cientur motibus, mouentur enim primo in partes cliuertis pro diuersitate Ventorum , a quibus im- 'pelluntur. Secundo ab ortu in occasum , Vnde iter , quod nauigantes ab ortu in occas no mense conficiunt, redeuos ab occasu in ortum , Vix tribus mensibus absoluunt,ut

multorum experientia comprobatum est, sicut accidere solet illis , qui secundo,& aduerso flumine nauigant. Tertio, a septemptrione in Austrum , qui motus eadem cois stat experientia . Quarto d-nique,

262쪽

nique , reciproca quadam agitatione , qua aque mine accedunt ad littora , nunc recedunt i modo pluSterrε . Oci cupant, modo minus . Hunc autem motum non omni in maria, nec Vbique, eodem modo patiunturi aliqua enim vehementer imo uentur, acleriter,alia tardius,ac segnius alia denique vix videntur moueri. Preterea in ipis etiani motu est magna diuersitas , multa enim maria senis horis crescunt . dc senis decrescunt; quaedam septem horis creo iscunt, dc quinque decrescunt quedam denique quatuor accedunt ad littus , octo Vero

iecedunt, .

ros His ergo positis , prostbabilius videtur primo,motuinaris ab ortu in occasum causari a syderibus,& Coe Io; tum

quia motus maris syderum moltu correspondet , tum

263쪽

1 6 Ἀν Dulus V quia nulla alia assignari posse videtur illius causa , nisi se iasib decliuitas terre. qil mari tegitur ; si videlicet ista ab oriente pendeat in occiden

ros Secundo , motum septe in ptrione in - Austrum oriri ab altitudine, qua M. giones septemptrionales superant Australes, cum enim naturale sit aquis deorsum ire,si regiones septeniptrionales Australibus sint altiores , aquΞanarint a septemptrione austrum consequenter dcflu

ent .

io' Tertio motum Sstus, siue fluxus, de refluxus fieri a Luna; tum quia nulla alia assignari posse Videtur causa is , tum quia ostiis marini Vt plurimum tune periodos seqia lin. mr. Nam primo cum luna ε ab ortu ascendit ad meridie , mara crescit; cum ipsa desce

264쪽

De meteoris,cte.

dit ad occas tui . Aure decre, scit. Rursus , cum ipsa a ' no. stro occasu infra terras' ad psi, ctum nostro me idiei oppos1: thim tendit ite ram crescit, cum illa ex eo puheto ad nostrinxi ortum Meedit .mare uerum decrescis V sequebuna die nauatationes In niari fiunt v iuxta quartas ipsius lunae. Seoindo in plenilunus maiores

stus marint,minores vero 'in noviluniis. Terero,' estus ilia.

rini singulis dilabus hora tardius incipiunt , - 1a luna ab uno suo ortu usque ad alterum a s. fere horas constituita Ex quibus omnibus coni mitaribus inter mari, aestuin , &lunam , valde probabiliter infertur, talem aestum causari a Luna, hqc enim plurimas ita

mari exhalationes commouendo,causa est , cur aque in. tuin escant, easdemqNe exha-

265쪽

lationes ad suu in statum naidra ς in reducendo,ein caus- , cur dςtum, cant, eo sere modo, quo de Rinoscit aqua in olla, una pin: seruorem re-θους tur. I. - A VMietas autem isti

in rini stus , reserenda Vide tur in causam aliquam simila illi , a qua causantur febres .uus statis horis redeunt sed cum Aliqua diuersitate, prout humores inueniunx, auctos, vel diminutos . Qiod vero in ria aliqua ustum non patiae ji reserendum Videtur, vel in ventos, Ve i tu ipsem terr vi citu itatem V quae a ccessum impedit, de recessum

266쪽

ARTICVLVS VI.

ros omine implessiona

terrearum intelligimus hic mineralia omnia . presertim vero lapi des,ac metat Ia, quae , cum sint mixta persecta,m ter visceribu, ut plurimum genit x musibus constant elemetis, habentqite rimani substantialem ab elementis diuersam. Iio Quamuis autem aliis qui velint , materiam proximam metallora esse sulphur , di argentum 'iuum, probabibus tamen videtur cum AriestoteIe, eam esse halitum ex vapore, dc exhalatione compositum , tum quia nulla alia assignari potest materia apti or tum quia non in omnib s

267쪽

lorum arguit illis ineste ali

quid terreum, eorum Vero li-

quefactio aliquid hum id uin Simi Iiter ex eis quod metalla incendantur, 3c ardeant inseratur, ipsa aliquid habere sicci

nempe exhalationem , ex eo Vero, quod liquefiant , exte- dantur is laminas,&c. aliquid humidi i scilicet, VaporemG. Quodclarita adhuc' apparethi metallis, quae aliquando generant iii in nubibus, ibi enim sunt solum vapores exhalatis ''nibus permixti. 'III Fiunt metalla in terrae visceribus a Sole & alijs sy-deribit , persuas influentias halitus istos ad varias metallorum formas disponentibus , ipsamque metalli substantia producentibus : tum quia

alia causa assignari non potest

268쪽

tum quia mutuni est absurdu, quod sol, de sydera in sua vir

assignari solent species , scilicet, Aurum , Argentum, aes serrum, Pliua ibum , Argentuviuum, & stamnum, . Quae metalla , praesersm vel o Au. rum , a fluminibus edisci aliquando silent et ipsis terrae visceribus, per quas transeut, λ&simul cuin arenis Nebi. Nolant autem metalla animata , ut putauic Cardanusi tu quia nullum est in eis inditi uniata vitae, tum quia illorum augmentum non fit per nutritionem, sed per iuxta positione partium,eo quod noui halitus

in metallum conuertantur,dcantiquo Vniantur . Denique in terret visceribus omnia metalla sunt dura , &solida, exo7 cepto

269쪽

' cepto argento vivo p mitra viicera vero terrae , etiam tb lida metalla igne liquescunt, dc ducuntur, aliqua raciliuet, aliqua difficilius, prout pluS, . vel minus habehi humidi Sie ferrum,propter copiam ex hae. lationum , Cc quibus constat, dissicilius liquescit, sed fles,. rius ignitur r Contra vero aurum,ptopter copiam , lium ris exiguas exhalationes, non ignitur sed in tenuissimas iaminas ducitur . . II 3 Materia . lapidum est eadem cuiri materia metalis'man keum hoc solum discrimine, quod in metallis , tertinua exhalatio, a vaporibus superatur, hinc enim est ut m talia liquestam . in lapidibus ero praeuadet exhalatio qui Japides siccissimi sunt,nec Vn--qm, aut vix sequam lique

ii 4 Similiter causa efficies

270쪽

lapidum sunt Sol, & 'derata, quae per suas maiientias: ilia renae visteribus illos generat i sitis tamen etiam eii, Caeli Empiret in ilis. Cum enim in Africa VAmesica, alijsque regionibus, quaestib eodem sunt climate cimet Iadia, nec tanta copia,nec ifinobiles gemmae gesserentur , sicut in India;a solis A stris produci non possunt, alioqui in toto illo terrae tractu, circa , quem sol, .c sydera mouentur , produci deberent; cuius

tamen cotrarium experimur. Praeter syderum ergo influen cias , aliae admittendae neces.sario videntur , quae terram

illam ad talium metallorum, Vel gemmarum generation. reddant idoneamomino hinc colligi etiam potest necessi ras Caelum aliquod immobile admittendi, in cuius influentlas ete rogeneas,notabilis ista